Mambu Mamfunu ma Nkanda mia Paulu kwa Esi Korinto
Diambu dia Yave Diamoyo
Mambu Mamfunu ma Nkanda mia Paulu kwa Esi Korinto
PAULU wa ntumwa watokana kwayingi mu kuma kia nkutakani yakala muna Korinto. Wawa e nsangu vo ntatani zakala vana vena ampangi muna nkutakani yayina. Bayambulwilang’e zumba. Ampangi muna nkutakani yayi basoneka kwa Paulu mu vava zaya una bafwete singikila maka mambu. Muna kuma kiaki, muna mvu wa 55 wa tandu kieto, vava kakala muna Efeso muna nkangalu andi wetatu wa salu kiandi nze misionário, Paulu wasoneka nkand’andi antete muna nkanda miole kasoneka kwa esi Korinto.
Vava kasoneka nkand’antete ke vavioka ngonde zayingi ko, wasoneka una wezole. Wau vo e mambu mavangamanga muna nkutakani a Korinto muna tandu kiantete mafwanana ye mana mevangamanga mu tandu kieto, e nsangu zina muna nkanda mia Paulu kwa esi Korinto zamfunu mpe kwa yeto.—Ayib. 4:12.
‘NUYINGILA, NUSIKILA, NUKUMAMA’
Paulu walukisa vo: “Yeno awonso nuvova dimosi.” (1 Kor. 1:10) Ke vena ‘nkubilwa yakaka ko, Yesu Kristu kaka,’ muna yandi i mwakubilwa e Kikristu. (1 Kor. 3:11-13) Muna kuma kia muntá-zumba wakala muna nkutakani, Paulu wavova vo: “Nukul’o muntu ambi vovo nwina.” (1 Kor. 5:13) Wavova diaka vo: “E to ke kia zumba ko, kia Mfumu kaka.”—1 Kor. 6:13.
Muna kuma kia ‘diambu dina basoneka,’ Paulu wabavana elongi diambote mu diambu dia sompa yovo lembi sompa. (1 Kor. 7:1) Una kayika oma ma kintu vana vena Akristu ye mpila yambote ifwete vangilwa mambu muna tukutakanu tw’Akristu ye ziku kia lufuluku, Paulu wabawondelela vo: “Nuyingila, nusikila muna lukwikilu, nukala yo uyakala, nukumama.”—1 Kor. 16:13.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
1:21 —O Yave nga ‘uzowa’ kesadilanga muna vuluza awana bekwikilanga? Ve. Kansi, wau vo “e nza muna ngangu i ke izayìdi Nzambi ko,” e mpila kesadilanga muna vuluza wantu ibadikilwanga kwa wantu a nza vo uzowa.—Yoa. 17:25.
5:5—“O yekola ndiona wina wau kwa Satana muna lufwasu lua nitu, o mwanda wavuluka” aweyi disongele? Vava o nsumuki on’olembi viluka o ntima kevaikiswanga muna nkutakani, okitukanga diaka se mwisi nza yambi ya Satana. (1 Yoa. 5:19) Ekiaki i kuma keyikilwanga nze yandi oyekwelo kwa Satana. O vaikisa muntu muna nkutakani kufwasanga yovo katula e fu yambi muna nkutakani yo tanina o mwand’andi yovo fu yambote ya nkutakani.—2 Tim. 4:22.
7:33, 34—Nkia ‘mambu ma nza’ metokanenanga yakala yovo nkento asompa? Paulu mambu ma zingu kia lumbu ke lumbu kayika mana mafwete tokanena Akristu asompa nze madia, mvwatu, nzo ye makaka mpe. Paulu kayika mambu mambi ma nza yayi ko mana Akristu bafwete venga.—1 Yoa. 2:15-17.
11:26—Lufwa lwa Yesu nkumbu nkwa lufwete yindulwa, yamu nkia ntangwa? Paulu kavova ko vo lufwa lwa Yesu lufwete yindulwanga ntangwa zawonso. Edi kavova vo konso ntangwa Akristu akuswa bedianga mbolo yo nua vinyo muna Nlekelo, nkumbu mosi muna mvu, kina kia 14 kia Ngonde a Nisani, ‘lufwa lwa Mfumu betelekanga.’ Bafwete kwamanana wo vanga “yavana kekwiza,” i sia vo, kubatambula kun’ezulu vava befuluka.—1 Tes. 4:14-17.
13:13—O zola aweyi kusundidi lukwikilu ye vuvu o nene? ‘Dina disiwang’e vuvu” vava dilungananga yo mona “lusikidisu” lwa diambu diadi, o lukwikilu ye vuvu ke kikalanga diaka mfunu ko. (Ayib. 11:1) O zola kusundidi lukwikilu ye vuvu o nene kadi ke kusuka ko.
15:29—O ‘vubilwa muna mafwa’ aweyi disongele? Paulu kazola vova ko vo ana bena moyo bafwete vubwa mu kuma kia ana bafwa lembi vubwa. Muna sono kiaki, Paulu luvubu lw’Akristu akuswa muna mwanda kayika, ana bevubwanga mu land’e mpila zingu kia kwikizi yamuna lufwa yo fulwa mu kituka se vangwa ya mianda.
Elongi kwa Yeto:
1:26-31; 3:3-9; 4:7. O bund’e vuvu muna Yave, ke mu yeto kibeni ko, kintwadi disiamisanga muna nkutakani.
2:3-5. Vava kasila umbangi muna Korinto, e mbanza ina Mingerekia balongokelanga undongota wa wantu, Paulu nanga wavava e ndekwa kafwete sadila mu kwikidisa ana kalonganga. Kansi, kayambula ko vo lutovoko yovo wonga wansimba yo lembi sala e salu kavewa kwa Nzambi. Yeto mpe katufwete yambula ko vo mambu mampasi matusimba twalembi samun’e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi. Tufwete bundang’e vuvu muna lusadisu lwa Yave nze una wavanga Paulu.
2:16. Muna kala yo “nyindu a Kristu” tufwete zaya una keyindulanga, kala yo nyindu mosi yo yandi, toma bakula kiwuntu kiandi yo tanginina mbandu andi. (1 Pet. 2:21; 4:1) Diamfunu twalongokanga e zingu ye salu kia Yesu ye sungididi kiawonso.
3:10-15; 4:17. Tufwete fimpanga yo wokesa e ngangu zeto za longa yo kitula wantu s’alongoki. (Mat. 28:19, 20) Avo katulongele mu mpila yambote ko, alongoki eto nanga ke besikila ko muna ntonta za lukwikilu, ye tulenda bak’e mfwilu kadi luvuluzu lweto lukala nze “mu tiya.”
6:18. Muna ‘tin’e zumba’ katufwete venga kaka mavangu ma usafu (por·neiʹa) ko, kansi tufwete venga mpe tanga yovo tala mavangu ma zumba, ye fu yalembi velela, ye ngindu za tá zumba, yo sikamesa e nzola ya muntu una vo ke nkaz’aku ko, i sia vo kunso dina dilenda fila muntu mu tá zumba.—Mat. 5:28; Yak. 3:17.
7:29. Ana basompa bafwete kuyikenga kimana balembi sia mambu ma Kintinu va fulu kiezole mu kuma kia vava lungisa zolela y’akazi au.
10:8-11. Yave wakendalala kikilu vava Aneyisaele bayidimina Mose yo Arone. Diambote twalembi yima e fu kia yidima.
16:2. Tufwete kilundilanga tukau mu nungununa e salu kia samun’e nsangu za Kintinu.
‘NUKWAMANANA SINGIKWA’
Paulu wavovesa esi Korinto vo bafwete ‘yambulwila yo fiaulwisa’ ndiona wavewa e tumbu kansi waviluka e ntima. Kana una vo nkand’andi antete wabakendeleka, Paulu wayangalala wau vo “ntantu za mviluku a ntima” wabamwesa.—2 Kor. 2:6, 7; 7:8, 9.
‘Wau vo bazala muna mambu mawonso,’ Paulu wakasakesa esi Korinto ‘bazala mpe muna vana.’ Una kavana atantu e mvutu, kuna mfoko waludika awonso vo: ‘Nuyangalalanga kweno, nusingikwa kweno; nufiaulwiswanga kweno; nukala yo nyindu mosi; nukalanga yo ungudi.’—2 Kor. 8:7; 13:11.
Mvutu za Yuvu ya Nkand’a Nzambi:
2:15, 16—Aweyi twinina se “nsunga zambote za Kristu”? E kuma kadi nkanikinu mia Nkand’a Nzambi tulemvokelanga yo samuna e nsangu zina mo. Ekolo e “nsunga” zazi zina se nsudi kwa wantu ambi, kuna kwa Yave ye akwa unsongi e nsunga zazi zambote.
5:16—Akristu akuswa aweyi ‘ke bazayidi muntu nzay’a nitu ko’? Ke betalanga wantu ntal’a kinitu ko, i sia vo, sia mpambula mu kuma kia mavwa, se kia nitu, kanda yovo nsi bawutukila. Edi disundidi o mfunu kwa yau i ngwizani ambote ye mpangi zau za mwanda.
11:1, 16; 12:11—O Paulu nga ntim’ambadi kakala wau kwa esi Korinto? Ve. Kansi, nanga akaka bambadikila vo nkwa lulendo yo ntim’ambadi mu kuma kia mana kavova mu songa vo ntumwa kikilu kakala.
12:1-4—Nani ‘wazavunwa (yovo tombolwa) kuna paradiso’? Wau vo Nkand’a Nzambi ke uyikanga muntu akaka ko wamona mona-meso kiaki, o Paulu nanga wayika dina diambwila, kadi e mvovo miami miavovwa vava Paulu kamanisa songa vo ntumwa kikilu kakala. E paradiso kamona o Paulu i nsambu za mwanda zina ye nkutakani y’Akristu mu lumbu yayi ya “mbaninu.”—Dan. 12:4.
Elongi kwa Yeto:
3:5. E tini kiaki kikutuzayisanga vo Yave osadilanga Diambu diandi, mwand’andi avelela ye nkubik’andi ova ntoto mu fwanisa Akristu muna salu kia umbangi. (Yoa. 16:7; 2 Tim. 3:16, 17) Diambote twalongokanga Nkand’a Nzambi ye nkanda misasilanga nkand’a Nzambi, yo lombanga mwand’avelela muna sambu yo kalanga muna tukutakanu tw’Akristu.—Nku. 1:1-3; Luka 11:10-13; Ayib. 10:24, 25.
4:16. Wau vo Yave ovangululanga ‘uwuntu weto wakati lumbu ke lumbu,’ tufwete sadilanga e nkubika za Yave, vana fulu kia viokesa lumbu kiamvimba lembi badika mambu ma mwanda.
4:17, 18. O sungamena vo ‘e mpasi zeto za kolo kiandwelo kaka,’ dilenda kutusadisa mu kala ye kwikizi muna Yave muna ntangw’a mpasi.
5:1-5. Paulu wasonga e vuvu kia Akristu akuswa kia vwila o moyo kun’ezulu ye sikididi kiawonso.
10:13. Tufwete sadilanga kaka muna zunga kiavewa kwa nkutakani eto, nanga vo filwa tufidilu mu kwenda sadila ku zunga kivwidi ateleki ayingi o mfunu.
13:5. Muna ‘kuyitonta, kana mu lukwikilu twina,’ tufwete kala ye ziku vo mavangu meto mena e ngwizani ye mana tulongokanga muna Nkand’a Nzambi. Muna ‘kuyizay’e ziku,’ tufwete fimpa owu una kimwanda kieto, kumosi ye ngangu za sadila e ‘ntona’ zeto, ye tezo kia mavangu meto ma lukwikilu. (Ayib. 5:14; Yak. 1:22-25) Avo tusadila luludiku lwa Paulu, tusikila yo kangalela muna nzil’a ludi.
[Foto ina muna lukaya lwa 26]
“Konso ntangwa nudia mbolo yayi yo nu’e mbungwa,” e mvovo miami aweyi misonganga?—1 Kor. 11:26