‘Nzambi Kaka Owokesanga’
‘Nzambi Kaka Owokesanga’
“Ona wakuna, mpavala, musungul’ona wayitila maza; Nzambi kaka, ona wawokesa.”—1 KOR. 3:7.
1. Aweyi twinina ‘asadi kumosi yo Nzambi’?
‘TUASADI kumosi yo Nzambi.’ I wau wuwu o Paulu wa ntumwa kayikila elau tulenda vwa yeto awonso. (Tanga 1 Korinto 3:5-9.) Paulu salu kia kitula wantu s’alongoki kayika. Watezanisa kio ye salu kia kuna mbongo yo yitila maza. Lusadisu lwa Yave tuvwidi o mfunu muna toma sala e salu kiaki. Paulu watusungamesa vo ‘Nzambi owokesanga’ e salu kiaki.
2. O zay’e ziku vo ‘Nzambi kaka owokesanga,’ aweyi dilenda kutusadisila mu kala ye nyindu asikila mu kuma kia salu kia umbangi?
2 O zaya e ziku kiaki dilenda kutusadisa mu kala yo nyindu asikila mu kuma kia salu kieto kia umbangi. Tulenda sala e salu kiaki ye sungididi kiawonso, kansi vava muntu kekitukanga se nlongoki ampa, Yave ofwene tambul’o nkembo wawonso. Ekuma? E kuma kadi, kana nkia ngolo nkutu tulenda vanga muna salu kiaki, katulendi bakul’emvimba ko una wantu bekitukilanga s’alongoki. Solomo wa Ntinu wasonga e ziku kiaki vava kasoneka vo: “Kuzeye mavangu ma Nzambi on’ovanganga mawonso ko.”—Kim. 11:5.
3. Nkia mfwanani ina muna salu kia kuna mbongo ye salu kia kitula wantu s’alongoki?
3 O lembi bakula una wantu bekitukilanga s’alongoki, nga difwete kutuyoyesa mu salu kieto? Ve. Ediadi difwete kutuyangidika. Solomo wa Ntinu wavova vo: “E menemene kuna mbongo, o masika kuvweni ko: kadi kuzeye wo ko eyi ivangama, yovo yayi yovo yayina, yovo yau ayole yavangama kumosi.” (Kim. 11:6) Kieleka, vava tukunang’e mbongo, ketuzayanga ko kana vo mena imena ye aveyi imenena. Mambu mayingi ke tulendanga zaya ko mu kuma kia mbena imenang’e mbongo. Diau adimosi mpe dilenda vangama muna salu kia kitula wantu s’alongoki. Yesu wasonga e ziku kia diambu diadi muna yingana yole yasonama mu kuma kieto muna Nsangu zambote zina muna nkand’a Maku kapu kia 4. Yambula twazaya dina tulenda longoka muna yingana yole yayi.
Ntoto Aswaswana
4, 5. Yika e kingana kia Yesu mu mvovo miankufi, mu kuma kia nkuni wamwang’e mbongo.
4 Nze una wasonama muna nkanda Maku 4:1-9, Yesu wayika nkuni ona wakun’e mbongo vana ntoto aswaswana. Wavova vo: “Nuwa: O nkuni wele kuna: wau kakunininge, eyaka ibwidi vana nteto a nzila, e nuni zizidi yo dia. Eyaka ibwidi vana vena matadi, vana ke vakedi ntoto ayingi ko; imenene-menene e kuma kia ntoto ulembi sina: o ntangwa, ova kadungumuka, ilengele; wau ikondelo mwanzi, izikalakene. Eyaka ibwidi muna nsende, e sende zimenene, zifinangese yo, yau ke iyimi ma. Eyaka ibwidi vana ntoto ambote, iyimini mbongo, imenene, iwokele; iyimini, yaka makumatatu-makumatatu, yo makumasambanu-makumasambanu, ye nkama-nkama.”
5 Kuna nz’ankulu, e mbongo mwanga yamwangwanga. O nkuni wanatang’e mbongo muna nkutu a mvwatu andi yovo muna pidi yo mwanga yo muna moko. Muna kingana kiaki, o nkuni kakala y’ekani dia mwanga mbongo va ntoto aswaswana ko. Kansi, ekolo kamwanganga mbongo, yayenda bwa vana ntoto aswaswana.
6. O Yesu aweyi kasila e nsas’a kingana kia nkuni?
6 Ka tuvwidi mfunu wa fimpa e nsas’a kingana kiaki ko. Kadi, Yesu wasasila kio nze una wasonama muna Maku 4:14-20 vo: “O nkuni diambu kekunanga. I yau yana vana nteto a nzila, vana vekunin’e diambu; ovo bawidi kaka, o Satana wizididi, yo katul’e diambu dikuninu muna yau. Diau adimosi y’awana bakuninu vana vena matadi, awana, ovo bawidi ak’e diambu, betambwila-tambwila dio kuna kiese; ke bena ya mwanzi mu yau kibeni ko, kolo kiandwelo kaka bezingila; ovo vezidi mpasi ovo lubangamu muna kuma kia diambu, vana vau beta masakuba. Akaka mpe, ana bakuninu muna nsende; i yau yana bawidi e diambu, o tunzumbulu twa tandu kiaki, yo luvuki lua umvwama, yo maketo ma lekwa yakaka, mekota yo finanges’e diambu, dikituka se nlomba. I yau yana bakuninu muna ntoto ambote; ana bawidi e diambu, yo tambula dio, yo yima mbongo, makumatatu-makumatatu, yo makumasambanu-makumasambanu, ye nkama-nkama.”
7. E mbongo nki? E mpila zaswaswana za ntoto nki zisonganga?
7 Ng’omwene? O Yesu kavova ko vo o nkuni mbongo yaswaswana kakuna. Kansi, mpila mosi kaka ya mbongo kayika ina yabwa va ntoto aswaswana yo yima mbongo ya mpila mu mpila. E mpila a ntoto antete, wabala wakala; vo i mpila yezole, wazala yo matadi; mpila yetatu, ntoto a nsende; e mpila ye yá, ntoto ambote, watoma yima mbongo. (Luka 8:8) E mbongo nki? I nsangu za Kintinu zina muna Nkand’a Nzambi. (Mat. 13:19) E mpila zaswaswana za ntoto nki zisonganga? Wantu zisonganga ye ntima miau miaswaswana.—Tanga Luka 8:12, 15.
8. (a) O nkuni nani? (b) Ekuma wantu bebadikilanga nsangu za Kintinu mu mpila yaswaswana?
8 Nani i nkuni? I asadi kumosi yo Nzambi, awana besamunang’e nsangu zambote za Kintinu. Nze Paulu yo Apolo, yau bakuna yo yitila maza. Kana una vo bayivanang’emvimba mu salu kiaki, nluta miaswaswana batambula. Ekuma? Mu kuma kia ntima miaswaswana mi’awana bawa e nsangu zazi. Muna kingana kiyikilu, o nkuni kazaya ko e nluta mitwasa e mbongo. Ediadi dialukasakeso kikilu, musungula kwa mpangi zeto zakwikizi zamakala ye zamakento ana besalanga se mvu miayingi yo lembi mona e nluta miafwana mia salu kiau. * Ekuma ediadi dinina dialukasakeso?
9. Paulu wa ntumwa yo Yesu nkia ludi kia diambu basonga?
9 E luzindalalu lusonganga nkuni a mbongo ke lutukanga mu nluta mia salu kiandi ko. Paulu wasonga e ziku kia diambu diadi vava kavova vo: ‘Kansi konso muntu otambul’owandi nsendo muna kiandi salu.’ (1 Kor. 3:8) O muntu otambulang’o nsendo muna salu kiandi, ke mu nluta mitwasanga salu kiaki ko. Yesu wasonga mpe diambu diadi vava alongoki andi bavutuka muna salu kia umbangi. Kiese kiayingi bakala kiau, kadi nkwiya miabasakalela muna sadila nkumbu a Yesu. Ekolo basonganga e kiese bakala kiau, Yesu wabavovesa vo: “Kansi ke numwena dio kiese ko vo e mianda minusakididi; numona kiese wau vo nkumbu zeno zasonekwa kun’ezulu.” (Luka 10:17-20) Kana nkutu vo nkuni a mbongo kamwene wokela kwayingi ko muna salu kiandi, ediadi ke disongele ko vo kesianga ngolo ko nze akaka muna salu kiaki yovo lukwikilu lwandwelo kena lwau. Nkumbu miayingi e mpila ntima mia wantu, miau misonganga kana vo vekala ye wokela yovo ve. Kansi, Nzambi kaka owokesanga.
Mbebe Y’awana Bewang’e Diambu
10. Nki kivanganga vo awana bewanga e diambu diabwa va ntoto ambote yovo ve?
10 Adieyi tuvova mu kuma ki’awana bewanga e diambu? Nga Nzambi wateka sikidisa awana bewá yovo lembi wá e diambu? Ve. Obwa yovo lembi bwa vana ntoto ambote i diambu dia yau kibeni. Kieleka, o ntima muntu ulenda soba muna wete yovo bi. (Roma 6:17) Muna kingana kiandi, Yesu wavova vo “ovo bawidi kaka” e diambu, Satana wizididi, yo katul’e diambu dikuninu muna yau. Kansi ediadi nga ke difwete vangama ko. Kadi muna Yakobo 4:7, Akristu bekasakeswanga mu ‘sia Nkadi Ampemba e kitantu,’ oyandi okubatina. Yesu wavova vo, akaka betambulanga e diambu kuna kiese, kansi beta masakuba kadi “ke bena ya mwanzi mu yau kibeni ko.” Kansi, selo ya Nzambi bewondelelwanga mu ‘simam’e mianzi’ kadi muna vanga wau i bezayila “owu win’o ntau, yo lambuka, yo la, yo sina, y’ezi za zay’o zola kwa Kristu, kuna kuviokele o zayiwa.”—Ef. 3:17-19; Kol. 2:6, 7.
11. O muntu adieyi kafwete vanga kimana mambu ma tandu kiaki yo luvuki lua umvwama lwalembi finanges’e diambu?
11 Akaka bewang’e diambu beyambulanga vo ‘o tunzumbulu [yovo mambu] ma tandu kiaki, yo luvuki lua umvwama’ lwafinanges’e diambu. (1 Tim. 6:9, 10) Adieyi bafwete vanga muna venga e diambu diadi? Paulu wa ntumwa wavutula vo: “E fu yeno, mbula yakondwa luzolo lua nzimbu; nuyangalela ina nuna yau: kadi oyandi kibeni wavova vo, kikuyambula nkutu ko, ngatu kusisa nkutu.”—Ayib. 13:5.
12. Awana bena nze ntoto ambote, aweyi beyiminang’e mbongo mu mpila yaswaswana?
12 I bosi, Yesu wavova vo ina yabwila vana ntoto ambote ‘yayima mbongo, makumatatu-makumatatu, yo makumasambanu-makumasambanu, ye nkama-nkama.’ Kana una vo i wau, akwa ntima miambote betambulang’e diambu yo yima mbongo. Kansi, dina belendang’o vanga muna salu kia umbangi dilenda swaswana mu kuma kia mpila zingu kiau. Kasikil’owu, kinunu yovo kimbevo kiavonza kilenda simba muntu mu sala kwayingi muna salu kia umbangi. (Tezanesa ye Maku 12:43, 44.) O nkuni mpe mayingi kezayanga ko mu kuma kia mbena a mbongo, kansi oyangalalanga vava kemonanga vo Yave omenese mbongo andi.—Tanga Nkunga 126:5, 6.
Nkuni Olele
13, 14. (a) Yika e kingana kia Yesu mu mvovo miankufi mu kuma kia muntu omwangang’e mbongo. (b) Nani i nkuni? Nki i mbongo?
13 Muna sono kia Maku 4:26-29, tumonanga kingana kiakaka mu kuma kia nkuni: “Ovovele vo, e kintinu kia Nzambi kiau akimosi yo muntu omwenge mbongo vana ntoto; kaleka yo sikama, yo fuku yo mwini, e mbongo itumbuluka, yo kula, e mbena kazeye yo ko. O ntoto ukuyimina mbongo; eki kiantete, lulembe, i bosi, disa, okalokala, e mbwaza zibwekele muna disa. E mbongo, ovo iyebokele, vana vau ovaikisa sakilwa, kadi e nsungi a nsâlu ilueke.”
14 Nani i nkuni oyikwang’o vava? Akaka muna Kikristu kia Kimpangila bevovanga vo nkuni ndioyo i Yesu. Kansi, nga tulenda vova vo Yesu okunini mbongo yo lembi zaya e mbena imena? Kieleka, Yesu ozeye e mbena a mbongo. Kansi, o nkuni ndioyo nze ndiona oyikilu kala, ateleki a Kintinu besonganga, awana bekunanga mbongo a Kintinu muna salu kiau kia samun’e nsangu zambote. E mbongo ina ibwanga vana ntoto i diambu dina besamunanga. *
15, 16. O Yesu nkia ludi kia diambu kavova muna kingana kiandi kia nkuni mu kuma kia mben’a mbongo a nitu ye ya mwanda?
15 Yesu wavova vo o nkuni ‘waleka mu fuku yo sikama mu mwini.’ Ediadi ke disonganga ko vo o nkuni, molo. Kansi, diambu diansongi disonganga dina ulolo wa wantu bevanganga. E mvovo misadilwanga muna sono kiaki, diambu divangamanga miyikanga, i sia vo, sala muna mwini yo leka mu fuku mu fikolo. Yesu wayika dina dibwanga mu fikolo fiafi. Wavova vo: “E mbongo itumbuluka, yo kula.” I bosi Yesu wakudikila vo: “E mbena kazeye yo ko.” Diambu dina vo i diadi: O ntoto ‘ukuyimina mbongo.’ *
16 O Yesu nkia diambu kasia sungididi ovava? Zaya dio vo mben’a mbongo ye mpila imenenanga, i diambu disiwang’e sungididi. ‘O ntoto ukuyimina mbongo; eki kiantete, lulembe, i bosi, disa, okalokala, e mbwaza zibwekele muna disa.’ (Maku 4:28) E nkul’a mbongo yayi mu malembe-malembe yivangama. Ka ilendi meneswa mu ngolo ko yovo mu nzaki. Diau adimosi mpe divangamanga ye mben’a mbongo a mwanda. Malembe-malembe imenanga vava Yave keyambulanga vo e ludi kiakota muna ntima mi’awana besonganga luzolo lwa wá e diambu.—Mav. 13:48; Ayib. 6:1.
17. Aki nani bekembelanga vava e mbongo a mwanda iyimanga?
17 O nkuni aweyi kekutikilang’e mbongo ovo “iyebokele, vana vau”? Vava Yave kemenesanga e ludi kia Kintinu muna ntima mi’alongoki ampa, benungunukanga muna mwanda. O zola kwau muna Nzambi, kukubafilanga mu kunsadila. Besonganga vo bayiyekola kwa Nzambi mu vubwa muna maza. Ampangi ana bekwamananang’o nungunuka muna mwanda, malembe-malembe bekuyifwanisanga mu tambula kiyekwa kia salu muna nkutakani. Nkuni antete yandi okutikang’e mbongo a Kintinu kumosi y’ateleki akaka a Kintinu ana bena vo nanga ke yau ko bamwang’e mbongo eyi iyimini nlongoki. (Tanga Yoane 4:36-38.) Kansi, ‘o nkuni, yo nsâdi bekembelanga kumosi.’
Elongi kwa Yeto o Unu
18, 19. (a) Kuna kwa ngeye o fimpa yingana ya Yesu nkia lukasakeso divene? (b) Nkia diambu dibadikwa mun’elongi dilanda?
18 Adieyi tulongokele wau tufimpidi yingana yole yayi yasonama muna Maku kapu kia 4? Tulongokele vo salu kiampwena tuna kiau mu sala, kia mwang’e mbongo. Ke tuyambudi nkutu ko vo masakuba yo mambu ma mpasi malenda kutubwila, matusimba mu sala e salu kiaki. (Kim. 11:4) Tuzayanga mpe elau tuvwidi diakala se asadi kumosi ye Nzambi. Yave yandi osambulanga e salu kieto kia mwanda ye ngolo tuvanganga ye z’awana betambulang’e diambu. Tuzeye wo vo katulendi komenena muntu ko kakituka se nlongoki. Katufwete kendalala ko vava salu kieto ke kinungunukanga ko yovo lembi twas’e nluta. Dialufiaulwisu dia zaya vo e nluta mu salu kieto mitukanga muna kwikizi kieto muna Yave ye mu kuma ki’elau katuvana dia samuna “nsangu zambote za kintinu, . . . muna umbangi kwa zula yawonso.”—Mat. 24:14.
19 Nkia diambu diaka kalonga Yesu mu kuma kia wokela kwa salu kia Kintinu ye alongoki ampa? E mvutu za kiuvu kiaki zilenda sololwa muna yingana yakaka ya Yesu yasonama muna Nsangu Zambote. Tusinga fimpa eyaka muna yingana yayi mun’elongi dilanda.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 8 Tanga e nona kia mpangi Georg Fjölnir Lindal, selo kia Nzambi kuna Islândia nze una wasonama muna Anuário das Testemunhas de Jeová, 2005, lukaya lwa 210-211, ye mambu mabwila selo yakwikizi ya Nzambi ana bazizidila mu salu kia umbangi muna nsi ya Irlanda mu mvu miayingi lembi mona nluta miambote vana vau, nze una wasonama muna Anuário das Testemunhas de Jeová, 1988, lukaya lwa 82-99.
^ tini. 14 Muna mvu miviokele, diatoma kieseswa mun’Eyingidilu vo e mbongo, fu yovo kiwuntu kia muntu iyikanga, kina kifwete nungunuka vana vena awana banzungidi. Kansi kadi, muna kingana kia Yesu, e mbongo ke yasoba ko yovo wola, nungunuka yanungunuka.—Tala Eyingidilu dia 15 dia Desemba, 1980, muna lukaya lwa 17-19 mu kimputu.
^ tini. 15 E fulu kiakaka kiyikanga mvovo wafwanana ye wau i nkanda Mavangu 12:10, vava evitu diatadi diaziuka “diau kibeni.”
Nga Osungamenanga?
• Nkia mfwanani ina vana vena salu kia mwang’e mbongo mu ntoto ye kia samuna nsangu za Kintinu?
• O Yave aweyi kebadikilanga nluta mia nteleki a Kintinu?
• Nkia mfwanani ina vana vena lunungunuku lwa mbongo a nitu ye yamwanda kayika o Yesu?
• ‘O nkuni, yo nsâdi, aweyi bekembelanga kumosi’?
[Yuvu ya Longoka]
[Mafoto zina muna lukaya lwa 13]
Ekuma o Yesu katezanisina salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu ye nkuni a mbongo?
[Mafoto zina muna lukaya lwa 15]
Awana besongelwanga mu ntoto ambote besamunang’e nsangu zambote za Kintinu mu ntima mosi, muna tezo kiau
[Mafoto zina muna lukaya lwa 16]
Nzambi kaka owokesanga