Yave​—‘Ntanini’ Kuna Nz’ankulu

“E Nzambi, zabuk’oku ngina: Ongeye u nsadisi yo ntayisi ame.” ​—NKU. 70:⁠5.

1, 2. (a) E selo ya Nzambi nkia ntangwa bevavanga lusadisu lwandi? (b) Nkia kiuvu kiyuvulwanga? Akweyi tulenda wana e mvutu za kiuvu kiaki?

VAVA bakala mu lumbu ya vundu muna mbanza mosi, mase bawa nsangu vo mwan’au wa ndumba wasompa, wakala ye mvu 23 ovididi. O wantu bayindulanga vo yimpumbulu banata. Vana vau bavutuka kuna nzo, ekolo bakala mu nzila basamba yo dodokela Yave kimana kabasadisa. Mbangi a Yave una ye kimbuta kia mvu 20, osolokele ye kimbevo kisinga kunkitula se nkwa vola. Vana vau olombele lusadisu kwa Yave muna sambu. Ngudi wa mpumpa osansanga mwan’andi ankento una ye kimbuta kia mvu 12, ovavanga salu kalenda bakila nzimbu za sumba madia. Olombele lusadisu kwa Yave muna sambu. Elo, vava selo ya Nzambi bekalanga mu mpasi, lusadisu belombanga kwa Yave muna sambu. Nga wasamba kala kwa Yave muna ntangw’ampasi mu lomba lusadisu?

² Tala kiuvu kiamfunu kiyuvulwanga: Vava tulombanga lusadisu, nga tulenda kala ye vuvu vo Yave ovana mvutu za sambu yeto? Nkunga 70 uvananga mvutu zilenda kumika lukwikilu lweto. E nkunga wau Davidi wa selo kia kwikizi kia Yave wasoneka wo, ona wazizidila mpasi zayingi muna zingu kiandi. E ntozi a nkunga wau wavumunwinwa, wavova kwa Yave vo: “E Nzambi, . . . ongeye u nsadisi yo ntayisi ame.” (Nku. 70:⁠5) O fimpa Nkunga 70 dilenda kutusadisa mu zaya una tulenda lombela lusadisu kwa Yave muna ntangw’ampasi ye vuvu vo lenda ‘Kututanina.’

‘Ongeye u . . . Ntayisi Ame’

3. (a) Nkia ndomba tutanganga muna Nkunga 70? (b) Davidi nkia vuvu kasonga muna Nkunga 70?

³ Tuka kuna lubantiku ye kuna mfoko a Nkunga 70, ntozi a nkunga lusadisu kalomba kwa Nzambi. (Tanga Nkunga 70:​1-5.) Davidi wadodokela Yave ‘kazabuka’ mu kunkôla. Muna tini kia 2-4 Davidi mambu matanu kalomba. Muna songa luzolo kakala lwau, e ndomba zazi ziyantikilanga ye mvovo “mbula.” Muna ndomba  tatu zantete, walomba kataninwa mu kuma ki’awana bazola kumvonda. Davidi wasamba kwa Yave kavunzanesa makani mambi ma mbeni zandi. Muna tini kia 4, mambu mole kalomba muna wete dia nkangu a Nzambi. Davidi wasamba kimana awana bavavanga Yave, bankembelela ye kuntundidika. Kuna mfoko a nkunga andi, Davidi wavova kwa Yave vo: “Ongeye u nsadisi yo ntayisi ame.” Ozevo, Davidi kavova ko vo “lenda kala” nsadisi ame, nze muntu wakala ye lukatikisu. Kansi muna songa e vuvu kiasikila kakala kiau, wavova vo: “Ongeye u nsadisi yo ntayisi ame.” Davidi wakala ye ziku vo Nzambi okunsadisa.

4, 5. Adieyi tulongokele mu kuma kia Davidi muna Nkunga 70? Nkia vuvu tulenda kala kiau?

⁴ E Nkunga 70 adieyi usonganga mu kuma kia Davidi? Vava atantu andi bavava kumvonda, Davidi kabunda vuvu mu ngolo za yandi kibeni ko. Kansi, wakala ye vuvu vo Yave muna ntangw’andi ovanga diambu muna kuma kia mbeni zandi. (1 Sam. 26:​10) Davidi wakala ye ziku vo Yave osadisanga yo vuluza awana bekumvavanga. (Ayib. 11:⁠6) Davidi wakwikilanga vo asambidi awaya akieleka bakala ye kuma kia yangalala yo kembela Yave muna samuna o nene wandi kw’akaka.​—⁠Nku. 5:11; 35:27.

⁵ Nze Davidi, tulenda kala ye vuvu kiasikila vo Yave Nsadisi ye ‘Ntanini’ eto. Muna kuma kiaki, vava tukalanga mu mpasi yo vava lusadisu, diambote twasambanga kwa Yave kimana kazabuka mu kutusadisa. (Nku. 71:​12) Kansi, o Yave aweyi kalenda vanina mvutu za sambu yeto? Una ka tufimpidi ko una Yave kalenda kutusadisila, yambula twafimpa mpila tatu kavuluzila Davidi yo kunsadisa vava kavava lusadisu lwa nzaki.

Wavuluzwa Vana Moko M’atantu

6. Nki kiasadisa Davidi mu zaya vo Yave lenda vuluza asongi?

⁶ Muna ndambu a Sono yavumunwinwa kakala yau, Davidi wazaya vo asongi balenda bunda e vuvu muna lusadisu lwa Yave. Vava Yave kafwasa yimpumbulu muna Kizalu kia nz’amvimba, wavuluza Noa y’esi nzo andi ana bavuminanga Nzambi. (Etu. 7:​23) Vava Yave kanokesa tiya y’elengo kwa yimpumbulu ya Sodomo ye Ngomora, wasadisa yo vuluza Loti wa muntu ansongi ye wan’andi wole amakento. (Etu. 19:​12-​26) Vava Yave kafwasa Faro wa nkwa lulendo ye makesa mandi muna Mbu Ambwaki, watanina yo vuluza nkangu andi. (Luv. 14:​19-​28) I kuma Davidi kayikila Yave muna nkunga wakaka vo, “Nzambi a mpulukilu.”​—⁠Nku. 68:20.

7-9. (a) Ekuma Davidi kabundila e vuvu muna nkum’a Nzambi wa vuluza? (b) Davidi nani kayika wantanina?

⁷ Muna kuma kia mana mambwila, Davidi wakala ye kuma kiasikila mu bunda e vuvu muna nkum’a Yave wa vuluza. Davidi muna zingu kiandi wabakula vo e “moko makwele mvu” ma Yave malenda vuluza awana bekunsadilanga. (Nsi. 33:​27, Nsekola ya American Standard) Yave nkumbu miayingi kavuluza Davidi vana moko ma ‘mbeni zangolo.’ (Nku. 18:​17-19, 48) Badika nona kimosi.

⁸ Vava Davidi kavonda makesa m’atantu kuna vita, akento muna mavata mawonso ma Isaele bansanisina. Muna kuma kiaki, Saulu wa Ntinu wamwena Davidi kimpala yo vava kumvonda. Nkumbu miole kantuba edionga. (1 Sam. 18:​6-9) Muna nkumbu miau miole Davidi wavenga edionga. Nga Davidi mu ngangu za yandi kibeni kavengela edionga? Ve. O Nkand’a Nzambi usonganga vo “Yave wakala yandi.” (Tanga 1 Samuele 18:​11-14.) I bosi, Saulu walekela Davidi o ntambu kimana kavondwa kwa Afelesetia. Vava ekani diandi diafunga, “o Saulu omwene yo zaya vo o Yave okedi yo Davidi.”​—⁠1 Sam. 18:​17-28.

⁹ E Davidi nani kayika wantanina? E mvovo  miasonama vana ntandu a Nkunga 18 misonganga vo, Davidi “wavova kwa Yave mambu ma nkunga wau, muna lumbu kankôl’o Yave vana koko . . . kwa Saulu.” Muna songa e ngindu zandi, Davidi wavova vo: “O Yave i mbek’ame ye fika yo ntayisi; Nzambi ame w’etadi diame dina ntinina.” (Nku. 18:⁠2) O zaya vo Yave lenda vuluza nkangu andi dilenda kumika lukwikilu lweto.​—⁠Nku. 35:10.

Wataninwa Muna Mayela

10, 11. Adieyi ditusadisi mu zaya ntangwa ina Davidi kabakama kimbevo kiyikwanga muna Nkunga 41?

¹⁰ Vakala ye ntangwa ina Davidi wa Ntinu kakala mu mpasi za mayela, ziyikwanga muna Nkunga 41. Lumbu kimosi vava Davidi kakala vana mfulu mu kuma kiampasi za mayela, mbeni zandi bavova vo, “wau kalavalele, kevumbuka diaka ko.” (Tini kia 7, 8) Nkia ntangwa Davidi kabakama kimbevo kiaki kiangolo? Nanga vava Abesalome wa mwan’andi kavava kutumuna kintinu kiandi.​—⁠2 Sam. 15:​6, 13, 14.

¹¹ Kasikil’owu, Davidi wavova vo nkundi andi ona kadianga yandi yo bunda e vuvu, wanyekola. (Tini kia 9) E mvovo miami milenda kutusungamesa diambu di’esivi diabwa muna zingu kia Davidi. Akitofele wa nludiki a Davidi ona kabundanga e vuvu, wakituka se nyekodi, wayikama Abesalome ona wavava kutumuna kintinu. (2 Sam. 15:31; 16:​15) Se badiki ntinu wayoya mu kuma kia kimbevo, ka lendanga diaka telama ko, awonso bazaya wo vo wazungwa kwa mbeni zandi ana bavavanga vo kafwa kimana ekani diau dialungana.​—⁠Tini kia 5.

12, 13. (a) Davidi nkia vuvu kasonga? (b) O Nzambi aweyi kakumikina Davidi?

¹² Davidi wabundang’e vuvu muna ‘Ntanini’ andi. Muna kuma kia kimbevo kia selo kia Yave, Davidi wavova vo: “Muna lumbu kia mbi o Yave okuntayisa. O Yave okunkindisa vana mfulu a yela. E mfulu andi yawonso ovilwidi yo.” (Nku. 41:​1, 3) E mvovo “Yave okuntayisa,” utoma songanga e vuvu kiasikila kakala kiau Davidi. Davidi wakala ye ziku vo Yave osinga kuntanina. Mu nkia mpila?

¹³ Davidi kavavanga ko vo Yave kavanga esivi yo sasula kimbevo kiandi. Kansi, wakala ye vuvu vo Yave lenda ‘kuntanina’ i sia vo, kunsadisa yo kumvana ngolo mu zizidila kimbevo kiandi. E lwalu i lusadisu kavwang’o mfunu Davidi. Vana ntandu a kimbevo kina kianyoyesa, wazungwa kwa mbeni zina zanyikanga e ngika yambi. (Tini kia 5, 6) Yave muna kumika Davidi, nanga wansungamesa mambu ma lukasakeso. I kuma Davidi kavovela vo: “Okunsikidisa muna ndungidi ame.” (Tini kia 12) Kana una vo Davidi watovoka mu kuma kia kimbevo ye luvezo lwa mbeni zandi, nanga wakumikwa mpe vava kasungamena vo Yave wambadikilanga vo nkwa ziku. I bosi, Davidi wasasuka muna kimbevo kiandi. Nga ka lufiaulwisu ko dia zaya vo Yave lenda sadisa ambevo?​—⁠2 Kor. 1:⁠3.

Wakala ye Ulolo wa Madia

14, 15. Davidi ye nkangu andi nkia ntangwa bakala mu mpasi za kondwa madia? Nkia lusadisu batambula?

¹⁴ Vava kakituka se ntinu a Isaele, Davidi wanuanga yo dia madia mambote. Wabokelanga akaka badia kumosi vana meza mandi. (2 Sam. 9:​10) Kansi, Davidi wazaya mpe mpasi za kondwa madia. Vava Abesalome wa mwan’andi kantelamena yo vava kutumuna kintinu kiandi, Davidi yo nkangu una wanyikama batina muna Yerusaleme. Basauka e Nkoko a Yodani yo kwenda kuna Ngiladi. (2 Sam. 17:​22, 24) Ekolo batinanga mbeni zau, Davidi ye nkangu andi bayisia mu mpasi zakondwa madia yo maza ye fulu kia vundila. Akweyi badi wana madia muna makanga mama?

 ¹⁵ I bosi, Davidi ye nkangu andi balwaka muna mbanza Makanaimi. Muna mbanza yayina mwakala wantu atatu akwa unkabu​—⁠Sobi, Maki yo Bazilai. Muna sadisa ntinu wasolwa kwa Nzambi, wantu awaya basia e zingu kiau mu vonza, kadi avo Abesalome sundidi e vita yo tambula kintinu, ka lukatikisu ko wadi tumba awonso bayikama Davidi. Wau bamona mpasi za Davidi ye nkangu andi, batwese witi ye bale yo masa mayokwa ye nkasa yo wandu ye nginga zayokwa yo wiki ye kimvumina kiantà; yo mameme. (Tanga 2  Samuele 17:​27-29.) E kwikizi ye fu kia zola nzenza basonga wantu tatu awaya, nanga kiasimba ntima Davidi. Davidi aweyi kadi vilakena e ngemba kasongwa?

16. Nani wasadila wantu awaya mu vana Davidi madia yo nkangu andi?

¹⁶ Nani wasadila wantu awaya mu vana Davidi madia yo nkangu andi? Davidi wakala ye ziku vo Yave osadisanga nkangu andi. Yave lenda sadila selo yandi mu sadisa asambidi akw’au bena mu mpasi. Ekolo kayindulanga dina diabwa kuna Ngiladi, ka lukatikisu ko, Davidi wabadikila evangu dia wantu tatu awaya vo i mpila Yave kasongela o zola kwandi. Kuna mfoko a zingu kiandi, Davidi wasoneka vo: “Toko yakala, se ndunuvini; kansi kiamona nsongi [kumosi ye yandi kibeni] wayambuka ko, yovo mbongo andi yavava dia.” (Nku. 37:​25) Nga ka lufiaulwisu ko dia zaya vo koko kwa Yave ke kwa nkufi ko?​—⁠Nga. 10:⁠3.

‘Yave Ozeye e Mpuluza Kevuluza Wantu’

17. O Yave nkia ziku kesonganga ntangwa zawonso?

¹⁷ Davidi wakala se mosi muna selo ya Nzambi, ana katanina o Yave muna ntangw’ampasi kuna nz’ankulu. Tuka muna lumbu ya Davidi, Nzambi ntangwa zawonso osonganga e ziku kia mvovo mia Petelo wa ntumwa vo: ‘O Yave ozeye e mpuluza kevuluz’awana bekumvumina muna umpukumuni.’ (2 Pet. 2:⁠9) Tala nona yole.

18. Yave aweyi kavuluzila nkangu andi muna lumbu ya Kizekeya?

¹⁸ Vava vu kia makesa ma Asuri bafwasa Ayuda yo vumisa mbanza Yerusaleme, Kizekeya wa Ntinu wasamba vo: “E Yave wa Nzambi eto, utuvuluza . . . e yimfumu yawonso ya nza yazaya wo vo ngeye i Yave, ngeye kaka [i Nzambi].” (Yes. 37:​20) Kizekeya watokana kwayingi mu kuma kia nkumbu a Nzambi ye Kimfumu kiandi. Yave wavana mvutu za  sambu kiandi. Muna fuku umosi, mbasi mosi wavonda 185.000 ma makesa ma Asuri yo vuluza selo akwikizi a Yave.​—⁠Yes. 37:​32, 36.

19. Nkia lulukisu lwasadisa Akristu a tandu kiantete mu vuluka?

¹⁹ Vava lufwa lwandi lwafinama, Yesu wazayisa diambu diamfunu muna wete di’alongoki andi muna Yuda. (Tanga Luka 21:​20-22.) Vioka mvu miayingi, muna mvu wa 66 wa Tandu Kieto, makesa ma Roma bayenda nwanisa Ayuda muna mbanza Yerusaleme mu kuma kia ukolami wau. Muna mfil’a Céstio Galo makesa ma Roma bazunga mbanza yo wula ndambu a yaka kia tempelo; i bosi bavaika kondwa kuma. Vava basungamena dina kabavovesa Yesu, Akristu ana bakala ye kwikizi batinina kuna miongo. Muna mvu wa 70 wa Tandu Kieto, makesa ma Roma bavutuka yo zunga diaka mbanza Yerusaleme yavana bafwasa yo emvimba. Akristu ana balemvokela lulukisu lwa Yesu bavuluka muna lufwasu lwalu.​—⁠Luka 19:​41-44.

20. Ekuma tulenda bundila Yave vuvu nze ‘Ntanini’ eto?

²⁰ O badika ziku kisonganga vo Yave osadisanga nkangu andi, dilenda kumika lukwikilu lweto. Mawonso kavanga kuna nz’ankulu mekutuvananga vuvu kiasikila. Kana nkutu nkia mpasi tumonanga owau yovo kuna sentu, tulenda kala ye vuvu kiasikila vo Yave i ‘Ntanini’ eto. Yave aweyi kalenda kutuvuluzila? Adieyi tuvova mu kuma kia wantu bayikilu kuna lubantiku lw’elongi diadi? E mpasi zau aweyi zasukila? Tuzaya wo mun’elongi dilanda.

Nga Osungamenanga?

• E Nkunga 70 nkia kuma ulenda kutuvanina e vuvu?

• Davidi aweyi kasadisilwa vava kayela?

• Nkia nona isonganga vo Yave lenda vuluza nkangu andi vana moko m’atantu?

v[Yuvu ya Longoka]

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 6]

Yave wavana mvutu za sambu kia Kizekeya