E“ve”ya Yave Imikanga Awonso

“E ve ya [Yave] imika wan’a wantu.”​—NKU. 11:4.

1. Nkia mpila wantu oyangalelanga?

AWEYI obadikilanga wantu ana bekuvwanga mfunu? Wantu awaya ngindu zambote bekusonganga kele vo ubalombele zo. Bekusadisanga vava okalanga mu mpasi. Bekuvananga elongi yo zola kwawonso vava ovwanga dio mfunu. (Nku. 141:5; Ngal. 6:1) Nga ke wantu a mpila yayi ko oyangalelanga finama? Kieleka, Yave ye Mwan’andi i wau bena. E mfunu bekuvwanga ye zola bekusonganga kulutidi kuna kwa wantu awonso. Ke bevangilanga wo mu kuma ki’eloko ko, kansi mu kusadisa ‘wasimb’o moyo wina vo moyo kikilu.’​—1 Tim. 6:19; Lus. 3:19.

2. Yave nkia tezo kesongelanga o zola muna selo yandi?

² Davidi wa ntozi a nkunga wayika zola kesonganga o Yave muna yeto, vava kavova vo: “O meso ma [Yave] metala, e ve yandi imika wan’a wantu.” (Nku. 11:⁠4) Elo, Nzambi ke kututalanga kaka ko, kansi okutumikanga mpe. Davidi wasoneka mpe vo: “Omikini ntim’ame; unkingwidi o fuku . . . Ke mu solola diambu.” (Nku. 17:3) Kieleka, Davidi wazaya wo vo Yave mfunu kikilu kamvwanga. Wazaya wo mpe vo lenda kendeleka Yave yo lembi zolwa diaka kwa yandi, kele vo oyambwidi vo ngindu zambi zanyala yovo yima makani mambi muna ntima. Nga obadikilanga Yave nze una Davidi kambadikilanga?

Yave Ntima Ketalanga

3. Yave aweyi kesongelanga e tezo muna usumuki weto?

³ Yave uwuntu weto wakati ketalanga, i sia vo, owu twina muna ntima. (Nku. 19:14; 26:2) Muna kuma kia zola kwandi, kesianga meso mandi ko muna mpilakanu tuvanganga. Kasikil’owu, vava Sara wa nkaz’a Abarayama kalembi vova ludi kwa mbasi, vana fulu kia kuntumba, wansingika, kadi wabakula vo wonga kakala wau. (Etu. 18:​12-​15) Vava Yobi ‘kayilungisa ke mu Nzambi ko,’ Yave kayambula kunsambula ko, kadi wazaya wo vo Satana wambangikanga. (Yobi 32:2; 42:12) Diau adimosi mpe, Yave kafungila nkento ansona a Sarefate makasi ko vava katumba Eleya wa ngunza. Nzambi wazaya wo vo ntantu kakala zau mu kuma kia lufwa lwa mwan’andi amosi.​—1 Nti. 17:8-24.

4, 5. Yave aweyi kasongela walakazi muna mpila kakadila ye Abimeleke?

⁴ Wau vo Yave ntima ketalanga, osonganga mpe walakazi kana nkutu kwa mindembi-kwikila. Yindula dina kavanga kwa Abimeleke wa ntinu a Ngera kuna Felesetia. Abimeleke, wau kalembi zaya vo Sara nkento a Abarayama, wazola kunkitula se nkaz’andi. Kansi, una katele yandi zumba ko, Yave wamvovesa kuna ndozi vo: “Omono nzeye wo vo muna ndungidi a ntim’aku wavangìdi wo, omono mpe i isimbìdi kwakunsumuka: muna diadi kiyambwidi wamviakana ko. Dianu vo wau, vutulwisa nkaz’angani a muntu, kadi ngunza kwandi, yandi okusambila, wazinga.”​—Etu. 20:1-7.

⁵ Kieleka, Yave wafwana tumba Abimeleke wa nsambidi a teke. Kansi, Nzambi wamona vo evangu dia Abimeleke diansongi. Muna kuma kiaki, Yave wavovesa ntinu dina kafwete vanga mu lolokwa yo ‘kala moyo.’  Nga ke Nzambi a mpila yayi ko ofwete zola sambila?

6. Yesu aweyi katanginina S’andi?

⁶ Yesu watanginina S’andi una ufwene kadi wasianga sungididi mun’oma mambote bavanganga alongoki andi yo loloka e mpilakanu zau. (Maku 10:35-45; 14:66-72; Luka 22:31, 32; Yoa. 15:15) Una kavanga o Yesu betela una ye mvovo miandi muna Yoane 3:17: “Nzambi katumin’o Mwan’ova nza keza fundisa nza ko; e nza yavuluzilwa kaka muna yandi.” Kieleka, Yave yo Yesu betoma kutuzolanga kikilu. Zola kwau kumonekanga muna luzolo bena lwau lwa kutuvan’e moyo. (Yobi 14:15) O zola kwaku kusonganga e kuma Yave kekutumikinanga, una kekutubadikilanga ye una kevanganga mu kuma kia dina kemonanga muna yeto.​—Tanga 1 Yoane 4:8, 19.

Okutumikanga Kuna Zola

7. Ekuma Yave kekutumikinanga?

⁷ Ke diambote ko mu badikila Yave nze polisia una kun’ezulu ovavanga kutubaka mun’evangu di’esumu. Satana, yandi ovavanga kutubaka mun’esumu. (Lus. 12:10) Okutufundanga muna diambu tulembi vanga. (Yobi 1:9-11; 2:4, 5) Muna kuma kia Nzambi, ntozi a nkunga wasoneka vo: “E Yave, kala vo otona bi, e Mfumu, nga nani otelama?” (Nku. 130:3) Ve, ke vena muntu ko. (Kim. 7:20) Yave mu nkenda kekutumikinanga, nze una uvanganga se dianzodi ozolanga tanina wan’andi mu vonza. Nkumbu miayingi okutulukisanga mu kuma kia usumuki ye lutovoko lweto kimana twavenga dina dilenda kututwasila e mpasi.​—Nku. 103:10-14; Mat. 26:41.

8. Yave aweyi kelongelanga yo ludika selo yandi?

⁸ O zola kwa Nzambi kumonekanga muna luludiku ye malongi kekutuvananga muna Nkand’a Nzambi ye muna madia ma mwanda mekubikanga “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.” (Mat. 24:45; Ayib. 12:5, 6) Yave okutusadisanga mpe muna nkutakani y’Akristu ye muna ‘tukau twa wantu.’ (Ef. 4:8) Edi disundidi o mfunu, Yave okutumikanga mu zaya una tubadikilanga elongi diandi yo vava una kalenda kutusadisila. Muna Nkunga 32:8 tutanganga vo: “Ikulonga yo kusonga nzil’okwenda: Ikulongesela, yo kusia meso.” Muna kuma kiaki, diamfunu twalemvokelanga Yave ntangwa zawonso. Tufwete kwamanana kunsakalela yo sungamena vo yandi i Nlongi eto ye Se dieto dianzodi.​—Tanga Matai 18:⁠4.

9. Nkia fu tufwete venga? Ekuma?

⁹ Ka tufwete kituka akwa ntima miambadi ko mu kuma kia lulendo, kondwa lukwikilu yovo mu kuma kia “luvuki lua masumu.” (Ayib. 3:13; Yak. 4:6) Ntangwa zayingi, e fu yayi iyantikanga vava muntu keyimanga ngindu yovo makani mambi muna ntima. Olenda lwaka mu tezo kia veza elongi dia Nkand’a Nzambi. Edi dilutidi yiva, olenda yantika vanga mambu mambi yo kituka se ntantu a Nzambi. Ediadi dia vonza kikilu. (Nga. 1:22-31) Badika nona kia Kaini wa mwan’antete a Adami yo Eva.

 Yave Omonanga Wantu Awonso yo Kubasenda

10. Ekuma Yave kabembolwela lukau lwa Kaini? Kaini adieyi kavanga?

¹⁰ Vava Kaini ye Abele bavana lukau kwa Yave, kamona kaka lukau bavana ko, kansi ye makani mau mpe. Muna kuma kiaki, Nzambi wayangalela lukau lwa Abele, kadi mu lukwikilu kavanina lo, kansi wabembola luna lwa Kaini, wau vo kakala ye lukwikilu ko. (Etu. 4:4, 5; Ayib. 11:4) Vana fulu kia longoka diambu yo soba ngindu zandi, Kaini wafungila mbunzi andi makasi.​—Etu. 4:6.

11. Kaini aweyi kasongela makani mambi kakala mau muna ntima? Adieyi tulenda longoka muna diambu diadi?

¹¹ Yave wamona ngindu zambi zakala muna Kaini yo kumvovesa kuna ngemba zawonso vo, kele vo ovang’o wete, wadi tondwa. Diankenda kikilu wau vo Kaini waveza luludiku lwa Mvangi andi yo vonda mbunzi andi. Makani mambi ma Kaini mamoneka muna mvutu kavana Yave vava kanyuvula vo: “O Abele wa mbunzi aku, andieyi?” Kaini wavutula vo: “Kizeye kwame ko: nga mono i nlundi a mbunzi ame e?” (Etu. 4:7-9) E ntima ulenda vuna muntu yo lwaka mu tezo kia veza nkutu luludiku lwa Nzambi. (Yer. 17:9) Yambula twalongoka diambu muna lusansu lwalu yo vengomona vana vau, konso makani mambi muna ntima. (Tanga Yakobo 1:14, 15.) Vava tuvewanga elongi dia Nkand’a Nzambi, tufwete dio tonda yo badikila dio nze sinsu kia nzol’a Yave.

Ka Vena Sumu Diaswekama ko Kwa Yave

12. Yave aweyi kesendelanga asumuki?

¹² Akaka bebanzanga vo kele vo ke vena muntu ko omwene e mbi bavangidi, ke betumbwa ko. (Nku. 19:12) Kansi, ka vena sumu diaswekama ko. “E lekwa yawonso in’e nkonga yo senzama muna meso ma ndiona tunin’e diambu.” (Ayib. 4:13) Yave i Mfundisi ona omikanga makani ma ntima mieto yo senda asumuki muna mpila isonganga unsongi wandi. Yandi i “Nzambi a nkenda ye nsambu, nkwa ntim’evundu, o mwingi muna walakazi ye ziku.” Kansi, kuna kw’awana balembi vilukanga o ntima, ‘kelungisanga mvangi a mambi ko,’ vava muntu ‘kesumukanga kuna lukanu’ yovo nkwa makani mambi. (Luv. 34:6, 7; Ayib. 10:26) E ziku kia diambu diadi kiamoneka muna mpila ina Yave kakadila ye Akani, Anania ye Safira.

13. E ngindu zambi aweyi zafidila Akani mun’evangu diambi?

¹³ Lembi zitisa dina kakanikina o Nzambi, Akani wabonga lekwa muna mbanz’a Yeriko yo zika kio muna saba kiandi. Esi nzo andi mpe bazaya wo. Vava esumu diandi diasenzekwa, Akani wasonga vo wazaya e mbi kavanga, kadi wavova vo: “Nsumukini Yave.” (Yos. 7:20) Nze Kaini, Akani ngindu zambi kayima muna ntima. Eloko diafila Akani mu vanga wo yo kituka se nkwa luvunu. Wau vo e lekwa kabonga kuna Jeriko ya Yave, Akani Nzambi kayiya. Muna kuma kiaki wavondwa kumosi ye esi nzo andi.​—Yos. 7:25.

14, 15. Ekuma Anania yo Safira bavondelwa kwa Nzambi? Adieyi tulenda longoka muna diambu diadi?

¹⁴ Anania yo Safira wa nkaz’andi, esi nkutakani y’Akristu a tandu kiantete, muna  Yerusaleme. Vava kiavioka Pentikosti ya mvu wa 33 wa Tandu Kieto, diavava vo bakuba e nzimbu kimana basadisa akwikidi ampa bakala muna Yerusaleme, ana batuka mu fulu yandá. E nzimbu zazi mu ntim’amvevo zavaninwanga. Anania wateka mpatu au yo twasa ndambu a nzimbu. Kansi, edi kavova vo e nzimbu zawonso katekela e mpatu i kavana. O nkaz’andi mpe kazaya wo. Ka lukatikisu ko vo, akazi awaya etunda bavava muna nkutakani. Kansi, evangu diau ke diakala diansongi ko. Muna mpil’esivi, Yave wasengomona evangu diadi kwa Petelo wa ntumwa, ona wayuvula Anania e kuma kavangila wo. Vana vau Anania wabwa yo fwa. I bosi, Safira mpe wafwa.​—Mav. 5:1-11.

¹⁵ Evangu dia Anania ye Safira ke dia lutovoko ko. Kana bakana dio yo vava vuna antumwa. Edi dilutidi o bi, ‘mwand’avelela bavuna yo Nzambi.’ Dina kavanga Yave disonganga e ziku vo wakubama mu tanina nkutakani yo katula akwa umpuki. Kieleka, “diambu diambubu diadi, dia bwa muna moko ma Nzambi amoyo.”​—Ayib. 10:31.

Sikila ye Kwikizi Ntangwa Zawonso

16. (a) Satana aweyi kevavilanga vukumuna nkangu a Nzambi? (b) Nkia ntambu kesadilanga Nkadi Ampemba muna vukumuna wantu muna zunga kieno?

¹⁶ Satana ovanganga mawonso mu kutuvukumuna yo vidisa edienga dia Yave. (Lus. 12:12, 17) Mavangu ma zumba ye umpumbulu wa nza yayi usonganga ekani diambi dia Nkadi Ampemba. O unu diasazu mu mona mavangu ma zumba muna komputadore yovo mu mpila yakaka. Tufwete kikenga mu lembi bwa muna ntambu miami mia Satana. Vana ntandu, tufwete vanga nze una wavanga Davidi wa ntozi a nkunga, ona wasoneka vo: “Ntoma kukenka yakangadila kuna unsongi. . . . Muna ziku kia ntima ndiatila mu nzo ame.”​—Nku. 101:2.

17. (a) Ekuma Yave kesengomwenanga esumu diaswekama? (b) Adieyi difwete kala s’ekani dieto?

¹⁷ O unu, Yave kesengomonanga esumu mu mpil’esivi ko, ngatu sengomona makani mambi nze una kavanga kuna nz’ankulu. Kana una vo i wau, omonanga mawonso; muna ntangw’andi osenzekanga mana maswekama. Paulu wavova vo: “Akaka wantu, o masumu mau masenzama, mekubavita kuna lufundisu, vo i akaka, mekubalanda.” (1 Tim. 5:24) O zola kufilanga Yave mu sengomona mambu mambi maswekama. Ozolanga nkutakani yo tanina yo kimana yakalang’aka yavelela. Vana ntandu, osonganga nkenda kw’asumuki ana bevilukanga o ntima. (Nga. 28:13) Muna kuma kiaki, yambula twasikila ye kwikizi muna Nzambi yo ntima mosi yo venga konso vangu diambi.

 Kala ye Ntim’asikila

18. Davidi wa Ntinu adieyi kazola difwete vanga mwan’andi mu kuma kia Nzambi?

¹⁸ Davidi wa Ntinu wavovesa Solomo wa mwan’andi vo: “Zaya Nzambi w’ese diaku, unsadila yo ntim’asikila yo nyambuku a moyo: kadi o Yave osatanga ntima miawonso, yo bakula mona-mona yawonso ya ngindu.” (1 Tus. 28:9) Davidi kazola ko vo mwan’andi kakwikila kaka muna Nzambi, kansi wazola mpe vo Solomo kayangalela e zola kesonganga Yave muna selo yandi. Nga oyangalelanga e zola kesonganga Yave kwa nkangu andi?

19, 20. Muna Nkunga 19:​7-11, nki kiyikwanga kiasadisa Davidi mu finama Nzambi? Aweyi tulenda tanginina Davidi?

¹⁹ Yave ozeye wo vo akwa ntima miansongi benkufinama yo tuntwa kwa fu yandi yambote. Muna kuma kiaki, Yave ozolele vo twanzaya kumosi ye kiwuntu kiandi. Aweyi tulenda wo vangila? Muna longokanga Diambu diandi yo mona e mpila kekutusambulwilanga.​—Nga. 10:22; Yoa. 14:9.

²⁰ Nga otanganga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso yo samba kimana kasadisa mu sadila mana otanganga? Nga omonanga o mfunu wa zingila ngwizani ye nsiku mia Nkand’a Nzambi? (Tanga Nkunga 19:7-11.) Avo i wau, lukwikilu ye zola kwaku muna Yave kukwamanana wokela. Yave okufinama, nze yandi osimbidi koko kwaku yo kangala yaku. (Yes. 42:6; Yak. 4:8) Kieleka, Yave okusonga zola kwandi muna kusambula yo kutanina muna mwanda ekolo okangalelanga muna nzila ifilanga ku moyo.​—Nku. 91:1, 2; Mat. 7:13, 14.

Nkia Mvutu Ovana?

• Ekuma Yave kekutumikinanga?

• Nki kifilanga akaka mu kituka atantu a Nzambi?

• Aweyi tulenda songela vo Yave una kieleka?

• Aweyi tulenda kadila ye ntim’asikila muna Nzambi?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 4]

O Yave aweyi kekutumikinanga nze se dianzodi?

[Foto ina muna lukaya lwa 5]

Adieyi tulenda longoka muna nona kia Anania?

[Foto ina muna lukaya lwa 6]

Nki kilenda kutusadisa mu sadila Yave yo ntim’asikila?