Nga Ovitanga o ntu mu Songa Zitu Kw’akaka?
Nga Ovitanga o ntu mu Songa Zitu Kw’akaka?
“Mun’owu wa zitu, nuyinduziana.”—ROMA 12:10.
1. Nkia fu ke kimonekanga diaka ko mu fulu yayingi ova nza?
MUNA zunga yayingi ova nza, i fu kia kisi-nsi vo aleke bafukama vana vena ambuta mu songa zitu. Muna mpila yayi, bemoneka vo ke balutidi ambuta ntela ko. Muna zunga yayi, kele vo nleke ofididi o nkuluntu e nima, obadikilwa vo munkondwa-luzitu. Kana una vo konso zunga kina ye mpil’andi ya songela zitu, e mpila zazi za songela zitu zilenda kutusungamesa Nsiku a Mose. O Nsiku wavovanga vo: “Otelama vana ndose a nkwa mvu, wazitisa mpolo a nunu.” (Fuka 19:32) Diankenda kikilu vo, muna fulu yayingi e fu kia zitisa akaka mu vila kina. Kieleka, kondwa zitu kulutidi moneka mwawonso.
2. O Nkand’a Nzambi, nani kevovanga tufwete zitisa?
2 Nkand’a Nzambi usonganga o mfunu a songa zitu. Ukutuvovesanga twazitisa Yave yo Yesu. (Yoa. 5:23) Tukanikinwanga mpe vo twasonga o zitu kwa esi nzo eto, kwa mpangi zeto Akristu ye kw’awana bena kuna mbazi a nkutakani. (Roma 12:10; Ef. 6:1, 2; 1 Pet. 2:17) Aweyi tusongelanga vo Yave tuzitisanga? Aweyi tusongelanga zitu kwa mpangi zeto zamakala ye zamakento? Yambula twafimpa yuvu yayi ye yakaka mpe.
Zitisa Yave ye Nkumbu Andi
3. Ayeyi i mpila isundidi ya zitisila Yave?
3 Zitisa e nkumbu andi, i mpila isundidi tulenda songela zitu kwa Yave. Tufwete wo vanga, kadi tu “nkangu muna nkumbu andi.” (Mav. 15:14) Diambu dia zitu kikilu dia yikilwa e nkumbu a Yave wa Nzambi a Mpungu-ngolo. Mika wa ngunza wavova vo: “Nkangu miawonso midiata konso muntu muna nkumbu a yandi nzambi, kansi yeto tudiatila muna nkumbu a Yave wa Nzambi eto yakwele mvu.” (Mika 4:5) ‘Tudiatilanga muna nkumbu a Yave’ vava tusianga ngolo za songa zitu muna Yave ye nkumbu andi lumbu yawonso. Nze una Paulu kavovesa Akristu muna Roma, avo e fu yeto ke ina betela ko ye nsangu zambote tusamunanga, e nkumbu a Nzambi ‘itiangunwa’ yo lembi zitiswa.—Roma 2:21-24.
4. Aweyi tubadikilanga elau dia sila Yave umbangi?
4 Tuzitisanga mpe Yave muna salu kieto kia umbangi. Kuna nz’ankulu, Yave wavovesa zula kia Isaele mu kala se mbangi zandi, kansi ke balungisa kiyekwa kiaki ko. (Yes. 43:1-12) Ntangwa zayingi bakolamanga Yave yo “kendeleka Mvaudi a Isaele.” (Nku. 78:40, 41) Muna kuma kiaki, e zula kiaki kiavidisa emvimba edienga dia Yave. Kansi, oyeto tuna y’elau dia sila Yave umbangi yo zayisa nkumbu andi. Tuvanganga wo kadi zola tukunzolanga ye tuzolele vo nkumbu andi yazitiswa. O zay’e ludi mu kuma kia S’eto ezulu ye makani mandi difwete kutufila mu samun’e nsangu zambote. Tumonanga nze una kamona o Paulu wa ntumwa vava kavova vo: “Ku mfunka nsilu, kadi tâtu kwa mono, ovo ndembi samun’e nsangu zambote.”—1 Kor. 9:16.
5. Kwikila muna Yave aweyi kwinina ngwizani yo kunzitisa?
5 Davidi wa ntozi a nkunga wavova vo: “Bekubunda vuvu, ana bazeye nkumbu aku; kadi kwabasisidi ko, ana bekutomba, e Yave.” (Nku. 9:10) Avo tuzeye kikilu Yave yo zitisa nkumbu andi, tukumbund’e vuvu nze una wavanga selo yandi ya kwikizi kuna nz’ankulu. Bund’e vuvu muna Yave yo kwikila muna yandi i mpila yakaka tulenda kunzitisila. Tala una Nkand’a Nzambi usongelanga e ngwizani ya bunda Yave e vuvu yo kunzitisa. Vava wan’a Isaele yankulu balembi kumbund’e vuvu, Yave wayuvula Mose vo: ‘O nkangu wau nkia kolo bakunsavula? nkia kolo ke bekunkwikidila muna sinsu yawonso mpangidi vana bena ko?’ (Nta. 14:11) Kuna diak’esambu, avo tubund’e vuvu muna ngolo za Yave za kututanina yo kutusadisa kana nkutu mu ntangw’ampasi, tusonga vo zitisa tukunzitisanga.
6. Nki kilenda kutufila mu zitisa Yave?
6 Yesu wasonga vo zitu wa Yave ufwete tuka muna nsi a ntima. Vava kavova kw’awana basambilanga Nzambi ye disu ku nsi a lukaya, Yesu wayika e mvovo mia Yave oku vo: “O nkangu wau ukunzitisila muna nua; vo i ntima miau, vavuka miampavuka.” (Mat. 15:8) Zola kwa nsi a ntima kufwete kutufila mu zitisa Yave. (1 Yoa. 5:3) Tusungamenanga mpe o nsilu kasia o Yave vo: “Ana bekunzitisa ikubazitisa.”—1 Sam. 2:30.
Ana Bevitang’o ntu, Bezitisanga Akaka
7. (a) Ampangi bena ye kiyekwa, ekuma bafwete zitisila awana bena ku nsi a wisa kiau? (b) Paulu aweyi kazitisilanga mpangi zandi?
7 Paulu wa ntumwa wavovesa mpangi zandi z’Akwikidi vo: “Mun’owu wa zitu, nuyinduziana (yovo nuvit’o ntu).” (Roma 12:10) Ampangi ana bena ye kiyekwa muna nkutakani bafwete songanga mbandu, i sia vo, ‘vit’o ntu’ mu zitisa awana bena ku nsi a wisa kiau. Muna diambu diadi, awana bena ye kiyekwa bafwete landa e mbandu yasisa Paulu. (Tanga 1 Tesalonika 2:7, 8.) Ampangi muna nkutakani zina kakingula o Paulu bazaya wo vo kalendi kubalomba ko bavanga dina yandi kibeni kalendi vanga ko. Wau vo Paulu wazitisanga mpangi zandi, yandi mpe wazitiswanga kw’ampangi. Tulenda kala ye ziku vo vava Paulu kavova vo: “Inudodokelele vo nuntanginina,” ayingi bakala ye luzolo lwa kuntanginina mu kuma kia mbandu ambote kasonganga.—1 Kor. 4:16.
8. (a) O Yesu aweyi kazitisilanga alongoki andi? (b) Akuluntu aweyi balenda tanginina mbandu a Yesu o unu?
8 E mpila yakaka ampangi bena ye kiyekwa balenda zitisila awana bena ku nsi a wisa kiau, i kubasongang’e kuma kia dina babalombele mu vanga yovo kuma ki’elongi bavene. Vava bevanganga wo, Yesu betangininanga. Kasikil’owu, vava kavovesa alongoki andi vo basamba kimana Nzambi katuma asadi ayingi muna nsâlu, Yesu wabasonga e kuma. Wavova vo: ‘O nsâlu wayingi, kansi nsadi mike. Dianu vo, nudodokela mfumu a nsâlu, katuma nsadi muna nsâlu andi.’ (Mat. 9:37, 38) Diau adimosi, vava kavovesa alongoki andi vo “nuyingila,” wabasonga e kuma. Wavova vo: ‘Kadi ke nuzeye kio ko, e lumbu kikwiz’o Mfumu eno.’ (Mat. 24:42) Yesu kavovesanga kaka alongoki andi ko dina bafwete vanga, kansi wabasonganga mpe e kuma bafwete dio vangila. Muna mpila yayi, Yesu wabasonga zitu. Eyayi mbandu ambote kw’akuluntu Akristu mu tanginina.
Zitisa Nkutakani a Yave ye Luludiku Kevananga
9. Nani mpe tuzitisanga vava tuzitisanga nkutakani y’Akristu ye awana bevitang’o ntu? Sasila.
9 Muna zitisa Yave, tufwete mpe zitisa nkutakani y’Akristu mu nza yawonso kumosi y’awana bevitanga o ntu. Tusonganga zitu muna nkubik’a Yave vava tulemvokelanga luludiku lwa Nkand’a Nzambi tuvewanga kwa buka kia ntaudi akwikizi. Muna nkutakani y’Akristu a tandu kiantete, Yoane wa ntumwa watumba awana balembi zitisa ana bavitang’o ntu. (Tanga 3 Yoane 9-11.) E mvovo mia Yoane misonganga vo wantu awana ke bakondwanga kaka akengi luzitu ko, kansi mpe ye malongi mau ye dina basikidisanga. Diakiese vo ke wau ko wavanga Akristu awonso. Ekolo antumwa bakala moyo, mpangi zayingi bazitisanga awana bavitang’o ntu.—Fili. 2:12.
10, 11. Sadila Nkand’a Nzambi mu songa e kuma ke dinina diambi ko vo akaka bakala ye wisa muna nkutakani y’Akristu.
10 Akaka bebanzanga vo ke vafwete kala muntu ko ofwete vit’o ntu muna nkutakani y’Akristu, kadi Yesu wavovesa alongoki andi vo ‘yeno awonso nu wana-ngudi.’ (Mat. 23:8) Kansi, kana muna Sono ya Kiyibere yovo muna Sono ya Kingerekia, muna ye nona yayingi ya wantu ana bavewa e wisa kwa Nzambi. Lusansu lwa mfumu za makanda, afundisi ye lwa atinu vana vena esi Ayibere ankulu, lusonganga e ziku vo Yave wantu kesadilanga mu fila nkangu andi. O Yave wasembang’o nkangu vava balembi zitisa ana bakala ye wisa.—2 Nti. 1:2-17; 2:19, 23, 24.
11 Diau adimosi mpe, Akristu muna lumbu ya ntumwa, balemvokelanga e wisa ki’antumwa. (Mav. 2:42) Kasikil’owu, Paulu wakanikina ampangi zandi. (1 Kor. 16:1; 1 Tes. 4:2) Kansi, yandi mpe wasakalelanga ana bakala ye wisa muna yandi. (Mav. 15:22; Ngal. 2:9, 10) Kieleka, Paulu nyindu asikila kakala wau muna mpila kakadilanga ye wisa muna nkutakani y’Akristu.
12. Nkia mambu mole tulenda longoka muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia wisa?
12 Vena ye mambu mole tulenda longoka. Ediantete, ngwizani dina ye Nkand’a Nzambi vava “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” muna Buka kia Selo Yambuta, besolanga mpangi zakaka zamakala yo kubavana kiyekwa. Akaka besolwanga mu kala ye wisa mun’awana bevitang’o ntu. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 5:1-3) Diazole, yeto awonso, kumosi y’awana bevitang’o ntu, tufwete zitisanga awana bena ye wisa muna yeto. Aweyi tulenda zitisila awana bena ye wisa muna nkutakani y’Akristu mu nza yawonso?
Zitisa Akengi a Zunga
13. Aweyi tulenda zitisila ana bevewang’e wisa muna nkutakani y’Akristu?
13 Paulu wavova vo: “Tunudodokelele wo, abunzi, ovo nubatond’awoyo befuntukanga vovo nwina, yo kunusilw’e kiyekwa muna Mfumu, yo kunutemwena; nubazitisila mpe kikilu muna zola, muna diambu dia salu kiau. Nukala kuna ungudi yeno ya yeno.” (1 Tes. 5:12, 13) Akengi a zunga bena muna buka ki’awana “befuntukanga.” Muna kuma kiaki, tufwete ‘kubazitisanga kikilu.’ Lemvokela luludiku bekutuvananga i mpila tulenda wo vangila. Vava nkengi a zunga kekutuvananga luludiku lutukanga kwa buka kia ntaudi akwikizi, e “ngangu zina vo za ntandu” zifwete kutufila mu kala ye ‘nzaki za lemvoka.’—Yak. 3:17.
14. E nkutakani aweyi zizitisilanga akengi a zunga? Nkia nluta ditwasanga?
14 Adieyi tuvova kele vo tulombelo twavangila mambu mu mpila yakaka? Muna songa zitu, ezak’e ntangwa divavanga vo twavenga fu kia fila mpaka yo vova vo: “Oyeto ke wau ko tuvangilanga wo,” yovo “Dilenda sadilwa muna nkutakani zakaka, ke mu nkutakani eto ko.” Vana fulu kia vanga wo, mbote twalemvoka. O sungamena vo e nkutakani Yave ovwidi yo, o Yesu i Ntu a nkutakani, dilenda kutusadisa mu vanga wo. Avo tutambulwidi luludiku lwa nkengi a zunga kuna kiese yo sadila lo muna nkutakani, tusonga vo zitisa tukunzitisanga. Paulu wa ntumwa wasanisina ampangi muna Korinto mu kuma kia zitu yo lemvo basonga muna luludiku bavewa kwa Tito, wa nkuluntu ona wabakingula. (2 Kor. 7:13-16) O unu, yeto mpe tulenda kala ye ziku vo avo tulemvokela luludiku tuvewanga kw’akengi a zunga, kiese kiayingi dikututwasila muna salu kieto kia umbangi.—Tanga 2 Korinto 13:11.
“Nuzitisa Wantu Awonso”
15. Aweyi tuzitisilanga mpangi zeto z’Akristu?
15 Paulu wasoneka vo: “Kubadila mbuta ko, unludika kaka nga se; amatoko nga wana-ngudi: ambuta zamakento nga ngudi; andumba nga nsanga, muna velela kwawonso. Zitis’akento ampumpa bena vo mpumpa kikilu.” (1 Tim. 5:1-3) Elo, tuvoveswanga muna Nkand’a Nzambi vo twazitisa awonso muna nkutakani y’Akristu. Adieyi tuvova kele vo diambu nubakanene ye mpangi ayakala yovo wankento muna nkutakani? Nga diadi difwete kufila mu lembi zitisa diaka mpangi aku? Nga kulendi soba ngindu zaku ko yo sia sungididi muna fu yambote kena yau e selo kiaki kia Nzambi? Awana bena ye wisa, yau i wantu antete bafwete zitisanga mpangi zau, ke bafwete ‘yala ko awana bena s’evwa dia Nzambi.’ (1 Pet. 5:3) Kieleka, tuvwidi elau diampwena dia zitisa muntu yo nkw’andi muna nkutakani y’Akristu eyi izayakene mu kuma kia zola besongaziananga ampangi.—Tanga Yoane 13:34, 35.
16, 17. (a) Ekuma dinina mfunu dia zitisa awana tusamunwinanga nsangu zambote kumosi y’atantu? (b) Aweyi tulenda ‘zitisila wantu awonso’?
16 Kansi, ka tufwete zitisa kaka ana bena mu nkutakani y’Akristu ko. Paulu wasonekena Akristu muna lumbu yandi vo: “Konso ntangwa tuvwidi, mbula twavang’owu wambote kwa wantu awonso.” (Ngal. 6:10) Kansi, dilenda kala diampasi mu lemvokela nkanikinu wau, kele vo nkundi eto a salu yovo a sikola mbi kekutuvanganga. Vava ediadi dibwanga, tufwete sungamena e mvovo emi: “Kutokanina mimpanga-mayi ko.” (Nku. 37:1) O lemvokela elongi diadi dilenda kutusadisa mu vang’owu wa zitu kana nkutu kw’awana bekutusianga kitantu. Diau adimosi, o kala yo lulembamu vava tusamunanga nsangu zambote, dilenda kutusadisa mu vutula kwa konso muntu kuna “lembama, yo vumi.” (1 Pet. 3:15) E mpw’eto ye mpil’eto ya vwatila ilenda songa vo tuzitisanga awana tusamunwinanga nsangu zambote.
17 Elo, vava tukalanga y’ampangi zeto z’Akristu yovo y’awana bena kuna mbazi a nkutakani, tufwete sianga ngolo za lemvokela elongi edi: “Nuzitisa wantu awonso. Nuzola wana-ngudi. Nuvumina Nzambi. Nuzitisa ntinu.”—1 Pet. 2:17.
Nkia Mvutu Ovana?
Aweyi olenda zitisila:
• Yave?
• Akuluntu a nkutakani ye akengi a zunga?
• Mpangi zawonso muna nkutakani?
• Awana tusamunwinanga nsangu zambote?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 23]
Akristu muna lumbu ya ntumwa bazitisanga wisa kia buka kia selo yambuta
[Foto ina muna lukaya lwa 24]
Akuluntu muna nsi zawonso bezitisanga akengi a zunga, besolwanga kwa Buka kia Selo Yambuta