Ekuma Ofwete Kadila Nkwa Ziku?

‘E Yave umfundisa . . . mun’owu wa ziku kin’omu mono.’​—⁠NKU. 7:⁠8.

1, 2. Nkia mambu malenda tonta e ziku ki’Akristu?

BADIKA nona tatu yayi: Nleke w’etoko otontwanga kw’akundi andi a sikola. Nanga levola bekunlevolanga yovo kumveza yo vava kunwanisa. Nga ovutula mbi muna mbi, ovo ozizidila e ntota yo katuka vo? Yakala una yandi mosi muna nzo osadilanga Internet. Vana vau, mu vaikidi mafoto ma zumba. Nga ovukumuka mu tala mo, ovo ovanga e ngolo za lembi mo tala? Mpangi ankento omokenanga ye akw’andi, ke kolo ko bayantikidi kumba mpangi mosi ankento muna nkutakani. Nga oyikama e moko kiau ovo ovava soba e moko?

² E nona yayi kana una vo yaswaswana, diambu dimosi isonganga. Akristu awonso bafwete siang’e ngolo mu kala akwa ziku. Nga osungamenanga ziku kiaku vava okalanga mu mpasi, mu nsatu yo vava lungisa ekani diaku muna zingu? E lumbu yawonso, wantu betokananga mu kuma kia mpw’au, mavimpi mau, luzolo lwa vwa nzimbu, kala kumosi ye akundi muna ntangw’ambote ye yampasi, nanga ye makangu mau. Tufwete sianga e sungididi muna mambu mama. Kansi, o Yave adieyi kevavanga muna ntima mieto? (Nku. 139:​23, 24) Ovavanga vo twakala akwa ziku.

3. Yave nkia tukau katuvana? Nkia mambu tufimpa mun’elongi diadi?

³ Yave wa Mvani a “konso lukau luambote, yo konso lukau luaziku,” ovananga tukau twa mpila mu mpila kwa yeto awonso. (Yak. 1:​17) Tufwete kuntondanga mu kuma kia tukau katuvana nze nitu, nyindu, vimpi wafwana, ye ngangu. (1 Kor. 4:⁠7) Kansi, Yave ke kutukomekenanga ko twakala akwa ziku. Oyambulanga vo twasonga e fu kiaki kuna mvevo. (Nsi. 30:​19) Wau, yambula twafimpa nki i ziku. Tufimpa mpe kuma tatu yisonganga o mfunu wa fu kiaki.

Nki i Ziku?

4. Nki i ziku? Adieyi tulenda longoka muna nsiku a Yave mu kuma kia yimenga ya bulu?

⁴ Wantu ayingi ke bazeye ko nki i ziku. Kasikil’owu, akaka bebanzanga vo kala nkwa ziku, diau adimosi kwandi ye unsongi. Kieleka, e ziku ngwizani kina ye unsongi. Muna Nkand’a Nzambi e mvovo ziku usadilwanga mu songa vo, o muntu nkwa kwikizi yo velela muna fu. E mvovo a Kiyibere wasekolwa vo “ziku,” una ye nsasa vo velela, kala walunga yovo kondwa ekeya. Umosi muna mvovo miami wasadilwanga mpe mu kuma kia yimenga yavewanga kwa Yave. Bulu yalunga yovo yavelela kaka katambulanga. (Tanga Fuka 22:​19, 20.) Yave watumba awana ke balemvokela luludiku lwandi ko, kansi bavana yimenga ya bulu yavanguka, yayela yovo yampofo.​—⁠Mal. 1:​6-8.

5, 6. (a) Nkia nona isonganga vo lekwa kialunga yovo kiavelela tuvwanga o mfunu? (b) Kuna kwa wantu, nga lungwa kuvavwanga mu kala akwa ziku? Sasila dio.

⁵ Ka di’esivi ko dia vava lekwa kialunga yovo kiavelela yo zitisa kio. Kasikil’owu, yindula muntu ovavanga nkanda wamfunu. Vava kesolola wo, kamona vo makaya makaka mamfunu matiazuka. Okendalala kikilu yo yambula wo. Nkento wele  sumba maki kuna zandu, omwene vo maki makaka mawudika. Ameyi kesumba? Osumba kaka mana mamvimba. Diau adimosi, Nzambi wantu alunga yovo avelela kevavanga.​—⁠2 Tus. 16:⁠9.

⁶ Olenda sivika mu mona vo lunga kuvavwanga muna kala nkwa ziku. Wau vo twayiviswa kw’esumu yo lembi lunga, tulenda kibadikila nze nkanda ke una ye makaya malunga ko yovo maki mawudika. Nga i wau okuyibadikilanga? Tuna ye vuvu vo Yave ke vavanga ko vo twakala twalunga muna mawonso. Kalendi kutulomba ko dina katulendi vanga ko. * (Nku. 103:14; Yak. 3:⁠2) Kansi, ovavanga vo twakala akwa ziku. Nga ziku yo lunga diambu dimosi kwandi? Ve. Yindula e nona ki’etoko ozolele sompa nkento. Dia uzowa diavava vo nkento kakala walunga. Kansi, diangangu diavava vo kanzola yo ntima wawonso, i sia vo, kafwete zola yakala diakaka ko. Diau adimosi mpe, Yave i “Nzambi ansongo.” (Luv. 20:⁠5) Ke vavanga ko vo twakala twalunga, kansi twanzola ye ntima wawonso, i sia vo, yandi kaka tufwete sambila.

7, 8. (a) Yesu nkia mbandu kasisa mu kuma kia ziku? (b) Muna Nkand’a Nzambi, e mvovo ziku adieyi usonganga?

⁷ Tusungamena e mvutu za Yesu vava kayuvulwa kana nkia nkanikinu i wantete muna miawonso. (Tanga Maku 12:​28-30.) Yesu kavana kaka mvutu ko, kansi wazingilang’e ngwizani ye mvutu zandi. Wasisa mbandu ambote ya zola Yave yamuna nsi a ntima wawonso, yo muna fulumwinu kiawonso yo muna nyindu wawonso, yo muna ngolo zandi zawonso. Wasonga vo e ziku ke kisongelwanga kaka mu mvovo ko, kansi mu mavangu mambote kisongelwanga. Kala nkwa ziku divavanga vo twalanda muna ntambi za Yesu.​—⁠1 Pet. 2:⁠21.

⁸ Muna Nkand’a Nzambi e mvovo ziku, vava usadilwanga mu kuma kia wantu, uvavanga vo bavumina Yave wa Nzambi w’Es’au ezulu yo ntima wawonso yo vanga luzolo lwandi. Muna kala akwa ziku yo yangidika Yave wa Nzambi, divavanga vo twavanga mawonso mayikilu muna zingu kieto kia lumbu ke lumbu. Tufwete sianga luzolo lwandi va fulu kiantete muna zingu kieto. Yambula twabadika kuma tatu isonganga e mfunu a fu kiaki.

9. E ziku kieto aweyi kinina muna diambu dia kimfumu kia nza yawonso?

⁹ E kimfumu kia Yave ke kivavanga ziku kieto ko. Kimfumu kiandi kia nsongi, kiakwele mvu ye kia nz’amvimba. Kana nkutu aweyi bavova e vangwa yandi, kimfumu kiandi sikila kaka kisikila. Kansi, e kimfumu kia Nzambi mpaka kifidiswanga kun’ezulu ye va ntoto. E kimfumu kiandi kiansongi kifwete sikidiswa yo tundidikwa vana vena vangwa yawonso ya ngangu. Wau vo tu Mbangi za Yave, tuyangalelanga zayisa oma ma kimfumu kia Nzambi kw’awana bazolele mo wá. Aweyi tulenda kadila kuna sambu dia kimfumu kia Nzambi yo vanga oma mena e ngwizani ye kimfumu kiandi? Aweyi tulenda songela vo Yave twasola se Mfumu eto? Muna songanga e ziku.

10. Satana adieyi kavova mu kuma kia kwikizi kia wantu? Aweyi lenda songela vo Satana nkwa luvunu?

¹⁰ Badika una ziku kiaku kinina muna diambu dia kimfumu. Satana wavova vo ke vena muntu ko lenda songa e ziku muna kimfumu kia Nzambi, ngatu sadila Yave kuna zola. Vana vakala ulolo wa mbasi, Nkadi Ampemba wavova kwa Yave vo: “Nkanda mu nkanda, yawonso kena yau o muntu i kevanina  muna moyo andi.” (Yobi 2:⁠4) Zaya dio vo Satana kakatikisa kaka kwikizi kia Yobi ko, kansi kia wantu awonso mpe. Muna kuma kiaki, Nkand’a Nzambi uyikilanga Satana vo “mfundi abunzi eto.” (Lus. 12:​10) Muna semba Yave, Satana ovovanga vo Akristu kumosi yo ngeye, ke balendi sikila ye kwikizi ko. Satana wavova vo muna vava vuluza moyo aku, ngeye olenda yambula Yave. Adieyi obenze muna mvovo miami? Nga lenda kala y’elau dia songa vo Satana nkwa luvunu? Muna kalanga nkwa ziku olenda songa vo Satana nkwa luvunu.

11, 12. (a) Nkia nona isonganga vo e nzengo tubakanga lumbu yawonso ngwizani zina ye kwikizi kieto? (b) Kala nkwa ziku, ekuma dinina s’elau diampwena?

¹¹ Wau vo kwikizi kiaku kilenda moneka muna mavangu maku ma lumbu ke lumbu ye nzengo bakanga, yindula diaka e nona tatu tuyikidi kuna lubantiku lw’elongi diadi. Wantu awaya aweyi balenda songela vo akwa ziku? O nleke ovezwanga kw’akundi andi a sikola lenda funga makasi yo vava kubaland’e kunda, kansi osungamene lulukisu olu: “Azolwa, ke nulandi kunda ko, nusila kaka makasi e nzila: kadi diasonama vo, e kunda, kiame; mono kwame nsenda, i Yave wau.” (Roma 12:​19) I bosi, wele kwandi. O yakala osadilanga Internet lenda tala mafoto ma zumba mavaikidi, kansi osungamene e nkanikinu una muna mvovo mia Yobi vo: “Nkangidi ekangu yo meso mame; Ozevo aweyi ntadila ndumba?” (Yobi 31:⁠1) Diau adimosi mpe, yakala ovenga tala mafoto mama ma zumba yo badikila mo nze ma kiampondi. Mpangi ankento omokenanga ye akw’andi vava kebakula vo e moko kikitukidi se makumbu, osungamene luludiku olu: “Konso muntu vava twina, mbula kayangidika nkw’andi mun’ewete diandi, muna vangamesa.”  (Roma 15:⁠2) O kumba ka kulendi vangamesa muntu ko. Ke diyangidika S’andi ezulu ko ye mpangi andi a Nkristu. Muna kuma kiaki, obindikidi lubini lwandi yo soba e moko.

¹² Muna nzengo babaka Akristu bayikilu mu nona kiaki, edi bavova: ‘Yave i Mfumu ame. Mfwete vanga edi dikunyangidika.’ Nga ovavanga yangidika Yave muna dina osolanga ye nzeng’obakanga? Avo i wau, lenda yika vo otumamanga e mvovo miasonama muna Ngana 27:11: “Lungalala, e mwan’ame, wamwesa ntim’ame e kiese, yavana mvutu kwa ndion’okunsemba.” Ekw’elau tuvwidi diamwesa ntim’a Nzambi e kiese! Nga ke diambote ko twasianga e ngolo kimana twakala akwa ziku?

13. E mvovo mia Yobi ye Davidi aweyi misongelanga vo Yave okutufundisa mun’owu wa ziku kieto?

¹³ Tumwene vo e ziku kilenda kutusadisa mu yikama kimfumu kia Yave. E kiaki i kuma kalenda kutufundisila Nzambi. Yobi watoma bakula e ludi kia diambu diadi. (Tanga Yobi 31:⁠6.) Yobi wazaya vo Nzambi otezanga wantu awonso muna “balanz’ansongi,” mu zaya e ziku kieto yo sadila nsiku Miandi miansongi. Davidi wavova mpe vo: “O Yave ofundisa minkangu: Undungisa, e Yave, mun’owu wa unsongi wame. Yo mun’owu wa ziku kin’omu mono. . . . Kadi, miki a ntima ye nsi a mbundu, i Nzambi ansongi.” (Nku. 7:​8, 9) Tuzeye wo vo Nzambi ozeye makani ma “ntima ye nsi a mbundu” a muntu. Muna kuma kiaki, tufwete zaya dina kevavanga. Nze una wavova Davidi, Yave okutufundisa mun’owu wa ziku kieto.

14. Ekuma katufwete vovela ko vo olembi lunga ye usumuki ulenda kutukakidila mu songa e ziku?

¹⁴ Badika vo Yave wa Nzambi osatidi ulolo wa ntima mia wantu o unu. (1 Tus. 28:⁠9) Nga wantu ayingi kesolola besonganga e ziku kia Kikristu? Nanga akete kaka kesolola. Kansi, wau vo tw’asumuki ka tufwete yindula ko vo, ka tulendi songa ziku ko. Tuna ye kuma kiasikila mu kala ye vuvu vo, Yave lenda kutusolola ye ziku nze una kasolola muna Davidi ye Yobi. Tusungamena vo, o lunga ke nsabi ko mu kala akwa ziku. Wantu atatu kaka alunga bazinga ova nza, wole muna yau, Adami yo Eva ke basikila ko mu songa e ziku. Kana una vo i wau, wantu ayingi alembi lunga besikilanga mu songa e ziku. Ngeye mpe lenda wo vanga.

15. Davidi aweyi kasongela vo e ziku mfunu kina muna kala ye vuvu kia kusentu?

¹⁵ Yave okutufundisa mu kuma kia ziku kieto. E ziku mfunu kina muna kala ye vuvu kia kusentu. Davidi wazaya e ludi kia diambu diadi. (Tanga Nkunga 41:12.) Wayangalela vuvu kia taninwa kwa Nzambi yakwele mvu. Nze una uvanganga Akristu akieleka o unu, e luzolo lwa kala ye vuvu kia vwa moyo a mvu ya mvu, lwasadisa Davidi mu finama Yave wa Nzambi ekolo kansadilanga. Davidi wabak’e nluta mia kwikizi ye vuvu kiandi. Diau adimosi mpe, avo tuzindalala mu songa e ziku, Yave okututanina, kutulonga, kutufila ye kutusambula.

16, 17. (a) Ekuma fwete vangila e ngolo mu tatidila e ziku kiaku? (b) Nkia yuvu tubadika mun’elongi dilanda?

¹⁶ E vuvu mfunu kina muna kala ye kiese owau. Kilenda kutuvana kiese tuvwang’o mfunu muna ntangw’ampasi. E vuvu kilenda tanina mpe ngindu zeto. Sungamena vo,  Nkand’a Nzambi utezanesanga e vuvu ye mpu a vita. (1 Tes. 5:⁠8) Wauna e mpu a vita itaninanga o ntu a soladi muna vita, e vuvu kitaninanga ngindu zeto mu mambu malembi songa kenungununanga Satana mu nza yayi yambi. Avo ke tuna ye vuvu ko, e zingu kieto ke kikala mfunu ko. Diamfunu twatoma kifimpa mu zaya kana vo tuna ye vuvu ye ziku kiasikila. Kuvilakani ko vo, muna kala nkwa ziku, kimfumu kia Yave oyikamanga yo tatidila vuvu kiaku kia kusentu. Vangang’e ngolo mu tatidila e ziku kiaku.

¹⁷ Wau vo e ziku mfunu kina, diamfunu twabadika eyak’e yuvu. Adieyi tulenda vanga mu kala akwa ziku? Aweyi tulenda kio tatidila? Adieyi tulenda vanga avo muntu oyambwidi songa e ziku? Elongi dilanda divana mvutu za yuvu yayi.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Nki i ziku?

• E ziku aweyi kinina ngwizani ye diambu dia kimfumu kia Nzambi?

• E ziku aweyi kinina se nsabi za vuvu kieto?

[Yuvu ya Longoka]

[Mafoto zina muna lukaya lwa 5]

Lumbu yawonso tubwilwanga mambu metontanga e ziku kieto