Nga Otatidila e Ziku Kiaku?
Nga Otatidila e Ziku Kiaku?
“Yavana mfwa kikatula ziku kiame oku ngina ko.”—YOBI 27:5.
1, 2. Nkia fu tufwete yima? Nkia yuvu tufimpa?
YINDULA vo nzo ambote zolele tunga mu kuma kia esi nzo aku. Oyindwidi lutangu lwa masuku ikala, kimana konso muntu muna nzo kakala ye suku diandi. Kele vo kutungidi yo ko, nga esi nzo aku beyangalala? Nga kukwikidi ko vo muna kubayangidika, esi nzo aku bafwete mona vo otungidi yo, bakotele mo yo lunga-lunga yo?
2 Diau adimosi mpe, tulenda yindula vo e ziku fu kiamfunu kilenda kututwasila nluta kumosi y’awana tuzolanga. E ngindu za nkatu za zola kala ye fu kiaki, kazilendi twasa nluta ko. Tufwete yima yo tatidila e ziku kieto kia Kikristu. O unu, muna tunga e nzo mayingi mevavwanga. (Luka 14:28, 29) Diau adimosi mpe, muna song’e ziku ntangwa ye ngolo zivavwanga. Kansi nluta miayingi ditwasanga. Muna kuma kiaki, yambula twafimpa yuvu tatu: Aweyi tulenda kadila akwa ziku? Aweyi tulenda tatidila e ziku kieto kia Kikristu? Adieyi tulenda vanga avo muntu oyambwidi songa e ziku?
Aweyi Tulenda Kadila Akwa ziku?
3, 4. (a) Yave aweyi kekutusadisilanga mu kala akwa ziku? (b) Aweyi tulenda kadila akwa ziku nze Yesu?
3 Mun’elongi divitidi twawidi vo Yave watuvan’elau dia sola kana vo tuzola kala akwa ziku yovo ve. Kana una vo i wau, diakiese dia zaya vo katusisa nkatu ko. Okutulonganga una tulenda songela e fu kiaki kiamfunu yo kutuvana mwand’andi avelela mu kutusadisa mu sadila malongi mandi. (Luka 11:13) Otaninanga mpe kimwanda ki’awana besiang’e ngolo za kangalela muna ziku.—Nga. 2:7.
4 Yave aweyi kekutulongelanga mu kala akwa ziku? Muna fila Yesu wa Mwan’andi ova ntoto. Yesu wasong’o lemvo muna mawonso. ‘Walemvoka yamuna fwa.’ (Fili. 2:8) Muna mawonso kavanga, Yesu walemvokela S’andi ezulu kana nkutu vava diakalanga diampasi mu vanga wo. Wavova kwa Yave vo: “Luzolo luame ke luau ko, oluaku aka luavangama.” (Luka 22:42) Konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: ‘Nga isonganga lemvo wa mpila yayi?’ Avo tulemvokanga y’ekani diasikila, tukala akwa ziku. Tufimpa maka mambu ma zingu mesonganga o mfunu wa lemvoka.
5, 6. (a) Davidi aweyi kasongela mfunu wa kala nkwa ziku, kana nkutu vava tukalanga va yeto kaka? (b) O unu, nkia lekwa yilenda tonta ziku kia Akristu, vava bekalanga yau kaka?
5 Tufwete lemvokelanga Yave, kana nkutu vava tukalanga va fulu kia yeto kaka. Davidi wa ntozi a nkunga wazaya mfunu wa song’e ziku vava kakalanga yandi mosi. (Tanga Nkunga 101:2.) Wau vo ntinu, Davidi ntangwa zayingi kakalanga vamosi ye nkangu. Ka lukatikisu ko, wakingulwanga kwa wantu ayingi. (Tezanesa ye Nkunga 26:12.) Muna kolo kiaki, mfunu diakala mu song’e ziku, kadi wau vo ntinu kafwete songa mbandu ambote kwa nkangu andi. (Nsi. 17:18, 19) Kansi, Davidi wazaya wo vo vava kakalanga yandi mosi, i sia vo, ‘muna nzo andi,’ kafwete mpe kangalela muna ziku. Adieyi tuvova mu kuma kieto?
6 Muna Nkunga 101:3 tutanganga mvovo mia Davidi vo: “Kisia diambu diambi ova ngina ko.” O unu tuvwidi lekwa yayingi yilenda kutufila mu tala mambu mambi, musungula vava tukalanga yeto mosi. Sadila Internet dilenda kitula diambu diadi se diampasi. Diasazu mu vukumunwa yo tala yovo tanga mavangu ma zumba. Kansi, avo vangidi wo nga disonga vo Nzambi tulemvokelanga ona wavumunwina Davidi mu soneka mvovo miami? O tala mavangu ma zumba, dia vonza kikilu, dilenda fila muntu mu kala y’eloko dia mavangu mambi, yo yivisa e ntona, dilenda vonda longo yo kendeleka akaka.—Nga. 4:23; 2 Kor. 7:1; 1 Tes. 4:3-5.
7. Nkia nkanikinu ulenda kutusadisa mu song’e ziku vava tukalanga va yeto kaka?
7 Dialudi vo, ke vena selo kia Yave ko okalanga yandi mosi. O S’eto anzodi okututalanga. (Tanga Nkunga 11:4.) Ekwe kiese kemonanga Yave vava ozizidilanga e ntota! Muna vanga wo, olemvokelanga nkanikinu a Yesu una muna Matai 5:28. Muna kuma kiaki, kala y’ekani dia lembi tala mambu malenda kufila mu vanga edi diambi. Kufwasi ziku kiaku ko muna talanga yovo tanganga mavangu ma zumba.
8, 9. (a) Nkia mambu matont’e ziku kia Daniele y’akundi andi? (b) Aleke Akristu o unu, aweyi beyangidikilanga Yave ye akw’au Akristu?
8 Tulenda mpe song’e ziku muna lemvokelanga Yave vava tukalanga vamosi ye mindembi kwikila. Badika e nona kia Daniele ye akundi andi atatu. Muna kileke, banatwa mu kinkole kuna Babele. Esi Ayibere awaya yau ayá bazinga vamosi ye mindembi kwikila ana ke bazaya Yave ko yo komekenwa mu dia madia masimwa muna Nsiku a Nzambi. Ke Dan. 1:3-9.
diakala diampasi ko kw’aleke awaya mu kulula Nsiku a Nzambi. Kadi, mase mau, ye ambuta zakaka ye anganga ke badi wo zaya ko. Nani wadi wo zaya? Yave kaka. Kanele vo mu vonza ye lubangamu bakala, bazizidila yo lemvokela Nzambi.—9 Omu nza yawonso, aleke a Mbangi za Yave luzindalalu lwa mpila yayi besonganga, belemvokelanga nkanikinu mia Nzambi kw’Akristu yo zizidila umpukumuni w’akundi ambi. Yeno aleke, vava nutinanga nua diamba, mavangu mansoki, ye malevo, mavangu ma zumba yo mambu makaka mambi, nuzaya dio vo Yave nulemvokelanga. Ekolo nuvanganga wo, ziku kieno nutatidilanga. Nluta nubaka, yo yangidika Yave ye akw’eno Akristu.—Nku. 110:3.
10. (a) Nkia ngindu zabendomoka mu kuma kia zumba zifilanga aleke akaka mu fwasa e ziku kiau? (b) O song’e ziku aweyi dilenda kutusadisila mu tin’e vonza kia zumba?
10 Diamfunu mpe mu song’o lemvo vava tukalanga ye muntu una vo ke nkaz’eto ko. Tuzeye dio vo Nkand’a Nzambi utumbang’e zumba. Kansi, ke diampasi ko kwa muntu osonganga lemvo mu yantika vanga edi diambi. Kasikil’owu, aleke akaka bekivananga mun’evangu dia vukana mu nua, yovo ku mpitunima (sexo anal) yo sakanena e kiyakala kiau yovo kikento kiau, yo yindula vo mavangu mama ke mambi ko. Bebanzanga vo ke kiau ko i “zumba” kisimwanga muna Nkand’a Nzambi. Aleke awaya bevilakananga vo, e mvovo zumba muna Nkand’a Nzambi uyikanga mavangu mama mawonso, muntu lenda vaikiswa mu nkutakani mu kuma kia mavangu mama mambi. * Diavonza kikilu, dia veza mfunu wa songa e ziku. Ekolo tusiang’e ngolo zakala akwa ziku, katuvavinge ndungidi ko muna mavangu mesimwanga. Ka tulendi vanga sumu ko yo lembi tumbwa. Ka tumoning’e kaka wonga wa tumbu tulenda vewa ko mu kuma ki’evangu diambi. Kansi, tusiang’e sungididi mu vanga oma meyangidika Yave yo venga mana malenda kunkendeleka. Ke zaya kaka dina dilenda kutufila mun’esumu ko, kansi tufwete dio venga yo ‘tin’e zumba.’ (1 Kor. 6:18) Avo tuvanga wo, tusonga vo tu akwa ziku kikilu.
Aweyi Tulenda Tatidila e Ziku Kieto?
11. Konso vangu dia lemvo, ekuma dinina o mfunu? Yika e nona.
11 Muna kala akwa ziku tufwete songang’o lemvo, muna tatidila e ziku tufwete songang’o lemvo muna zingu kieto kiawonso. Evangu dimosi dia lemvo dilenda badikilwa nze diakondwa mfunu. Kansi, o lemvoka muna edi diakete i sinsu kia nkwa ziku. Muna bong’e nona: E bilikisi kimosi kilenda moneka nze má kiakondwa mfunu, kansi avo tukundakese bilikisi yayingi, yikitukanga se nzo yanene. Muna kuma Luka 16:10.
kiaki, vava tukudikilanga mavangu ma lemvo ntangwa zawonso, tutatidilanga ziku kieto.—12. Davidi aweyi kasisila mbandu ambote ya tatidila e ziku muna ntangw’ampasi ye vava kavangwa dina dialembi songa?
12 Tusongang’e ziku kieto vava tuzizidilanga e mpasi, lubangamu yovo tumbwa kondwa kuma. Badika e nona kia Davidi muna Nkand’a Nzambi. Vava kakala nleke, wazizidila lubangamu lwa ntinu ona wasolwa mu sunzula wisa kia Yave. Saulu wa Ntinu wavidisa edienga dia Yave yo ketokela Davidi ona wasolwa kwa Nzambi. Kansi, Saulu wakala vana kunda kia kintinu, wasadila vu kia makesa ma Isaele mu konda Davidi yo vava kumvonda. Yave wayambula vo evangu diadi dialembi songa dianungunuka mu fikolo. Nga Davidi wafungila Nzambi makasi? Nga wabanza vo ke diakala mfunu ko mu zindalala? Ve. Wakwamanana zitisa Saulu wa kuswa kia Nzambi yo lembi kumvonda vava kakala y’elau dia vanga wo.—1 Sam. 24:2-7.
13. Aweyi tulenda tatidila ziku kieto kele vo batulwekele ntima yovo kutukendeleka?
13 Ekwe mbandu ambote katusisila Davidi o unu! Wau vo mu nkutakani ya wantu alembi lunga tuna mu nza yawonso, tulenda vangwa vilwa yovo muntu lenda kituka se munkondwa kwikizi. Kieleka, tuna ye nsambu za zinga mu lumbu ina vo nkangu a Yave ke ulendi fukiswa ko. (Yes. 54:17) Kansi, adieyi tuvanga kele vo mpangi eto utulwekele ntima yovo utukendelekele? Avo tulundidi makasi mu kuma kia mpangi eto, e ziku kieto muna Nzambi tusidi kio mu vonza. E fu yambi ya muntu akaka ka ifwete kutufila mu fungila Nzambi makasi ko yovo yambula kala nkwa kwikizi. (Nku. 119:165) Zizidila e mpasi dilenda kutusadisa mu tatidila e ziku kieto.
14. Akwa ziku aweyi bevanganga avo diambu disobelo muna nkubika ye muna malongi?
14 Tulenda mpe tatidila e ziku muna venga e fu kia kumba yovo vava mpilakanu z’akaka. Ediadi disonga vo tuna ye kwikizi muna Yave. Osambulanga nkangu andi owau ke mu tandu yavioka ko. Muna lusansu lwawonso, owau e nsambila aludi ilutidi tundidikwa ova ntoto. (Yes. 2:2-4) Vava kisingikwang’e umbakuzi weto wa sono ya Nkand’a Nzambi yovo mpila ya vangila e diambu, tufwete dio tondanga. Tuyangalalanga wau vo ntemo a mwanda mu nungunuka kaka wina. (Nga. 4:18) Avo diampasi mu bakula e diambu disobelo, tufwete lomba lusadisu kwa Yave twabakula dio. Muna mpila yayi, tuzindalala song’o lemvo yo tatidila e ziku kieto.
Adieyi Tuvanga avo Muntu Oyambwidi Songa Ziku?
15. Nani kaka lenda katula e ziku kiaku?
15 E kiuvu kiaki kilenda kutufila mu toma Yobi 27:5) Avo una y’ekani diadi yo finama Yave, kulendi vidisa kwikizi kiaku ko.—Yak. 4:8.
yindula. Nze una twalongoka mun’elongi divitidi, e ziku fu kiamfunu kikilu. Avo katuna ye ziku ko, ka tukala ye ngwizani ambote ko ye Yave ngatu kala ye vuvu kiakieleka. Sungamenanga dio vo: Omu nza yawonso muntu mosi kaka lenda katula ziku kiaku. Muntu ndioyo i ngeye kibeni. Yobi watoma zaya e ludi kia diambu diadi. Wavova vo: “Yavana mfwa kikatula ziku kiame oku ngina ko.” (16, 17. Avo muntu osumukini: (a) nkia vilwa kalenda vanga? (b) nkia diambu diansongi kafwete vanga?
16 Kansi, akaka beyambulanga e ziku kiau. Nze una wakala muna lumbu ya ntumwa, o unu Akristu akaka besumukanga esumu diampwena. Kele vo ediadi dilwakidi, nga fwete dimbula e vuvu? Ve kikilu. Adieyi olenda vanga? Yambula twawa ntete dina kufwete vanga ko. O wantu bavwidi e fu kia swek’esumu kwa mase mau, kw’akw’au Akristu yovo kw’akuluntu. Kansi, o Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “On’ofukidi makuzuka mandi, kevatumuka ko: On’otambulwila yo yambula mo, ofwilwa nkenda.” (Nga. 28:13) Awana beswekanga masumu vilwa wampwena bevanganga, kadi Nzambi kalendi swekwa diambu ko. (Tanga Ayibere 4:13.) Akaka besadilanga Yave ye disu ku nsi a lukaya. Wantu awaya ke akwa ziku ko. Yave ke tondanga ko e nsambila ya ndiona oswekanga esumu diampwena. Kansi, ofunganga makasi kw’akwa kuvunina awaya.—Nga. 21:27; Yes. 1:11-16.
17 Nkand’a Nzambi usonganga dina kafwete vanga Nkristu kele vo osumukini. Kafwete vava lusadisu lw’akuluntu Akristu. Yave osianga akuluntu muna nkutakani mu sadisa awana beyelanga muna mwanda. (Tanga Yakobo 5:14.) Kuyambudi ko vo wonga wa tumbwa wasima mu vava lusadisu lwa vimpi waku wa mwanda. O nkwa ngangu nga lenda yambula vava lusadisu lwa kimbevo kiandi mu kuma kia mpasi za bak’e ntumbu yovo pasulwa?—Ayib. 12:11.
18, 19. (a) E nona kia Davidi aweyi kisongelanga vo e ziku kilenda vutukilwa? (b) Nki’ekani una diau mu kuma kia ziku kiaku?
18 Nga lenda kala ye vuvu vo ovutukila vimpi waku? Nga lenda vutukila e ziku kiaku? Badika diak’e nona kia Davidi ona wasumuk’esumu diampwena. Muna lokokela nkento angani, wata zumba, yo vondesa yakala diandi kondwa kuma. Diampasi mu kwikila vo muna kolo kiakina Davidi nkwa ziku kakala. Nga kakala diaka ye vuvu ko? Davidi elongi kavwang’o mfunu, yo watambula dio. Kansi, muna kuma kia luviluku lwakieleka lwa ntima kasonga, Yave wamfwila e nkenda. Muna zindalala lemvokela Nzambi, Davidi walongoka diambu muna tumbu kavewa yo vutukila e ziku kiandi. E zingu kia Davidi kisonganga e ziku kia dina tutanganga muna Ngana 24:16: “Nsongi, mbwa nsambwadi kebwa yo vumbuka diaka.” Nkia nluta diantwasila? Tala dina kavova Yave kwa Solomo vava Davidi kafwa. (Tanga 1 Ntinu 9:4.) Nzambi wasungamena Davidi vo nkwa ziku. Kieleka, Yave lenda loloka asumuki bevilukanga kieleka o ntima.—Yes. 1:18.
19 Elo, muna lemvokelanga Nzambi muna zola kwawonso, okala nkwa ziku. Kala ye kwikizi, avo sumukini, songa luviluku lwakieleka lwa ntima. Kieleka, e ziku fu kiamfunu kikilu. Yambula vo yeto awonso twakala y’ekani nze dia Davidi ona wavova: “Vo i mono, muna ndungidi ame nkangadila.”—Nku. 26:11.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 10 Tala mun’Eyingidilu dia 15 dia Fevelelo, 2004, lukaya lwa 13 tini kia 15 mu Kimputu.
Nkia Mvutu Ovana?
• Aweyi lenda kadila nkwa ziku?
• Nkia mpila lenda tatidila ziku kiaku?
• O muntu aweyi kalenda vutukila e ziku?
[Yuvu ya Longoka]
[Babu kina muna lukaya lwa 8]
‘DI’ESIVI KIKILU’
E mvovo miami nkento mosi wakala ye vumu kia ngonde tanu wavova mio mu kuma kia wete ye ziku kasongwa kwa nzenza mosi. Vava kavaika muna nzo ya nuina kafe, ke kolo ko wasungamena vo nkutu andi ovilakene yo. Muna nkutu yoyo 2.000 ma nzimbu za dolare zakala mo, nzimbu zayingi kikilu. “Yakendalala kikilu,” ukavova muna zulunalu imosi. Kansi, mwana ndumba wanona e nkutu yayi, vana vau wavava ona wavidisa yo. Wau vo kansolola ko, wanata yo kwa mapolisi, i bosi mapolisi basolola nkento ndioyo. Wavova ye kiese kiawonso vo, “di’esivi kikilu kavanga.” Adieyi diafila mwana ndumba ndioyo mu vutula nzimbu zazi? Amwangi a nsangu basoneka vo, wau vo Mbangi a Yave, “wasonga e ziku mu kuma kia dibundu diandi muna kasansukila.”
[Foto ina muna lukaya lwa 9]
Aleke balenda song’e ziku vava betontwanga
[Foto ina muna lukaya lwa 10]
Davidi wavidisa e ziku kiandi mu fikolo, kansi wavutukila kio