Ntaudi a Yave​—‘watompolwa mu Kuma kia Makuzuka Meto’

“Katompolwa muna kuma kia makuzuka meto, kakosomonwa muna kuma kia bi weto. . . . Muna mviba miandi i twasaswilwa.”​—YES. 53:5.

1. Adieyi tufwete sungamena muna lumbu kia Luyindulu? Nkia ungunza ulenda kutusadisa mu vanga wo?

MUNA lumbu kia Luyindulu, tusungamenanga lufwa lwa Kristu ye mawonso malungisa lufwa ye lufuluku lwandi. Luyindulu lukutusungamesanga una kimfumu kia Yave kitundidikilwa, ye nsanisinwa ya nkumbu andi ye ndungan’ekani diandi kumosi ye luvuluzu lwa wantu. Nanga ke vena ungunza wakaka ko muna Nkand’a Nzambi utoma yikanga kimenga kia Kristu ye mana kivanga nze i una wasonama muna Yesaya 53:​3-12. Yesaya wazayisa e mpasi kemweswa e Ntaudi yo songa owu wa lufwa lwa Kristu ye nsambu lutwasa kwa mpangi zandi zakuswa ye “mameme makaka.”​—Yoa. 10:16.

2. Ungunza wa Yesaya adieyi usonganga? Adieyi ulenda vanga kwa yeto?

² Vioka mvu 700 una Yesu kawutukidi ko ova ntoto, Yave wavumunwina Yesaya mu zayisa vo e Ntaudi andi ona kasola, okala ye kwikizi yamuna lufwa. Ekiaki i ziku kisonganga vo Yave wakala ye vuvu muna kwikizi kia Mwan’andi. Ekolo tufimpa ungunza wau, e ntima mieto miyangalala, lukwikilu lweto mpe lukumikwa.

 ‘Wavezwa’ yo ‘Lembi Zitiswa’

3. Ekuma Ayuda bafwana toma tambulwila Yesu? Kansi, aweyi bantambulwila?

³ Tanga Yesaya 53:3. Yindula una kamona Mwan’amosi a Nzambi vava kasisa fulu kiandi vana ndambu a S’andi yo kwiza ova ntoto mu vana moyo andi se kimenga mu kûla wantu mun’esumu ye lufwa! (Fili. 2:5-8) E kimenga kiandi kiaziula nzila a luloloko lwa masumu, luna lwasongelwanga muna yimenga ya bulu yasikidiswa muna Nsiku a Mose. (Ayib. 10:1-4) Muna kuma kiaki, Yesu wafwana tambulwa yo zitiswa, mu sungula kw’Ayuda ana bavingilanga Masia wasilwa nsilu. (Yoa. 6:​14) Kansi, Ayuda ‘baveza’ Kristu yo ‘lembi kunzitisa,’ nze una Yesaya kateka dio vova. Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “Muna yandi kayiza, akiandi ke bantambula ko.” (Yoa. 1:11) Petelo wa ntumwa wavovesa Ayuda vo: “O Nzambi a mase meto, okembese o Nleke (yovo Ntaudi) andi Yesu; ona nwayekola, yo kadila vana ndose a Pilato, una kakanini o kunyambula. Vo i yeno, nwakadil’o Mveledi wa Nsongi.”​—Mav. 3:13, 14.

4. Yesu aweyi kakulukianin’o yela?

⁴ Yesaya wazayisa mpe vo Yesu ‘okulukian’o yela.’ Muna salu kiandi ova ntoto, vakala ye ntangwa in’o Yesu kayoya, kansi ediadi ke disongele ko vo yela kayela. (Yoa. 4:6) Kansi, wakulukiana ye mayela m’awana kasilanga umbangi. Wabafwilanga nkenda yo wuka ulolo wa wantu. (Maku 1:32-34) Muna mpila yayi, Yesu walungisa ungunza uvovanga vo: “Kieleka kanata mayela meto, kamweseswa mpasi zeto.”​—Yes. 53:4a; Mat. 8:​16, 17.

Wabadikilwa nze ‘Yandi Wawandwa kwa Nzambi’

5. Ayuda aweyi babadikila lufwa lwa Yesu? Ediadi aweyi diakudikila diaka e mpasi zandi?

⁵ Tanga Yesaya 53:4b. Wantu ayingi muna lumbu ya Yesu ke babakula ko e kuma kavangilwa e mpasi yo vondwa. Babanza vo Nzambi wantumba, nze vika sia vo yandi wamweses’e mpasi. (Mat. 27:​38-​44) Ayuda babadikila Yesu vo ntianguni. (Maku 14:​61-64; Yoa. 10:​33) Kansi, Yesu ka nsumuki ko ngatu ntianguni. Wau vo otoma zolang’o S’andi, o yindula kwankatu vo ovondwa nze ntianguni, nanga diakudikila diaka mpasi zandi nze Ntaudi a Yave. Kana una vo i wau, watambulwila lungisa luzolo lwa Yave.​—Mat. 26:39.

6, 7. Yave aweyi ‘kakosomwena’ Ntaudi andi akwikizi? Ekuma ‘diayangidikila’ Nzambi?

⁶ Ke diampasi ko dia bakula dina diayika ungunza wa Yesaya vo akaka bebadikila Kristu nze yandi ‘owandwa kwa Nzambi.’ Kansi, diampasi mu bakula ungunza uyikanga vo: “Yave oyangalelele o kunkosomona.” (Yes. 53:10) Yave wavova mpe vo: “Tala ntaudi ame, . . . wa nsolw’ame, muna ndion’o moyo ame umwenanga wete.” O Yave aweyi ‘kayangalela kunkosomona’? (Yes. 42:⁠1) Aweyi diayangidikila Yave?

⁷ Muna bakula ungunza wau, tufwete sungamena vo, muna fidisa kimfumu kia Yave mpaka, Satana wakatikisa mpe e kwikizi kia selo yawonso ya Nzambi tuka kun’ezulu  y’ova ntoto. (Yobi 1:9-11; 2:3-5) Wau kazindalala ye kwikizi yamuna lufwa, Yesu wavana mvutu za mpaka zafidisa Satana. Kanele vo Yave wayambula vo Kristu kavondwa kwa mbeni zandi, ka lukatikisu ko, Yave wakendalala vava kamona vo Ntaudi andi ona kasola mu vondwa kena. Kansi, Yave wayangalala mu mona kwikizi kia Mwan’andi. (Nga. 27:11) Vana ntandu, Yave wayangalala kikilu mu zaya vo, lufwa lwa Mwan’andi nluta lutwasa kw’awana beviluka o ntima.​—Luka 15:7.

‘Watompolwa Muna Kuma kia Makuzuka Meto’

8, 9. (a) O Yesu aweyi ‘katompolwelwa muna kuma kia makuzuka meto’? (b) Petelo aweyi kasongela ziku kia diambu diadi?

⁸ Tanga Yesaya 53:6. Wantu asumuka betungiananga nze mameme mavila mu vava luvevoko muna usumuki ye lufwa basambukiswa kwa Adami. (1 Pet. 2:25) Wau vo asumuki, ke vena mosi ko muna mbongo y’Adami olenda futa kina kavidisa Adami. (Nku. 49:7) Muna zola kwandi, “Yave wabwisis’o bi wa yeto awonso omu yandi,” i sia vo, muna Mwan’andi anzolwa, wa Ntaudi andi ona kasola. Muna tambulwila vo “katompolwa muna kuma kia makuzuka meto” yo ‘kosomonwa muna kuma kia bi weto,’ Kristu wanata masumu meto vana nti ampasi yo fwa vana fulu kieto.

⁹ Petelo wa ntumwa wasoneka vo: “Muna diambu diadi i nwasuminwa: kadi o Kristu wanumwen’e mpasi, wanusisil’e mbandu, nwalanda muna ntambi zandi: ona wina vo, yandi kibeni wayinatina masumu meto muna to kiandi vana nti, kiman’oyeto, wau twafwa muna masumu, twakala muna nsongi.” I bosi, muna yika ungunza wa Yesaya, Petelo wakudikila vo: “Muna mvib’andi i nwasaswilwa.” (1 Pet. 2:21, 24; Yes. 53:5) Ediadi diaziula nzila kimana asumuki babakaniswa yo Nzambi, nze una Petelo kavova vo: “O Kristu wamwen’e mpasi kiamakulu muna diambu dia masumu, nsongi muna diambu di’awana balembi songa, katusunzula kwa Nzambi.”​—1 Pet. 3:18.

‘Wafilwa Kun’evondelo nze Mwan’ememe’

10. (a) Yoane wa Mvubi aweyi kayikila Yesu? (b) Ekuma e mvovo mia Yoane minina mialudi?

¹⁰ Tanga Yesaya 53:7, 8. Vava Yoane wa Mvubi kamona Yesu wafinamanga, wavova vo: “Tal’o Mwan’ememe a Nzambi, on’okatul’esumu dia nza!” (Yoa. 1:29) Muna yikila Yesu vo Mwan’ememe, Yoane wasungamena mvovo mia Yesaya vo: “Nze mwan’ememe wafilwa kun’evondelo.” (Yes. 53:7) Yesaya wazayisa vo: “Okelele moyo andi yamuna lufwa.” (Yes. 53:12) Muna fuku una Yesu kasikidisa Luyindulu lwa lufwa lwandi, wavana vinyo kwa ntumwa 11 zakwikizi yo vova vo: “I menga mame mama m’ekangu diampa, mana mebungukila muna kuma kia wantu ayingi muna luyambulwilu lua masumu.”​—Mat. 26:28.

11, 12. (a) Luzolo lwa Isaki lwa tambikwa se kimenga adieyi lusonganga mu kuma kia kimenga kia Kristu? (b) Adieyi tufwete sungamenanga mu kuma kia Yave, wa Abarayama Anene, vava tukalanga muna Luyindulu?

¹¹ Nze Isaki kuna nz’ankulu, Yesu watambulwila vo kavewa se kimenga mu lungisa luzolo lwa Yave. (Etu. 22:1, 2, 9-13; Ayib. 10:5-10) Kana una vo Isaki watambulwila vewa se kimenga, Abarayama yandi wazola kuntambika se kimenga. (Ayib. 11:17) Diau adimosi mpe, Yesu watambulwila vo kafwa, kansi Yave wakubika edi dia lukulu. E kimenga kia Mwan’andi i sinsu kia nzol’a Nzambi muna wantu.

¹² Yesu yandi kibeni wavova vo: “Muna nzola kazolele nza o Nzambi i kavanin’o Mwan’andi amosi, kimana konso on’okwikilanga muna yandi ke vila ko, moyo a mvu ya mvu kevwa.” (Yoa. 3:16) Paulu wa  ntumwa wasoneka vo: “O Nzambi osongele yandi nzola katuzolele, e kuma wau twakal’asumuki, o Kristu watufwila.” (Roma 5:⁠8) Muna kuma kiaki, ekolo tuyindula lufwa lwa Kristu, ka tufwete vilakana ko vo Yave, wa Abarayama Anene, yandi wakubika lukulu. Tukalanga muna Luyindulu mu kunkembelela.

O Ntaudi ‘Olungisa Ayingi’

13, 14. Ntaudi a Yave aweyi ‘kalungisila wantu ayingi’?

¹³ Tanga Yesaya 53:11, 12. Muna kuma kia Ntaudi andi ona kasola, Yave wavova vo: “Muna luzayilu luandi o ntaudi ame ansongi olungisa bidi (yovo ayingi).” Mu nkia mpila? E mvovo miansuka mia tini kia 12 mivanang’e mvutu. Tutanganga vo: “[Ntaudi] kanat’esumu dia bidi, yo vovelel’akuzuki.” Mbongo yawonso ya Adami mun’esumu bawutukila, “akuzuki,” yo tambula “mfutu esumu,” i sia vo, lufwa. (Roma 5:12; 6:23) Muna kuma kiaki, lubakanisu lwa wantu asumuka yo Yave, mfunu kikilu lwakala. E kapu kia 53 kia ungunza wa Yesaya kitoma songanga una Yesu ‘kavovela’ wantu asumuka. Tutanganga vo: “Muna tumbu katumbwa i luvuvamu lueto; muna mviba miandi i twasaswilwa.”​—Yes. 53:5.

¹⁴ Muna nata masumu meto yo fwa mu kuma kieto, Kristu ‘walungisa wantu ayingi.’ Paulu wasoneka vo: ‘I luzolo lu’Ese lulu, ovo muna yandi [Kristu] mukala luzalu luawonso; muna yandi mpe kabakanisina lekwa yawonso kwa yandi kibeni, wau kasila ungudi muna menga katengola vana nti ampasi; muna yandi, kana ina in’ova nza, kana ina kun’ezulu.’​—Kol. 1:19, 20.

15. (a) Aki nani i ‘lekwa ina kun’ezulu’ kayika Paulu? (b) Aki nani kaka bena yo nswa wa dia mbolo ye nua vinyo muna Luyindulu? Ekuma?

¹⁵ E ‘lekwa ina kun’ezulu’ ina yabakaniswa yo Yave muna menga mabunguka ma Kristu i Akristu akuswa, ana beyala kumosi yo Kristu kun’ezulu. Akristu bena vo “akwa kunku muna nsum’ezulu,” ‘balungiswa yamu moyo.’ (Ayib. 3:1; Roma 5:1, 18) Yave okubatambulanga nze wan’andi a mwanda. O mwand’avelela usianga kimbangi muna yau vo “akw’evwa kumosi yo Kristu,” ana basolwa mu kala se atinu ye nganga muna Kintinu kiandi ki’ezulu. (Roma 8:15-17; Lus. 5:9, 10) Bekitukanga se yikwa ya Isaele ya mwanda, i sia vo, “Isaele a Nzambi” yo koteswa muna “ekangu diampa.” (Yer. 31:31-34; Ngal. 6:16) Nze yikwa y’ekangu diampa, bena yo nswa wa dia mbolo ye nua vinyo muna Luyindulu, ina Yesu kayikila vo: “E mbungwa yayi i’kangu diampa muna menga mame, mana mebungukila muna kuma kieno.”​—Luka 22:20.

16. Nki i ‘lekwa in’ova nza’? Aweyi benena asongi vana meso ma Yave?

¹⁶ E ‘lekwa in’ova nza’ i mameme makaka ma Kristu, ana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto yakwele mvu. Awaya mpe belungiswanga vana meso ma Yave kwa Ntaudi ona kasola. Wau vo bekwikilanga muna kimenga kia lukulu lwa Kristu yo ‘sukula e mvwatu miau yo pembesela mio muna  menga ma Mwan’ememe,’ Yave okubayikilanga mpe vo asongi, ke nze wana a mwanda ko, kansi nze akundi andi, yo kubavana e vuvu kia vuluka muna “mpasi zayingi.” (Lus. 7:9, 10, 14; Yak. 2:23) Wau vo ke bena mun’ekangu diampa ko ngatu kala ye vuvu kia zingila kun’ezulu, mameme makaka ke bedianga mbolo ko yovo nua vinyo muna Luyindulu, kansi bekutakananga ye vumi wawonso.

Matondo kwa Yave ye Ntaudi Andi

17. O fimpa ungunza wa Yesaya mu kuma kia Ntaudi aweyi ditusadisidi mu kubika ntima mieto muna lumbu kia Luyindulu?

¹⁷ O fimpa ungunza wa Yesaya mu kuma kia Ntaudi i mpil’ambote ya kubikila e ntima mieto muna lumbu kia Luyindulu lwa lufwa lwa Kristu. Dilenda kutusadisa mu ‘si’ak’o meso muna Yesu w’etuku yo nzikudi a lukwikilu lueto.’ (Ayib. 12:2) Tulongokele vo Mwan’a Nzambi ke nkolami ko. Nswaswani ye Satana, Yesu oyangalelanga longwa kwa Yave, yo kumbadikila vo yandi i Mfumu a nza yawonso. Tumwene vo ekolo kasalanga salu kiandi ova ntoto, wafwila awana kalonga e nkenda, yo wuka ayingi muna yau muna nitu ye muna mwanda. Muna mpila yayi, wasonga mana kesinga vanga muna nz’ampa nze Masia wa Ntinu vava “kesikidisa unsongi ova nza.” (Yes. 42:4) Etima kasonga muna samuna nsangu za Kintinu, nze “ntemo kwa zula” difwete fila alandi andi mu samun’e nsangu zambote y’etima diawonso mu nza yawonso.​—Yes. 42:6.

18. Ekuma vo ungunza wa Yesaya ulenda kutufila mu vutula matondo kwa Yave ye kwa Ntaudi andi?

¹⁸ O ungunza wa Yesaya uwokese mpe umbakuzi weto wa zola kasonga o Yave vava kafila Mwan’andi anzolwa ova ntoto mu mona mpasi yo fwa mu kuma kieto. Yave wayangalala, ke mu kuma kia mpasi zamona Mwan’andi ko, kansi mu kuma kia kwikizi kasonga o Yesu yamuna lufwa. Nze Yave, tufwete yangalalanga yo sungamena mawonso kavanga o Yesu mu songa vo Satana nkwa luvunu yo velelesa nkumbu a Yave, yo tundidika e kimfumu Kiandi. Vana ntandu, Kristu wanata masumu meto yo fwa mu kuma kieto. Muna mpila yayi, waziula nzila kimana fikambi-kambi fia mpangi zandi akuswa ye mameme makaka balungiswa vana vena Yave. Yambula vo muna lumbu kia Luyindulu, e ntima mieto miazala ye kiese yo vutula matondo kwa Yave ye kwa Ntaudi andi.

Yuvu ya Lufimpu

• O Yave aweyi ‘kayangalela kosomona’ Mwan’andi?

• Yesu aweyi ‘katompolwelwa mu kuma kia makuzuka meto’?

• O Ntaudi aweyi ‘kelungisilanga wantu ayingi’?

• O longoka ungunza wa Yesaya mu kuma kia Ntaudi aweyi ditusadisidi mu kubika ntima mieto muna lumbu kia Luyindulu?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 26]

‘Wavezwa’ yo ‘lembi zitiswa’

[Foto ina muna lukaya lwa 28]

‘Wakela moyo andi yamuna lufwa’

[Foto ina muna lukaya lwa 29]

“Mamame makaka” bekalanga muna Luyindulu yo vumi wawonso