Ambasi, ‘Betumwanga Benda Sadila Wantu’

‘Nga ke wau ko, zawonso mianda miansadidi, mitumwanga miend’asadil’awana bevwila luvuluku e?’​—AYIB. 1:14.

1. Nkia mvovo mia lufiaulwisu mina muna Matai 18:10 ye muna Ayibere 1:⁠14?

YESU KRISTU walukisa awana balenda tesa alandi andi esakuba vo: “Nutoma tala ke nwavez’omosi vana ven’away’andwelo; kadi inusamunwini vo, e mbasi zau kun’ezulu zikwam’o tala ndose Es’ame wina kun’ezulu.” (Mat. 18:​10) Paulu wa ntumwa wasoneka mu kuma kia mbasi zakwikizi vo: ‘Nga ke wau ko vo, zawonso mianda miansadidi, mitumwanga miend’asadil’awana bevwila luvuluku e?’ (Ayib. 1:​14) E mvovo miami mia lufiaulwisu misonganga vo Nzambi osadilanga mbasi mu sadisa wantu. Nkand’a Nzambi adieyi uvovanga mu kuma kia mbasi? Aweyi bekutusadisilanga? Adieyi tulenda longoka muna mbandu au?

2, 3. Yika eyaka salu isalanga e vangwa ya mianda kun’ezulu.

² Vena ye mazunda ye mazunda ma mbasi zakwikizi kun’ezulu. E mbasi zazi zawonso “akwa nkuma ye ngolo, alunganisi a diambu diandi.” (Nku. 103:20; tanga Lusengomono 5:11.) O wan’awaya a Nzambi, baswaswana muna kiwuntu, bavwidi fu ifwananene y’eyi ya Nzambi, bena yo nswa wa kisolela. Bakayaniswa mu buka yo vewa kiyekwa kiampwena muna nkubik’a Nzambi. O mbasi ambuta i Mikaele (nkumbu keyikilwanga o Yesu kun’ezulu). (Dan. 10:13; Yuda 9) O “mwan’antete muna nsema wawonso,” yandi i “Diambu” yovo Nkunzi a Nzambi. O Yave yandi kasadila mu vanga lekwa yawonso.​—⁠Kol. 1:​15-17; Yoa. 1:​1-3.

³ Kuna nsi a wisa kia mbasi ambuta, vena ye aserafi ana bezayisanga o vauka kwa Yave yo sadisa nkangu andi wakala wavelela muna mwanda. Vena mpe ye akelubi, ana beyikamanga kimfumu kiandi. (Etu. 3:24; Yes. 6:​1-3, 6, 7) E mbasi zakaka yovo anati a nsangu, salu yayingi besalanga mu lungisa luzolo lwa Nzambi.​—⁠Ayib. 12:​22, 23.

4. Ambasi aweyi bamona vava kiasiwa nkubilwa ya nza? O sadila nswa wa kisolela mu mpila yambote nkia nsambu diadi twasa kwa wantu?

⁴ Ambasi bayangalala vava kiasiwa e  ‘nkubilwa ya nza’ yo sala e salu kiau ye kiese kiawonso ekolo e nza yakitukanga se kalu kia wantu. (Yobi 38:​4, 7) Yave wasema o muntu ‘wasakalala kuna kwa mbasi,’ kansi muna ‘mpw’andi kamvangila.’ Ediadi disadisanga wantu mu tanginina fu ya Mvangi au. (Ayib. 2:7; Etu. 1:​26) Kele vo basadila nswa wa kisolela mu mpila yambote, Adami yo Eva kumosi ye mbongo au badi kala y’elau dia zinga yakwele mvu muna paradiso, nze kanda dia vangwa yangangu ya Yave omu nsema wawonso.

5, 6. Nkia ukolami wakala kun’ezulu? O Nzambi adieyi kavanga?

⁵ Ka lukatikisu ko, ambasi zakwikizi bakendalala vava bamona ukolami wayantika kun’ezulu. Mosi mun’ambasi kayangalela diaka kembelela Yave ko, wazola vo yandi mpe kasambilwa. Wayikitula se Satana (i sia vo “Ntantu”) vava kakatikisa wisa kia Yave kia yala yo vava sikidisa luyalu lwakaka. Muna sadila luvunu, Satana wavukumuna yakala yo nkento antete mu kolamena Mvangi au anzodi.​—⁠Etu. 3:​4, 5; Yoa. 8:⁠44.

⁶ Vana vau, Yave wayika e tumbu kivewa Satana, vava kavova ungunza wantete wasonama muna Nkand’a Nzambi vo: “Kimbeni nsia ovo nge yo nkento, y’ovo mbongo aku ye mbongo andi: obosola ntu aku, onge obosola singini kiandi.” (Etu. 3:​15) Kimbeni kiaki kikala vana vena Satana yo “nkento” a Nzambi. Elo, Yave obadikilanga nkubik’andi kun’ezulu ya mbasi zakwikizi nze nkento anzolwa, oyandi i Yakala. Ungunza wau vuvu uvananga, kana una vo wakala se ‘mbumba’ eyi yasengomonwa malembe-malembe. Nzambi wakana vo mosi mun’awana bena muna nkubik’andi kun’ezulu, osinga fwasa atantu awonso, muna yandi “e ma ina kun’ezulu, y’eyi in’ova nza,” iyikakeswa diaka.​—⁠Ef. 1:​8-10.

7. Adieyi diavanga mbasi zakaka muna lumbu ya Noa? Nkia mfwilu diabatwasila?

⁷ Muna lumbu ya Noa, ulolo wa mbasi basisa ‘kalu kiau’ yo vwata nitu za wantu kimana bayivana mu zolela ya nitu ova ntoto. (Yuda 6; Etu. 6:​1-4) Yave watuba akolami muna mawulu ma tombe. Muna mpila yayi bayikama Satana yo kituka se ‘vu kia mianda miambi’ ye atantu a selo ya Nzambi.​—⁠Ef. 6:​11-13; 2 Pet. 2:⁠4.

Ambasi Aweyi Bekutusadisilanga?

8, 9. Yave aweyi kesadilanga ambasi mu tanina wantu?

⁸ Abarayama, Yakobo, Mose, Yosua, Yesaya, Daniele, Yesu, Petelo, Yoane ye Paulu i akaka mun’awana basadiswa kwa mbasi. Mbasi zakwikizi batwasa mfundis’a Nzambi yo zayisa ungunza ye luludiku kumosi ye Nsiku a Mose. (2 Nti. 19:35; Dan. 10:​5, 11, 14; Mav. 7:53; Lus. 1:⁠1) Wau vo tuna ye Nkand’a Nzambi wamvimba, ke dina diaka mfunu ko vo ambasi batuzayisa nsangu za Nzambi. (2 Tim. 3:​16, 17) Kansi, kana una vo kebemonekanga kwa wantu ko, ambasi bevanganga luzolo lwa Nzambi yo sadisa selo yandi.

⁹ Nkand’a Nzambi ukutusikidisanga vo: “E mbasi a Yave izung’awana bekumvumina, ikubavuluza.” (Nku. 34:7; 91:​11) Wau vo Satana wakatikisa e kwikizi kia wantu, Yave wanyambula vo katumwesa mpasi za mpila mu mpila. (Luka 21:​16-​19) Kansi, Nzambi ozeye e tezo tulenda songela kwikizi kieto muna yandi. (Tanga 1 Korinto 10:13.) Ambasi bakubama bekalanga mu kututanina muna luzolo lwa Nzambi. Batanina Saderake, Misake, Abedengo, Daniele yo Petelo, kansi ke batanina Setefano yo Yakobo ko balembi vondwa kw’atantu. (Dan. 3:​17, 18, 28; 6:22; Mav. 7:​59, 60; 12:​1-3, 7, 11) Kadi mambu maswaswana makala. Diau adimosi mpe diabwila mpangi zeto ana bafilwa mu fulu ya salu yampasi muna luyalu lwa Nazista. Ayingi bavondwa, kansi Yave watanina akaka muna yau balembi vondwa.

10. Vana ntandu a lusadisu lwa mbasi, nkia mpila zakaka tusadisilwanga?

 ¹⁰ Nkand’a Nzambi ke ulonganga ko vo konso muntu una ye mbasi ikuntaninanga. Tusambanga ye vuvu kiawonso vo “konso una tulombela muna luzolo luandi, [Nzambi] wa kekutuwá.” (1 Yoa. 5:​14) Elo, Yave lenda tuma mbasi mu kutusadisa, kansi tulenda vwa lusadisu lwalu mu mpila zayingi. Nzambi lenda fila mpangi zeto Akristu mu kutusadisa yo kutufiaulwisa. Lenda kutuvana ngangu ye nkuma tuvwidi o mfunu mu zizidila “lusende muna nitu” lukututokanesanga nze vika sia vo yeto tuwandwanga kwa “ntumw’a Satana.”​—⁠2 Kor. 12:​7-10; 1 Tes. 5:⁠14.

Tutanginina Yesu

11. Ambasi aweyi basadilwa mu sadisa Yesu? E kwikizi kiandi muna Nzambi adieyi kiasonga?

¹¹ Badika una Yave kasadila mbasi mu tanina Yesu. Bazayisa luwutuku ye lufuluku lwandi yo kunsadila vava kakala va ntoto. Ambasi bafwana tanina Yesu kalembi kangwa yo vondwa. Kansi, Nzambi watuma mbasi mu kunkumika. (Mat. 28:5, 6; Luka 2:​8-11; 22:43) Muna lungisa ekani dia Yave, Yesu wafwa se kimenga yo songa vo wantu alunga balenda sikila ye kwikizi muna Nzambi kana nkutu bamweseso mpasi. Muna kuma kiaki, Yave wafula Yesu yo kumvana moyo ulembi fwa kun’ezulu ye “wisa kiawonso” yo sakalelwa kwa mbasi. (Mat. 28:18; Mav. 2:32; 1 Pet. 3:​22) Yesu wasonga vo yandi i yîkwa kiantete kia ‘mbongo a nkento’ a Nzambi.​—⁠Etu. 3:15; Ngal. 3:⁠16.

12. Aweyi tulenda tanginina mbandu a Yesu ya kala “nkal’a lulungalalu”?

¹² Yesu wazaya wo vo diambi dia tonta Yave muna kuyisia mu vonza, ekuma vo ambasi balenda kunsadisa. (Tanga Matai 4:​5-7.) Muna kuma kiaki, yambula twatanginina mbandu a Yesu muna kalanga “nkal’a lulungalalu” yo lembi kuyisia mu vonza kondwa kuma kiasikila yo kala ye vuvu vava tuzizidilanga lubangamu.​—⁠Tito 2:⁠12.

Adieyi Tulenda Longoka kwa Mbasi Zakwikizi

13. Adieyi tulenda longoka kwa mbasi zakwikizi beyikwanga muna 2 Petelo 2:​9-11?

¹³ Vava katumba awana ‘betiangunanga’ selo yakuswa ya Yave, Petelo wa ntumwa wayika mbandu ambote ya mbasi zakwikizi. Kana una vo bavwidi nkuma wayingi, kuna lembama kwawonso, ambasi bevenganga sadila mvovo miantiangu mu kuma kia ‘vumi wau muna Yave.’ (Tanga 2 Petelo 2:​9-11.) Yambula yeto mpe twalembi sadila mvovo miantiangu, twazitisanga awana bevitang’o ntu muna nkutakani yo yambula vo Yave, wa Mfundisi Anene, kazeng’e diambu.​—⁠Roma 12:​18, 19; Ayib. 13:⁠17.

14. Adieyi tulenda longoka kwa mbasi mu kuma kia lusakalalu?

¹⁴ E mbasi zakwikizi za Yave mbandu  ambote bekutusonganga ya lusakalalu. Mbasi zakaka ke bazola zayisa nkumbu zau ko kwa wantu. (Etu. 32:29; Afu. 13:​17, 18) Kana una vo vena ye mazunda ye mazunda ma mbasi kun’ezulu, Nkand’a Nzambi nkumbu a Mikaele ye Ngambiele kaka uyikanga. Ediadi dilenda kutulukisa mu lembi sambila ambasi. (Luka 1:26; Lus. 12:⁠7) Vava Yoane wa ntumwa kakunda mbasi, wavoveswa vo: “Toma tala kuvangi wo ko: i ntaudi yankw’aku, ye mpangi zaku.” (Lus. 22:​8, 9) Nzambi kaka tufwete sambila yo fila sambu yeto.​—⁠Tanga Matai 4:​8-10.

15. Ambasi aweyi bekutusongelanga mbandu a luzindalalu?

¹⁵ Ambasi bekutusonganga mpe mbandu ambote ya luzindalalu. Kana una vo bezolanga zaya mambu ma mbumba ma Nzambi, ke bezayiswanga mawonso ko. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: ‘Muna mambu mama . .  .  ambasi befwila mo e baba kia kengelela.’ (1 Pet. 1:​12) Adieyi bevanganga ambasi? Bevingilanga yavana Nzambi mun’owu wa ‘ngangu zandi za mpila mu mpila’ ‘kezayisa mo muna nkutakani.’​—⁠Ef. 3:​10, 11.

16. E nkal’eto aweyi ilenda vanga kwa mbasi?

¹⁶ Vava Akristu bekalanga mu mpasi, bekitukanga se ‘kumbu dia mbasi.’ (1 Kor. 4:⁠9) Ambasi betalanga mavangu meto ma kwikizi ye kiese kiawonso yo yangalala vava nsumuki kevilukang’o ntima. (Luka 15:​10) Ambasi bemonanga e nkal’ambote y’akento Akristu. O Nkand’a Nzambi usonganga vo ‘o nkento kafwete kala ye sinsu kia wisa kuna ntu andi, muna diambu dia mbasi.’ (1 Kor. 11:​3, 10) Elo, ambasi kiese kiayingi bekalanga kiau vava bemonanga akento Akristu kumosi ye selo yawonso ya Nzambi ova ntoto, besakalelanga Nzambi ye wisa kina kasikidisa. Lulembamu lwalu luna se mbandu kwa mbasi kun’ezulu.

Ambasi Beyikamanga Salu kia Umbangi

17, 18. Ekuma tulenda vovela vo ambasi beyikamanga salu kia umbangi?

¹⁷ Ambasi beyikamanga mpe mambu mayingi manene mevangamanga mu “lumbu kia Mfumu.” Dimosi muna mambu mama i nsikidisw’a Kintinu muna mvu wa 1914 ye  ntubw’a Satana ye nkwiya miandi ova nza kwa “Mikaele ye mbasi zandi.” (Lus. 1:10; 11:15; 12:​5-9) Yoane wa ntumwa wamona “mbasi akaka otimuk’e kintumb’ezulu, wina ye nsangu zambote za mvu ya mvu, za samunwin’awana ben’ova nza.” E mbasi wavova vo: “Nuvumina Nzambi, yo kumvan’o nkembo; kadi e ntangw’a mfundis’andi ilueke: nukunda ndiona wavang’ezulu, yo ntoto, yo kalunga, ye nto za maza.” (Lus. 14:​6, 7) Selo ya Yave besadiswanga kwa mbasi vava besamunanga nsangu zambote za Kintinu kana una vo besiwanga kitantu kwa Nkadi Ampemba.​—⁠Lus. 12:​13, 17.

¹⁸ O unu, ambasi ke bevovananga yo yeto ko muna kutufila kw’akwa ntima miambote nze una mbasi mosi kavovela kwa Filipi yo kumfila kwa nzimba wa Ntiopia. (Mav. 8:​26-​29) Kansi, nona yayingi mu lumbu yeto isonganga vo ambasi beyikamanga salu kia Kintinu yo kutufila kw’awana ‘basidi moyo a mvu ya mvu etima.’ * (Mav. 13:​48) Muna kuma kiaki, diamfunu twayikamanga salu kia umbangi kimana twasala kumosi ye ambasi mu solola awana bazolele ‘sambil’o Se muna mwanda ye ludi.’​—⁠Yoa. 4:​23, 24.

19, 20. Ambasi nkia salu besalanga mu mambu mevangamanga ku “mbaninu a nza”?

¹⁹ Muna kuma kia lumbu yeto, Yesu wavova vo “kuna mbaninu a nza,” ambasi “bevaul’an’ambi mun’asongi.” (Mat. 13:​37-43, 49) Ambasi beyikamanga e salu kia kutakesa yo sia Akristu akuswa e dimbu. (Tanga Matai 24:31; Lus. 7:​1-3) Vana ntandu, ambasi beyikamanga Yesu muna “vambanisa mameme ye nkombo.”​—⁠Mat. 25:​31-33, 46.

²⁰ ‘Muna lusengomoko lua Mfumu Yesu, tuka kun’ezulu, ye mbasi zandi zankuma’ befwasa awonso “balembi zaya Nzambi, awana mpe balembi lemvokel’e nsangu zambote za mfumu eto Yesu.” (2 Tes. 1:​6-​10) Vava Yoane kamona diambu diadi muna mona-meso, wayikila Yesu ye vu kia mbasi z’ezulu nze yau bavwende va mvalu miampembe mu nwana vita ansongi.​—⁠Lus. 19:​11-14.

21. O mbasi una ye “nsabi a mbilu, yo luvambu luampwena vana koko kwandi” adieyi kevanga kwa Satana ye nkwiya miandi?

²¹ Yoane ‘wamona mpe mbasi okulumukini kun’ezulu, wina ye nsabi a mbilu, yo luvambu luampwena vana koko kwandi.’ E mbasi yayi i Mikaele wa mbasi ambuta, ona okanga Nkadi Ampemba yo kuntuba kumosi ye nkwiya miandi muna mbilu. Bevaikiswa mu fikolo kuna nsuk’a Luyalu lwa Kristu lw’Ezunda dia Mvu, vava wantu alunga betontwa lutonto lwansuka. I bosi, Satana ye akolami awonso befwaswa. (Lus. 20:​1-3, 7-10; 1 Yoa. 3:⁠8) Ke vekala diaka y’oyu okolamena Nzambi ko.

22. Ambasi nkia salu bekala kiau kuna sentu? Adieyi tufwete vanga mu kuma kia salu kia mbasi?

²² Luvevoko lweto mu nza yayi yambi ya Satana lufinamene. Ambasi salu kiampwena bekala kiau vava Nzambi ketundidika kimfumu kiandi yo lungisa ekani diandi mu kuma kia ntoto yo wantu. Kieleka, e mbasi zakwikizi ‘mianda miansadidi, mitumwanga miend’asadil’awana bevwila luvuluku.’ Muna kuma kiaki, yambula twavutulanga matondo kwa Yave wa Nzambi muna mpila kesadilanga ambasi mu kutusadisa twavanga luzolo lwandi yo vwa moyo a mvu ya mvu.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Ambasi aweyi bakubikilwa?

• Adieyi diavanga mbasi zakaka muna lumbu ya Noa?

• O Nzambi aweyi kesadilanga ambasi mu kutusadisa?

• Ambasi nkia salu besalanga mu lumbu yeto?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Ambasi belungisanga luzolo lwa Nzambi ye kiese kiawonso

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

Nze una bavanga kwa Daniele, ambasi bekututaninanga mun’owu wa luzolo lwa Nzambi

[Mafoto zina muna lukaya lwa 24]

Kala yo unkabu, kadi ambasi bekutusadisanga muna salu kia umbangi

[Avwe a Foto]

Globe: NASA photo