Tutanginina Yesu mu Sila Umbangi Kuna Unkabu

‘Twakabuka . . . twanusamunwin’e nsangu zambote.’​—⁠1 TES. 2:⁠2.

1. Ekuma e nsangu zambote za Kintinu zitwasilanga e kiese?

EKWE kiese dikalanga dia wá nsangu zambote! E nsangu zisundidi o wete, i nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi. E nsangu zazi zikutuzayisanga e mbaninu a mpasi, mayela, ntantu yo lufwa. Zivananga e vuvu kia moyo a mvu ya mvu, zizayisanga ekani dia Nzambi yo kutusonga una tulenda kadila ye ngwizani ambote yo yandi. Nanga lenda yindula vo wantu awonso beyangalela wá e nsangu zina kasamuna o Yesu. Diankenda kikilu vo ke wantu awonso ko beyangalelanga zo wá.

2. Yika e nsas’a mvovo mia Yesu vo: “Ngizidi sisa muntu e kitantu.”

² Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Ke nubanzi ko vo ungudi ngizidi tub’ova nza, kizidi tuba ungudi ko, nsosolo kaka. Kadi ngizidi sisa muntu e kitantu kuna kw’es’andi, o mwan’ankento kuna kwa ngudi andi, o mwan’a longo kuna kwa ngudi andi a longo: atantu a muntu i esi nzo a yandi kibeni.” (Mat. 10:​34-​36) Vana fulu kia tambula e nsangu zambote, wantu ayingi bebembolanga zo. Akaka besianga awana besamunanga nsangu zazi e kitantu, kana nkutu yitu yau.

3. Nki tuvwidi o mfunu muna sal’e salu kieto kia umbangi?

³ E nsangu kasamuna o Yesu, i zau mpe tusamunanga oyeto, vava wantu bewanga zo, bevanganga nze una akaka bavanga muna lumbu ya Yesu. Ediadi ke dikutusivikisanga ko. Yesu wavovesa alongoki andi vo:  “O ntaudi kasundidi mfumu andi ko. Ovo bambangika, oyeno mpe bekunubangika.” (Yoa. 15:​20) Muna nsi zayingi ke tusiwanga kitantu ko, kansi wantu bekutusevanga yo lembi wá e nsangu zeto. Muna kuma kiaki, lukwikilu ye unkabu tuvwidi o mfunu mu zindalala samun’e nsangu zambote.​—⁠Tanga 2 Petelo 1:​5-8.

4. Ekuma Paulu kavwila ‘unkabu’ o mfunu muna sia umbangi?

⁴ Ezak’e ntangwa, nanga diampasi dikalanga kwa ngeye mu sia umbangi yovo kuyivana mu zaka mpila za salu kia umbangi. Avo i wau, zaya wo vo kuna ngeye mosi ko. Kana nkutu Paulu wa ntumwa, ona wakala yo unkabu yo zayi wafwana wa ludi, ezak’e ntangwa diampasi diakalanga kwa yandi mu sia umbangi. Paulu wasonekena Akristu a esi Tesalonika vo: “Wau twateka mona mpasi, yo tiakidilwa kuna Filipi, owu nwiyizayidi, twakabukila muna Nzambi eto twanusamunwin’e nsangu zambote za Nzambi muna ndwan’ayingi.” (1 Tes. 2:⁠2) Ayadi a esi Filipi bawanda Paulu yo Sila wa nkw’andi a salu muna nti, basiwa mu pelezo yo komwa muna ku. (Mav. 16:​16-​24) Kana una vo i wau, Paulu yo Sila ‘bakabuka’ yo kwamanana sia umbangi. Aweyi tulenda tanginina e mbandu au? Muna vana e mvutu, yambula twateka badika dina diasadisa e selo ya Nzambi kuna nz’ankulu mu vova e ludi kia Yave yo unkabu ye una tulenda tanginina e mbandu au.

Unkabu Divavanga Muna Zizidila Kitantu

5. Ekuma unkabu ukadilanga o mfunu kwa selo yakwikizi ya Yave?

⁵ Yesu Kristu i mbandu ampwena ya unkabu. Kansi, tuka lubantiku lwa lusansu lwa wantu, e unkabu mfunu ukalanga kwa selo yawonso yakwikizi ya Yave. Ekuma? Vava ukolami wakota muna Edene, Yave wazayisa vo kimbeni kikala vana vena awana besadila Nzambi ye awana besadila Satana. (Etu. 3:​15) Kimbeni kiaki kiamoneka vava Abele wa nkwa unsongi kavondwa kwa mpangi andi. I bosi, Kanoke wa nkwa kwikizi, ona wazinga vitila Kizalu, wasiwa mpe kitantu. Wazayisa vo Nzambi okwiza ye yazi yandi yavauka yo fundisa akwa luvezo. (Yuda 14, 15) E nsangu zazi ke awonso ko bayangalela zo. Basia Kanoke kitantu, nga bamvonda kele vo Yave kambongi ko. Ekwe unkabu kasonga Kanoke!​—⁠Etu. 5:​21-24.

6. Ekuma Mose kavwila unkabu o mfunu mu vova yo Faro?

⁶ Yindula mpe unkabu kasonga Mose mu vova yo Faro wa ntinu, ona wabadikilwanga ka nze nsunzudi a zinzambi ko, kansi yandi i nzambi, mwana Rá wa nzambi a ntangwa. Nze una wavanganga Faro zakaka, nanga teke kia yandi kibeni kasambilanga. E mvovo mia Faro miakala se nsiku, dina kavovele i nsiku una bafwete zitisa o nkangu. Wau vo Faro nkwa wisa kakala, nkwa lulendo ye nkwa mpaka, ke vakala muntu ko olenda kumvovesa dina kafwete vanga. O Mose ona wakala vo mvungudi, kwa muntu ndioyo kayenda vova, nkumbu miayingi lembi bokelwa. O Mose adieyi kayendanga kumvovesa? Nsangu za vuku. Adieyi kalombanga? Walomba vo Faro kavaikisa ulolo w’abundu bakala muna nsi andi. Kieleka, Mose unkabu kikilu kavwa o mfunu.​—⁠Nta. 12:3; Ayib. 11:⁠27.

7, 8. (a) E selo ya Nzambi kuna nz’ankulu nkia mpasi bamweswa? (b) Nki kiasadisa selo ya Nzambi kuna nz’ankulu mu songa unkabu yo tatidila nungununa nsambila yavelela?

⁷ Muna ulolo wa mvu, angunza ye selo yakaka yakwikizi ya Nzambi unkabu basonga mu sikila muna nsambila a ludi. E nza ya Satana ke yabazolanga ko. Paulu wavova vo: “Batubwa matadi, babulwa vana kati muna nkwanga, bavukumunwa, lufwa lua nsosolo bafwa: bele avumvwila muna nkanda mia mameme, y’emi mia nkombo; mpavala bakala, bamweswa mpasi, bavangwa mayi.”  (Ayib. 11:​37) Nki kiasadisa e selo yayi yakwikizi ya Nzambi mu zindalala? Muna sono yakaka, Paulu wayika dina diakumika Abele, Abarayama, Sara ye akaka mu zindalala. Wavova vo: “Ke batambula nsilu ko, [muna lukwikilu] bamwene mio, yo kayisa mio kaka kuna vala.” (Ayib. 11:​13) Ka lukatikisu ko, bund’e vuvu muna ndungan’a nsilu mia Yave, diasadisa angunza nze Eleya, Yeremiya ye selo yakaka yakwikizi ya nz’ankulu, ana basikila muna nsambil’a ludi yo unkabu wawonso yo zizidila kitantu.​—⁠Tito 1:⁠2.

⁸ E selo yayi yakwikizi ya nz’ankulu bakala ye vuvu kiasikila kia kusentu. Vava befuluka, malembe-malembe bekituka wantu alunga yo “vevoka muna kibundu kia uwolezia” muna lusadisu lwa kinganga kia Kristu Yesu kumosi ye 144.000. (Roma 8:​21) Vana ntandu, Yeremiya ye selo yakaka yakwikizi ya Nzambi ya nz’ankulu bakala yo unkabu muna nsilu kavana Yave kwa Yeremiya vo: “Benwana yaku; kansi ke bekusunda ko: kadi ngina yaku, i Yave wau, yakôla.” (Yer. 1:​19) O unu, vava tubadikanga e nsilu mia Nzambi mu kuma kia zingu kieto kia kusentu ye lusadisu lwa mwanda, yeto mpe tukumamanga.​—⁠Nga. 2:7; tanga 2 Korinto 4:​17, 18.

Zola Kwafila Yesu mu Sia Umbangi Kuna Unkabu

9, 10. O Yesu aweyi kasongela unkabu kwa (a) afidi a dibundu, (b) buka kia makesa, (c) ngang’ambuta, (d) Pilato?

⁹ Yesu wa mbandu eto mu mpila zayingi kasongela unkabu. Kasikil’owu, kana una vo wasiwa kitantu kw’awana bakala ye wisa yo nkuma, Yesu kasoba ko e nsangu zina o Nzambi kazola vo wantu bazaya. Kuna unkabu wawonso, wasenzeka lusanu lw’afidi a dibundu ye malongi mau maluvunu. Yesu watumba wantu awaya mu mvovo miakiá ye sikididi kiawonso. Lumbu kimosi wavova vo: “Tâtu kwa yeno, asoneki ya Afarisi, akwa kuvunina! kadi nwamfwanani ye nkala miapembeswa, mina mimonekang’o wete kuna mbazi, vo i muna ngudi, mwazala ye visi ya mafwa, y’esafu diawonso. I wau mpe wuwu oyeno, kuna mbazi numonekang’e nsongi kwa wantu, vo i muna ngudi, nwazala yo kuvunina yo umpumbulu.”​—⁠Mat. 23:​27, 28.

¹⁰ Kina kavavwa kwa buka kia makesa muna mpatu a Ngetesemane, Yesu wayisunzula kwa yau ye unkabu wawonso. (Yoa. 18:​3-8) I bosi, wafilwa kuna mbanda-banda yo fundiswa kwa ngang’ambuta. Nana kazaya vo ngang’ambuta kuma kavavanga mu kumvonda, Yesu kuna unkabu watambulwila vo yandi i Kristu, wa Mwan’a Nzambi. Wakudikila vo bekumona “ovwende kuna koko kwalunene kwa nkuma, yo kwiza yo matuti m’ezulu.” (Maku 14:​53, 57-​65) I bosi, Yesu wafilwa kuna kwa Pilato, ona wafwana kumvevola. Kansi, Yesu kavana mvutu ko muna mambu mawonso bansokela. (Maku 15:​1-5) Mawonso mama unkabu mavavanga.

11. Nkia ngwizani ina vana vena unkabu yo zola?

¹¹ Yesu wavova kwa Pilato vo: “Muna diadi i ngutukìdi, muna diadi i ngizìdi ova nza, yasila ludi o umbangi.” (Yoa. 18:​37) Yave watuma Yesu mu samuna nsangu zambote. Yesu wayangalelanga zo samuna kadi wazolanga  S’andi ezulu. (Luka 4:​18, 19) Yesu wazolanga mpe wantu. Wazaya e mpasi zau. Diau adimosi mpe, o zola muna Yave ye mfinangani zeto kukutufilanga mu sila umbangi kuna unkabu.​—⁠Mat. 22:​36-40.

Tukumikwanga kwa Mwand’avelela mu Sia Umbangi ye Unkabu

12. Nki kiatwasa kiese kw’alongoki a tandu kiantete?

¹² Muna tumingu twalandila lufwa lwa Yesu, alongoki bakala ye kiese mu mona una Yave katuntilanga alongoki ampa mu kubayikama. Kadi, muna lumbu kimosi kaka, tezo kia 3.000 m’Ayuda ye minkwikila mia Kiyuda bavubwa, ana batuka muna nsi zayingi bayiza kuna nkinzi a Pentikosti muna Yerusaleme. Ka lukatikisu ko, wantu awonso muna Yerusaleme bamokenanga dina diabwa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘O wantu awonso wonga bamwene: masivi mengi ye sinsu yavangwa kwa ntumwa.’​—⁠Mav. 2:​41, 43.

13. Ekuma ampangi balombela unkabu muna sambu? Nkia nluta diatwasa?

¹³ Afidi a dibundu bafunga makasi yo kanga Petelo yo Yoane yo kubasia muna pelezo fuku wawonso yo kubakanikina vo ke bavovela diaka mu nkumbu a Yesu ko. Vava bayambulwa, yau ewole bayenda samuna kw’ampangi dina diavangama, yau awonso basamba mu kuma kia kitantu basiwa. Balomba vo: “E Yave, . . . van’aleke aku owu wa vovela diambu diaku kuna nkabu zawonso.” Ediadi nkia nluta diatwasa? “Awonso bazadiswa yo mwand’avelela, bavovèle e diambu dia Nzambi kuna nkabu.”​—⁠Mav. 4:​24-31.

14. O mwand’avelela aweyi ukutusadisilanga muna salu kieto kia umbangi?

¹⁴ Tumwene vo mwand’avelela a Yave i wasadisa alongoki mu vova e diambu dia Nzambi kuna unkabu. O unkabu wa vova e ludi kw’akaka, kana nkutu kw’awana bekutusianga kitantu, ke utukanga kwa yeto kibeni ko. Yave lenda kutuvana mwand’andi avelela kele vo tunlombele wo. Muna lusadisu lwa Yave yeto mpe tulenda songa unkabu mu zizidila kitantu ye kwikizi kiawonso.​—⁠Tanga Nkunga 138:⁠3.

O unu Akristu Besilanga Umbangi Kuna Unkabu

15. E ludi aweyi kivambulwilanga wantu o unu?

¹⁵ Nze kuna nz’ankulu, mu lumbu yeto mpe e ludi mu vambula kina o wantu. Akaka betambulwilanga e ludi, akaka ke bebakulanga ko ngatu zitisa e mpil’eto ya sambila. Akaka bekutulevolanga yo kutuveza yo kutusia kitantu, nze una kavova o Yesu. (Mat. 10:​22) Ezak’e ntangwa, bemwanganga nsangu zaluvunu mu kuma kieto. (Nku. 109:​1-3) Kana una vo i wau, nkangu a Yave mu nza yawonso usamunang’e nsangu zambote ye unkabu wawonso.

16. Nkia nona kisonganga vo unkabu ulenda soba ngindu z’awana tusilanga umbangi?

¹⁶ O unkabu weto ulenda fila wantu mu soba mpil’au ya badikila nsangu za Kintinu. Mpangi mosi ankento kuna Kyrgyzstan wavova vo: “Ekolo yakala muna salu kia umbangi, mfumu a nzo mosi wampovesa vo: ‘Ikwikilanga muna Nzambi kansi ke mu Nzambi isambilanga Akristu ko. Avo wizidi diaka kwaku, ituma e mbw’ame ya tatika.’ Vana ndambu andi vakala ye mbwa anene yakangwa mu nsinga. Kansi, vava e salu kia kaya e Nsangu Zambote za Kintinu 37, zakala yo ntu a diambu vo ‘O Lufwasu lwa Nsambila za Luvunu Lufinamene!,’ yakubama mu vutuka kuna nzo yayina ye vuvu kia lenda mokena ye akaka muna esi nzo yayina. Kansi, vava yadodela, mfumu a nzo yandi diaka wayiza ziula e kielo. Vana vau yasamba kwa Yave yo vova vo: ‘Kiambote kiaku, nsungamene e moko twakala kiau se vioka lumbu tatu, nsungamene mpe e mbw’aku. Kansi nzolele kuvana finkanda-nkanda fiafi, kadi nze i ngeye, mono mpe ikwikilanga muna Nzambi mosi aludi. Ke kolo ko  Nzambi ofwasa nsambila zawonso zilembi kunyangidikanga. Lenda zaya mayingi mu kuma kia diambu diadi kele vo otangidi finkanda-nkanda fiafi.’ Yasivika kikilu vava muntu ndioyo katambula Nsangu za Kintinu. I bosi yayenda mu nzo yakaka. Ke kolo ko, muntu ndioyo wayiza ntinu kuna yakala ye Nsangu za Kintinu vana moko mandi. Wavova vo: ‘Ntangidi zo, wau adieyi mfwete vanga kimana yalembi fwaswa muna lumbu kia makasi ma Nzambi?’” Yayantika longoka yo muntu ndiona ye wayantika kwiza mu lukutakanu lw’Akristu.

17. O unkabu wa mpangi ankento aweyi wakumikina nlongoki a Nkand’a Nzambi wakala yo wonga?

¹⁷ O unkabu weto ulenda mpe fila akaka mu songa unkabu. Mpangi mosi ankento kuna Rússia wazola vana finkanda kwa nkento mosi bakangalanga yandi kumosi mun’ekalu. Kansi, yakala dimosi watelama vana kunda kiandi, wakutumuna e finkanda vana moko ma mpangi, wafitakesa fio yo tuba fio vana ntoto. Wayantika tianguna mpangi ankento, yo yuvula e fulu kekalanga yo kunkanikina vo kasila diaka umbangi muna mbanza yayina ko. Mpangi ankento walomba lusadisu kwa Yave yo sungamena mvovo mia Yesu vo: “Ke nubamoni wonga ko, ana bevonda to.” (Mat. 10:​28) Yo lulembamu lwawonso, watelama yo vovesa muntu ndiona vo, “kikuzayisa fulu ikalanga ko ye kiyambula ko sia umbangi mu mbanza yayi.” I bosi, wakulumuka mun’ekalu. Mpangi ankento kazaya wo ko vo nlongoki andi mun’ekalu diadina mpe kakala. O nlongoki ndioyo wayambula vo wonga wa wantu wansimba yo lembi kwenda mu lukutakanu lw’Akristu. Vava nlongoki a Nkand’a Nzambi kamona unkabu wa mpangi eto ankento, wabaka nzengo zayantika kwenda mu lukutakanu.

18. Nki kilenda kusadisa mu sia umbangi yo unkabu nze Yesu?

¹⁸ Mu nza yayi yavambuka yo Nzambi, unkabu divavanga mu sia umbangi nze i Yesu. Nki kilenda kusadisa mu kala yo unkabu? Fwete kala ye vuvu kiasikila kia kusentu. Siamisa zola kwaku muna Nzambi ye mfinangani zaku. Lomba unkabu kwa Yave muna sambu. Sungamena vo kuna ngeye mosi ko, Yesu una yaku. (Mat. 28:​20) Mwand’avelela ulenda kukumika. Yave mpe okusambula yo kutanina. Muna kuma kiaki, tukala yo unkabu yo vova vo: ‘Yave i nsadisi ame; kimona wonga ko: o muntu, aweyi kekumpanga?’​—⁠Ayib. 13:⁠6.

Azeyi i Mvutu Zaku?

• Ekuma selo ya Nzambi bavwididi unkabu o mfunu?

• Muna songa unkabu, adieyi tulongokele muna mbandu a . . .

selo yakwikizi ana bazinga vitila Kristu?

Yesu Kristu?

Akristu a tandu kiantete?

mpangi zeto Akristu o unu?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Yesu wasenzeka afidi a nsambila kuna unkabu wawonso

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

Yave okutuvananga unkabu mu sia umbangi