Nzambi Watuvana Vuvu kia Moyo a mvu ya mvu ova Ntoto

‘O nsema wasakidikwa muna fûka . . . muna diambu dia vuvu.’​—⁠ROMA 8:​20, 21.

1, 2. (a) E vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto, nkia kuma kinina kiamfunu kwa yeto? (b) Ekuma wantu ayingi bekatikisilanga e vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto?

NANGA osungamenanga e kiese wamona vava walongoka vo kuna sentu, o wantu ke benuna diaka ko ngatu fwa, kansi bezinga yakwele mvu ova ntoto. (Yoa. 17:3; Lus. 21:​3, 4) Nanga oyangalelanga zayisa e vuvu kiaki kia Nkand’a Nzambi kw’akaka. Elo, e vuvu kia moyo a mvu ya mvu i mbuta diambu dia nsangu zambote tusamunanga. E vuvu kiaki kisobanga e mpila tubadikilanga e zingu kieto.

² Mabundu ma Kikristu kia Kimpangila ke bekwikilanga ko muna vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto. Kana una vo Nkand’a Nzambi ulonganga vo moyo fwa ufwanga, mabundu mayingi melonganga elongi dialuvunu dia sia vo vena ye lekwa kilembi fwanga muna nitu a muntu, kikwenda zinganga mu nza ya kimwanda. (Yez. 18:​20) Muna kuma kiaki, wantu ayingi bekatikisanga e vuvu kia zingila ova ntoto yakwele mvu. Diambote twakiyuvula: Nga Nkand’a Nzambi ulonganga kieleka e vuvu kiaki? Avo i wau, e Nzambi nkia ntangwa kasengomona e vuvu kiaki kwa wantu e nkumbu antete?

‘Wasakidikwa Muna Fûka . . . Muna Diambu dia Vuvu’

3. Ekani dia Nzambi mu kuma kia wantu aweyi diakala tuka kuna lubantiku lwa lusansu lwa wantu?

³ Ekani dia Yave mu kuma kia wantu diazayakana tuka kuna lubantiku lwa lusansu lwa wantu. Nzambi watoma dio kiesesa vo Adami wadi zinga yakwele mvu kele vo walemvokela Nzambi. (Etu. 2:​9, 17; 3:​22) Ka lukatikisu ko vo e mbongo antete ya Adami bazaya una wantu bavidisila e zingu kialunga, kadi e ziku kiatoma moneka. Mwelo wa mpatu a Edene wakakwa, o wantu bayantika nuna yo fwa. (Etu. 3:​23, 24) Kuna kwalanda, zingu kia wantu kiayantika kufama. Adami mvu 930 kazinga. Seme, ona wavuluka mu Kizalu, mvu 600 kaka kazinga, e mwan’andi Ampakesade, mvu 438 kaka kazinga. O Tera w’ese dia Abarayama mvu 205 kazinga. Abarayama mvu 175 kazinga, o mwan’andi Isaki mvu 180. O Yakobo mvu 147 kazinga. (Etu. 5:5; 11:​10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:​28) Wantu ayingi bemonanga vo e vuvu kia zinga yakwele mvu kiavila, wau vo e zingu mu kufama kaka kina. Nga bafwana kala ye vuvu vo wantu belenda diaka zinga yakwele mvu?

4. Adieyi diafila akwa kwikizi a nz’ankulu mu kwikila vo Nzambi osinga vutulwisa e nsambu zina zavidisa Adami?

⁴ Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: ‘O [wantu] basakidikwa muna fûka . . . muna diambu dia vuvu.’ (Roma 8:​20, 21) Nkia vuvu? Ungunza wantete wa Nkand’a Nzambi wayika “mbongo” ona ‘obosola ntu a nioka.’ (Tanga Etuku 3:​1-5, 15.) Kuna kw’akwa kwikizi, e Mbongo yasilwa nsilu yasonga vo Nzambi kasoba ekani diandi ko mu kuma kia wantu. O nsilu wau wafila wantu nze Abele ye  Noa mu kwikila vo Nzambi ovutulwisa e nsambu zina zavidisa Adami. Akwa kwikizi awaya babakula vo menga mesinga bunguka vava ‘kibosolwa singini kia mbongo.’​—⁠Etu. 4:4; 8:20; Ayib. 11:⁠4.

5. Adieyi disonganga vo Abarayama wakwikilanga muna lufuluku?

⁵ Yindula Abarayama. Vava katontwa, Abarayama ‘watambika Isaki, . . . wa mwan’andi amosi.’ (Ayib. 11:​17) Adieyi diamfila mu vanga wo? (Tanga Ayibere 11:19.) Wakwikilanga muna lufuluku. Abarayama wakala ye ziku mu kwikila muna lufuluku. Ediantete, Yave wavutulwisa mawuta ma Abarayama yo Sara wa nkaz’andi yo wuta mwana muna kinunu kiau. (Etu. 18:​10-14; 21:​1-3; Roma 4:​19-​21) Abarayama wakwikilanga mpe muna nsilu kansila o Yave. Nzambi wamvovesa vo: “Muna Isaki muyikilwa mbongo aku.” (Etu. 21:​12) Muna kuma kiaki, Abarayama kuma kiasikila kakala kiau mu kwikila vo Nzambi olenda fula Isaki muna fwa.

6, 7. (a) O Yave nki’ekangu kakanga yo Abarayama? (b) O nsilu kasia o Yave kwa Abarayama aweyi uvaninanga vuvu kwa wantu?

⁶ Muna kuma kia lukwikilu kakala lwau Abarayama, Yave wakanga yandi ekangu dia “mbongo” andi. (Tanga Etuku 22:18.) E yikwa kiantete kia “mbongo” yayi i Yesu Kristu. (Ngal. 3:​16) Yave wavovesa Abarayama vo e “mbongo” andi isayana “nga ntetembwa z’ezulu, nga esenge van’ekumu dia kalunga.” Lutangu lwa mbongo yayi ke lwazayakana ko kwa Abarayama. (Etu. 22:​17) Kansi, kuna kwalanda, lutangu lwalu lwazayakana. Yesu Kristu kumosi ye wantu 144.000 ana keyala yau kumosi muna Kintinu kiandi yau i “mbongo” yasilwa nsilu. (Ngal. 3:29; Lus. 7:4; 14:⁠1) E Kintinu kia Masia i nzila ina ‘isambulwilwa e zula yawonso ya nza.’

⁷ Abarayama nanga katoma bakula ko e nsasa y’ekangu dina Yave kakanga yandi. Kansi, Nkand’a Nzambi uvovanga vo ‘wavingilang’e mbanza ina ye nkubilwa.’ (Ayib. 11:​10) E mbanza yayi i Kintinu kia Nzambi. Muna vwa nsambu za Kintinu kiaki, Abarayama kafwete zinga diaka. O moyo a mvu ya mvu ulungana muna yandi vava kefulwa. O moyo a mvu ya mvu ukala mpe waludi kuna kw’awana besala yo moyo muna Armangedo ye kw’awana besinga fulwa.​—⁠Lus. 7:​9, 14; 20:​12-14.

“O Mwand’omu Mono Ukundulumuna”

8, 9. O nkand’a Yobi ke lusansu lwa mpasi za lutonto lwa muntu mosi kaka ko. Ekuma?

⁸ Muna tandu kia Abarayama yamu lumbu ya Yosefe wa mwan’a ntekelo andi ye Mose wa ngunza, vakala ye muntu nkumbu andi Yobi. O nkand’a Yobi wasonekwa kwa Mose usonganga e kuma Yave kayambulwila vo Yobi kamweswa e mpasi ye una kansambulwila. Kansi, o nkand’a Yobi ka lusansu lwa mpasi za lutonto lwa muntu mosi kaka ko, mana masonama mo matadidi zingu kia vangwa yawonso yangangu. Nkanda wau usonganga o zayi ye unsongi wa Yave muna mpila keyadilanga. Usonganga mpe vo e kwikizi ye vuvu kia wantu awonso muna Nzambi ova ntoto kiafidiswa mpe e mpaka muna dina diabwa muna mpatu a Edene. Kana una vo Yobi kazaya diambu diadi ko, kayambula ko vo akundi atatu bamfila mu lembi simbinina kwikizi kiandi. (Yobi 27:⁠5) Ediadi difwete kumika lukwikilu lweto yo kutusadisa mu zaya vo yeto mpe tulenda simbinina kwikizi kieto yo yikama kimfumu kia Yave.

⁹ Vava akundi atatu a Yobi bamanisa vova, “o Eleyu wa mwan’a Barakele wa Mbuzi ovutwidi.” Adieyi diamfila mu vova? Wavova vo: “Nzele yo mambu; o mwand’omu mono ukundulumuna.” (Yobi 32:​5, 6, 18) Kana una vo dina kavumunwinwa o Eleyu mu vova dialungana vava mpasi za Yobi zamanisa, e mvovo miandi mfunu mpe miakala kw’akaka. Mivananga e vuvu kw’awonso besikilanga ye kwikizi.

10. Adieyi disonganga vo e mvovo mia Yave kwa muntu mosi ezak’e ntangwa milenda yikilwa wantu awonso?

 ¹⁰ Yave ezak’e ntangwa, ovovanga e diambu kwa muntu mosi, kansi diambu diadi dilenda sadilwa mpe kwa wantu awonso. Tulenda mona e ziku kia diambu diadi muna ungunza wa Daniele mu kuma kia ndozi yalota Nebukandesa wa Ntinu a Babele ya nti ampwena wazengwa. (Dan. 4:​10-​27) Kana una vo e ndozi yayi yalungana muna Nebukandesa, kansi diambu diakaka diamfunu yasonga. Yasonga vo luyalu lwa Nzambi luna lwayalwanga kw’atinu a luvila lwa Davidi wa Ntinu, lusinga sikidiswa diaka vava kivioka kolo kia mvu 2.520, kiayantika muna lubantiku lwa mvu 607 Vitila Tandu Kieto. * Luyalu lwa Nzambi lwayantika o yala vava Yesu Kristu kayadikwa se Ntinu kun’ezulu muna mvu wa 1914. Ke kolo ko, e Kintinu kiaki kilungisa e vuvu ki’alembami awonso.

“Unkôla Kakulumuka Kuna Mbilu”

11. E mvovo mia Eleyu adieyi misonganga mu kuma kia Nzambi?

¹¹ Muna mvutu kavana kwa Yobi, Eleyu wayika vo vena ye ‘mbasi, o nsekodi mosi mun’ezunda, kasonga kwa muntu oma mansongi.’ Adieyi dibwa vava mbasi yayi ‘kesamba kwa Nzambi, kamwes’edienga’? Eleyu wavova vo: “I bosi [Nzambi] okunsong’edienga, oku vo, unkôla kakulumuka kuna mbilu, nsolwele lubakanisu. E nitu andi isundidi o wete ke mu nitu a mwana ko; ovutuka kuna lumbu ya kileke kiandi.” (Yobi 33:​23-​26) E mvovo miami misonganga luzolo lwa Nzambi lwa tonda “lubakanisu” yovo lukulu muna wete di’awana bevilukanga e ntima.​—⁠Yobi 33:⁠24.

12. E mvovo mia Eleyu nkia vuvu mivananga kwa wantu?

¹² Nze angunza ana balembi bakula mawonso basoneka, Eleyu mpe nanga katoma bakula ko e nsas’a lukulu. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:​10-​12) Kana una vo i wau, e mvovo mia Eleyu mivanang’e vuvu vo Nzambi osinga tambulwila  lukulu yo vevola wantu muna kinunu ye lufwa. E mvovo mia Eleyu vuvu kia moyo a mvu ya mvu miyikanga. O nkand’a Yobi usonganga mpe vo vesinga kala ye lufuluku.​—⁠Yobi 14:​14, 15.

13. Ekuma e mvovo mia Eleyu minina miamfunu kwa Akristu?

¹³ O unu, e mvovo mia Eleyu miakinu miamfunu kwa ulolo wa Akristu bena ye vuvu kia vuluka muna lufwasu lwa nza yayi. Anunu ana besala yo moyo bevutuka muna lumbu ya kileke kiau. (Lus. 7:​9, 10, 14-​17) Vana ntandu, akwikidi bakinu vingila e kolo kina anunu bevutuka muna lumbu ya kileke kiau. Kansi, muna vwila moyo ulembi fwa kun’ezulu kuna kw’Akristu akuswa yovo moyo a mvu ya mvu ova ntoto kuna kwa mameme makaka ma Yesu, divavanga vo twakala ye lukwikilu muna kimenga kia lukulu kia Kristu.​—⁠Yoa. 10:16; Roma 6:⁠23.

Lufwa Lusukiswa ova Nza

14. Adieyi disonganga vo diambu diakaka diavavwanga kimana Aneyisaele bakala ye vuvu kia moyo a mvu ya mvu ke Nsiku a Mose kaka ko?

¹⁴ E mbongo ya Abarayama yakituka se zula vava bakanga ekangu yo Nzambi. Vava kabavana o Nsiku, Yave wavova vo: “Nuzitisa mîna miame ye nzengo: ovo o muntu ovanga wo, i kekadila una.” (Fuka 18:⁠5) Kansi, wau vo Aneyisaele ke balemvokela Nsiku ko, batumbwa kwa Nsiku yo vava vo bavevolwa muna tumbu kiaki.​—⁠Ngal. 3:⁠13.

15. Nkia nsambu za kusentu kavumunwinwa o Davidi mu soneka?

¹⁵ Mose vava kafwa, Yave wavumunwina asoneki akaka a Nkand’a Nzambi mu yika e vuvu kia moyo a mvu ya mvu. (Nku. 21:4; 37:​29) Kasikil’owu, Davidi wa ntozi a nkunga wasoneka nkunga usonganga ungudi vana vena asambidi a ludi kuna Zione mu mvovo emi: “Kuna kakanikini nsambu o Yave, moyo a mvu ya mvu.”​—⁠Nku. 133:⁠3.

16. Nkia nsilu kasia o Yave muna Yesaya usinga lungana ova “nza yawonso”?

¹⁶ Yave wavumunwina Yesaya mu zayisa e vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto. (Tanga Yesaya 25:​7, 8.) Esumu yo lufwa luna nze “fukwa” kuna kwa wantu. Yave osianga nsilu kwa nkangu andi vo esumu yo lufwa lusukiswa “va nza yawonso.”

17. Nkia diambu diayikwa muna ungunza mu kuma kia Masia diaziula nzila ya moyo a mvu ya mvu?

¹⁷ Badika mpe dina diasikidiswa muna Nsiku a Mose mu kuma kia nkombo  ina yayambulwanga. Lumbu kimosi muna mvu, muna Lumbu kia Lubakanisu, ngang’ambuta ‘watensekanga moko mandi mau mole vana ntu a nkombo amoyo, yo funguna e mbi yawonso ya wan’a Isaele yo sia yo vana ntu a nkombo, e nkombo yanatanga e mbi yayi muna makanga.’ (Fuka 16:​7-10, 21, 22) Yesaya wayika ngiz’a Masia ona ovanga diau adimosi mu nata “mayela” ye “mpasi” ye “esumu dia bidi” mu ziula nzila ya moyo a mvu ya mvu.​—⁠Tanga Yesaya 53:​4-6, 12.

18, 19. Nkia vuvu kiyikwanga muna Yesaya 26:19 ye Daniele 12:⁠13?

¹⁸ Muna Yesaya, Yave wavovesa nkangu andi Isaele vo: “O mafwa maku mekala yo moyo; o mavimbu mame mefuluka. Nusikama yo yimbila, e yeno nukala mu ntoto: kadi edimè diaku dina nze edimè dia ntemo, o ntoto uvaikisa mvumbi.” (Yes. 26:​19) E Sono ya Kiyibere itoma songanga e vuvu kia lufuluku ye zingu ova ntoto. Kasikil’owu, vava Daniele kakala ye tezo kia mvu 100, Yave wamvovesa vo: ‘Ovunda, yo telama mu tambula kunku kiaku kuna mbaninu a lumbu.’​—⁠Dan. 12:⁠13.

¹⁹ Wau vo wakala ye vuvu kia lufuluku, Mareta edi kavova kwa Yesu mu kuma kia mpangi andi wafwa vo: ‘Nzeye wo vo ofuluka muna lufuluku muna lumbu kiambaninu.’ (Yoa. 11:​24) Nga malongi ma Yesu ye nkanda miasoneka alongoki andi miasoba e vuvu kiaki? Yave nga wakinu vana kwa wantu e vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto? Tuwa e mvutu za yuvu yayi mun’elongi dilanda.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Olenda Sasila?

• O wantu nkia vuvu ‘basakidikilwa’?

• Adieyi disonganga vo Abarayama wakwikilanga muna lufuluku?

• E mvovo mia Eleyu kwa Yobi nkia vuvu mivananga kwa wantu?

• E Sono ya Kiyibere aweyi yisongelanga e vuvu kia lufuluku ye kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 5]

E mvovo mia Eleyu kwa Yobi mivananga e vuvu vo wantu bevevolwa muna kinunu yo lufwa

[Foto ina muna lukaya lwa 6]

Daniele wasilwa nsilu vo ‘otelama mu tambula kunku kiandi kuna mbaninu a lumbu’