Luyalu lwa Yave Lusikila
Luyalu lwa Yave Lusikila
“O Mpungu oyalanga muna kintinu kia wantu.”—DAN. 4:17.
1, 2. Ekuma luyalu lwa wantu ka lulendi sikidila ko?
LUYALU lwa wantu ka lulendi sikila ko. E kuma kiantete luyalu lwa wantu ka lulendi sikidila ko, i kia sia vo, wantu ke bena ye ngangu ko za yala una ufwene. O lembi sikila kwa luyalu lwa wantu kutoma monekanga o unu, kadi ayadi ayingi bena vo ‘akwa kuzola, minzola-nzimbu, akwa lusanu, akwa lulendo, mindembi-velela, minkondwa-ngwawani, akw’ekumbu, minkondwa-volo, akwa lunzi, mindembi zola mawete, ayekodi, akwa lungumvi-ngumvi.’—2 Tim. 3:2-4.
2 Kuna lubantiku, mase meto mantete baveza luyalu lwa Nzambi. Nanga edi babanza vo mu luvevoko bekala. Kansi, evangu diau diabasia ku nsi a luyalu lwa Satana. Se vioka mazunda sambanu ma mvu, luyalu lwa wantu olu lufilwanga kwa Satana wa ‘nyadi a nza yayi,’ mpasi zayingi lutwasanga muna zingu kia wantu. (Yoa. 12:31) Muna kuma kia zingu kia wantu o unu, o nkanda História Oxford do Século 20 wavova vo dia uzowa dia “vingila nza yalunga.” Wasasila vo: “E nza yalunga ka ilendakana ko. O vava sikidisa nza ya mpila yayi dilenda twasa vonza ye vita zangolo.” E mvovo miami misonganga kikilu vo luyalu lwa wantu ka lulendi sikila ko.
3. Adieyi tulenda vova mu kuma kia luyalu lwa Nzambi kele vo Adami yo Eva ke basumuki ko?
3 Mase meto mantete dia uzowa bavanga vava bayambula luyalu lumosi kaka lwasikila, i sia vo, luyalu lwa Nzambi. Dialudi vo, ka tuzeye ko una Yave kadi sikidisila luyalu lwandi ova ntoto, kele vo Adami yo Eva basikila ye kwikizi muna yandi. Kansi, tulenda kala ye ziku vo, kele vo luyalu lwa Nzambi lwatondakana kwa wantu awonso, lwa zola lwadi kala yo lembi sia mpambani. (Mav. 10:34; 1 Yoa. 4:8) Wau vo Nzambi ovwidi ngangu zilembi tezakana, tulenda mpe kala ye ziku vo, kele vo wantu basikila muna wisa kia Yave, mpasi zawonso zatwasa luyalu lwa wantu ke zadi kala ko. Luyalu lwa Nzambi lwadi “yukutisa kinzola-nzola kia mioyo miawonso.” (Nku. 145:16) Muna mvovo miankufi, luyalu lwalu lwalunga lwadi kala. (Nsi. 32:4) Dia uzowa kikilu wau o wantu bayambula luyalu lwalu.
4. Satana nkia tezo kayambulwilwa vo kayala?
4 Diambote dia sungamena vo kana una vo Yave wayambula vo wantu bakiyala, kayambula wisa kiandi ko kia yala vangwa yandi. Kana nkutu ntinu angolo a Babele, wayiza tambulwila vo “o Mpungu oyalanga muna kintinu kia wantu.” (Dan. 4:17) Kuna sentu, Kintinu kia Nzambi kisinga lungisa luzolo lwandi. (Mat. 6:10) Yave wayambula mu fikolo vo Satana kakala “nzambi a tandu kiaki” kimana kavana mvutu muna mpaka zafidisa ntantu ndioyo. (2 Kor. 4:4; 1 Yoa. 5:19) Kansi, Satana kasidi lenda vanga ko dina Yave kayambwidi ko vo diavangama. (2 Tus. 20:6; tezanesa ye Yobi 1:11, 12; 2:3-6.) Vana ntandu, vekalanga kaka yo wantu ana besakalelanga Nzambi, kana una vo mu nza iyalwanga kwa ntantu a Nzambi bezingilanga.
Luyalu lwa Nzambi Muna Isaele
5. Nkia nsilu basia Aneyisaele kwa Nzambi?
5 Tuka muna Abele yamu ntangwa yasikidiswa e zula kia Isaele, akwa kwikizi ayingi basambila Yave yo lemvokela nkanikinu miandi. (Ayib. 11:4-22) Muna lumbu ya Mose, Yave wakang’ekangu yo wan’a Yakobo, yo kituka se zula kia Isaele. Muna mvu a 1513 Vitila Tandu Kieto, Aneyisaele kumosi ye wan’au basia nsilu vo Yave belemvokela kakala Mfumu au, vava bavova vo: “Mawonso mana kavovele o Yave i tuvanga.”—Luv. 19:8.
6, 7. Aweyi wakala luyalu lwa Nzambi muna Isaele?
6 Yave ekani kakala diau muna sola Aneyisaele bakala nkangu andi. (Tanga Nsiku 7:7, 8.) E nsola yayi ke yakala kaka mu kuma kia wete dia Aneyisaele ko. Diambu dialuta o mfunu i Nkumbu a Nzambi ye kimfumu kiandi. Aneyisaele basolwa mu sia kimbangi vo Yave kaka i Nzambi aludi. (Yes. 43:10; 44:6-8) Muna kuma kiaki, Yave wavovesa zula kiaki vo: ‘U nkangu avauka oku kwa Yave wa Nzambi aku, o Yave ùsolele se nkangu andi akivwila, muna nkangu miawonso mina vana ntoto.’—Nsi. 14:2.
7 Muna mpila ina kabayadilanga Yave wazayanga wo vo Aneyisaele wantu alembi lunga. E nsiku miandi mialunga miakala, miasongang’e fu ya ndiona wavana mio. E nkanikinu kavan’o Yave muna Mose miasonganga o vauka kwa Nzambi, zola kwandi mun’edi diansongi, luzolo lwandi lwa loloka ye luzindalalu lwandi. I bosi, muna lumbu ya Yosua, o nkangu walemvokelanga nkanikinu mia Yave. Ediadi diabatwasila luvuvamu yo sambulwa muna mwanda. (Yos. 24:21, 22, 31) E kolo kiakina kia lusansu lwa Isaele kiasong’e ziku vo luyalu lwa Yave lwasikila.
Mfwilu Miatwasa Luyalu lwa Wantu
8, 9. Nkia ndomba ya uzowa yalomba Isaele? Nkia mfwilu diatwasa?
8 Kuna kwalanda, Aneyisaele bayantika bembola luyalu lwa Nzambi yo lembi taninwa diaka kwa yandi. Muna lumbu ya Samuele wa ngunza, Isaele walomba ntinu ona balenda mona muna meso. Yave wavovesa Samuele vo kavanga dina balomba. Kansi, Yave wakudikila vo: “Ke bàbembwele ko, kansi mono babembwele, kiakala ntinu au ko.” (1 Sam. 8:7) Kana una vo Yave wayambula vo Isaele yakala ye ntinu, wabalukisa vo luyalu lwa muntu mfwilu miayingi lukubatwasila.—Tanga 1 Samuele 8:9-18.
9 Lusansu lusonganga e ziku kia lulukisu kabavan’o Yave. Mpasi zayingi zakota muna Isaele vava bayantika yalwa kwa wantu, musungula vava ntinu kakitukanga munkondwa kwikizi. Nze una usonganga e nona kia Isaele, ke diasivi ko mu mona vo, tuka nz’ankulu, luyalu lwa wantu ana ke bazeye Yave ko ke lutwasanga nluta miambote ko. Dialudi vo ayadi akaka bevovanga vo Nzambi osambulanga ngolo bevanganga za twasa kiese yo luvuvamu kwa nkangu. Kansi, nga Nzambi lenda sambula awana ke besakalelanga wisa kiandi ko?—Nku. 2:10-12.
Zula Kiampa Kiyalwanga kwa Nzambi
10. Ekuma Nzambi kasolela zula kiakaka vana fulu kia Isaele?
10 E zula kia Isaele ke kiasikila ye kwikizi ko muna Yave. Kuna kwalanda, babembola Masia ona kasola o Nzambi. Muna kuma kiaki, Yave mpe wababembola yo vingisa buka kiakaka kia wantu ana bakituka se zula kiampa. Muna mvu a 33 wa tandu kieto, e nkutakani y’Akristu akuswa besambilanga Yave, yasikidiswa. E nkutakani yayi i zula kiampa kina kuna nsi a wisa kia Yave. Paulu wayikila zula kiaki vo “Isaele a Nzambi.”—Ngal. 6:16.
11, 12. Nkia diambu dina betela vana vena Isaele ye “Isaele a Nzambi” mu kuma ki’awana bevitang’o ntu?
11 Vena ye mambu maswaswana ye mana mena betela vana vena Isaele yankulu ye zula kiampa kia “Isaele a Nzambi.” Nswaswani ye Isaele yankulu, e nkutakani y’Akristu ke ina yo muntu ko una se ntinu. Ke dina mpe mfunu ko dia tambika yimenga ya bulu mu kuma ki’awana besumukanga. Dimosi dina betela vana vena zula kia Isaele ye nkutakani y’Akristu, i nkubika ya mbuta za nkangu yovo akuluntu. (Luv. 19:3-8) Akuluntu awaya Akristu ke beyalanga ekambi ko. Kansi, nkutakani bevungulanga yo vit’o ntu muna salu ya Kikristu. Besonganga zola kwa konso mpangi muna nkutakani yo kubazitisa.—2 Kor. 1:24; 1 Pet. 5:2, 3.
12 Muna badikanga una Nzambi kakadila ye Isaele, e yîkwa ya “Isaele a Nzambi” ye mpangi zau “mameme makaka” besakalelanga Yave ye luyalu lwandi. (Yoa. 10:16) Kasikil’owu, lusansu lusonganga vo atinu bayalanga muna Isaele bakala ye wisa kia fila nkangu mu vanga edi diambote yovo edi diambi. Ediadi disonganga kw’awana bevitang’o ntu vana vena Akristu vo, kana una vo ke beyalanga nkangu ko nze una wavanganga atinu kuna nz’ankulu, bafwete kalanga se mbandu ambote ya lukwikilu ntangwa zawonso.—Ayib. 13:7.
Yave Aweyi Keyadilanga o Unu?
13. Nkia diambu diamfunu diavangama muna mvu a 1914?
13 O unu, Akristu besamunanga kwa nkangu vo ke kolo ko luyalu lwa wantu lusukiswa. Muna mvu a 1914, Yave wasikidisa Kintinu kiandi kun’ezulu, eki kifilwanga kwa Yesu Kristu wa Ntinu ona kasola. Muna ntangwa yayina, Yave wavana Yesu wisa kia ‘lungisa nsund’andi.’ (Lus. 6:2) Edi diavoveswa Ntinu ampa: “Yala muna mwina mbeni zaku.” (Nku. 110:2) Diankenda kikilu vo, esi zula ke bezolanga sakalela luyalu lwa Yave ko. Bekwamanananga vanga mambu nze vika sia vo “ke vena Nzambi ko.”—Nku. 14:1.
14, 15. (a) Aweyi tuyadilwanga kwa Kintinu kia Nzambi o unu? Nkia yuvu tufwete kiyuvula? (b) Adieyi disonganga vo luyalu lwa Nzambi lusundidi o wete kana nkutu o unu?
14 Akete muna yîkwa ya “Isaele a Nzambi” bakinu ova ntoto. Wau vo mpangi za Yesu, bakinu sala nze “nkunzi mia Kristu.” (2 Kor. 5:20) Basolwa mu kala se ntaudi akwikizi yo lulungalalu mu lunga-lunga yo vana madia ma mwanda kuna kw’Akristu akuswa ye kwa mazunda ye mazunda m’Akristu bena ye vuvu kia zingila ova ntoto yakwele mvu. (Mat. 24:45-47; Lus. 7:9-15) Luvuvamu lwa mwanda luna vana vena asambidi aludi o unu lusonganga vo Yave osambulanga nkubika yayi.
15 Diambote konso muntu mu yeto kakiyuvula: ‘Nga izayanga dina mfwete vanga muna nkutakani y’Akristu? Nga iyikamanga luyalu lwa Yave una ufwene? Nga ngina ye kiese kia yalwa kwa Kintinu kia Yave? Nga yakubama mu kwamanana zayisa kw’akaka oma ma Kintinu kia Nzambi mun’owu wa tezo kiame?’ Nze buka, tuna ye luzolo lwa sakalela elongi tuvewanga kwa Buka kia Selo Yambuta yo sala kumosi y’akuluntu muna nkutakani. Muna mpila yayi, tusonganga vo tusakalelanga luyalu lwa Nzambi. (Tanga Ayibere 13:17.) Lusakalalu lwa nsi a ntima kintwadi lutwasanga vana vena ampangi mu nz’amvimba. Kintwadi kiaki ke kilendakananga ko mu nza yayi yavambana. Lusakalalu lutwasanga mpe luvuvamu ye unsongi yo vana nkembo kwa Yave yo songa vo luyalu lwandi lusundidi o wete.
Luyalu lwa Yave Lusikila
16. Adieyi kafwete sola konso muntu o unu?
16 E ntangwa ina isingikwa e mpaka zafidiswa muna Edene mu finama ina. Muna kuma kiaki, eyayi i ntangwa ina wantu bafwete sola. Konso muntu kafwete sola kana vo luyalu lwa Yave kesakalela yovo luyalu lwa wantu keyikama. Tuna y’elau dia sadisa alembami mu sola nsola yambote. Ke kolo ko, muna Armangedo, luyalu lwa Yave luvinga vana fulu kia luyalu lwa wantu lufilwanga kwa Satana. (Dan. 2:44; Lus. 16:16) Luyalu lwa wantu suka lusuka, Kintinu kia Nzambi kiyala e nza yawonso. Luyalu lwa Yave kaka lusikila.—Tanga Lusengomono 21:3-5.
17. Nkia mambu malenda sadisa alembami mu zaya dina bafwete sola mu kuma kia luyalu?
17 Awana ke basolele ko yamu wau, mu kala kuna sambu dia Yave, bafwete samba yo badika nluta mitwasa luyalu lwa Nzambi kuna kwa wantu. Ayadi a nza ke belendanga sukisa umpumbulu ko. Luyalu lwa Nzambi lusukisa yimpumbulu ova nza. (Nku. 37:1, 2, 9) Luyalu lwa wantu vita lutwasanga, kansi luyalu lwa Nzambi lusinga ‘sima vita yakuna nsuk’a nza.’ (Nku. 46:9) Luyalu lwa Nzambi luvutulwisa nkutu luvuvamu vana vena wantu ye bulu. (Yes. 11:6-9) Luyalu lwa wantu ke lulendanga katula usukami ko ngatu nzala, kansi muna luyalu lwa Nzambi, usukami ye nzala ke ikala diaka ko. (Yes. 65:21) Kana nkutu ayadi ana bekalanga ye makani mambote, ke belendanga sukisa mayela ko ngatu lufwa. Kansi, muna luyalu lwa Nzambi, anunu ye mbevo bevutuka muna lumbu ya kileke kiau. (Yobi 33:25; Yes. 35:5, 6) Elo, o ntoto ukituka se paradiso, muna mukala lufuluku lw’awana bafwa.—Luka 23:43; Mav. 24:15.
18. Aweyi tulenda songela vo tukwikilanga vo luyalu lwa Nzambi lusundidi o wete?
18 Kieleka, luyalu lwa Nzambi lusukisa mpasi zawonso zatwasa Satana vava kavukumuna mase meto mantete mu kolamena Mvangi au. Yindula diambu edi: Satana se 6.000 ma mvu kevanganga wantu e mpasi, kansi, Nzambi muna Kristu osukisa mpasi zazi zawonso mu 1.000 dia mvu kaka. Ekiaki i ziku kisonganga vo luyalu lwa Nzambi lusundidi o wete. Wau vo tu Mbangi za Nzambi eto, tutambulwilanga vo yandi kaka i Mfumu eto. Muna kuma kiaki, yambula twasonganga konso lumbu ye konso ntangwa muna zingu kieto vo tu asambidi a Yave, tu nkangu a Kintinu kiandi ye tuna ye kiese mu kala Mbangi zandi. Yambula twasadila konso elau mu zayisa kw’awonso bezola kutuwa vo luyalu lwa Yave lusundidi olu lwa wantu.
Adieyi Tulenda Longoka mu Kuma kia Luyalu lwa Nzambi Vava Tutanganga Muna . . .
[Yuvu ya Longoka]
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 29]
Yave kayambula wisa kiandi ko
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 31]
O sakalela luyalu lwa Yave kintwadi ditwasanga vana vena ampangi mu nz’amvimba