Nkanda Ulenda Sadisa Aleke Bayindula Nsemi au

SE VIOKA 3.000 ma mvu, Solomo wa nkwa ngangu wasoneka vo: “Yindula Nsemi aku muna lumbu yaku ya kileke.” (Kim. 12:⁠1) Owau, Aleke Akristu bavwidi nkanda wakaka ulenda kubasadisa mu vanga wo. O nkanda Os Jovens Perguntam​—⁠Respostas Práticas, Volume 2, wavaikisu mu lukutakanu lwa mvivu lwa Mbangi za Yave, lwavangama mu nza yawonso tuka muna ngonde a Mayu ya mvu wa 2008 yakuna ngonde a Yanuali ya mvu wa 2009, lwakala yo ntu a diambu vo “Filwa kwa Mwand’a Nzambi.”

Kuna nim’a fukwa kia nkanda wau, kuna yo nkanda wa Buka kia Selo Yambuta kuna kw’aleke. Muna nkanda wau mwasonama vo: “Tusambanga ye nsi a ntima wawonso vo malongi ma nkanda wau manusadisa mu zizidila ntota nunwananga zau yeno aleke yo songa una nulenda bakila nzengo zina ngwizani ye luzolo lwa Nzambi.”

Mase bena yo luzolo lwa sansila wan’au muna ‘ndonga yo lusansu lwa Yave.’ (Ef. 6:⁠4) Kansi, vava bekitukanga matoko yovo andumba, aleke ayingi ke bezayanga dina bafwete vanga ko yo vava luludiku. Avo wana una yau bena vo matoko yovo ndumba, aweyi olenda sadisila wan’aku mu toma sadila nkanda wau? Tala una lenda wo vangila.

▪ Kala yo nkanda wa ngeye kibeni yo toma zaya mana mena mo. Ediadi disongele vo ke mpasi tanga kaka ko. Vava bakula e mpila wasonekenwa. Vana fulu kia vovesa kaka aleke dina diambote y’edi diambi, o nkanda wau usadisanga aleke mu longa “ngangu zau.” (Ayib. 5:​14) Uvananga mpe aleke malongi mamfunu mu mpila balenda tatidila oma mambote. Kasikil’owu, e Kapu kia 15 (“Como posso resistir à pressão dos colegas?”) ke kizayisanga kaka aleke ko mu vova vo kizolele ko. Kisonganga ndekwa zina betela ye Nkand’a Nzambi ye mvutu zasikididi zilenda kubasadisa bazaya e ‘mputula bafwete vutula konso muntu.’​—⁠Kol. 4:⁠6.

▪ Sadila e fulu ina mu nkanda ivavanga vo muntu kavana mvutu. Kana una vo e fulu yayi  yakubikwa mu kuma kia aleke, mase mpe balenda soneka ngindu zau muna nkanda mia yau kibeni. * Kasikil’owu, vava ofimpanga yuvu yole ina muna lukaya lwa 16 mu kuma kia banda kimakangu, teza sungamena dina wayindulanga vava wakala mu ntela ya mwan’aku. Vana fulu kiakubikwa, nanga lenda vana mvutu zina wadi vana vava wakala nleke. I bosi, lenda kiyuvula: ‘E ngindu zame mu kuma kia diambu diadi aweyi zisobele mu mvu miviokele kala? Nkia diambu yalongoka tuka kileke kiame yamu wau? Aweyi ndenda sadisila mwan’ame una ufwene?’

▪ Kuvavi zaya mawonso ko ma mwan’aku. E tini ina mu nkanda wau ivavanga vaninwa mvutu, yakubikwa mu zaya dina keyindulanga o mwan’aku yo kumfila kasoneka ngindu zandi muna nkand’andi yovo katoma badika diambu diadi. Ekani diaku i simba o ntim’andi ke vava zaya mana kasonekene muna nkand’andi ko. Muna lukaya lwa 3, vana kunku kina ye ntu a diambu vo, “Uma nota para os pais” kisonganga vo: “Muna kasakesa wan’aku amatoko yovo andumba, basoneka muna nkanda mana beyindulanga ye ziku kiawonso, kuvavi zaya mawonso ko basonekene wau vo ma mbumba. Kuna kukwiziwa, balenda ziula ntima yo kuvovesa mana basoneka.”

Nkanda Ulenda Sadilwa Mun’elongi dia Esi Nzo

O nkanda Os Jovens Perguntam, Volume 2, salanganu kiamfunu kikilu kilenda sadilwa mun’elongi dieno dia esi nzo. Wau vo nkanda wau ke una ye yuvu ya longokela ko, aweyi nulenda wo sadila? Nulenda kufika elongi yo sadila ndekwa zina vo zambote kwa wan’eno.

Kasikil’owu, esi nzo zayingi beyangalalanga vanga nsongesela vava befimpanga e tini kina yo ntu a diambu vo “plano para enfrentar pressões de colegas,” muna lukaya lwa 132 ye 133. E kiuvu kiantete kia tini kiaki kilenda sadisa mwan’aku etoko yovo ndumba mu zaya e diambu dina kemonanga vo diampasi mu zizidila. E kiuvu kiezole kisonganga e kolo ye fulu kilenda bwila ntota zazi. Kunima vovela e mfwilu kalenda baka o mwana kele vo yambwidi vo kavukumunwa yovo e nluta kebaka kele vo ozizidila e ntota z’akundi, o mwan’aku olombwanga kayindula mvutu kalenda vana mu venga ntota z’akundi. Sadisa mwan’aku etoko yovo ndumba mu kubika e mvutu zina kemonanga vo zambote ye zina kalenda vana ye ziku kiawonso.​—⁠Nku. 119:⁠46.

Lusadisu mu Mokena yo Wana

O nkanda Os Jovens Perguntam, Volume 2, ukasakesanga aleke mu mokenanga ye mase  mau. Kasikil’owu, e babu ina yo ntu a diambu vo, “Como posso conversar sobre sexo com meu pai ou minha mãe?” (lukaya lwa 63-​64) ye “Converse com seus pais!” (lukaya lwa 189) isonganga una olenda yantikila e moko ya mambu memonekanga vo mansoni. Dumbelele kimosi kia mvu 13 wasoneka vo: “Nkanda wau ukumpananga unkabu wa mokena ye mase mame mu mambu mena yame muna ntima, kana nkutu mana yavanga.”

Vena ye mpila yakaka nkanda wau usadisilanga wana mu mokena ye mase mau. Kuna mfoko a konso kapu, vena ye babu kina yo ntu a diambu vo “Como responderia?” E babu kiaki ke kia lufimpu kaka ko, kansi kilenda mpe sadilwa mu mokena y’esi nzo. Muna lukaya luvitidi olu lwansuka lwa konso kapu, muna ye babu kina ye ntu a diambu “Plano de ação!” E babu kiaki kivananga aleke elau dia soneka mu mvovo miankufi dina balongokele muna kapu kiakina. Kuna mfoko a babu “Plano de ação,” vena ye fulu kiasonama vo: “Eu gostaria de perguntar aos meus pais o seguinte sobre esse assunto . . . ” Kilenda sadisa aleke mu vava luludiku lwambote kwa mase mau.

Kotesa Elongi Muna Ntim’a Mwana!

Ekani dia mase i kotesa elongi muna ntima mia wan’au. O nkanda Os Jovens Perguntam, Volume 2, ulenda sadisa yeno mase mu vanga wo. Tala una se dimosi kesadilanga nkanda wau mu siamisa mbokena zambote yo mwan’andi ankento.

“Mono yo mwan’ame Rebekah tuvwidi fulu yambote tuzolanga kwenda sakanena. Imonanga vo e ntangwa zazi za nsaka zikumvananga elau dia vova mana keyindulanga.

“E diambu diantete twamokena mu nkanda wau i nkanda wa Buka kia Selo Yambuta ye kunku kina yo ntu a diambu ‘Uma nota para os pais.’ Yazola vo mwan’ame andumba kazaya dina diasonama muna lukaya lwa 3 vo, kakadi ye nsoni ko za soneka muna nkand’andi mana keyindulanga. Kilendi mo tanga ko mana kasonekene.”

“Iyambulanga Rebekah kasola kapu ina kazolele vo twamokena yo mu ndandani. E kapu kiantete kasola i kina kivovanga vo, ‘Jogos eletrônicos​—⁠devo jogá-los?’ Kiayindula dio ko vo i kapu kiaki kesola. Kansi, ndungidi kakala yau. Ayingi mun’akundi andi nsaka zazi zambi besakananga. Kiazaya wo ko vo umpumbulu wayingi ye mvovo miasafu mina muna nsaka zazi. Mawonso mama yazaya mo ekolo twamokena e babu kina yo ntu a diambu “plano de ação,” muna lukaya lwa 251. E babu kiaki kiasadisa mpe Rebekah mu kubika mvutu kalenda vana kwa konso muntu okunkomekenanga mu sakana nsaka zazi.”

“Muna kolo kiaki, Rebekah wampovesa mana kasoneka muna nkand’andi. Tutoma mokenanga vava tukalanga y’elongi dia esi nzo. Vava tutanganga, ozolanga vo twavovela mawonso, kumosi ye fwaniswa ye babu. Ediadi dikumpananga elau dia kunzayisa dina yayindulanga vava yakala muna ntel’andi. I bosi, okumpovesanga dina aleke beyindulanga o unu. Okalanga ye luzolo lwa kumpovesa mawonso keyindulanga.”

Avo u se, ka lukatikisu ko vo wayangalala vava nkanda wau wasunzulwa. Owau, una y’elau dia toma sadila nkanda wau. E Buka kia Selo Yambuta bena ye vuvu vo o nkanda Os Jovens Perguntam​—⁠ Respostas Práticas, Volume 2, usadisa kikilu esi nzo zeno. Yambula nkanda wau wasadisa awonso, musungula aleke eto anzolwa, mu zindalala ‘kangalela muna mwanda.’​—⁠Ngal. 5:⁠16.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 30]

Dina Aleke Akaka Bevovanga

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 30]

“Nkanda wau i mpila nkanda una uvavanga vo muntu kavwanda yo tanga wo ye sungididi kiawonso ye lapi vana ndambu. Nkanda wau una nze nkanda una muntu kesonekanga mambu mandi ma mbumba y’ekani dia baka nzengo zikunsadisa mu kala ye zingu kiambote.” —⁠Nicola.

“Yakomekenwanga kwayingi mu banda kimakangu, kana nkutu kwa wantu bakala ye makani mambote. E kunku kiantete kia nkanda wau kiansadisi mu zay’e ziku vo kana nkutu wantu bavovele, omono kiafwene ko mu banda kimakangu.” ​—⁠Katrina.

“E babu, ‘Está pensando em se batizar?’ kiansadisi mu toma yindula edi dia luvubu lwame. Kiankasakese mu fimpa e fu kiame kia longoka yo samba.”​—⁠Ashley.

“Kana una vo mase mame m’Akristu bekundonganga tuka kileke, nkanda wau ukumfilanga mu yindula e nzengo mfwete baka mono kibeni muna zingu kiame. Ukunsadisanga mpe mu lembi swekanga mambu kwa mase mame.”​—⁠Zamira.

[Foto ina muna lukaya lwa 31]

Os jovens perguntam respostas práticas VOLUME 2

[Foto ina muna lukaya lwa 31]

Mase, nutoma zaya oma mena mu nkanda wau

[Foto ina muna lukaya lwa 32]

Kala y’ekani dia kotesa elongi muna ntim’a mwan’aku