Mvovo Miangemba Kikundi Misiamisanga

“E mpov’eno yangemb’e lumbu yawonso.”—⁠KOL. 4:⁠6.

1, 2. E mvovo miangemba mia mpangi mosi, nkia nluta miatwasa?

MPANGI mosi wavova vo: “Ekolo yasilanga umbangi mu nzo ye nzo, yawana muntu mosi wafunga kikilu makasi, e nitu andi yawonso yayantika zakama. Kuna lulembamu lwawonso, yavava mokena yandi muna Nkand’a Nzambi, kansi wasakisa nkutu makasi. Kumosi yo nkaz’andi yo wana bayantika kuntianguna, yabakula vo eyayi i ntangwa yakubasisa. Yabavovesa vo mu luvuvamu ngizidi mu luvuvamu mpe ikwendela. Yabatangila e sono kia Ngalatia 5:22 ye 23 kiyikanga e fu nze zola, lembama, volo ye luvuvamu. I bosi yabasisa.

² Ke kolo ko, vava yakingulanga e nzo zakaka, yamona esi nzo yayi bavwanda vana ndambu a mwelo au. Bambokela diaka. Yavova muna nsi a ntima vo, ‘Nkia diambu diaka bazolele?’ O yakala ye ntutu a maza manzizi vana moko, wampana e maza kimana yanua. Walomba ndoloki mu dina bavanga yo kunsanisina mu kuma kia lukwikilu lwame. Twatoma vambana.”

3. Ekuma ka tufwete yambulwila ko vo akaka batufungisa makasi?

³ Omu nza yayi yampasi, ke diatutu ko mu wanana y’akwa makasi, kana nkutu mu salu kia umbangi. Muna kolo kiaki, diamfunu twasonga “lembama, yo vumi.” (1 Pet. 3:​15) Kele vo o mpangi tuyikidi kuna lubantiku, wayambula vo makasi ma muntu ndioyo mamfungisa mpe makasi, muntu ndioyo kadi soba ngindu ko, makasi kaka kadi sakisa. Wau vo mpangi wakala ye volo yo sadila mvovo miangemba, diatwasa nluta miambote.

Nki Kikitulanga e Mvovo se Miangemba?

4. O sadila e mvovo miangemba ekuma dinina o mfunu?

⁴ Muna nkal’eto y’awana bena ku mbazi yovo muna kati kwa nkutakani, kana nkutu ye yitu yeto, diamfunu twalanda luludiku lwa Paulu wa ntumwa vo: “E mpov’eno yangemb’e lumbu yawonso, yasiw’o mungwa.” (Kol. 4:⁠6) E mvovo miangemba mfunu mina muna kala ye mbokena zambote ye luvuvamu.

5. Adieyi e mbokena zambote ke disonganga ko? Yik’e nona.

⁵ E mbokena zambote ke disongele ko vo wavovanga mawonso oyindulanga ye mana omonanga, musungula kele vo ku makasi wina. O Nkand’a Nzambi usonganga vo e mvovo mialosola-losola vava tukalanga ku makasi, ke sinsu kia nkuma ko, kansi sinsu kia lutovoko. (Tanga Ngana 25:28; 29:11.) Mose, ona wasunda ‘unleka’ muna wantu awonso bazinga mu tandu kiakina, wayambula vo ukolami wa wan’a Isaele wamfungisa makasi yo lembi vana nkembo kwa Nzambi. Mose wavova ye ziku kiawonso dina kayindula, kansi Yave kayangalala ko. Kana una vo mvu 40 kafila Aneyisaele, Yave kayambula ko vo Mose kabakotesa muna Nsi a Nsilu.​—⁠Nta. 12:3; 20:​10, 12; Nku. 106:32.

6. O kala ye ndekwa vava tuvovanga, adieyi disongele?

⁶ O Nkand’a Nzambi ukutukasakesanga vo twakala ye ndekwa yovo ngangu vava tuvovanga. Kadi “muna ulolo wa mambu ke mukondw’ekuzuka ko: On’okonka befo yandi, nkwa ngangu.” (Nga. 10:19; 17:​27) Elo, o kala  ye ndekwa ke disongele ko vo ke tulendi vova ko. Kansi, disonganga vo tufwete vova ye ‘ngemba’ muna sadilanga lubini muna wuka ke mu lweka ko.​—⁠Tanga Ngana 12:18; 18:⁠21.

“Ntangw’a Butama ye Ntangw’a Vova”

7. Nkia mvovo ka tufwete sadilanga ko? Ekuma?

⁷ Nze una tusongelanga ngemba ye ndekwa vava tumokenanga y’akundi a salu yovo nzenza muna salu kia umbangi, tufwete mpe wo vanganga muna nkutakani ye mu nzo zeto. O funga makasi masaka lembi yindula e mfwilu ditwasa, dilenda kututwasila e vonza muna mwanda, ngindu ye muna nitu yo twasa mpe vonza kw’akaka. (Nga. 18:​6, 7) E ngindu zambi, zina zikwizanga mu kuma kia lembi lunga kweto, tufwete zo vengomonanga. Ke diambote ko mu sadila e mvovo mia lutiangu, mia luvezo, yo funga makasi masaka. (Kol. 3:8; Yak. 1:​20) E mvovo miami milenda fwasa e ngwizani ambote y’akaka kumosi ye ngwizani eto yo Yave. Yesu wavova vo: “Konso on’omwene mbunzi andi makasi, onete mfundu; konso on’ovovesa mbunzi andi vo Raka *, onete nkanu; konso ona ovova vo, U’zowa, olamini muna ubilungi wa tiya.”​—⁠Mat. 5:⁠22.

8. Nkia ntangwa tulenda songa e ngindu zeto? Mu nkia mpila?

⁸ Kansi vena ye mambu mevavanga vo twavova mo. Kele vo diambu kavovele o mpangi yovo kavangidi ke diyangidikidi ko yo mona vo kulendi dio viokesa ko, kulundi makasi ko muna ntima. (Nga. 19:​11) Kele vo muntu ufungisi makasi, kala ye volo yo sia ngolo za singika e diambu. Paulu wasoneka vo: “Ke nuyambul’o ntangwa kanudimukina y’ekudi dieno ko.” Kele vo diambu diakinu kutokanesa, vava ntangw’ambote mu singika dio kuna ngemba zawonso. (Tanga Efeso 4:​26, 27, 31, 32.) Mokena yo mpangi mu kuma kia diambu diadi ye ziku kiawonso, kansi kuna ngemba y’ekani dia vutulwisa e ngwizani.​—⁠Fuka 19:17; Mat. 18:⁠15.

9. Ekuma tufwete kadila ye volo vitila twenda mokena yo muntu utufungisi makasi?

⁹ Kansi, ofwete sola ntangw’ambote. Vena ye  “ntangw’a butama ye ntangw’a vova.” (Kim. 3:​1, 7) Vana ntandu, “o ntim’a nsongi ubadika mvutwilu.” (Nga. 15:​28) Ediadi dilenda vava vo wavingila yo sola e ntangwa nuvovela e diambu. O vanga wo ekolo wakaka wakinu ye makasi, dilenda sakisa makasi. Kansi, ke diangangu ko mu viokesa ntangwa yayingi.

Mavangu Mambote Kikundi Mesiamisanga

10. Mavangu mambote aweyi malenda siamisina ngwizani ambote y’akaka?

¹⁰ E mvovo miangemba ye mbokena zambote zilenda sadisa mu kala ye ngwizani ambote y’akaka. Kieleka, o vanga dina tulenda muna siamisa e ngwizani ambote y’akaka dilenda tomesa e mbokena zeto. O mokena y’akaka ye ziku kiawonso yo vanga oma mambote nze vavanga elau dia sadisa, kayila akaka ye nsi a ntima wawonso yo zolanga nzenza, dilenda ziula e nzila mu kala ye mbokena zambote. O vanga wo dilenda mpe ‘bidika makala ma tiya’ vana ntu a muntu. Dilenda mpe sengomona e fu yandi yambote ye ke dikala diampasi ko mu mokena ye ziku kiawonso yo singika e ntatani.​—⁠Roma 12:​20, 21.

11. Yakobo adieyi kavanga muna vutulwisa e ngwizani ye Esau? Nkia nluta diatwasa?

¹¹ Yakobo wazaya o mfunu a diambu diadi. Esau wa mpangi andi makasi kamfungila, muna kuma kiaki Yakobo watina kimana kalembi vondwa kwa Esau. Vioka mvu miayingi, Yakobo wavutuka. Esau wayenda kunkika kumosi ye 400 za wantu. Yakobo walomba lusadisu lwa Yave muna sambu. I bosi, wafila wantu kuna ntwala mu nata lukau lwa twelezi kwa Esau. E lukau lwalu lwalungisa ekani lwatwikilwa. Vava bawanana, o ntima Esau wazeza, walundumuka yo bimbakana Yakobo.​—⁠Etu. 27:​41-44; 32:​6, 11, 13-15; 33:​4, 10.

Sadilanga Mvovo Miangemba mu Kasakesa Akaka

12. Ekuma tufwete sadilanga mvovo miangemba vava tumokenanga ye mpangi zeto?

¹² Akristu, Nzambi besadilanga, ke wantu ko. Kana una vo i wau, tuvavanga mpe vo twatondwa kw’akaka. E mvovo mieto miangemba milenda vevola mazitu ma mpangi zeto. Kansi, mvovo mialutiangu, milenda kubakudikila ezitu. Milenda fila akaka mu yindula vo Yave ke kubazolanga diaka ko. Muna kuma kiaki, yambula moko yeto yakasakesanga akaka muna vovanga ‘dina diambote muna vangamesa, diavan’awana bew’e nsambu.’​—⁠Ef. 4:⁠29.

13. Akuluntu nkia nyindu bafwete kala wau (a) vava bevananga elongi kw’akaka? (b) vava besonekanga e nkanda?

¹³ Musungula akuluntu, bafwete kalanga alembami yo lunga-lunga ekambi kuna lembama. (1 Tes. 2:​7, 8) Vava dikalanga o mfunu kw’akuluntu mu vana elongi, bafwete wo vangila “kuna malembe,” kana nkutu vava belonganga “awana besianga kitantu.” (2 Tim. 2:​24, 25) Akuluntu bafwete sadilanga mpe mvovo miangemba vava besonekanga e nkanda kw’akuluntu a nkutakani zakaka yovo kun’evula. Bafwete kalanga ye ngemba ye ndekwa, landila dina tutanganga muna Matai 7:⁠12.

Sadilanga Mvovo Miangemba Muna Nzo

14. Paulu nki’elongi kavana kw’akala? Ekuma?

¹⁴ E mvovo mieto, ye sinsu tuvanganga vava tuvovanga ilenda vanga mpasi kw’akaka lembi wo zaya. Kasikil’owu, akala akaka nanga ke betoma bakulanga ko una e mvovo miau mivanganga kw’akazi au. Mpangi mosi ankento wavova vo: “Vava o nkaz’ame kekumbaminanga wonga imonanga.” E mvovo miangolo-ngolo milenda kendeleka nkento lutila nkutu eyakala. Olenda sungamena mvovo miami mu kolo kiandá. (Luka 2:​19) Ediadi dialudi musungula kele vo muntu ovovele mio zola ketoma kunzolanga yo kunzitisa. Paulu wavovesa akala vo: “Nuzol’akazi eno, ke nubasila ndudi ko.”​—⁠Kol. 3:⁠19.

15. Yik’e nona kisonganga ekuma o yakala kafwete kadilanga yo nkaz’andi kuna ngemba.

¹⁵ Mpangi mosi wasompa se mvu miayingi, wayika e nona kisonganga e kuma o yakala  kafwete kadilanga yo nkaz’andi kuna ngemba zawonso, ‘wau kasakalele e ngolo.’ Wavova vo: “Vava osimbanga lekwa kiantalu kilenda wudika, mu ndekwa osimbilanga kio kimana kialembi wudika. Kadi, kele vo kiwudikidi yo vava kio yikakesa, ke kivutuka diaka una kiakala ko. Diau adimosi mpe, avo yakala osadidi mvovo miangolo-ngolo kwa nkaz’andi, milenda kunlweka. Ediadi dilenda sia e ngwizani au mu vonza.”​—⁠Tanga 1 Petelo 3:⁠7.

16. O nkento aweyi kalenda vangamesa esi nzo andi?

¹⁶ O yakala mpe olenda kasakeswa yovo kendelekwa kwa mvovo mia wantu akaka, musungula mia nkaz’andi. “Nkento anlungaladi” ona nkaz’andi kalenda ‘bunda e vuvu,’ ozitisanga ngindu zandi nze una yandi kezolelanga vo e ngindu zandi mpe zazitiswa. (Nga. 19:14; 31:​11) Elo, o nkento olenda vana mbandu ambote yovo yambi kw’esi nzo. “O nkento angangu otunga nzo andi: Nkento ezowa, obangwila yo muna mandi moko.”​—⁠Nga. 14:⁠1.

17. (a) Aleke aweyi bafwete mokenenanga ye mase mau? (b) Ambuta aweyi bafwete mokenenanga ye aleke? Ekuma?

¹⁷ Diau adimosi mpe, mase yo wana bafwete sadilanga mvovo miangemba vava bemokenanga. (Mat. 15:⁠4) O sadila mvovo miangemba vava bemokenanga y’aleke, milenda sadisa mu venga e fu kia ‘kubatokanesa’ yovo ‘kubafungisa makasi.’ (Kol. 3:21; Ef. 6:⁠4) Kana nkutu vava bevananga elongi kw’aleke, mase ye akuluntu bafwete vovelanga kuna luzitu. Muna mpila yayi, ambuta besadisa aleke mu singika e mpil’a zingu kiau yo kala ye ngwizani ambote yo Nzambi. Ediadi disundidi o wete, ke mu kubafila ko mu yindula vo ke tuna ye vuvu ko muna yau, ke vena diaka ye dina tulenda vanga ko mu kubasadisa. Ediadi dilenda kubafila mu dimbula vuvu mu kuma kia yau kibeni. Aleke ke besungamenanga malongi mawonso ko bavewa, kansi besungamenanga una akaka bamokenena yau.

Mvovo Miambote Mitukanga mu Nsi a Ntima

18. Aweyi tulenda katulwila makasi ye ngindu zambi mu ntima?

¹⁸ O kala ye volo vava tufunganga  makasi ke diambu dia kala kaka ye mpwa yalembama ko. Ekani dieto ke difwete kala kaka dia kulula makasi ko. O kala ye ndose yavuvama ekolo twakinu ye makasi muna ntima dilenda kutubwangisa ntu. Difwananene yo muntu odiatisanga ekalu mu nzaki yo zola dio ningamesa vana vau. O vanga wo, dilenda fwasa ekalu. Muna kuma kiaki, venga fu kia lunda makasi mu ntima yo vingila ntangwa ovaikisa mo. Samba kwa Yave kasadisa mu katula makasi mu ntima. Yambula vo mwand’a Yave wasoba e ngindu yo ntim’aku kimana wakala ngwizani ye luzolo lwandi.​—⁠Tanga Roma 12:2; Efeso 4:​23, 24.

19. Nkia diambu dilenda kutusadisa mu venga makasi?

¹⁹ Vanga diambu dilenda kusadisa mu vengomona makasi. Avo diambu difungisi makasi, diambote wakatuka vana fulu kiakina. Ediadi dilenda kusadisa mu vuvika o ntima. (Nga. 17:​14) Kele vo muntu tumokenanga yandi oyantikidi funga makasi, sia ngolo za sadila mvovo miangemba. Sungamena vo: “E mvutwilu a malembe ivilula nsita: diambu diandudi, ekasi dituntula.” (Nga. 15:⁠1) E mvovo mia lutiangu diambu kaka misakisanga, kana nkutu vo mu malembe tuvovele. (Nga. 26:​21) Muna kuma kiaki, kele vo vabwidi diambu difungisi makasi, ‘kuvovi nzaki ko, kufungi makasi nzaki ko.’ Lomba mwand’a Yave muna sambu kimana wasadisa mu vova mambu mambote, ke mambi ko.​—⁠Yak. 1:⁠19.

Lolokanga Muna Nsi a Ntima

20, 21. Adieyi dilenda kutusadisa mu loloka akaka? Ekuma tufwete wo vangila?

²⁰ Diankenda kikilu vo ke vena muntu ko olenda sadila lubini mu mpila yalunga. (Yak. 3:⁠2) Kana una vo besianga ngolo, esi nzo kumosi ye mpangi zeto muna nkutakani balenda vova diambu dilenda kutukendeleka. Vana fulu kia vanga diambu vana vau, kuna luzindalalu lwawonso vava o zaya ekuma bavovele yovo bavangidi diambu diadi. (Tanga Kimpovi 7:​8, 9.) Nga vimpi wau ke una wambote ko? Nga diambu dikubatokanesanga?

²¹ Mambu mama ke mafwete fila muntu ko mu vova diambu dilenda lweka akaka. Kansi, o sungamena mambu mama dilenda kutusadisa mu bakula ekuma bavovele yovo vanga dina kabafwete vanga ko. Ediadi dilenda kutufila mu kubaloloka. Yeto awonso tuvovanga yovo vanga diambu dilenda lweka akaka. Tuvingilanga vo oyau mpe batuloloka. (Kim. 7:​21, 22) Yesu wavova vo avo tuzolele vo Nzambi katuloloka, oyeto mpe tufwete lolokanga akaka. (Mat. 6:​14, 15; 18:​21, 22, 35) Muna kuma kiaki, tufwete kalanga ye nzaki za lomba e ndoloki ye nzaki za loloka akaka. Muna mpila yayi, tutatidila o zola kwina vo i “kangwa kia zikuka” muna nzo zeto ye muna nkutakani.​—⁠Kol. 3:⁠14.

22. O sadila e mvovo miangemba ekuma dinina o mfunu?

²² Ekolo e mbaninu ya nza yayi yazala y’akwa makasi ifinamanga, diampasi mu simbinina kiese ye kintwadi kieto. O lemvokela nkanikinu mia Nkand’a Nzambi dikutusadisa mu sadila lubini lweto mu vova oma mambote, ke mambi ko. Muna mpila yayi, tukala ye ngwizani ambote y’ampangi muna nkutakani kumosi y’esi nzo eto. E mbandu eto ambote ikala se kimbangi kw’akaka mu kuma kia Yave wa ‘Nzambi akiese’ ona tusambilanga.​—⁠1 Tim. 1:⁠11.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Olenda Sasila?

• Ekuma dinina diamfunu mu sola ola ambote mu singika diambu?

• Ekuma esi nzo bafwete sadilanga ‘mvovo miangemba’?

• Aweyi tulenda vengela e mvovo mialutiangu?

• Adieyi dilenda kutusadisa mu loloka akaka?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Teka vuvika o ntim’aku, i bosi vava ntangw’ambote mu mokena

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

O yakala kafwete mokenanga yo nkaz’andi mu mvovo miangemba