“Wiyisia . . . Muna Longa”

“NUKUNGIKANGA vo, Nlongi, ye, Mfumu: nutomene vova kiambote; kadi i ngina wowo.” (Yoa. 13:​13) Muna mvovo miami, Yesu wasonga kw’alongoki andi o mfunu a salu kiandi nze nlongi. Vitila kavutuka kun’ezulu, Yesu wakanikina alandi andi vo: “Dianu vo nwenda, nwakitula wantu a zula yawonso s’alongoki, . . . wabalonga vo balunda mambu mawonso inukanikini.” (Mat. 28:​19, 20) I bosi, Paulu wa ntumwa wasonga o mfunu wa kala alongi a Diambu dia Nzambi. Walukisa Timoteo ona wakala nkuluntu vo: “Wiyisia muna tanga, yo wondelela, yo longa. . . . Toma tala mambu mama; wiyisia mo; o lunungunuku luaku luamoneka kw’awonso.”​—⁠1 Tim. 4:​13-15.

O unu, o longa i diambu disundidi o mfunu muna salu kieto kia umbangi ye muna tukutakanu tweto tw’Akristu. Aweyi tulenda kuyisila muna longa? Ediadi aweyi dilenda kutusadisila mu nungunuka nze alongi a Diambu dia Nzambi?

Tanginina Nlongi Anene

E mpila Yesu kalongelanga yayangidikanga ana banwanga. Badika dina e mvovo miandi diavanga kw’awana balungana mun’esambilu kuna Nazarete. E nsangu zambote zasoneka Luka ziyikanga vo: “Awonso bansididi o umbangi, basivikidi mpe muna mambu mangemba mavaikila muna nu’andi.” (Luka 4:​22) Alongoki a Yesu balanda e mbandu a Mfumu au. Muna kuma kiaki, o Paulu wa ntumwa wakasakesa mpangi zandi Akristu vo: “Nuntanginina, waun’omono ntangininanga Kristu.” (1 Kor. 11:⁠1) Wau vo watanginina una Yesu kalongelanga, Paulu wazikuka muna ‘longela kun’evwangi, yo muna nzo ya nzo.’​—⁠Mav. 20:⁠20.

Longela “Van’eboko”

E kapu kia 17 kia nkand’a Mavangu kiyikanga e ndekwa za Paulu za longela vana vena wantu ayingi. Muna kapu kiaki tutanganga mu kuma kia nkangalu andi kuna mbanza Atenai, Ngerekia. Konso fulu katalanga Paulu muna mbanza yayi, kiakala muna nzila yovo muna fulu ya ndonga, wamonanga e teke. Ke diasivi ko vo Paulu wakendalala kikilu. Kana una vo i wau, kayambula ko vo lukendalalu lwanyoyesa. Kansi, ‘ubamokesène . . . muna masambilu, yo van’eboko, lumbu yawonso, kw’awana kawananini yau.’ (Mav. 17:​16, 17) Ekwe mbandu ambote kwa yeto! Muna silanga umbangi kwa wantu a mpila zawonso, lembi sia mpambula, kansi ye zitu wawonso, tulenda sadisa akaka bawá e nsangu zambote yo kubavevola muna ubundu wa nsambil’a luvunu.​—⁠Mav. 10:​34, 35; Lus. 18:⁠4.

Ndonga mun’awana kalonganga Paulu muna mazandu ke batambulwila nsangu zambote ko. Akaka mun’awana banwanga vakala y’akwa ndongota ana ke bakwikilanga e malongi kalonganga ko. Vava awana banwanga bafidisanga mpaka, Paulu wazitisanga e ngindu zau. Akaka banyikila vo “nkwa mawulumuna.” Akaka bavova vo: “Wina nze nteleki a nzambi zanzenza.”​—⁠Mav. 17:⁠18.

Kana una vo i wau, Paulu kayoya ko mu kuma kia mvovo miabendomoka mi’awana banwanga. Kansi, vava banlomba vo kasasila malongi mandi, Paulu wasadila elau diadi mu vova longi diamfunu diatoma songa e ndekwa zandi za longa. (Mav. 17:​19-22; 1 Pet. 3:​15) Yambula twabadika elongi diandi tini mu tini yo zaya una dilenda kutusadisila mu tomesa ndekwa zeto za longa.

 Yantikila Muna Mambu Malenda Yangidika Wantu

Paulu wavova vo: “Esi Atenai, muna mambu mawonso i mbwenene vo nuna yo vumi wa Nzambi. Kadi una yaviokelenge, yo mona lekwa ina nusambilanga, nsolwele eziku dina ye sono vo, Kuna kwa Nzambi Yalembi Zayakana. Dianu vo, kina nusambila kuna bubu i inutelekèle.”​—⁠Mav. 17:​22, 23.

Paulu wasianga sungididi muna lekwa yawonso yanzunganga. Mana kamonanga mansadisa mu zaya mambu mayingi mu kuma ki’awana kamokenanga yau. Avo tusadila meso meto, yeto mpe tulenda longoka diambu mu kuma ki’awana tukingulanga. Kasikil’owu, e lekwa ya nsaka yovo sinsu vana mwelo, ilenda songa mayingi. Kele vo tuzeye diambu mu kuma kia muntu twele kingula, dilenda kutusadisa mu sola dina tuvova ye una tuvovela dio.​—⁠Kol. 4:⁠6.

Paulu kafundisanga ana banwanga ko. Kana una vo i wau, wazaya wo vo ‘o vumi wa Nzambi’ bakala wau esi Atenai ke watuka mu zayi wa ludi ko. Paulu wabasasila mu mpila yakiá una balenda sambidila Nzambi aludi. (1 Kor. 14:⁠8) Vava tusamunanga nsangu zambote za Kintinu, diambote twavovanga mu mpila yakiá ye sikididi kiawonso.

Kala ye Ndekwa yo Lembi sia Mpambula

Paulu wakudikila vo: “O Nzambi, ona wayivangila nza ye ma yawonso ina mo, ondiona, wau kena vo Mfumu ezulu ye nza, kekalanga mu nzo zavauka zavangilwa mu moko ko; ngatu sadilwa mu moko ma wantu nze yandi okondelo ma, kadi yandi kibeni ovananga kw’awonso o moyo, yo mwanda ye ma yawonso.”​—⁠Mav. 17:​24, 25.

Mu sono kiaki, Paulu wasonga vo Yave i Mvani a Moyo, muna vova kuna ndekwa zawonso vo yandi i “Mfumu ezulu ye nza.” Tuvwidi elau diampwena dia sadisa akwa ntima miambote bena muna mabundu ye fu ya kisi nsi yaswaswana, mu bakula vo Yave wa Nzambi i tuku dia moyo.​—⁠Nku. 36:⁠9.

I bosi, Paulu wavova vo: “Muna mpwa mosi i kavangila zula ya wantu yawonso, . . . una kasia sungi yau yakanwa, ye nkendelo za kalu yau; bavava Nzambi, benkwa kumbabata bansolola, kufwil’owu kavavukidi muna konso muntu vava twina ko.”​—⁠Mav. 17:​26, 27.

Muna mpil’eto ya longela tulenda songa kw’akaka e mpila Nzambi tusambilanga. Lembi sia mpambula, Yave wayambula vo wantu a makanda mawonso ‘bamvava yo kunsolola.’ Diau adimosi, oyeto mpe tumokenanga yo wantu awonso tuwanananga yau lembi sia mpambula. Tuvavanga sadisa awana bekwikilanga muna Mvangi mu kala ye ngwizani ambote yo yandi, eyi ilenda kubatwasila nsambu za kwele mvu. (Yak. 4:⁠8) Kansi, aweyi tulenda sadisila awana bevovanga vo Nzambi kena ko? Muna landa mbandu a Paulu. Tala dina kavova.

“Muna yandi i tunin’o moyo, yo kiya, yo kala; wauna bavovele ezaka ntozi zeno za nkunga, ovo, kadi oyeto mpe tu wutwa yandi. Wau vo tu wutwa ya Nzambi, nga ke tuyindula wo ko vo, o Unzambi wina nze wolo, ovo palata, ovo etadi.”​—⁠Mav. 17:​28, 29.

 Mu mvovo miami, Paulu wavava tunta sungididi ki’awana banwanga muna yika e mvovo mia asoneki ana bazayakana kwa esi Atenai yo kwikila muna mvovo miau. Oyeto mpe tusadilanga mambu mana tuzeye vo awana tumokenanga yau balenda mo kwikila. Kasikil’owu, e nona kayika Paulu muna nkand’andi kwa esi Ayibere kiakinu kia ziku kana nkutu o unu. Wavova vo: “Konso nzo kwa muntu yatungwa; kansi ndiona watung’e lekwa yawonso i Nzambi.” (Ayib. 3:⁠4) O fila wantu tumokenanga yau mu badika e nona kiaki dilenda kubasadisa mu zaya e ziku kia diambu tuvovanga. Mun’elongi dia Paulu muna ye diambu diakaka disonganga mpila yambote ya longela, i sia vo, kasakesa.

Songa o Mfunu wa Baka Nzengo mu Nzaki

Paulu wavova vo: “E tandu ya bubu, o Nzambi olandwidi wo; kansi owau okanikini wantu awonso, mwawonso, bavilukw’e ntima: wau kasidi e lumbu, kina kefundisil’e nza muna nsongi muna muntu ndiona katumba kio.”​—⁠Mav. 17:​30, 31.

Muna ngangu zandi, Nzambi oyambulanga vo e mbi yakwamanana muna kutuvana elau dia kunsonga una wina e ntima mieto. Diambote mu songa o mfunu wa baka nzengo mu nzaki yo vova ye ziku kiawonso e nsambu za Kintinu eki kifinamanga.​—⁠2 Tim. 3:​1-5.

Ke Awonso ko Betambulwilanga

“Vava bawa mfuluk’a mafwa, akaka basevele; kansi akaka bavovele vo, tukuwila diaka muna diambu diadi. I nkatuka kakatukidi o Paulu vana bena. Kansi akak’antu banlamini, bakwikidi.”​—⁠Mav. 17:​32-34.

Akaka betambulwilanga malongi meto vana vau, akaka nanga valenda vioka kolo kiayingi mu kwikila malongi meto. Kansi, vava tusasilanga muntu e ludi mu mvovo miakiá ye mialeboka yo kunsadisa kavwa o zayi mu kuma kia Yave, tuyangalalanga sadilwa kwa Nzambi mu tunta wantu kwa mwan’andi.​—⁠Yoa. 6:⁠44.

Dina Tulenda Longoka

Vava tubadikanga elongi dia Paulu, tulenda longoka mayingi muna mpila kasasila e ludi kia Nkand’a Nzambi kw’akaka. Avo tuveno elau dia fila elongi dia nkangu muna nkutakani, tulenda tanginina Paulu muna sadilanga mvovo miangemba milenda sadisa mindembi kwikila mu bakula yo tambulwila ludi kia Nkand’a Nzambi. Dialudi vo tufwete longa e ludi mu mpila yakiá, kansi tufwete kebanga mu lembi veza lukwikilu lwa mindembi kwikila bekwizanga muna tukutakanu. Diau adimosi, muna salu kieto kia umbangi, tusianga e ngolo za vova ye ziku kiawonso kansi ye ndekwa. Avo tuvanga wo, tulanda luludiku lwa Paulu lwa ‘kuyisia muna longa.’

[Foto ina muna lukaya lwa 30]

Paulu walonganga mu mpila yakiá, yaleboka ye kuna ndekwa

[Foto ina muna lukaya lwa 31]

Tutangininanga Paulu muna zitisanga ngindu z’awana tusilanga umbangi