Kintwadi i Sinsu Kiswaswanesanga Nsambila Aludi
Kintwadi i Sinsu Kiswaswanesanga Nsambila Aludi
“Ikubabundakesa nze mameme muna mpaka.”—MIKA 2:12, NW.
1. O nsema aweyi usongelanga e ngangu za Nzambi?
NTOZI a nkunga wavova vo: “E Yave, kuna kwa ulolo wa mavangu maku: Kuna ngangu wavangila mawonso: E nza yazala yo vwa kwaku.” (Nku. 104:24) E ngangu za Nzambi zimonekanga mu mpila ina kavangila ulolo wa nti, má yamoyo, bulu ye lekwa yakaka yampimpita in’o moyo. E nitu eto mpe ivwidi ulolo wa célula zakete-kete zaswaswana. E célula zazi zisalanga entwadi muna wete dia nitu eto yo kutuvana mavimpi mambote.
2. Nze usonganga fwaniswa muna lukaya lwa 13, ekuma kintwadi ki’Akristu kilenda moneka vo ki’esivi?
2 Yave wavanga wantu kimana basalaziananga. O wantu bavwidi mpwa, kiwuntu ye ngangu zaswaswana. Vana ntandu, vava kasema yakala yo nkento antete wabavana e fu yafwanana ye yandi mu kubasadisa basalaziana muntu yo nkw’andi. (Etu. 1:27; 2:18) Kansi, o unu wantu bavambana yo Nzambi, ke belendanga salaziana ko ngatu zingila muna ungudi. (1 Yoa. 5:19) Kuna diak’esambu, e kintwadi kiakala muna nkutakani y’Akristu muna tandu kiantete kiamonekenanga vo ki’esivi wau vo mwakala yo wantu a mpila mu mpila: nze ntaudi zakala muna nkutakani ya Efeso, akento atunda a esi Ngerekia, Ayuda ana bakota sikola zampwena y’awana basambilanga teke una ke bakitukidi Akristu ko.—Mav. 13:1; 17:4; 1 Tes. 1:9; 1 Tim. 6:1.
3. O Nkand’a Nzambi aweyi uyikilanga kintwadi ki’Akristu? Nkia mambu tufimpa mun’elongi diadi?
3 Nsambil’aludi isadisanga wantu mu salaziana nze una uvanganga e yîkwa ya nitu eto. (Tanga 1 Korinto 12:12, 13.) Emaka mambu tufimpa mun’elongi diadi i mama: E nsambil’aludi aweyi itwasilanga kintwadi kwa wantu? Ekuma dinina vo Yave kaka olenda twasa kintwadi kwa mazunda ye mazunda ma wantu a zula yawonso? O Yave okutusadisanga mu sunda nkia fu ilenda fwasa kintwadi kieto? E kintwadi ki’Akristu akieleka aweyi kiswaswanene ye kia Kikristu kia Kimpangila?
E Nsambila Aludi Aweyi Itwasilanga Kintwadi kwa Wantu?
4. E nsambil’aludi aweyi itwasilanga kintwadi kwa wantu?
4 Awana bena muna nsambil’aludi bekwikilanga vo Yave i mvangi a lekwa yawonso ye Mfumu a nsema. (Lus. 4:11) Kana una vo Akristu akieleka bezingilanga mu nsi zaswaswana ye bewanananga ye mambu ma mpila mu mpila, yau awonso belemvokelanga nsiku miau amosi mia Nzambi yo zingila e ngwizani ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Asambidi awonso akieleka, beyikilanga Yave vo ‘Se’ diau. (Yes. 64:8; Mat. 6:9) I kuma vo, yau awonso mpangi muna mwanda ye beyangalelanga kintwadi kayika ntozi a nkunga vo: “Wa, kuna kwa wete, kuna kwa kiese kwa mpangi bakadila vamosi!”—Nku. 133:1.
5. Nkia fu kisadisanga asambidi akieleka mu kala ye kintwadi?
5 Kana una vo Akristu akieleka wantu alembi lunga, besambilanga Nzambi kumosi muna kintwadi, kadi besonganga zola kwa muntu yo nkw’andi. Yave okubalonganga bazolaziana muna mpila ina wantu akaka ke balendi wo vanga ko. (Tanga 1 Yoane 4:7, 8.) Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: ‘Nuvwata, ntim’a nkenda, walakazi, lusakalalu lua ntima, lembama, nlandu a lutantu; nuvezananga mambu yo yambuziana, ovo muntu obakidi nkw’andi diambu; wauna kanuyambulwila o Mfumu, i una mpe nuyambulwila: vana ntandu a mambu mama mawonso, nuvwata zola, kwina vo i kangwa kia zikuka.’ (Kol. 3:12-14) O zola kuna vo i kangwa kia zikuka, i fu kiswaswanesanga Akristu akieleka. Nga omonanga vo kintwadi kiaki i diambu diswaswanesanga asambidi akieleka?—Yoa. 13:35.
6. E vuvu muna Kintinu aweyi kikutusadisilanga mu kala ye kintwadi?
6 Asambidi akieleka bena mpe ye kintwadi kadi bena ye vuvu vo Kintinu kia Nzambi kaka kifokola e mpasi za wantu. Bazeye wo vo ke kolo ko e Kintinu kia Nzambi kivinga vana fulu kia ayadi a nza yo twasa nsambu ye luvuvamu lwakwele mvu kw’awana besongang’o lemvo. (Yes. 11:4-9; Dan. 2:44) Muna kuma kiaki, Akristu belemvokelanga dina Yesu kavova mu kuma ki’alandi andi vo: “Ke ba nza ko, nze mono kia nza ko.” (Yoa. 17:16) Akristu akieleka ke bekuyisianga mu ntantani za nza yayi ko. Muna kuma kiaki, bekalanga ye kintwadi kana nkutu vava awana babazungidi benwananga vita.
Nto Mosi Kaka ya Malongi ma Mwanda
7, 8. Malongi ma Nkand’a Nzambi aweyi mekutusadisilanga mu kala ye kintwadi?
7 Akristu a tandu kiantete kintwadi bakala kiau kadi yau awonso mu nto mosi kaka batambulwilanga malongi. Bazaya wo vo Yesu wasadilanga e buka kia selo yambuta, i sia vo, antumwa ye mbuta kuna Yerusaleme mu longa yo fila e nkutakani. E nzengo babakanga antumwa ye mbuta mu Nkand’a Nzambi zatukanga, i bosi batumanga akengi a zunga benda zo zayisa kwa nkutakani muna zunga yayingi. Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma ki’akengi awaya vo: “Baviokelanga muna mavata, babatambikidi e nkoki, balunda mio, mina miasiwa kwa ntumwa ye mbuta zina kuna Yerusaleme.”—Mav. 15:6, 19-22; 16:4.
8 Diau adimosi mpe o unu, Akristu akuswa muna mwanda bena muna Buka kia Selo Yambuta, besalanga kimana nkutakani mu nz’amvimba zakala ye kintwadi. E Buka kia Selo Yambuta bevaikisanga nkanda mu ndinga zayingi, emi mikutuvananga lukasakeso lwa mwanda. O madia mama ma mwanda mu Nkand’a Nzambi metukanga. Muna kuma kiaki, mana melongwanga ke metukanga kwa wantu ko, kansi kwa Yave.—Yes. 54:13.
9. E salu katuvana Nzambi kia samuna nsangu zambote aweyi kikutusadisilanga mu kala ye kintwadi?
9 Akengi Akristu besiamisanga mpe kintwadi muna vitang’o ntu mu salu kia samuna nsangu zambote. E kintwadi bena kiau awana besalanga kumosi muna salu kia Nzambi kisundidi kikilu e kintwadi ki’awana besalanga kumosi mu nza. E nkutakani y’Akristu yasikidiswa ke mu salaziana kaka ko, kansi mu kembelela Yave, samuna nsangu zambote, kitula wantu s’alongoki yo kumika e nkutakani. (Roma 1:11, 12; 1 Tes. 5:11; Ayib. 10:24, 25) Ekiaki i kuma Paulu wa ntumwa kavovesela Akristu vo: “Nusikilanga muna mwanda wau aumosi, yo ntima mosi nusiamanenang’o lukwikilu lua nsangu zambote kumosi.”—Fili. 1:27.
10. Nkia mambu mesiamisanga kintwadi vana vena nkangu a Nzambi?
10 Wau vo tu nkangu a Yave, tuna ye kintwadi kadi tutambulwilanga kimfumu kia Yave, tuzolanga mpangi zeto, tuna ye vuvu muna Kintinu kia Nzambi ye tuzitisanga awana kesadilanga o Nzambi mu vita o ntu. Yave okutusadisanga mu sunda eyaka fu ina vo mu kuma kia usumuki weto ilenda kutufila mu sia kintwadi kieto mu vonza.—Roma 12:2.
Sunda Lulendo ye Kimpala
11. O lulendo ekuma luvambalwilang’o wantu? O Yave aweyi kekutusadisilanga muna sunda e fu kiaki?
11 Lulendo wantu luvambanisanga. O nkwa lulendo ozolanga kitundidika ye kisana. E fu kiaki kintwadi kifwasanga; awana bewanga mvovo miandi mia lusanu balenda mona kimpala. O Yakobo otoma kutukieseselanga vo: “E nsan’awonso ina wau yambi.” (Yak. 4:16) O kuyibadikila vo osundidi akaka ke diambote ko. O Yave osonganga mbandu ambote ya lulembamu muna mpila kekadilanga ye wantu asumuka nze yeto. Davidi wasoneka vo: “O lulembamu lwaku [Nzambi] luantundidika.” (2 Sam. 22:36) E Diambu dia Nzambi dikutusadisanga mu sunda fu kia lulendo muna kutulonga mu kala ye ngindu zasikila. Paulu wavumuninwa mu yuvula vo: “Nani okusiang’e nswaswani? nkia ma wina kiau, kina walembi tambula? ovo otambwidi kio, adieyi okusanina nze kiau olembele tambula?”—1 Kor. 4:7.
12, 13. (a) Ekuma dinina diazasu dia mwena akaka kimpala? (b) O badikila mpangi zeto nze una Yave kekubabadikilanga nkia nluta ditwasanga?
12 Kimpala i fu kiakaka kisimbanga wantu balembi zingila kuna ungudi. Wau vo tu asumuki, ezak’e ntangwa tumonanga ‘kimpala.’ Kana nkutu awana bena vo Akristu se mvu miayingi, balenda mona kimpala mu kuma kia zingu ki’akaka, mavwa mau, malau ma salu ye ngangu zau. (Yak. 4:5) Muna bong’e nona, o mpangi una yo wana nanga olenda mwena mpangi osalanga e salu kia ntangwa ke ntangwa e kimpala, lembi wo zaya vo o mpangi ndioyo mpe olenda mwena mpangi una ye wana e kimpala. Adieyi tufwete vanga kimana kimpala kiaki kialembi fwasa kintwadi kieto?
13 Muna kutusadisa twasunda kimpala, Nkand’a Nzambi utezanesanga Akristu akuswa muna nkutakani y’Akristu nze yikwa ya to. (Tanga 1 Korinto 12:14-18.) Kana una vo e meso maku mau metoma monekanga kwa wantu ke mu ntim’aku ko, e yikwa yayi yau yole mfunu yina kwa ngeye. Diau adimosi mpe, mpangi zawonso muna nkutakani mfunu bena kwa Yave kana una vo akaka besalanga kwayingi. Muna kuma kiaki, yambula twabadikila ampangi zeto nze una Yave kekubabadikilanga. Vana fulu kia mwena akaka kimpala, tulenda tokanena e wete diau yo songa vo mfunu tukubavwanga. Muna vanga wo, tulenda songa e nswaswani vana vena Akristu akieleka ye Akristu a Kimpangila.
Kikristu kia Kimpangila Kiazala ye Mpambani
14, 15. Aweyi wakotela e mpambani muna dibundu dia Kikristu?
14 Kintwadi vana vena Akristu akieleka kiaswaswana ye ntantani vana vena mabundu ma Kikristu kia Kimpangila. Tuka muna tandu kiayá, wau vo wantu ayingi bavengomoka muna dibundu dia Kikristu, ediadi diavana elau kwa ntinu a Roma mu kuyisia se mfumu a dibundu diadi. Ediadi diavaikisa Kikristu kia Kimpangila. I bosi, malembe-malembe nsi zayingi zayantika vambana ye luyalu lwa Roma yo sikidisa mabundu ma yau kibeni muna nsi zau.
15 Zayingi muna nsi zazi zayantika nwana yau ye yau mu mvu miayingi. Muna tandu kia 17 ye 18, wantu kuna Grã Bretanha, França ye Estados Unidos bayantika sanisina nsi zau. Muna kuma kiaki, o luzolo lwa tundidika e nsi lwakituka nze nsambila. Muna tandu kia 19 ye 20, e fu kiaki kiawokela muna nyindu mia wantu. Yamu unu, Kikristu kia Kimpangila kiavambana muna mabundu mayingi, mabundu mama menungununanga luzolo lwa tundidika e nsi zau. Minkwikizi bekwendanga mu vita yo nwanisa akw’au minkwikizi kuna nsi zakaka. O unu, Kikristu kia Kimpangila kiavambana muna malongi ye mu kuma kia luzolo lwa nsi.
16. Nkia malongi mevambanesanga awana bena muna Kikristu kia Kimpangila?
16 Muna tandu kia 20, akaka muna Kikristu kia Kimpangila bayantika bundakesa e nsambila kimana bakala ye kintwadi. Kanele vo bevanganga wo se mvu miayingi, mabundu makete kaka mayikakiana yo kituka se nsambila imosi. Minkwikizi bakinu bavambana muna malongi: nze elongi dia lunungunuku, katula vumu, akala belekanga y’akw’au akala ye muna diambu dia sola akento mu kala mfumu za mabundu. Muna mabundu makaka ma Kikristu kia Kimpangila, mfumu za mabundu betezanga kutakesa minkwikizi mia mabundu makaka mavambana muna nsambila kimana valembi kala ye mpambula muna malongi tuyikidi va ntandu. Evangu diadi lukwikilu lwa minkwikizi dikululanga ye ke disadisanga ko mu yikakesa mabundu ma Kikristu kia Kimpangila.
Nsambila Aludi Yasunda Luzolo lwa Tundidika Nsi
17. Nze una wasakulwa, e nsambil’aludi aweyi iyikakesela wantu “muna lumbu ya mbaninu”?
17 O unu, kana una vo wantu basundidi o vambana ke mu tandu iviokele ko, e kintwadi i diambu diswaswanesanga asambidi akieleka. Mika wa ngunz’a Nzambi wasakula vo: “Ikubabundakesa nze mameme muna mpaka.” (Mika 2:12, NW) Mika wasakula vo e nsambil’aludi itundidikwa vana vena nsambila zawonso, kiakala za nzambi zaluvunu yovo za zula ibadikilwanga nze nzambi. Wasoneka vo: “Muna lumbu ya mbaninu, o mongo a nzo a Yave usikidiswa van’ebata dia miongo, yo kundikwa vana ntandu a kundubulu; kuna ivomen’e minkangu. Kadi nkangu miawonso midiata konso muntu muna nkumbu a yandi nzambi, kansi yeto tudiatila muna nkumbu a Yave wa Nzambi eto.”—Mika 4:1, 5.
18. E nsambil’aludi ikutusadisanga mu vanga nkia nsobani?
18 Mika wasakula mpe una e nsambil’aludi iyikakesela awana bakala se atantu. Wavova vo: ‘[Wantu a] zula yingi bekwenda vova vo, nwiza twatomboka kuna mongo a Yave; katulong’owu wa nzila zandi, twadiatila muna mayendelo mandi: . . . muna nsosolo miau befula nsengo, muna madionga mau nkanku; e zula ke kizangwila nsosolo muna zula ko, ke belongwa diak’o nwana vita ko.’ (Mika 4:2, 3) Awana beyambulanga e nsambila za nzambi zavangwa kwa wantu yovo za zula yo kota muna nsambil’a Yave beyangalelanga kintwadi kia wan’angudi mu nz’amvimba. Nzambi okubalonganga muna nzil’a zola.
19. E kintwadi kia mazunda ma wantu muna nsambil’aludi, nkia diambu kisonganga?
19 O unu, e kintwadi ki’Akristu akieleka mu nz’amvimba kiaswaswana kikilu, ekiaki i ziku kisonganga vo Yave wakinu fila nkangu andi muna lusadisu lwa mwand’andi. Wantu a zula yawonso bekutakeswanga muna mpila ina ke yavangamene ko muna lusansu lwa wantu. Ediadi dilungisanga ungunza una muna Lusengomono 7:9, 14. Disonganga mpe vo ke kolo ko e mbasi za Nzambi beyambula e “tembwa” kifwasa e nza yayi yambi. (Tanga Lusengomono 7:9, 14, 1-4, 9, 10, 14.) Ekwe elau tuvwidi dia kala muna kintwadi kia wan’angudi muna nz’amvimba! Konso muntu mu yeto nkia diambu kafwete vanga mu siamisa kintwadi kiaki? Tubadika diambu diadi mun’elongi dilanda.
Nkia Mvutu Ovana?
• E nsambil’aludi aweyi iyikakeselanga wantu?
• Adieyi tulenda vanga kimana kimpala kialembi fwasa kintwadi kieto?
• Luzolo lwa tundidika e nsi ekuma ke lulendi vambulwila asambidi aludi ko?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 13]
Vana vena Akristu a tandu kiantete, vakala ye wantu a mpila mu mpila
[Mafoto zina muna lukaya lwa 15]
O yikama e salu kia tunga Maseka ma Kintinu aweyi dilenda siamisina kintwadi kieto?