E Kuma Tuvananga Yave Aweyi Kebadikilanga yo?

“O NKENTO wampana kakala yame, i yandi umpene kio, eki kia nti, ndidi,” u kavova o yakala. O nkento vo: “O nioka umvungianisi, ndidi.” E mvutu zazi zavana mase meto mantete, Adami yo Eva, kwa Nzambi i tuku dia fu kia wantu kia vav’e kuma.—Etu. 3:12, 13.

E tumbu kavana o Yave kwa Adami yo Eva mu kuma kia ukolami wau kisonganga vo e kuma bavana ke yatondakana ko kwa yandi. (Etu. 3:16-19) Nga disongele vo e kuma yawonso tuvananga ke yitondakananga ko kwa Yave? Nga vena ye kuma kebadikilanga vo yasikila? Avo i wau, aweyi tulenda zayila e nswaswani vana vena kuma yasikila ye vakuba? Muna vana mvutu za yuvu yayi, entete yambula twabadika ekuma wantu bevaninang’e kuma yovo vakuba.

O wantu bekalanga ye fu kia van’e kuma kele vo diambu diambi bavangidi, yovo ke balungisi ko dina batuminu yovo ke bazolele vanga ko e diambu balombelo. E kuma yayi nswaswani ina ye mana kevovanga o muntu mu lomba ndoloki mu kuma kia mbi kavangidi. Kansi, nze una usonganga e nona kia Adami yo Eva, o muntu olenda vana kuma yaluvunu mu fuka mbi kavangidi. Nkumbu miayingi e kuma ya mpila yayi ikatikiswanga.

Vava tuvanang’e kuma, musungula mu kuma kia salu kieto kwa Nzambi, tufwete venga e fu kia “kuvùkika.” (Yak. 1:22) Owau, yambula twabadika eyaka nona ya Nkand’a Nzambi, kumosi ye nkanikinu milenda kutusadisa mu ‘fimpanga mu zay’owu utondakananga kwa Mfumu.’—Ef. 5:10.

Dina Nzambi Kevavanga kwa Yeto

Muna Nkand’a Nzambi muna ye nkanikinu miasikididi mina tufwete lemvokela nze nkangu a Yave. Kasikil’owu, o nkanikinu wa Kristu wa ‘kwenda yo kitula wantu a zula yawonso s’alongoki,’ wavewa kw’alandi awonso a Kristu. (Mat. 28:19, 20) Elo, o lemvokela nkanikinu wau i diasund’o mfunu kwa Paulu wa ntumwa vava kavova vo: “Tâtu kwa mono, ovo ndembi samun’e nsangu zambote.”—1 Kor. 9:16.

Kansi kadi, akaka mun’awana tulongokanga yau Nkand’a Nzambi tuka kolo, bekalanga ye lukatikisu mu samuna e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi. (Mat. 24:14) Akaka, entete basamunang’e nsangu zambote, kansi bayambula wo vanga. Awana ke besamunang’e nsangu zambote ko, nkia kuma bevananga? O Yave aweyi kabadikila awana bakatikisanga o lemvokela nkanikinu wau wasikididi kuna nz’ankulu?

Kuma ina ke Yitondakananga ko kwa Nzambi

“Salu kiaki kiampasi.” E salu kia samun’e nsangu zambote kilenda moneka vo kiampasi, musungula kw’awana bekalanga yo wonga wayingi. Kansi, badika dina olenda longoka muna nona kia Yona. Wavewa e salu kina kabadikila vo kiampasi. Yave wamvovesa vo kenda samuna lufwasu lwa mbanza Nineve olu lwafinamanga. Ke diampasi ko mu bakula ekuma Yona  kakadila yo wonga mu lungisa e kiyekwa kiaki. Nineve yau yakala mbanza kimfumu y’Asuri. Esi Asuri batoma zayakana vo akwa nsoki. Yona nanga wayindula vo: ‘O nkangu wau aweyi bekumbadikila?’ ‘Nga ke bekumpanga diambu ko?’ Entete, tina katina. Kansi, Yave katambulwila ko e kuma kina Yona kavana. Yave wantuma diaka kenda samuna nsangu zambote kw’esi Nineve. Muna nkumbu wau, Yona walungisa kiyekwa kiandi kuna unkabu wawonso yo sambulwa kwa Yave.—Yona 1:1-3; 3:3, 4, 10.

Avo mwene vo e salu kia samun’e nsangu zambote kiampasi kwa ngeye, sungamena vo “kuna kwa Nzambi, mawonso melendakana.” (Maku 10:27) Kala ye vuvu vo Yave okukumika vava okunlombanga lusadisu yo kusambula vava osonganga unkabu muna salu kia umbangi.—Luka 11:9-13.

“Kizolanga salu kiaki ko.” Adieyi olenda vanga kele vo kukalanga y’etima dia sala salu kia umbangi ko? Sungamena dio vo Yave olenda kusadisa yo kuvana etima dia sala. Paulu wasoneka vo: “I Nzambi yun’osalang’omo yeno, o zola yo sala, muna luzolo luandi.” (Fili. 2:13) Muna kuma kiaki, olenda lomba kwa Yave kasadisa kimana wakala y’etima dia vanga luzolo lwandi. I diau kavanga o Davidi wa ntinu. Wasamba kwa Yave vo: “Undiatisila muna ludi kiaku.” (Nku. 25:4, 5) Olenda vanga diau adimosi muna sambanga kwa Yave kasadisa mu kala y’etima dia vanga dina dikunyangidikanga.

Dialudi vo vava tukalanga twayoya yovo twakendalala, ezak’e ntangwa ngolo tuvanganga muna kwenda ku lukutakanu mun’Eseka dia Kintinu yovo muna salu kia umbangi. Avo i wau, nga tufwete yindula vo ke tutoma zolanga Yave ko? Ve. Selo yakwikizi ya Nzambi mpe kuna nz’ankulu ngolo basianga mu vanga luzolo lwa Nzambi. Kasikil’owu, Paulu wavova vo, ‘wafuntunanga to kiandi’ kimana kalemvokela nkanikinu mia Nzambi. (1 Kor. 9:26, 27) Muna kuma kiaki, kana nkutu vo ngolo divavanga muna sila umbangi, tulenda kala ye ziku vo Yave okutusambula. Ekuma? E kuma kadi vena ye kuma kiasikila tusilanga e ngolo za vanga luzolo lwa Nzambi, i sia vo, zola kweto muna Yave. Vava tuvanganga wo, tuvanang’e mvutu kwa Satana ona wavova vo selo ya Nzambi bekumbembola kele vo batontelo.—Yobi 2:4.

“Kina ye ntangwa ko.” Avo kusalanga salu kia umbangi ko wau vo kukalanga ye ntangwa ko, diamfunu wafimpa mana osianga va fulu kiantete. Yesu wavova vo: “Nutombel’ekulu e kintinu.” (Mat. 6:33) Muna lemvokela nkanikinu wau, dilenda vava vo wavevola zingu kiaku yovo sadila e ntangwa oviokesanga muna nsaka mu sala salu kia umbangi. Kieleka vo, e nsaka ye salu yakaka mfunu mpe ina, kansi ke kuma yasikila ko mu lembi kuyivana muna salu kia umbangi. Selo kia  Nzambi kafwete sianga mambu ma Kintinu va fulu kiantete muna zingu kiandi.

“Kiafwana ko.” Olenda kuyibadikila vo kwafwana ko mu kala nteleki a nsangu zambote. Selo yakaka ya Yave kuna nz’ankulu bayimwenanga vo ke bafwana ko mu lungisa kiyekwa bavewa kwa Yave. Badika nona kia Mose. Vava kavewa kiyekwa kwa Yave, Mose wavova vo: “E mfumu, kingwenzi kwame ko, tuka kutuka, ngatu tuk’e ntangwa ina wavova kwa ntaudi aku: kadi i nkwa mpov’a wombota, yo lubini lua nkukumi.” Kana una vo Yave wankasakesa, Mose wavutula vo: “E Mfumu, mu ndiona otuma, tumina, do.” (Luv. 4:10-13) Yave aweyi kambadikila?

Yave kabadikila Mose ko vo kafwana ko mu lungisa kiyekwa kiaki. Yave wasola Arone kimana kasadisa Mose mu lungisa kiyekwa kavewa. (Luv. 4:14-17) Vana ntandu, muna mvu mialanda, Yave wayikama Mose yo kumvana lusadisu kavwanga o mfunu mu lungisa kiyekwa kamvana. O unu, ongeye mpe olenda kala ye vuvu vo Yave ofila mpangi zazikuka kimana basadisa mu lungisa uselo waku. Vana ntandu, Nkand’a Nzambi usonganga vo Yave osinga kutusadisa mu sala e salu katuvana.—2 Kor. 3:5; tala muna babu, “Mvu Yatoma Mona Kiese Muna Zingu Kiame.”

“Muntu wankendeleka.” Akaka beyambulanga kwenda muna salu kia umbangi yovo mu tukutakanu wau vo muntu wabakendeleka. Bebanzanga vo Yave otonda e vakuba bevananga ina yabafila mu yambula salu ya mwanda. Kana una vo tulenda  funga makasi vava muntu katuvangidi e mbi, nga ekiaki kuma kiasikila mu yambula sala salu ya Kikristu? Paulu yo Banaba nanga bakendalala kikilu vava vabwa diambu diatwasa ‘ntantani.’ (Mav. 15:39) Kansi, nga ediadi diabafila mu yambula sila umbangi? Ve.

Diau adimosi mpe, avo mpangi ukendelekele, sungamena wo vo ke mpangi aku ko ona walembi lunga i mbeni aku, kansi Satana ona ozolele kuvempola. Kele vo ‘unsidi kitantu yo sikila muna lukwikilu,’ o Nkadi Ampemba ke sunda ko. (1 Pet. 5:8, 9; Ngal. 5:15) Avo okala ye lukwikilu lwalu, “kufusulwa nsoni ko.”—Roma 9:33.

Kele vo Diambu Dikutusimbanga

Muna nona tubadikidi ya vana vakuba, tumwene vo ke vena kuma kiasikila ko tulenda vana muna lembi lungisa nkanikinu mia Yave, kumosi y’owu wa samuna nsangu zambote. Kansi, tulenda kala ye kuma yasikila ya lembi kuyivana kwayingi muna salu kia umbangi. Mbebe zakaka zasikidiswa muna Nkand’a Nzambi zilenda kutusimba mu lembi sala kwayingi muna salu kia umbangi. Ezak’e ntangwa, tulenda kala twayoya yovo mu kuma kia mayela ke tulendele sala kwayingi ko muna salu kia Yave. Kansi, Diambu dia Nzambi dikutuvovesanga vo Yave ozeye makani meto ma ntima ye tezo kia mana tulenda vanga.—Nku. 103:14; 2 Kor. 8:12.

Muna kuma kiaki, tufwete kebanga mu lembi kuyifundisa yovo fundisa akaka muna mambu mama. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Onge u nani ofundisanga selo kiangani? kuna kwa yandi mfumu i ketelamena, ovo bwa.” (Roma 14:4) Vana fulu kia kuyitezanesa y’akaka, tufwete sungamenanga vo ‘konso muntu vava twina, ofuta muna mpanga za yandi kibeni oku kwa Nzambi.’ (Roma 14:12; Ngal. 6:4, 5) Vava tusambanga kwa Yave yo kunsonga e kuma yeto, konso muntu mu yeto kafwete wo vangila muna “ntona zambote.”—Ayib. 13:18.

O Sadila Yave Kiese Ditwasanga

Yeto awonso tulenda sadila Yave ye kiese, kadi e nkanikinu miandi ke miampasi ko, tulenda mio lungisa kana nkutu nkia mpila zingu tuna kiau. Ekuma tulenda wo vovela?

Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Kunanginina mbote kw’awana bafweno yo ko, wau vo o koko kwaku kulenda yo vanga.” (Nga. 3:27) Adieyi omwene mu sono kiaki mu kuma kia nkanikinu mia Nzambi? Yave ke kuvovesanga ko vo wavana eki kina vana koko kwa mpangi aku, kansi eki kina vana “koko kwaku.” Elo, yeto awonso tulenda sadila Yave ye nsi a ntim’eto yawonso kana nkutu vo koko kweto kwakumama yovo kwayoya.—Luka 10:27; Kol. 3:23.

[Babu/​Foto ina muna lukaya lwa 14]

“Mvu Yatoma Mona Kiese Muna Zingu Kiame”

Kana nkutu vo kimbevo tuna kiau muna nitu, ke tufwete yindula ko vo kimbevo kiaki kilenda kutusimba mu lembi kuyivana muna salu kia umbangi. Muna bong’e nona, badika dina diabwila mpangi Ernest, ozingilanga kuna Canadá.

Ernest nsoni zayingi kamonanga wau vo nkukumi kakala. Vava kalwala mputa yampwena kuna nima, wayambula salu kiandi kia tunga nzo. Kana una vo mu mpasi kakala, wakala y’elau dia kuyivana kwayingi muna salu kia umbangi. Lukasakeso lwavewanga muna tukutakanu mu kuma kia salu kia kimviti a nzila ansadisi lwamvana etima dia sala salu kiaki. Kansi, wayimwenanga vo kafwana ko muna kala se mviti a nzila ansadisi.

Muna zay’e ziku vo e salu kia kimviti a nzila ansadisi kalendi kio ko, walomba vo kasala se mviti a nzila ansadisi mu ngonde mosi. Wasivika vava kamona vo olungisi salu kiaki. I bosi wayindula vo: ‘Nanga kilenda diaka sala salu kiaki ko.’ Muna zay’e ziku, walomba diaka salu kia kimviti a nzila ansadisi muna ngonde yalanda. Muna nkumbu wau mpe, walungisa kio.

Ernest wasala salu kia kimviti a nzila ansadisi mu mvu mosi. Kansi wavova vo: “E salu kia kimviti a nzil’a ngonde ke ngonde kilendi kio ko.” Muna zay’e ziku, wavanga ndomba ya salu kia kimviti a nzil’a ngonde ke ngonde. Wasivika vava kalungisa mvu wantete muna salu kia kimviti a nzil’a ngonde ke ngonde. Wabak’e nzengo za kwamanana sala salu kiaki. Wakala ye kiese kia sala se mviti a nzil’a ngonde ke ngonde mu mvu miole yavana kafwa mu kuma kia kimbevo. Kansi, una kafwidi ko, ye kinsanga muna meso, wavovesanga awana bankingulanga vo: “E mvu mina yasadila Yave se mviti a nzila i mvu yatoma mona kiese muna zingu kiame.”

[Foto ina muna lukaya lwa 13]

Tulenda sunda konso diambu dilenda kutusimba mu sala salu kia umbangi

[Foto ina muna lukaya lwa 15]

Yave oyangalalanga vava tukunsadilanga ye nsi a ntima wawonso mun’owu wa tezo kieto