Yave i Mfumu eto
Yave i Mfumu eto
“Ngina yo Mfumu Yave s’etininu diame.”—NKU. 73:28.
1. Paulu adieyi kazola songa muna mvovo miandi muna 1 Korinto 7:31?
‘E MPW’A nza yayi mu soba ina.’ (1 Kor. 7:31) Paulu wa ntumwa ona wavumunwinwa mu soneka e mvovo miami wazaya wo vo e mambu mu nza yayi soba mesobanga.
2, 3. (a) O telamena kimfumu kia Yave dilenda tezaneswa ye nki? (b) Nkia yuvu tubadika?
2 O unu, diambu diamfunu divangamanga dilenda tezaneswa ye fuka. E diambu diadi ditadidi mpe ngeye. I diambu dia kimfumu kia Yave wa Nzambi eki kifwete tundidikwa. E fuka kiaki kilenda tezaneswa y’edi divangamanga mu nsi zakaka. Vena ye luyalu lwasolwa mu sikidisa mambu. Kansi, vena mpe ye nkubika yakaka iyalwanga kwa kimpumbulu una vo nkwa nsoki, mwivi ye mvondi. E nkubika yayi itelamenanga e kimfumu kiasikidiswa yo tonta kwikizi kia wantu awonso muna luyalu lwa nsi au.
3 Diau adimosi mpe divangamanga mu nsema wawonso. Vena ye luyalu lwasikidiswa kwa “Mfumu Yave.” (Nku. 71:5) Kansi owau e nza mu wisa kia ‘ndiona wambi’ ina. (1 Yoa. 5:19) Luyalu lwalu lutelamenanga kimfumu kia Nzambi yo tonta kwikizi kia wantu awonso muna kimfumu kiaki. Aweyi diambu diadi diayantikila? Ekuma Nzambi kayambulwila vo diavangama? Adieyi konso muntu mu yeto kalenda vanga?
Mambu Mena mu Fuka
4. Nkia mambu mole mena muna fuka?
4 Vena ye mambu mole mamfunu muna fuka kiaki: Diambu dia kimfumu kia Yave ye kwikizi kia wantu. Muna Nkand’a Nzambi, Yave nkumbu miayingi keyikilwanga vo “Mfumu.” Kasikil’owu, ntozi a nkunga wayimbila ye vuvu kiawonso vo: “Ngina yo Mfumu Yave s’etininu diame.” (Nku. 73:28) O mfumu i ndiona una ye wisa muna wantu awonso. Vena ye kuma yayingi tufwete badikila Yave wa Nzambi nze Mpungu-ngolo.—Dan. 7:22.
5. Ekuma tufwete zitisila kimfumu kia Yave?
5 Nze Mvangi, Yave wa Nzambi i Mfumu a nza ye nsema wawonso. (Tanga Lusengomono 4:11.) Yave i Mfundisi eto, Nkau eto ye Ntinu eto mpe. (Yes. 33:22) Wau vo Nzambi yandi kibeni watuvanga ye yandi utuvwidi, tufwete kumbadikilanga vo Mfumu eto. Avo tusungamene vo “Yave wasikidisa kunda kiandi kun’ezulu, e kimfumu kiandi kiyalanga mwawonso,” tuzitisa e fulu kiandi ki’etunda.—Nku. 103:19; Mav. 4:24.
6. Nki i kwikizi?
6 Muna kala kun’esambu dia kimfumu kia Yave, tufwete sikila ye kwikizi muna yandi. O mvovo “kwikizi,” i kala wavelela yovo kala walunga muna vumi wa Yave. Nkwa kwikizi i ndiona wakondwa ekeya yovo nkwa unsongi. Yobi kuna nz’ankulu muntu a mpila yayi kakala.—Yobi 1:1.
Aweyi Fuka Kiayantikila?
7, 8. Satana aweyi kafidisila kimfumu kia Yave e mpaka?
7 Vioka 6.000 ma mvu, vangwa kia mwanda kiafidisa kimfumu kia Yave e mpaka. Luzolo lwa vava sambilwa lwamfila mu kolama. Wafila yakala yo nkento antete, Adami yo Eva, mu kolamena kimfumu kia Nzambi yo vava safula nkumbu a Yave muna vova luvunu mu kuma kiandi. (Tanga Etuku 3:1-5.) O nkolami ndioyu wakituka se Mbeni ampwena, Satana (ntantu), Nkadi Ampemba (nkumbi), nioka (mvuni) ye ngobodi (mvempodi).—Lus. 12:9.
8 Satana yandi kibeni wayikitula se ntantu. Vava kiabwa e diambu diadi, o Yave wa Mfumu adieyi kavanga? Nga wafwana fwasa vana vau akolami yau atatu, i sia vo, Satana, Adami yo Eva? Kieleka, Yave wakala yo nkuma wa vanga wo, ediadi diadi songa kikilu vo Yave i Mpungu-ngolo. Diadi songa mpe vo Yave ludi kavova mu kuma kia tumbu kivewa mu kuma kia kolamena nsiku andi. Kansi, ekuma Nzambi kalembi wo vangila?
9. Satana adieyi kakatikisa?
9 Muna vova luvunu yo vengomona Adami yo Eva kwa Nzambi, Satana wakatikisa wisa kia Yave kia vava vo wantu banlemvokela. Vana ntandu, muna vukumuna yakala yo nkento antete mu kolamena Nzambi, Satana wakatikisa mpe e kwikizi kia vangwa yawonso ya ngangu. Nze una usonganga dina diabwila Yobi, ona wasikila ye kwikizi muna kimfumu kia Yave, Satana wavova vo olenda vengomona wantu awonso kwa Nzambi.—Yobi 2:1-5.
10. Ekuma Nzambi kalembi vondela Satana vana vau?
10 Muna lembi vonda Satana vana vau, Yave wamvana e ntangwa mu songa e ziku kia mvovo miandi. Nzambi wavana mpe elau kwa wantu mu songa kwikizi kiau muna kimfumu kiandi. Adieyi divangamanga ekolo mvu miviokanga? Satana onungununanga nkubika yazala ye umpumbulu. Ke kolo ko, Yave ofwasa nkubika yayi kumosi ye Nkadi Ampemba mu songa kikilu e ziku vo kimfumu kia Nzambi kisundidi. Yave wa Nzambi wakala ye ziku vo dina kavova vava ukolami wayantika muna mpatu a Edene nluta miambote ditwasa.—Etu. 3:15.
11. Wantu ayingi adieyi bevanganga mu kuma kia kimfumu kia Yave?
11 Wantu ayingi besonganga lukwikilu yo sikila ye kwikizi muna kimfumu kia Yave yo velelesa nkumbu andi. Akaka muna wantu awaya i Abele, Kanoke, Noa, Abarayama, Sara, Mose, Rutu, Davidi, Yesu, alongoki a Kristu muna tandu kiantete ye ulolo wa wantu besonganga e kwikizi o unu. Wantu awaya bena kun’esambu dia kimfumu kia Nzambi mu songa vo Satana nkwa luvunu yo velelesa nkumbu a Yave muna luvezo katwasa Nkadi Ampemba muna vova vo ovengomona wantu awonso kwa Nzambi.—Nga. 27:11.
Tuzeye Una e Fuka Kifokokela
12. Aweyi tuzayidi wo vo Nzambi ke yambula ko vo e mbi yakwamanana?
12 Tulenda kala ye ziku vo ke kolo ko Yave otundidika kimfumu kiandi. Ke yambula ko vo e mbi yakwamanana, tuzeye wo vo mu lumbu yambaninu tuzingilanga. Yave wavanga diambu mu sukisa umpumbulu muna Kizalu. Wafwasa Sodomo ye Ngomora, yo fwasa Faro kumosi ye makesa mandi. Sisera kumosi ye makesa mandi, Sankerebe kumosi ye wantu andi ke basunda Mpungu-ngolo ko. (Etu. 7:1, 23; 19:24, 25; Luv. 14:30, 31; Afu. 4:15, 16; 2 Nti. 19:35, 36) Tulenda kala ye ziku vo Yave wa Nzambi ke yambula ko vo e nkumbu andi yakwamanana vezwa yo mwesa Mbangi zandi e mpasi. Vana ntandu, tumonang’e sinsu kia nkal’a Yesu ye mbaninu a tandu kiaki kiambi.—Mat. 24:3.
13. Adieyi tufwete vanga muna lembi fwaswa kumosi ye atantu a Nzambi?
13 Muna lembi fwaswa kumosi y’atantu a Nzambi, tufwete songa kwikizi muna kimfumu kia Yave. Aweyi tulenda wo vangila? Muna kwamanana kala twavambuka ye luyalu lwa Satana ye venga vukumunwa kwa wantu andi. (Yes. 52:11; Yoa. 17:16; Mav. 5:29) Avo tuvangidi wo tukala kun’esambu dia kimfumu kia S’eto ezulu yo kala ye vuvu kia vuluka vava Yave kevelelesa nkumbu andi yo songa vo yandi i Mfumu a nz’amvimba.
14. Kapu yayingi ya Nkand’a Nzambi adieyi isonganga?
14 Mambu mayingi matadidi wantu ye kimfumu kia Yave masonama muna Nkand’a Nzambi. E kapu tatu yantete ya Nkand’a Nzambi iyikanga oma ma nsema ye mpila muntu kasumukina, e kapu tatu yansuka iyikanga una wantu bevevokela muna mpasi. E kapu yawonso isidi isonganga dina Mfumu Yave kavanga mu lungisa ekani diandi mu kuma kia wantu, ntoto ye nsema. Nkanda Etuku usonganga una Satana ye mbi yakotela ova nza. E kapu yansuka ya nkand’a Lusengomono isonganga una e mbi ifokolwelwa, una Nkadi Ampemba kefwasilwa ye una luzolo lwa Nzambi luvangamena ova ntoto nze kun’ezulu. Nkand’a Nzambi usonganga etuku di’esumu ye lufwa yo songa una lukatulwilwa ova nza ye una akwa kwikizi bevwila kiese ye zingu kia kwele mvu.
15. Adieyi tufwete vanga mu vwa nluta vava e diambu dia kimfumu difokoka emvimba?
15 Ke kolo ko e mpw’a nza yayi isoba muna mawonso. E diambu dia kimfumu difokoka emvimba. Satana ke yala diaka ko, osinga fwaswa, luzolo lwa Nzambi lulungana emvimba. Kansi, muna vwa nluta mia nsobani yayi yo yangalela ulolo wa nsambu ziyikwanga muna Nkand’a Nzambi, tufwete kala kun’esambu dia kimfumu kia Yave tuka owau. Ka tufwete kala ndambu zole ko. Avo tukwamanana kala kun’esambu diandi, tuvova vo: “O Yave wina yame.”—Nku. 118:6, 7.
Tulenda Sikila ye Kwikizi
16. Ekuma tulenda vovela vo o wantu balenda sikila ye kwikizi kwa Nzambi?
16 Tulenda kala kun’esambu dia kimfumu kia Yave yo sikila ye kwikizi, kadi Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Ke nutontwa ntontwa iviokele o uwuntu ko: o Nzambi i nkwa kwikizi, ona kekunuyambula nwatontwa ntontwa iviokele ina nulenda ko; kumosi ye ntontwa, oteta nzil’a nkutiswa, kimana nwalenda yo zizidila.” (1 Kor. 10:13) Adieyi i tuku dia ntonta zayika Paulu? O Nzambi aweyi ketetelang’e nzila mu kuma kieto?
17-19. (a) Nkia ntonta zavukumuna Aneyisaele muna makanga? (b) Ekuma dinina vo dilendakana kwa yeto mu sikila ye kwikizi muna Yave?
17 Nze una usonganga e nona kia Isaele muna makanga, e “ntonta” zilenda kwizila muna mambu malenda kutufila mu kulula e nsiku mia Nzambi. (Tanga 1 Korinto 10:6-10.) Aneyisaele bafwana zizidila e ntonta, kansi baketokela “mambu mambi” vava Yave kabavana yimbimbi se madia mu mpil’esivi mu ngonde mosi. Wau vo nkangu ke wakala ye madia ko mu fikolo, Nzambi wabavana mana mu dia. Kansi, babwa muna ntambu w’eloko vava bakutikanga yimbimbi.—Nta. 11:19, 20, 31-35.
18 Entete, vava Mose kayenda kuna Mongo a Sinai mu tambula e Nsiku, Aneyisaele bakituka asambidi a teke, muna sambila mwan’a ngombe ye kuyivana mu nkembo miasafu. O lembi mona mfidi au diabafila mu bwa mu ntonta. (Luv. 32:1, 6) Vava bafinamanga kota muna Nsi a Nsilu, ulolo wa Aneyisaele bavukumunwa kw’akento a esi Moabe, ana batá yau e zumba. Muna lumbu kiaki, ulolo wa Aneyisaele bafwa mu kuma ki’esumu diau. (Nta. 25:1, 9) Ezak’e ntangwa, Aneyisaele babwanga mu ntambu wa ukolami muna yidima. Lumbu kimosi, babamina Mose yo Nzambi. (Nta. 21:5) Kana nkutu vava Kora, Datani, Abirami ye akw’au bafwaswa, nkangu a Isaele wayantika yidima kadi bayindula vo ke diakala diansongi ko mu fwasa akolami awaya. Muna kuma kiaki, 14.700 za Aneyisaele bafwa mu vuku kiatuka kwa Nzambi.—Nta. 16:41, 49.
19 Muna ntonta zazi zawonso, ke vakala ntonta ko zina Aneyisaele ke bafwana zizidila ko. O nkangu wabwa muna ntonta zazi, kadi lukwikilu lwau lwakuluka yo vilakana nzila zandi zansongi ye mpila Yave kabalunga-lunganga. Nze una usonganga e nona kia Aneyisaele, e ntonta zikutulwakilanga zibwilanga mpe wantu awonso. Avo tusidi e ngolo mu zizidila zo yo bund’e vuvu vo Nzambi okutusadisa, tulenda sikila ye kwikizi. Tulenda kala ye ziku kiaki, kadi “Nzambi i nkwa kwikizi” ye ke kutuyambula ‘twatontwa ntontwa iviokele ina ke tulendi zizidila ko.’ Yave ke kutuvilakana ko yamu tezo kia yambula vo twabwa mu ntonta zikutusimba mu vanga luzolo lwandi.—Nku. 94:14.
20, 21. Vava tubwilwanga e ntonta, o Nzambi aweyi ‘ketetelanga e nzila’?
20 Yave “oteta nzila” muna kutukumika twazizidila e ntonta. Kasikil’owu, atantu balenda kutumwesa mpasi muna nitu kimana twakulula kwikizi kieto. E mpasi zazi zilenda kutufila mu vakula nkalu, kimana twalembi wandwa yovo vondwa. Kansi, nze una Paulu kasoneka muna 1 Korinto 10:13, tuzeye wo vo e ntonta zikutubwilanga za kolo kiakete kaka. Yave keyambula ko vo zalwaka mu tezo kina ke tulenda sikila ye kwikizi ko muna yandi. Nzambi olenda kumika lukwikilu lweto yo kutuvana nkuma tuvwidi o mfunu muna sikila ye kwikizi.
21 Yave okutukumika muna mwand’andi avelela. Mwanda wau mpe ukutusungamesa e sono ya Nkand’a Nzambi tuvwidi o mfunu muna zizidila e ntonta. (Yoa. 14:26) Kieleka, ke tuzolele vunginikwa ko mu landa mavangu mambi. Kasikil’owu, tubakulanga vo e kimfumu kia Yave kiafidiswa e mpaka kumosi ye kwikizi kia wantu. Muna zaya diambu diadi, ndonga bekumikwanga kwa Nzambi mu sikila ye kwikizi yamuna lufwa. O lufwa ke lwau ko lwabatetela e nzila, kansi Yave wabasadisa mu zizidila yamuna lufwa lembi sundwa kwa ntonta. Olenda vanga diau adimosi mu kuma kieto. Kieleka, Yave osadilanga mpe mbasi zandi zakwikizi muna wete dieto nze selo ‘yitumwanga yend’asadil’awana bevwila luvuluku.’ (Heb. 1:14) Nze una tulongoka mun’elongi dilende, akwa kwikizi kaka balenda kala ye vuvu kia yangalela kala kun’esambu dia kimfumu kia Nzambi yakwele mvu. Tulenda kala yau kumosi avo tutatidila Yave nze Mfumu eto.
Nkia Mvutu Ovana?
• Ekuma tufwete sungamenanga Yave nze Mfumu eto?
• O sikila ye kwikizi muna Nzambi aweyi disongele?
• Aweyi tuzayidi wo vo, ke kolo ko Yave otanina kimfumu kiandi?
• Nze una wasonama muna 1 Korinto 10:13, ekuma tulenda vovela vo o wantu balenda sikila ye kwikizi?
[Yuvu ya Longoka]
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 24]
Satana wavukumuna Adami yo Eva mu kolamena Yave
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 26]
Kala y’ekani dia kuyisia kun’esambu dia kimfumu kia Yave