Zitisa Longo wau vo Lukau lwa Nzambi
Zitisa Longo wau vo Lukau lwa Nzambi
“Muna diadi o yakala i keyambwil’o s’andi yo ngw’andi, katatidila nkaz’andi: bekala nitu mosi.”—ETU. 2:24.
1. Ekuma tufwete zitisilanga Yave?
YAVE WA NZAMBI, w’Etuku dia longo, tufwete kikilu kunzitisanga. Wau vo Mvangi eto, Mfumu, ye S’eto ezulu, wafwana kieleka yikilwa vo Mvani a “konso lukau luambote.” (Yak. 1:17; Lus. 4:11) Ekiaki sinsu kia zola kwandi. (1 Yoa. 4:8) Mawonso kekutulonganga, mawonso kekutulombanga ye yawonso kekutuvananga, i muna wete dieto ye nluta kaka dikututwasilanga.—Yes. 48:17.
2. Yave nkia nkanikinu kavana kw’akazi antete?
2 Nkand’a Nzambi uyikilanga o longo vo lumosi muna nsendo yovo tukau ‘twambote’ tutukanga kwa Nzambi. (Rutu 1:9; 2:12) Vava kasompesa akazi antete, Yave wavana Adami yo Eva e nkanikinu miasikididi miadi kubasadisa mu kala ye longo lwakiese. (Tanga Matai 19:4-6.) Kele vo balemvokela e nkanikinu mia Nzambi, badi kala ye kiese kiakwele mvu. Kansi, muna uzowa wawonso baveza e nkanikinu mia Nzambi yo kubatwasila mfwilu miayingi.—Etu. 3:6-13, 16-19, 23.
3, 4. (a) Aweyi wantu ayingi o unu bevezelang’o longo kumosi yo Yave wa Nzambi? (b) Nkia nona tubadika mun’elongi diadi?
3 Nze akazi antete, wantu ayingi o unu bebakanga e nzengo muna longo lembi landa e nkanikinu mia Yave. Akaka ke bezolanga kazala ko kana una vo bezinganga vamosi. Akaka besafulanga o longo mu vava lungisa zolela yau yambi. (Roma 1:24-32; 2 Tim. 3:1-5) Bevilakananga vo longo lukau lwa Nzambi, vava bevezanga lo, Yave wa Nzambi mpe bevezanga una vo i Mvani a lukau lwalu.
4 Kana nkutu akaka muna nkangu a Nzambi, ezak’e ntangwa bevilakananga una Yave kebadikilanga o longo. Akazi akaka bena vo Akristu bebakang’e nzengo za vambana yovo vonda longo kondwa kuma kiasikidiswa muna Nkand’a Nzambi. Aweyi balenda vengela e fu kiaki? O nkanikinu a Nzambi una mun’Etuku 2:24, aweyi ulenda sadisila akazi Akristu mu siamisa longo lwau? Awana bazolele sompa, aweyi balenda kubamena? Yambula twabadika nona y’akazi tatu kuna nz’ankulu bakala ye kiese muna longo. E nona yayi isonganga e kuma o zitisa Yave kwinina se nsabi mu kala ye longo lwasikila.
Kala ye Kwikizi
5, 6. Nkia diambu diatonta Zekariya yo Elisabete? E kwikizi kiau aweyi kiasendelwa?
5 Zekariya yo Elisabete nzengo zambote babaka. Konso muntu muna yau selo kiakwikizi kia Yave kasola mu kakazala yandi. Zekariya walungisanga salu kiandi kia kinganga ye kwikizi kiawonso. Yau ewole Nsiku a Nzambi balemvokelanga. Kieleka, mambu mayingi bakala mau mana bafwete vutulwila matondo. Kansi, kele vo wabakingula kuna nzo au kuna Yuda, wadi mona vo lekwa kiabakondwanga. Akazi awaya ke bakala ye wana ko. Elisabete sita kakala, yau ewole bakituka s’anunu kikilu.—Luka 1:5-7.
6 Kuna Isaele yankulu, wuta o wana diambu diamfunu kikilu diakala, e makanda mampwena makalanga. (1 Sam. 1:2, 6, 10; Nku. 128:3, 4) Muna tandu kiakina, eyakala dia mwisi Isaele wavambananga yo nkaz’andi kele vo ke wutanga ko. Kana una vo i wau, Zekariya wasikila ye kwikizi muna Elisabete. Kabadikila diambu diadi ko vo kuma kia vondela longo. Nkaz’andi mpe kavanga wo ko. Kana una vo bakendalalanga wau vo ke bakala yo wana ko, bakwamanana sadila Yave kumosi ye kwikizi kiawonso. Kuna kwalanda, o Yave wabasenda mu mpil’esivi muna kubavana mwana muna kinunu kiau.—Luka 1:8-14.
7. Nkia mpila yakaka Elisabete kasongela e kwikizi muna nkaz’andi?
7 Elisabete wasonga mpe kwikizi mu mpila yakaka. Vava Yoane wa mwan’au kawutuka, Zekariya kalendanga diaka vova ko kadi mbasi a Nzambi kafidisa e mpaka. Kansi, Zekariya nanga wasadila ndekwa zakaka mu zayisa nkaz’andi una mbasi a Yave kamvovesa vo kavana mwan’au e nkumbu a “Yoane.” E mfinangani ye yitu yau bazola vo mwana kavanw’e nkumbu a s’andi. Kansi, Elisabete walanda dina kavoveswa kwa nkaz’andi. Wavova vo: “Ve! Yoane kaka keyikilwa.”—Luka 1:59-63.
8, 9. (a) E kwikizi aweyi kisiamisinanga longo? (b) Aweyi yakala yovo nkento kalenda songela kwikizi muna nkaz’andi?
8 Nze Zekariya yo Elisabete, akazi o unu mpasi zayingi benwananga zau. Kondwa kwikizi, longo ke lulendi sikila ko. Mavangu nze sikamesa nzola kwa muntu una vo ke nkaz’aku ko, tanga yovo tala mavangu mansoni, tá zumba ye mavangu makaka, malenda fila akazi mu lembi bundana diaka e vuvu. Kele vo e vuvu muna longo kikulukidi, o zola mpe kuyantika kuluka. E kwikizi kilenda tezaneswa ye yaka kizunganga e nzo kimana vonza yovo mbeni zalembi kota. E yaka kiaki kitaninanga awana bena muna nzo. Muna kuma kiaki, vava yakala yo nkento besikilanga ye kwikizi muntu yo nkw’andi, balenda zingila mu luvuvamu yo vovaziana dina beyindulanga yo wokesa nzol’au. Elo, kwikizi mfunu kina muna longo.
9 Yave wavova kwa Adami vo: “O yakala i keyambwil’o s’andi yo ngw’andi, katatidila nkaz’andi.” (Etu. 2:24) Ediadi aweyi disongele? Kele vo muntu osompele, kafwete soba e mpila kakadilanga y’akundi ye yitu yandi. Eyakala yovo nkento kafwete ntete vanang’e ntangwa ye siang’e sungididi kwa nkaz’andi. Kafwete sianga diaka akundi yovo yitu yandi va fulu kiantete ko yo veza nkaz’andi. Akazi ke bafwete yambula mpe ko vo mase mau bayisia muna nzengo bebakanga yovo muna ntantani zibwanga muna longo. Eyakala yovo nkento kafwete tatidila nkaz’andi. I diau kasikidisa o Nzambi.
10. Adieyi dilenda sadisa akazi mu kala ye kwikizi?
10 Kana nkutu muna nzo zavambana mu nsambila, e kwikizi nluta kitwasanga. Mpangi mosi ankento una vo nkaz’andi mundembi-kwikila wavova vo: “Ivutulanga matondo kwa Yave muna kundonga una mfwete sakalela nkaz’ame yo kunzitisa. Muna kuma kia kwikizi, mvu 47 se twina ye longo lwazola ye luzitu.” (1 Kor. 7:10, 11; 1 Pet. 3:1, 2) Muna kuma kiaki, siang’e ngolo za yangidika nkaz’aku. Muna mvovo ye mavangu, vava e mpila olenda songela kwa nkaz’aku vo yandi i muntu osundidi o mfunu ova nza. Vanga wawonso olenda mu lembi yambula vo muntu akaka yovo diambu diavunzanesa e nzola yo nkaz’aku. (Tanga Ngana 5:15-20.) Ron yo Jeannette bena ye longo lwakiese se vioka mvu 35, bavova vo: “Wau vo tulandanga ye kwikizi kiawonso mana Nzambi kasikidisa, tuna ye longo lwakiese.”
Kikundi Longo Kisiamisanga
11, 12. Akwila yo Peresekila aweyi basadila entwadi (a) muna salu ya nzo? (b) muna umbangu wau ye (c) muna salu ya Kikristu?
11 Vava Paulu wa ntumwa kayikanga akundi andi Akwila yo Peresekila, ntwadi kabayikanga. E kikundi ki’akazi awaya kina se mbandu ambote isonganga e nsas’a mvovo mia Nzambi vo yakala yo nkento bafwete kala “nitu mosi.” (Etu. 2:24) Kumosi Basalanga muna salu ya nzo, muna salu kia kinitu ye muna salu ya Kikristu. Kasikil’owu, vava Paulu kayenda kuna Korinto muna nkumbu wantete, Akwila yo Peresekila bambokela kimana kakala kuna nzo au. Nanga mu nzo yayi kakala mu fikolo vava kasalanga e salu kia umbangi. I bosi, vava bazingilanga kuna Efeso, bayambula vo e nzo au yasadilwa se fulu kia tukutakanu ye basalanga kumosi mu sadisa wantu ampa nze Apolo kimana banungunuka muna mwanda. (Mav. 18:2, 18-26) Kuna kwalanda, vava akazi awaya avema bakala kuna Roma, bayambula diaka vo e nkutakani yalunganenanga muna nzo au. I bosi, bavutuka kuna Efeso, yo kwamanana kasakesa ampangi. —Roma 16:3-5.
12 Ezak’e ntangwa, Akwila yo Peresekila ntwadi basalanga yo Paulu muna umbangu wau wa tunga nzo za ngoto. Tumwene diaka vo akazi awaya ntwadi bakala yo sala kumosi kondwa kwa ntantani ngatu vava sunda muntu yo nkw’andi. (Mav. 18:3) Kieleka, edi diabasadisa mu kala ye kiese muna longo i salanga entwadi e salu ya Kikristu yo sia salu kia Yave va fulu kiantete muna longo lwau. Kiakala vava bazingilanga kuna Korinto, kuna Efeso yovo kuna Roma, akazi awaya bazayakana nze ‘akundi a salu muna Kristu Yesu.’ (Roma 16:3) Muna fulu yawonso bazingila, basalanga entwadi mu nungununa e salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu.
13, 14. (a) Nkia mambu malenda fwasa kintwadi muna longo? (b) Akazi nkia mambu balenda vanga mu siamisa e kintwadi kiau nze “to kimosi”?
13 Kieleka, o kala ye makani mamosi yo sala entwadi, longo disiamisanga. (Kim. 4:9, 10) Diankenda vo, akazi ayingi o unu ke beviokesanga ntangwa yayingi vamosi ko. Fulu yaswaswana besadilanga yo viokesa ntangwa yayingi kuna salu. Akaka bekangalanga kwayingi mu kuma kia salu yau yovo yaluka mu nsi zakaka yau mosi mu kwenda sala kimana bafilanga e nzimbu kwa esi nzo. Kana nkutu muna nzo, akazi akaka bevambukanga muntu yo nkw’andi mu kuma kia ntangwa beviokesanga mu tala televizau, nsaka, vídeo games yovo sadila Internete. Nga ediadi divangamanga muna nzo eno? Avo i wau, nga nulenda vanga nsobani kimana nwaviokesanga ntangwa yayingi vamosi? Adieyi tuvova mu kuma kia salu ya nzo nze lamba madia, sukula malonga yovo komba yanzala? Nga nulenda sala entwadi muna lunga-lunga o wana yovo mase bena vo se anunu?
14 Edi disundidi o mfunu i salanga nkumbu miayingi muna salu kia Yave. Fimpa entwadi e sono kia lumbu ke lumbu yo kala ye nsambila ya esi nzo disadisa esi nzo eno mu kala ye ngindu ye makani mamosi. Diambote mpe nwasalanga entwadi muna salu kia umbangi. Avo dilendakana, nusalanga entwadi e salu kia kimviti a nzila, kana nkutu ngonde mosi yovo mvu mosi mun’owu wa zingu kieno. (Tanga 1 Korinto 15:58.) Mpangi mosi ankento wasala salu kia kimviti a nzila kumosi yo nkaz’andi wavova vo: “E salu kia umbangi kiatusadisa mu viokesa ntangwa yayingi vamosi yo kala ye mbokena zambote. Wau vo yeto awole twakala y’etima dia sadisa wantu twawanananga yau muna salu kia umbangi, twasalanga nze muntu mosi. Ikumfinamanga ke nze nkaz’ame kaka ko kansi mpe nze nkundi ambote.” Ekolo nusalanga entwadi muna lungisa mambu mamfunu, malembe-malembe makani meno, zolela ye fu yeno ifwanana. Nze Akwila yo Peresekila, numona vo ngindu zeno betela zikala yo sala nze “to kimosi.”
Nusia Nzambi va Fulu Kiantete Muna Longo
15. Ayeyi i nsabi mu kala yo longo lwakiese? Sasila.
15 Yesu wazayanga o mfunu wa sia Nzambi va fulu kiantete muna longo. Kamona vava Yave kasompesa longo lwantete. Kamona una Adami yo Eva bakadila ye kiese ekolo balemvokelanga nkanikinu mia Nzambi ye mpasi bamona vava baveza mio. Muna kuma kiaki, vava Yesu kalonganga akaka, wayika e nkanikinu a S’andi una mun’Etuku 2:24. Wakudikila e mvovo emi: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” (Mat. 19:6) Kieleka, o zitisa Yave i nsabi muna kala ye longo lwakiese. Muna diambu diadi, mase ma Yesu, Yosefe yo Maria, mbandu ambote basisa.
16. Yosefe yo Maria aweyi basilanga mambu ma mwanda va fulu kiantete muna zingu kiau kia esi nzo?
16 Yosefe wazolanga Maria yo kunzitisa. Vava kazaya wo vo wayimita, wakadila yandi kuna ngemba, vitila nkutu mbasi a Nzambi kanzayisa dina diabwila Maria. (Mat. 1:18-20) Nze akazi, balemvokelanga nsiku mia Kaisa yo landa e Nsiku a Mose. (Luka 2:1-5, 21, 22) Kana una vo akala kaka balombwanga vo benda lungana muna nkinzi kuna Yerusaleme, Yosefe yo Maria kumosi y’esi nzo au bayendanga lungana konso mvu. (Nsi. 16:16; Luka 2:41) Muna mpila yayi ye zakaka, akazi awaya bavavanga yangidika Yave yo sia nsambil’andi va fulu kiantete. Ke diasivi ko vo Yave wabasola mu sansa Yesu wa Mwan’andi mu mvu miantete mia zingu kiandi ova ntoto.
17, 18. (a) Aweyi akazi balenda sila mambu ma mwanda va fulu kiantete muna longo lwau? (b) Nkia nluta dilenda kubatwasila?
17 Nga yeno mpe nusianga mambu ma mwanda va fulu kiantete muna zingu kieno kia esi nzo? Kasikil’owu, vava nubakanga nzengo mu mambu mampwena, nga nuvavanga teka zaya nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, samba yo vava lusadisu lwa mpangi zazikuka muna mwanda? Nga ngindu za yeno kibeni, za yitu yovo z’akundi eno nulandanga muna singika mambu? Nga nusianga ngolo za sadila malongi mamfunu mevananga ntaudi akwikizi muna mambu ma longo yovo zingu kia esi nzo? Nga fu ya kisi nsi yovo malongi ma wantu a nza nulandanga? Nga nusambanga yo longoka vamosi, sikidisa makani ma mwanda yo mokena mana nuzolele vanga muna zingu kia nzo eno?
18 Muna kuma kia mvu 50 se bena ye longo lwakiese, Ray wavova vo: “Ke vena ye mpasi ko zina tulembi sundanga, kadi tusianga Yave nze mosi muna ‘nsing’eto wa nzinga tatu.’” (Tanga Kimpovi 4:12.) Danny yo Trina bavova vo: “Wau vo tusadilanga Nzambi vamosi, longo lweto lwasikila kikilu lwina.” Se vioka mvu 34 bena ye longo lwakiese. Avo nusidi Yave va fulu kiantete muna longo lweno, okunusadisa yo sambula longo lweno.—Nku. 127:1.
Kwamanana Zitisa Lukau lwa Nzambi
19. Ekuma Nzambi kavanina lukau lwa longo?
19 Wantu ayingi o unu, zolela ya yau kibeni besianga va fulu kiantete. Kansi, selo ya Yave ke wau ko bebadikilanga mambu. Bazeye wo vo longo i lukau kasikidisa o Nzambi mu lungisa ekani diandi. (Etu. 1:26-28) Kele vo Adami yo Eva bazitisa lukau lwau, e nza yawonso yadi kituka se paradiso yazala ye wantu besadilanga Nzambi ye kiese kiawonso.
20, 21. (a) Ekuma tufwete badikilanga longo nze nkubika yasikidisa Nzambi? (b) Nkia lukau tubadika lumingu lukwiza?
20 Vana ntandu, selo ya Nzambi bebadikilanga longo s’elau dia kembelela Yave. (Tanga 1 Korinto 10:31.) Nze una tulongokele, o kala ye kwikizi, sala entwadi yo sia mambu ma mwanda va fulu kiantete, Yave diyangidikanga yo siamisa longo. Muna kuma kiaki, diakala vo mu kubama twina mu sompa, yovo ekani dia siamisa yovo dia tanina longo tuna diau, entete tufwete badikilanga longo nze nkubika yasikidisa Nzambi. O sungamena diambu diadi dikutufila mu vanga wawonso tulenda mu baka nzengo zambote muna longo, zikala e ngwizani ye Diambu dia Nzambi. Muna mpila yayi, tusonga zitu muna lukau lwa longo ye kwa Yave wa Nzambi ona wavana lukau lwalu.
21 Kansi, o longo ke lwau kaka ko i lukau katuvana o Yave. Ke lwau kaka ko mpe lutwasanga kiese muna zingu. Mun’elongi dilanda, tubadika lukau lwakaka katuvana o Nzambi, i sia vo, lukau lwa kimpumpa.
Nkia Mvutu Ovana?
• Akazi Akristu ekuma bafwete kadila ye kwikizi?
• O sala entwadi ekuma dilenda siamisina longo?
• Aweyi akazi balenda sila Nzambi va fulu kiantete?
• Aweyi tulenda zitisila Yave w’Etuku dia longo?
[Yuvu ya Longoka]
[Mafoto zina muna lukaya lwa 15]
O sala entwadi disadisanga akazi mu kala akundi
