Nga Omenganga Umpumbulu?

“[Yesu] omengene umpumbulu.”—AYIB. 1:8.

1. Adieyi kalonga o Yesu mu kuma kia zola?

MUNA songa o mfunu a zola, Yesu Kristu wavovesa alongoki andi vo: “Nkanikinu ampa ikunusia, nuzolaziana; e nzola inuzolele, i nuzolaziananga. Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.” (Yoa. 13:34, 35) Yesu wakanikina alandi andi mu songanga nzol’a mvevo kwa muntu yo nkw’andi. O zola kwaku kukubaswaswanesa y’akaka. Yesu wabavovesa diaka vo: “Nuzol’atantu eno, nubasambil’ana bekunubangika.”—Mat. 5:44.

2. Alandi a Kristu nki bafwete menganga?

² Una kalonga alongoki andi mu kuma kia zola, Yesu wabalonga mpe dina bafwete menga. Edi tutanganga muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia Yesu: “Ozolele unsongi, omengene umpumbulu.” (Ayib. 1:8; Nku. 45:7) Ediadi disonganga vo ke tufwete zola kaka unsongi ko, kansi tufwete menga mpe umpumbulu yovo esumu. Yoane wa ntumwa wavova vo: “Konso on’ovangang’oma m’esumu, oma ma umpumbulu mpe i kevanga: esumu i umpumbulu.”—1 Yoa. 3:4.

3. Muna kuma kia menga umpumbulu, nkia mambu ma zingu tufimpa mun’elongi diadi?

 ³ Wau vo tu Akristu, tufwete kiyuvula: ‘Nga imenganga umpumbulu?’ Yambula twafimpa una tulenda mengena oma mambi mu mambu yá ma zingu kieto: (1) Una tubadikilanga o kolwa malavu, (2) una tubadikilanga mavangu ma mpandu, (3) una tubadikilanga mavangu ma zumba ye (4) una tubadikilanga awana bezolanga umpumbulu.

Kubundunwa ko kwa Malavu ma Nkolwa

4. Ekuma Yesu kakadila yo unkabu wa vova vava kavana lulukisu mu kuma kia kolwa malavu?

⁴ Ezak’e ntangwa o Yesu kanwanga vinyo, wabadikilanga yo se lukau lwa Nzambi. (Nku. 104:14, 15) Kansi, kasadilanga lukau lwalu mu mpila yambi ko muna bundunwa kwa malavu. (Nga. 23:29-33) Yesu wakala ye unkabu wa vova vava kavananga lulukisu mu kuma kia fu kiaki. (Tanga Luka 21:34.) O kolwa malavu dilenda fila muntu mu masumu makaka mampwena. Muna kuma kiaki, Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Ke nukolwa vinyo ko, dina ina ye yingalu, nuzala kaka yo mwanda.” (Ef. 5:18) Wavovesa mpe akento anunu muna nkutakani balembi “bundunwa kwa vinyo yayingi.”—Tito 2:3.

5. Nkia yuvu bafwete kukiyuvula awana benuanga malavu ma nkolwa?

⁵ Avo malavu onuanga, diambote wakiyuvula: ‘Nga ngina yo nyindu a Yesu mu kuma kia kolwa malavu? Kele vo muntu nzolele vana elongi mu kuma kia nua malavu, nga ikalanga yo unkabu wa vova? Nga inuanga malavu mu tina mpasi yovo mu vuvika ngindu? Nkia tezo kia malavu inuanga konso lumingu? Adieyi ivanganga kele vo muntu umpovese vo malavu mayingi inuanga? Nga mpaka ifilanga yovo funga makasi?’ O yambula vo malavu matubunduna, dilenda vunzanesa ngindu zeto yo lembi baka nzengo zambote. Alandi a Kristu bafwete siang’e ngolo za lunga-lunga e ngindu zau.—Nga. 3:21, 22.

Venga Mavangu ma Mpandu

6, 7. (a) O Yesu aweyi kabadikilanga Satana ye nkwiya? (b) Ekuma mavangu ma mpandu mesayanenanga o unu?

⁶ Ekolo kakala ova ntoto, Yesu wasianga Satana ye nkwiya e kitantu. Kayambulanga ko vo Satana kafwasa kwikizi kiandi. (Luka 4:1-13) Wazayanga yo venga e ntambu milenda yivisa ngindu ye mavangu mandi. (Mat. 16:21-23) Yesu wasadisanga akwa ntima miambote mu lembi kuyisia muna wisa kia nkwiya.—Maku 5:2, 8, 12-15; 9:20, 25-27.

⁷ Vava Yesu kayadikwa se Ntinu muna mvu wa 1914, wayinga Satana ye nkwiya miandi kun’ezulu kimana balembi dio yivisa. Muna kuma kiaki, ekani dia Satana owau i ‘tungianisa e nza yawonso.’ (Lus. 12:9, 10) Ke dikutusivikisanga ko mu mona vo mavangu ma mpandu mu sayana kaka mena. Nkia nzengo tufwete baka muna kuyitanina?

8. Mu kuma kia sola nsaka, nkia yuvu konso muntu kafwete kukiyuvula?

⁸ Nkand’a Nzambi utoma kutusonganga e vonza ya mavangu ma mpandu. (Tanga Nsiku 18:10-12.) O unu, Satana  ye nkwiya beyivisanga ngindu za wantu muna sadilanga filme, nkanda ye nsaka zinungununanga mavangu ma mpandu. Muna kuma kiaki, vava tusolanga e nsaka, konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: ‘Mu ngonde ziviokele, mana yatala muna filme, televizau, vídeo game yovo tanga mu nkanda, nga masangana ye mavangu ma mpandu? Nga ibakulanga o mfunu wa venga mavangu ma mpandu, yovo vonza malenda twasa ivezanga? Nga iyindulanga una Yave kebadikilanga e nsaka isolanga? Avo yasambukila mavangu ma Satana, nga o zola kwame muna Yave ye nsiku miandi miansongi kulenda kunsadisa mu yambula mavangu mama?’—Mav. 19:19, 20.

Lemvokela Lulukisu lwa Yesu mu Kuma kia Mavangu ma Zumba

9. Aweyi muntu kalenda songela vo umpumbulu kezolanga?

⁹ Yesu watatidilanga nkanikinu mia Yave mu kuma kia kiyakala ye kikento. Wavova vo: “Nga ke nwatanga wo ko, ovo, ona wabavanga kuna lubantiku eyakala yo nkento kabavang’e? Ovovele mpe vo, muna diambu diadi o’yakala kafwete yambwil’o s’andi yo ngw’andi, katatidil’o nkaz’andi; yau ewole bakala se nitu mosi. Ke bekala diaka nwole ko, se nitu mosi kaka. Dianu vo, kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” (Mat. 19:4-6) Yesu wazaya wo vo mana tutalanga malenda vanga diambu muna ntima mieto. Mun’Elongi vana Mongo, Yesu wavova vo: “Nwawidi wo wavovwa vo, ke nute zumba ko: Kansi omono inusamunwini vo, konso on’otungununa nkento, kanlengokelw’o moyo, zumba kia nsi a ntima katele yandi.” (Mat. 5:27, 28) Awana bevezanga lulukisu lwa Yesu besonganga vo umpumbulu bezolanga.

10. Yik’e nona kisonganga vo muntu olenda sund’e fu kia tala mavangu masafu.

¹⁰ Satana onungununanga e zumba muna sadilanga nkanda yovo filme zisonganga mavangu masafu (pornografia). E nza tuzingilanga yazala ye mavangu mama. Diampasi dikalanga kw’awana betanganga yovo tala mavangu masafu mu katula ngindu zambi muna ntima. Balenda kituka s’abundu a tanga yovo tala mavangu ma zumba. Badika dina diabwila Nkristu mosi. Wavova vo: “Mavangu masafu yatalanga kuna sweki. Yakota mu nza yakaka ina yabanzanga vo yavambuka ye yina yasadilanga Yave. Yazaya wo vo evangu diadi diambi. Kansi, yayindulanga vo Yave wakinu tonda e salu kiame.” Nki kiasadisa mpangi ndioyo mu soba ngindu? Wavova vo: “Kana una vo diampasi diakala, yabak’e nzengo za kwenda mokena y’akuluntu mu kuma ki’evangu diame.” O mpangi ndioyo wasunda evangu diadi diasafu. Wakudikila vo: “Vava yavelelesa zingu kiame muna sunda esumu diadi, yamona vo se ntona zambote ngina zau.” Awana bemenganga umpumbulu bafwete siang’e ngolo za menga e fu kia tanga yovo tala mavangu masafu.

11, 12. Aweyi tulenda mengena umpumbulu vava tusolanga miziki?

¹¹ Mana mevovwanga muna miziki malenda vanga diambu muna ntima mieto. Miziki i lukau lwatuka kwa Nzambi. Tuka kuna nz’ankulu, e nkunga misadilwanga muna nsambil’aludi. (Luv. 15:20, 21; Ef. 5:19) Kansi, e nza ya Satana inungununanga e miziki misanisinga mavangu ma zumba. (1 Yoa. 5:19)  Aweyi olenda zayila kana vo e miziki owanga miasafu yovo ve?

¹² Diambote wakiyuvula: ‘Nga e nkunga iwanga mavangu mansoki, ma zumba yovo mvovo mia lutiangu misanisinanga? Avo ntangidi e mvovo mia nkunga iwanga vana vena muntu akaka, nga okwikila vo umpumbulu imenganga? Nga e mvovo miami misonga vo ntim’ame wayiva?’ Ke tulendi vova ko vo umpumbulu tumenganga kele vo tusanisinanga mavangu mambi muna nkunga. Yesu wavova vo: “Mana mevaikila muna nua, muna ntima metuka: i mau mana mefunzula muntu. Kadi muna ntima metukanga makani mambi, mponda, zumba, ngyambila, ngiya, umbangi waluvunu, ntiangu.”—Mat. 15:18, 19; tezanesa ye Yakobo 3:10, 11.

Kala yo Nyindu a Yesu mu Kuma kia Awana Bezolanga Umpumbulu

13. O Yesu aweyi kabadikilanga awana bayivananga mun’esumu?

¹³ Yesu wavova vo asumuki yovo yimpumbulu kayiza bokela kimana baviluk’o ntima. (Luka 5:30-32) Aweyi kabadikilanga awana bayivananga mun’esumu? Yesu walukisa wantu mu lembi vukumunwa kwa wantu awaya. (Mat. 23:15, 23-26) Wavova mpe vo: “Ke yandi ko okumpovesanga vo, e Mfumu, e Mfumu, i yun’okota muna kintinu ki’ezulu; ndiona kak’ovangang’o luzolo lu’Es’ame wina kun’ezulu. E lumbu kiakina [kina Nzambi kefundisa e nza], engi bekumpovesa vo, e Mfumu, e Mfumu, ke yeto ko twasakwila muna nkumbu aku, yo muna nkumbu aku twavaikisila nkwiya, yo muna nkumbu aku twavangila mavangu mayingi mankum’e?” Kansi, Yesu obembola awana bekuyivananga mun’esumu lembi viluk’o ntima muna kubavovesa vo: “Nukatuk’ova ngina.” (Mat. 7:21-23) Ekuma befundisilwa? E kuma kadi wantu awaya Nzambi bekendelekanga yo mwesa akaka e mpasi muna mavangu mau mambi.

14. Ekuma asumuki ana balembi vilukang’o ntima bevaikisilwanga muna nkutakani?

¹⁴ Nkand’a Nzambi uvovanga vo asumuki ana balembi vilukang’o ntima bafwete vaikiswa muna nkutakani. (Tanga 1 Korinto 5:9-13.) Ediadi diamfunu mu kuma tatu: (1) muna lembi vezesa nkumbu a Yave, (2) muna tanina nkutakani yalembi yiviswa, (3) muna sadisa nsumuki kaviluk’o ntima kele vo dilendakana.

15. Avo tuzolele sikila ye kwikizi muna Yave, nkia yuvu yamfunu tufwete kiyuvula?

¹⁵ Nga tutangininanga Yesu muna mpila tubadikilanga awana bekuyivananga mun’esumu? Tufwete kiyuvula yuvu eyi: ‘Nga nkumbu miayingi ikalanga yo muntu wavaikiswa yovo wakivaikisa muna nkutakani y’Akristu? Adieyi tuvova kele vo muntu ndioyo yitu kieto ona ke tuzingilanga diaka nzo mosi ko?’ E diambu diadi dilenda kikilu tonta kwikizi kieto muna Nzambi yo songa kana vo tuzolanga unsongi yovo ve. *

16, 17. Nkia mpasi kanwana zau ngudi mosi una vo Nkristu? Nki kiansadisa mu tatidila nkubika ya vaikisa nsumuki olembi vilukang’o ntima muna nkutakani?

¹⁶ Badika nona kia mpangi mosi ankento.  Entete, mwan’andi ambuta Yave kazolanga. Kuna kwalanda, wayivana mun’esumu lembi viluk’o ntima. Muna kuma kiaki, wavaikiswa muna nkutakani. O mpangi ankento Yave kazolanga, kansi wazolanga mpe mwand’andi. Diampasi diakala kwa yandi mu lemvokela nkanikinu wa Nkand’a Nzambi wa lembi vanga kikundi yo mwan’andi wavaikiswa.

¹⁷ Nki’elongi wadi vana kwa mpangi ankento ndioyo? Nkuluntu mosi wansadisa mu sungamena vo Yave ozeye e ntantu kemonanga. O mpangi wamvovesa vo kayindula e ntantu kamona o Yave vava e mbasi zandi zakaka zakolama. Nkuluntu wansonga vo Yave wakanikina vo asumuki ana balembi vilukang’o ntima bavaikiswa muna nkutakani, kana una vo ozeye e ntantu dilenda twasa e diambu diadi. Mpangi ankento walemvokela elongi kavewa yo tatidila e nkubika ya vaikisa muntu muna nkutakani. * Yave oyangalelanga awana besonganga kwikizi kia mpila yayi.—Nga. 27:11.

18, 19. (a) Adieyi tusonganga vava tuvenganga vanga kikundi y’awana bekuyivananga mun’esumu? (b) O song’e kwikizi muna Nzambi ye nkubik’andi nkia nluta dilenda twasa?

¹⁸ Avo diambu diadi onwananga diau, sungamena vo Yave ozeye e ntantu omonanga. Muna lembi vanga kikundi yo muntu wavaikiswa yovo wakivaikisa muna nkutakani, osonga vo omenganga mavangu mana kavanga. Kansi, osonganga mpe vo ozolanga ndiona wasumuka ye wete diandi ovavanga. E kwikizi kiaku muna Yave kilenda sadisa ndiona wavaikiswa mu viluk’o ntima yo vutuka kwa Yave.

¹⁹ Muntu mosi wavaikiswa muna nkutakani, i bosi wavutuka, wasoneka vo: “Ngina ye kiese wau vo Yave otoma zolanga nkangu andi yo vava vo nkutakani andi yakala yavelela. Dina dilenda moneka vo diambi kwa wantu a nza, i diambu diamfunu ye dia zola tufwete vanga.” Nga obenze vo muntu ndioyo wadi bakula diambu diadi kele vo ampangi muna nkutakani kumosi ye yitu yandi bavanga yandi kikundi ekolo kavaikiswa muna nkutakani? Avo tuyikamene nkubika ya Nkand’a Nzambi ya vaikisa muntu muna nkutakani, tusonga vo unsongi tuzolanga yo kwikila vo Yave kaka una ye wisa kia sikidisa nsiku.

“Numenga Bi”

20, 21. Ekuma tufwete longokela menga umpumbulu?

²⁰ Petelo wa ntumwa walukisa vo: “Nulungalala, nuyingila.” Ekuma? E kuma kadi “o ntantu eno Nkadi Ampemba, nga nkosi ankwinti ovemanga, kend’avavi ona kevempola.” (1 Pet. 5:8) O muntu ndioyo lenda kala ngeye, nanga vo walongoka menga umpumbulu.

²¹ O menga edi diambi ke diambu diakete ko. Mun’esumu tuwutukilanga, e nza mpe tuzingilanga zolela ya nitu inungununanga. (1 Yoa. 2:15-17) Kansi, avo tutanginina Yesu Kristu yo kala yo zola muna Yave wa Nzambi, tulenda kweto menga umpumbulu. Yambula twabak’e nzengo za ‘menga o bi’ yo kala ye vuvu vo Yave “olundanga . . . minkwikizi miandi: Okubakôla muna moko ma yimpumbulu.”—Nku. 97:10.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Adieyi dilenda kutusadisa mu fimpa e fu yeto mu kuma kia nua malavu ma nkolwa?

• Adieyi tulenda vanga mu venga mavangu ma mpandu?

• O tanga yo tala mavangu ma zumba ekuma dinina diavonza?

• Aweyi tulenda songela vo tumenganga umpumbulu kele vo ndiona tuzolanga ovaikisu muna nkutakani?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 29]

Avo malavu ma nkolwa ozolele nua, nkia yuvu ofwete kiyuvula?

[Foto ina muna lukaya lwa 30]

Keba e ntambu mia Satana mu kuma kia nsaka

[Foto ina muna lukaya lwa 31]

Ndiona otalanga mavangu masafu nki kezolanga?