Tusadila Yave yo Zitu Wawonso
Tusadila Yave yo Zitu Wawonso
“Konso oma mazitu, . . . nubadika mo.”—FILI. 4:8.
1, 2. Nki kifilanga wantu ayingi ova nza yayi mu kuyivana muna nsaka? Nkia yuvu divaikisanga?
EKOLO tuzingilanga i kisundidi e mpasi muna lusansu lwa wantu. Kuna kw’awana ke bena ye ngwizani ambote ko yo Yave, diampasi kikilu dikalanga mu zizidila e ntangwa yayi yampasi tuzingilanga. (2 Tim. 3:1-5) Wantu awaya ke belendanga sukisa mpasi zau za lumbu ke lumbu ko. Muna lembi tokana kwayingi, ndonga bekuyivananga muna nsaka za mpila mu mpila kimana bavilakana mpasi zau.
2 Muna veng’e mpasi za zingu, nkumbu miayingi o wantu besiang’e nkembo va fulu kiantete. Avo ke tukebele ko, yeto Akristu mpe tulenda vanga diau adimosi. Aweyi tulenda vengela diambu diadi? Nga ediadi disongele vo tufwete venganga nsaka zawonso? Aweyi tulenda kadila ye tezo vana vena nsaka ye kiyekwa tuna kiau? Nkia nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mifwete kutufila kimana twalembi viokesanga tezo, kana una vo tusonganga zitu muna mambu ma zingu?
Kala Nkwa Zitu mu Nza Yayi Yazola Nkembo
3, 4. Nkand’a Nzambi aweyi ukutusadisilanga mu zaya mfunu wa kala nkwa zitu?
3 Mu nza yayi, o wantu nkembo besianga vana fulu kiantete. (2 Tim. 3:4) Etima dia sakana dilenda sia ngwizani eto yo Yave mu vonza. (Nga. 21:17) Muna kuma kiaki, muna nkanda kasonekena Timoteo yo Tito, Paulu wa ntumwa wavana mpe elongi muna diambu dia kala nkwa zitu. O sadila elongi diadi dilenda kutusadisa mu lembi vukumunwa kwa wantu a nza muna mpila bebadikilanga zingu.—Tanga 1 Timoteo 2:1, 2; Tito 2:2-8.
4 Kuna nz’ankulu, Solomo wasoneka mu kuma kia vaulanga ntangwa ya fimpa oma masundidi o mfunu muna zingu, vana fulu kia kuyivana muna nkembo. (Kim. 3:4; 7:2-4) Elo, muna kuma kia kufama kwa zingu, tufwete ‘siamanana’ kimana twavuluka. (Luka 13:24) Muna kuma kiaki, tufwete kwamanana badika mawonso mena vo “mazitu.” (Fili. 4:8, 9) Ediadi disongele vo twasianga sungididi muna mambu mawonso ma zingu kieto kia Kikristu.
5. Nkia diambu dia zingu tufwete sianga sungididi?
5 Kasikil’owu, muna tanginina Yave yo Yesu, Akristu bezayanga o mfunu wa kala ye fululu kia sala. (Yoa. 5:17) Muna kuma kiaki, betoma sanisinwanga kwa wantu wau vo asadi ambote ana balenda bundw’e vuvu. Musungula awana bena vo mase, bafwete salanga kwayingi mu lungisa nsatu za esi nzo zau. Kadi, o lembi lungisa nsatu za nitu za esi nzo, diau adimosi kwandi yo muntu ‘ovakwidi Yave o nkalu.’—1 Tim. 5:8.
Zitu ye Kiese kia Nsambil’eto
6. Aweyi tuzayidi wo vo tufwete sadila Yave yo zitu wawonso?
6 Yave ovavanga vo twansadila yo zitu wawonso. Kasikil’owu, muna Nsiku a Mose, Aneyisaele mfwilu miayingi babakanga vava bayambulanga sambila Yave. (Yos. 23:12, 13) Muna tandu kiantete, ngolo diavavanga kw’alandi a Kristu kimana malongi maluvunu ye fu yambi yalembi kota muna nsambil’aludi. (2 Yoa. 7-11; Lus. 2:14-16) O unu, Akristu akieleka betoma siang’e sungididi muna nsambil’au.—1 Tim. 6:20.
7. Aweyi Paulu kakubamenanga muna salu kiandi kia umbangi?
7 E salu kieto kia umbangi kiese kiayingi kitwasanga. Kansi, muna kala ye kiese muna salu kia umbangi, tufwete toma kubamanga. Paulu wasonga una kavwilanga awana kalonganga o mfunu. Wasoneka vo: “Kuna kwa wantu awonso, nkitukidi se mpwa zawonso, muna mpuluza zawonso yavuluzil’akaka. Mawonso mvangilanga mo muna diambu dia nsangu zambote, yakala zau e ntwadi.” (1 Kor. 9:22, 23) Paulu wakalanga ye kiese kia sadisa wantu muna mwanda yo vava una kalenda lungisila nsatu z’awana kalonganga. Ediadi diansadisanga mu kubakasakesa yo kubafila mu sambila Yave.
8. (a) Aweyi tufwete badikilanga wantu tulonganga muna salu kia umbangi? (b) O fila elongi dia Nkand’a Nzambi aweyi diwokeselanga kiese muna salu kia umbangi?
8 Nkia mfunu kiakala e salu kia umbangi kwa Paulu? Wayikitula se mbundu kwa Yave ye kw’awana bawanga e nsangu zambote. (Roma 12:11; 1 Kor. 9:19) Vava tulonganga wantu e Diambu dia Nzambi, kiakala vava tufilanga elongi dia Nkand’a Nzambi, yovo muna lukutakanu lw’Akristu yovo muna Nsambila ya Esi Nzo, nga tuzayanga e mbebe tuna yau kw’awana tulonganga? Nanga tulenda mona vo o fila elongi dia Nkand’a Nzambi diambu diampasi. Elo, ezak’e ntangwa divavanga vo twayambula salu ya yeto kibeni yo sadila ntangwa yayi mu sadisa akaka. Kansi, nga ediadi ke ngwizani dina ko ye mvovo mia Yesu vo ‘edi diviokele e kiese, dia vana, ke mu tambula ko’? (Mav. 20:35) E salu kia longa wantu e nzil’a luvuluzu kiese kiayingi kitwasanga ke mu salu yakaka ko.
9, 10. (a) O kala nkwa zitu nga disongele vo ke tufwete sakana ko yo wantu akaka? Sasila. (b) Adieyi dilenda sadisa nkuluntu mu kasakesa akaka yo kumfinama?
9 Kala nkwa zitu ke disongele ko vo ke tufwete sakana ko yo wantu. Yesu wasisa mbandu ambote kadi kalonganga kaka ko, kansi wavaulanga mpe ntangwa ya sakana yo vanga kikundi y’akaka. (Luka 5:27-29; Yoa. 12:1, 2) Kala nkwa zitu ke disongele mpe ko vo tufwete kala ye mpwa ya muntu olembi sevanga. Kele vo Yesu kakadi ye fu kia seva ko, o wantu ke badi kumfinama ko. Kana nkutu yingyana-ngyana, ke bakalanga yo wonga ko wa kumfinama. (Maku 10:13-16) Aweyi tulenda tanginina e mpila ina Yesu kakadila ye tezo?
10 Mu kuma kia nkuluntu mosi, mpangi mosi wavova vo: “Ke zolanga vangila mambu mu nsaka ko, kansi ke vavanga ko vo akaka bakala alunga.” Nga ediadi dilenda vovwa mu kuma kiaku? Diambote twakalanga ye tezo mu mana tuvavanga kw’akaka. Kasikil’owu, wana beyangalalanga vava mase bekubavananga salu ina balenda sala, mun’owu wa ntela ye ngangu zau. Diau adimosi, akuluntu balenda kasakesa ampangi muna nkutakani bazikuka muna mwanda yo kubasonganga una balenda sadila e salu bevewanga. Vana ntandu, vava nkuluntu kesonganga tezo mu mpila kekuyibadikilanga, ediadi dikasakesa akaka yo kumfinama. (Roma 12:3) Mpangi mosi ankento wavova vo: “Kiyangalalanga ko vava nkuluntu kevangilanga mambu muna nsaka. Kansi, avo ke zolanga seva ko, diampasi dikalanga mu kumfinama.” Wakaka wavova vo akuluntu akaka “wonga bevananga kadi ke bezolanga seva ko.” Akuluntu bafwete sianga ngolo za lembi kulula kiese bekalanga kiau ampangi kia sambila Yave wa ‘Nzambi a kiese.’—1 Tim. 1:11.
Vava Kiyekwa Muna Nkutakani
11. O ‘vava ukengi’ muna nkutakani aweyi disongele?
11 Vava Paulu kakasakesa mpangi z’akala muna nkutakani mu kuyifwanisa mu tambula kiyekwa, kakala y’ekani dia kubakasakesa ko mu vava etunda. Wasoneka vo: “O muntu ovo ukengi kevava, salu kiambote kazolele.” (1 Tim. 3:1, 4) O ‘vava ukengi’ disongele vo mpangi z’akala bafwete kala y’etima dia yima fu ya mwanda ilenda kubasadisa mu sadila mpangi zau. Avo mpangi eyakala wavubwa se vioka mvu mosi, osianga ngolo za lungisa nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mina muna 1 Timoteo 3:8-13 mu kuma kia selo ya salu, olenda kwandi vewa kiyekwa. E tini kia 8 kivovanga vo: ‘Aselo mpe diau adimosi bafwete kala akwa zitu.’
12, 13. Yika dina mpangi za matoko balenda vanga mu kuyifwanisa mu tambula kiyekwa?
12 Nga u mpangi etoko osadilanga Yave yo zitu wawonso? Vena mpila zayingi olenda kuyifwanisina mu tambula kiyekwa. Imosi muna mpila i tomesa e mpila osilanga umbangi. Nga oyangalalanga sala entwadi y’ampangi a ntela zawonso muna salu kia umbangi? Nga osianga ngolo za vava muntu olenda longoka yandi Nkand’a Nzambi? Vava ofilanga elongi dia Nkand’a Nzambi mun’owu wa tuludiku tuvewanga muna tukutakanu tw’Akristu, olenda tomesa e mpil’aku ya longa. Vana ntandu, olongoka song’e ngemba kwa ndiona olongokanga e nzila za Yave. Vava nlongoki keyantika bakula o mfunu wa vanga nsobani, olongoka una lenda songela luzindalalu yo kala ye ndekwa za kunsadisa kasadila e nsiku mia Nkand’a Nzambi.
13 Yeno aleke, nulenda kuyivana mu sadisa anunu muna nkutakani muna vanganga wawonso nulenda. Nulenda van’e moko muna salu kia velelesa Eseka dia Kintinu. Vava nuvanganga dina nulenda mu vana lusadisu muna konso salu, etima dieno dia kuyivana kuna mvevo disonga vo nuyangalelanga uselo weno. Nze Timoteo, nulenda longoka lunga-lunga salu ya nkutakani.—Tanga Filipi 2:19-22.
14. Aweyi aleke balenda ‘teka tontelwa’ mu zaya kana vo bafwana sala muna nkutakani?
14 Akuluntu, nusianga sungididi kia vana e salu kw’aleke ana besianga ngolo za ‘tina maketo ma toko’ yo tatidila ‘unsongi, lukwikilu, zola, ungudi’ kumosi y’awana besonganga fu yambote. (2 Tim. 2:22) Muna kubavananga e salu muna nkutakani, aleke balenda ‘teka tontwa’ mu zaya kana vo bafwana lungisa kiyekwa kiau, kimana ‘lunungunuku lwau lwamoneka kw’awonso.’—1 Tim. 3:10; 4:15.
Kala Nkwa Zitu Muna Nkutakani ye Kuna Nzo
15. Mun’owu wa 1 Timoteo 5:1, 2, aweyi tulenda zitisila akaka?
15 Kala nkwa zitu divavanga mpe vo twazitisanga mpangi zeto z’akala ye z’akento. Mun’elongi kavana Timoteo, Paulu wasonga o mfunu wa zitisa akaka. (Tanga 1 Timoteo 5:1, 2.) Ediadi diamfunu kikilu, musungula muna mpila ina tukadilanga yo wan’amakento yovo wan’amakala. E mbandu kasonga o Yobi ya zitisa akento, musungula nkaz’andi, yafwana tangininwa. Wasianga ngolo za lembi sikamesa e nzola kwa nkento akaka. (Yobi 31:1) O zitisa mpangi zeto z’akala ye z’akento dikutufila mu lembi sikamesa e nzol’au yovo vanga diambu dilenda kubakakidila balembi kutufinama. O zitisa akaka diamfunu kikilu, musungula vava toko ye ndumba bebandanga kimakangu y’ekani dia sompana. O Nkristu una vo nkwa zitu kafwete venga e fu kia sakanena ngindu za mwan’ankento yovo za mwan’eyakala.—Nga. 12:22.
16. E mpila wantu akaka ova nza bebadikilanga e fulu kia yakala yo se aweyi iswaswanene ye mpila keyikilwanga muna Nkand’a Nzambi?
16 Tufwete mpe kebanga muna lembi veza e mbebe twavewa kwa Nzambi muna nzo. E nza ya Satana ifilanga wantu mu veza e fulu kia yakala ye kia se. Mana mesongwanga muna televizau ye filme ye mu nsaka zakaka zitu wa mase mekululanga. Kansi, Nkand’a Nzambi usonganga vo yakala ovwidi mbebe yampwena muna kunyikila vo “ntu a nkaz’andi.”—Ef. 5:23; 1 Kor. 11:3.
17. O yikama e nsambila ya esi nzo aweyi disongelanga vo tuzitisanga kiyekwa kieto?
17 O yakala lenda lungisa e nsatu za nitu za esi nzo andi. Kansi, avo ke lungisanga nsatu zau za mwanda ko, dilenda songa kena ye ngangu yo umbakuzi ko. (Nsi. 6:6, 7) Muna kuma kiaki, e sono kia 1 Timoteo 3:4 kisonganga vo, avo u se ovavanga kiyekwa muna nkutakani, ofwete kala muntu “on’otoma ludikanga nzo a yandi kibeni, wina yo wan’andi alemvo yo zitu.” Ukiyuvula: ‘Nga ivaulanga e ntangwa ya kala y’elongi dia esi nzo?’ Akento akaka Akristu bewondelelanga akazi au mu vita ntu muna mambu ma mwanda. Konso yakala kafwete songa vo ozitisanga kiyekwa kiandi. O nkento una vo Nkristu kafwete yikamanga e nkubika za Nsambila ya Esi Nzo yo sadisa nkaz’andi mu sikidisa nkubika yayi.
18. Aleke aweyi balenda longokela sia sungididi muna mambu masundidi o mfunu muna zingu?
18 Wana mpe bafwete kasakeswanga mu sia sungididi muna mambu masundidi o mfunu muna zingu. (Kim. 12:1) Ke diambi ko vava wana belongokanga sala kwayingi yo sala salu ya nzo ina muna tezo kiau. (Man. 3:27) Vava Davidi wa ntinu kakala nleke, walongoka kala mvungudi ambote. Walongoka mpe salu kia yimbila. E ngangu zazi zamfila mu kwenda sadila kuna lumbu lwa ntinu a Isaele. (1 Sam. 16:11, 12, 18-21) Ka lukatikisu ko vo Davidi kasakananga vava kakala nleke, kansi walongoka mpe umbangu wamfunu owu kasadila mu kembelela Yave muna mvu mialanda. O kala mvungudi ambote diansadisa mu fila nkangu a Isaele muna luzindalalu lwawonso. Aleke, nga nulongokanga salu eyi isinga kunusadisa mu sadila Mvangi eno yo kala wakubama mu lungisa kiyekwa kieno kuna sentu?
Kalanga ye Tezo
19, 20. Nkia tezo tufwete kala kiau muna mpila tubadikilanga yeto kibeni ye nsambil’eto?
19 Yeto awonso tulenda sia ngolo za kalanga ye tezo mu mpila tukuyibadikilanga. Ke tufwete kalanga ko nze muntu olembi sevanga. Ke tuzolele ‘wokesa unsongi wa yeto kibeni ko.’ (Kim. 7:16) O seva ezak’e ntangwa kulenda kulula ntantani, kiakala kuna nzo, kuna salu yovo vava tukalanga ye mpangi zeto z’akala ye z’akento. Esi nzo bafwete kebanga sakisa tumba akaka muna lembi fwasa luvuvamu muna nzo. Muna nkutakani, yeto awonso tulenda longoka e fu kia seva yo sakana y’akaka, yo kasakesanga akaka muna mbokena zeto yovo vava tulonganga.—2 Kor. 13:10; Ef. 4:29.
20 Mu nza tuzingilanga, wantu ke bezitisanga Yave ko ngatu nsiku miandi. Nswaswani yo yau, nkangu a Yave bebadikilanga lemvo ye kwikizi kiau muna Nzambi nze lekwa kiamfunu kikilu. Ekwe kiese kia kala mosi muna buka kia wantu awaya besambilanga Yave ye “zitu” wawonso! Yambula twakwamanana songa tezo muna mpila tubadikilanga zingu ye nsambil’eto.
Nkia Mvutu Ovana?
• Ekuma tufwete vengela e mpila ina wantu a nza bebadikilanga zingu?
• Aweyi tulenda songela kiese yo zitu muna salu kieto kia umbangi?
• E mpila tubadikilanga tambula kiyekwa aweyi ilenda songela vo tuvangilanga mambu muna zitu yovo ve?
• O zitisa mpangi zeto y’esi nzo eto ekuma ke dinina diambu dia sakana ko?
[Yuvu ya Longoka]
[Mafoto zina muna lukaya lwa 12]
Yakala ofwete lungisanga nsatu za nitu ye za mwanda za esi nzo andi
