Nsangu Zambote Zina Wantu Awonso Bavwidi o Mfunu
Nsangu Zambote Zina Wantu Awonso Bavwidi o Mfunu
“Nsangu zambote . . . i nkum’a Nzambi muna luvuluku.”—ROMA 1:16.
1, 2. Ekuma osamunwinanga e “nsangu zambote za kintinu”? Nkia mambu otoma vovelanga?
‘I KALANGA ye kiese kia samuna nsangu zambote lumbu yawonso.’ Nanga ongeye mpe wavova kala e mvovo miami. Wau vo u Mbangi a Yave, ozeye o mfunu wa samuna “e nsangu zazi zambote za kintinu.” Nanga wafwana mu vova muna ntu e ungunza wa Yesu mu kuma salu kiaki.—Mat. 24:14.
2 Vava osamunang’e “nsangu zambote za kintinu,” salu kina Yesu kayantika osalanga. (Tanga Luka 4:43.) Dimosi muna mambu otoma vovelanga i dia sia vo ke kolo ko Nzambi osukisa mpasi za wantu. Muna ‘mpasi zayingi,’ ofwasa nsambila zaluvunu yo fwasa yimpumbulu muna velelesa o ntoto. (Mat. 24:21) Nanga osamunanga mpe vo Kintinu kia Nzambi kivutulwisa Paradiso ova ntoto kimana wantu bazingila muna luvuvamu ye kiese. Elo, “e nsangu zambote za kintinu” zimosi muna “nsangu zambote [zateka samunwa] kwa Abarayama vo, omo ngeye, e zula yawonso isambulwilwa.”—Ngal. 3:8.
3. Ekuma tulenda vovela vo Paulu wa ntumwa watoma yika e mvovo nsangu zambote muna nkand’a Roma?
3 Vena ye diambu diamfunu muna nsangu zambote dina wantu bavwidi o mfunu, kansi ke tutoma dio sianga sungididi ko. Muna nkand’andi kwa esi Roma, muna sono ya Kingerekia, Paulu wa ntumwa nkumbu mosi kaka kasadila e mvovo “kintinu.” Kansi, nkumbu 12 kasadila mvovo “nsangu zambote.” (Tanga Roma 14:17.) Nkia diambu dia nsangu zambote Paulu kavovela nkumbu miayingi muna nkanda wau? Ekuma e nsangu zambote zinina zamfunu? Ekuma tufwete dio sungamenanga ekolo tusamunang’e “nsangu zambote za Nzambi” kwa wantu muna zunga kieto?—Maku 1:14; Roma 15:16; 1 Tes. 2:2.
Dina esi Roma Bavwang’o Mfunu
4. Vava Paulu kakala muna pelezo mu nkumbu antete kuna Roma, nki kasilanga umbangi?
4 O badika dina Paulu kavova vava kakala muna pelezo mu nkumbu antete dilenda kutulonga mambu mamfunu. Tutanganga vo vava ndonga muna Ayuda bayendanga kunkingula, wabasila ‘umbangi mu kuma kia (1) kintinu kia Nzambi yo kubakwikidisa mu kuma kia (2) Yesu.’ Nkia nluta diatwasa? “Akaka bakwikidi mambu mavovelo, akaka balembele kwikila.” I bosi, kuna ngemba zawonso, Paulu ‘watambulanga awonso ana bayizanga kwa yandi, yo teleka (1) kintinu kia Nzambi, yo longel’o mambu ma (2) Mfumu Yesu Kristu.’ (Mav. 28:17, 23-31) Elo, Paulu wasianga sungididi muna Kintinu kia Nzambi. Kansi, nkia diambu diaka kavovela? Diambu diamfunu dia Kintinu, i sia vo, fulu kia Yesu mun’ekani dia Nzambi.
5. Nkia diambu diamfunu kavovela o Paulu muna nkand’a Roma?
5 Wantu awonso bafwete zaya Yesu yo kwikila muna yandi. Muna nkand’a Roma, Paulu wavovela diambu diadi. Entete wasoneka vo “Nzambi . . . ona nsadilanga kuna mwand’ame muna nsangu zambote za Mwan’andi.” Wakudikila vo: “Kimwene nsangu zambote nsoni ko: kadi i nkum’a Nzambi muna luvuluku lua konso on’okwikilanga.” I bosi wayika e ntangwa ina “kifundisa Nzambi o mambu maswekama ma wantu, mun’owu wa nsangu zame zambote, muna Yesu Kristu.” Wavova diaka vo: “Tuka kuna Yerusaleme, yo muna muzungidi, yakuna Ilureko ntomene samwin’e nsangu zambote za Kristu.” * (Roma 1:9, 16; 2:16; 15:19) Adieyi obenze? Ekuma Paulu katoma vovela mu kuma kia Yesu Kristu kwa esi Roma?
6, 7. Aweyi nkutakani ya Roma yayantikila? Nkia mpila wantu bakala mo?
6 Ke tuzeye ko una wayantikila e nkutakani ya Roma. Nga Ayuda yovo minkwikila mia kiyuda ana bakala muna nkinzi a Pentikosti ya mvu a 33 wa Tandu Kieto, bakituka Akristu vava bavutuka kuna Roma? (Mav. 2:10) Nga Akristu ana bakala vo minkiti yau basayanesa e ludi kuna Roma? Diakala i wau yovo ve, vava Paulu kasoneka nkand’a Roma, muna mvu wa 56 wa Tandu Kieto, e nkutakani yakikadila se tuka kolo. (Roma 1:8) Nkia mpila wantu bakala muna nkutakani yayi?
7 Akaka muna yau Ayuda. Vava Paulu katwika mavimpi kwa Anderoniko yo Yunia wabayikila vo “ayitu yame” disongele vo yitu yandi yakala vo Ayuda. Akwila yo nkaz’andi Peresekila ana bavanganga e nzo za ngoto yo zingila kuna Roma, Ayuda mpe bakala. (Roma 4:1; 9:3, 4; 16:3, 7; Mav. 18:2) Kansi, mpangi zayingi z’akala ye z’akento zina Paulu katwikila mavampi Esi Zula. Akaka nanga esi “lumbu lua Kaisa,” i sia vo, ntaudi za Kaisa y’akaka mun’asadi andi.—Fili. 4:22; Roma 1:6; 11:13.
8. Esi Roma nkia diambu banwananga diau?
8 Akristu awonso kuna Roma diambu diampasi banwananga diau. Diau adimosi mpe yo yeto. Paulu wavova vo: “Awonso basumuka, yo funga muna nkembo a Nzambi.” (Roma 3:23) Kieleka, awonso batanga nkand’a Paulu bafwana sungamena vo asumuki yo kwikila muna nkubika kavanga Nzambi muna singika e diambu diadi.
Wantu Bafwete Sungamenanga vo Asumuki
9. Paulu nkia nluta kayika milenda tuka muna nsangu zambote?
9 Kuna lubantiku lwa nkand’andi kwa esi Roma, Paulu wayika e nluta mitwasa e nsangu zambote zina kasamunanga. Wavova vo: “Kimwene nsangu zambote nsoni ko: kadi i nkum’a Nzambi muna luvuluku lua konso on’okwikilanga; e ntete kuna kwa Nyuda, yo kuna kwa Mungerekia.” Elo, luvuluku lulendakana. Kansi, lukwikilu mfunu lwina nze una usonganga e mvovo mia Kabakuke 2:4: “O nsongi muna lukwikilu i kekadil’o moyo.” (Roma 1:16, 17; Ngal. 3:11; Ayib. 10:38) Kansi, aweyi e nsangu zambote, ezi zilenda vuluza wantu, zinin’e ngwizani ye diambu dia sia vo “awonso basumuka”?
10, 11. Ekuma dina diasonama muna Roma 3:23 ke dinina dianzenza ko kwa wantu ayingi? Kansi ekuma dinina dianzenza kw’akaka?
10 Muna kala ye lukwikilu, o muntu kafwete sungamena vo nsumuki. E ngindu zazi ke zilendi kala zanzenza ko kw’awana bekwikilanga muna Nzambi yo kala yo zayi wafwana wa Nkand’a Nzambi. (Tanga Kimpovi 7:20.) Batonda yovo lembi tonda, nanga bazeye dina Paulu kazola vova vava kasoneka vo: “Awonso basumuka.” (Roma 3:23) Elo, vava tusilanga umbangi, tuwanananga ye wantu ayingi ana ke bebakulanga diambu diadi ko.
11 Muna nsi zakaka, e mpila kesansukilanga muntu ikumfilanga mu lembi sungamena vo nsumuki yovo esumu kasambukila. Kansi, nanga ozeye wo vo vilwa kevanganga, fu yambi kena yau ye vena ye mambu mambi kevanganga. Omonanga mpe vo diau adimosi divangamanga kw’akaka. Kana una vo i wau, mu kuma kia mpila kasansukila, ketoma bakulanga ko ekuma yandi yovo akaka bevangilang’o vilwa. Muna ndinga zakaka, avo ovovese muntu vo nsumuki, akaka balenda yindula vo kimpumbulu yovo nsiku kekululanga. Kieleka, o muntu osansukilanga mu fulu ya mpila yayi, diampasi dikalanga mu kuyibadikila vo nsumuki muna nsasa yina Paulu kayika.
12. Ekuma ayingi ke bekwikidilanga ko vo wantu awonso asumuki?
12 Kana nkutu muna nsi za Kikristu kia Kimpangila, ayingi ke bekwikilanga ko vo asumuki. Ekuma? Kana una vo ezak’e ntangwa bekwendanga mu nzo za nzambi, bebadikilanga lusansu lwa Nkand’a Nzambi mu kuma kia Adami yo Eva nze savu. Akaka besansukanga ye ngindu za sia vo Nzambi kena ko. Wau bekatikisanga Nzambi, ke bebakulanga ko vo Nzambi wa Mpungu-ngolo wasikidisa nsiku mu kuma kia wantu, o lembi lemvokela e nsiku miami i sumu. Muna kuma kiaki, wantu awaya bena nze akaka muna tandu kiantete ana Paulu kayikila vo ‘bakondwa e vuvu’ yo ‘kondwa Nzambi ova nza.’—Ef. 2:12.
13, 14. (a) Ekuma awana balembi kwikilanga muna Nzambi ye mun’esumu ke benena ye vinza ko? (b) O lembi kwikila muna Nzambi mu nkia mavangu dikubafilanga?
13 Muna Nkand’andi kwa esi Roma, Paulu wasonga kuma yole isonganga vo e ngindu zazi ke zasikila ko tuka muna tandu kiakina yamu lumbu yeto. Ekuma kiantete i kia sia vo o nsema usianga kimbangi vo vena yo Mvangi. (Tanga Roma 1:19, 20.) Ediadi ngwizani dina ye mvovo mia Paulu vava kasonekena esi Ayibere tuka kuna Roma. Wavova vo: “Konso nzo kwa muntu yatungwa; kansi ndiona watung’e lekwa yawonso i Nzambi.” (Ayib. 3:4) E mvovo miami misonganga vo vena yo Mvangi ona watunga yovo wasema lekwa yawonso.
14 Muna kuma kiaki, Paulu kuma kiasikila kakala kiau vava kasonekena esi Roma vo awonso kumosi yo wan’a Isaele ana basambilanga e teke yakondwa moyo ‘ke bakala ye vinza ko.’ Diau adimosi mpe dilenda vovwa mu kuma ki’awana bekuyivananga muna mavangu ma zumba nswaswani y’ekani dina Nzambi kakubikila kiyakala ye kikento. (Roma 1:22-27) Muna kuma kia diambu diadi, Paulu wavova vo ‘Ayuda ye Mingerekia yawonso banat’esumu.’—Roma 3:9.
E ‘Ntona Zisianga Umbangi’
15. Aki nani bena ye ntona? Aweyi zivanganga muna yau?
15 O Nkand’a Roma usonganga ekuma kiakaka o wantu bafwete sungamena vo asumuki yo lusadisu bavwidi o mfunu muna vevoka mun’esumu. Muna kuma kia nsiku una Nzambi kavana kwa Isaele yankulu, Paulu wasoneka vo: “Konso ana mpe basumukina muna nsiku, befundisilwa muna nsiku.” (Roma 2:12) Mu kuma kia diambu diadi, Paulu wakudikila vo esi zula ana balembi zaya nsiku a Nzambi nkumbu miayingi “bevangilang’oma ma nsiku muna wutukilu.” Ekuma wantu awaya besiminanga e fu kia vukana ye yitu, vonda ye wivi? Paulu wasonga e kuma: Wantu awaya ntona bena zau.—Tanga Roma 2:14, 15.
16. O kala ye ntona ekuma ke disongele ko vo o muntu kalendi sumuka ko?
16 Kansi, o kala ye ntona zisianga umbangi muna yeto ke disongele ko vo o muntu ofilwa kwa ntona zazi. Dina diabwila wan’a Isaele yankulu disonganga e ziku kia diambu diadi. Kana una vo Aneyisaele bakala ye ntona ye nsiku bavewa kwa Nzambi wasimanga e fu kia yiya yo tá zumba, nkumbu miayingi ke bawilanga ntona zau ko ngatu lemvokela Nsiku a Yave. (Roma 2:21-23) Wau vo ngyelele bakala yau mu mambu mole, ediadi diasonga vo asumuki bakala ye ke balemvokela nkanikinu mia Nzambi ko ngatu luzolo lwandi. Evangu diadi diafwasa kikilu e ngwizani au ye Mvangi au.—Fuka 19:11; 20:10; Roma 3:20.
17. Nkand’a Roma nkia lukasakeso ukutuvananga?
17 Mana tulongokele muna nkand’a Roma nanga malenda songa vo wantu awonso, kumosi yo yeto, ke tuna ye nkala yambote ko vana meso ma Mpungu-ngolo. Kansi, vena ye diambu diakaka dina Paulu kavova. Muna sadila mvovo mia Davidi muna Nkunga 32:1, 2, Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Akwa nsambu, ana bayambulwilu o umpumbulu, ana bafukilu o masumu. Nkwa nsambu ona kebadikilw’esumu kwa Yave ko.” (Roma 4:7, 8) Nzambi wavang’e nkubika mu loloka masumu.
Nsangu Zambote mu Kuma kia Yesu
18, 19. (a) Nkia diambu dia nsangu zambote Paulu kavovela muna nkand’a Roma? (b) Adieyi tufwete zaya muna vwa e nsambu za Kintinu?
18 Nanga olenda vova vo: “Ezazi nsangu zambote kikilu!” Elo, zambote kikilu, kadi zikutusungamesanga diambu diamfunu dina muna nsangu zambote kayika Paulu muna nkand’a Roma. Nze una tuyikidi kala, Paulu wasoneka vo: “Kimwene nsangu zambote nsoni ko: kadi i nkum’a Nzambi muna luvuluku.”—Roma 1:15, 16.
19 E nsangu zazi zambote ziyikanga e fulu kia Yesu mun’ekani dia Nzambi. Paulu wayindulanga e ‘lumbu kifundisa Nzambi o mambu maswekama ma wantu, muna Yesu Kristu mun’owu wa nsangu zambote.’ (Roma 2:16) Muna mvovo miami, Paulu kakulula zitu wa “kintinu kia Kristu yo Nzambi” ko yovo dina Nzambi kesinga vanga muna Kintinu. (Ef. 5:5) Kansi, wasonga vo muna vwa moyo ye nsambu za Kintinu kia Nzambi, tufwete zaya vo (1) tu asumuki vana meso ma Nzambi ye (2) lukwikilu muna Yesu Kristu mfunu lwina muna lolokwa masumu meto. Vava muntu kebakulanga yo tambulwila mambu mama m’ekani dia Nzambi yo zaya e vuvu dikumvananga, olenda vova ye kiese kiawonso vo: “Kieleka, ezazi i nsangu zambote kikilu!”
20, 21. Muna salu kia umbangi, ekuma tufwete sungamenanga e nsangu zambote zasonama muna nkand’a Roma? Nkia nluta zitwasa?
20 Ekolo tulungisanga uselo weto nze Akristu, tufwete sungamenanga e diambu diadi dia nsangu zambote. Muna kuma kia Yesu, Paulu wayika mvovo mia Yesaya vo: “Konso on’okwikila muna yandi kefusulwa nsoni ko.” (Roma 10:11; Yes. 28:16) E nsangu mu kuma kia Yesu ke za nzenza ko kw’awana bazeye dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma ki’esumu. Kansi kuna kw’akaka, e nsangu zazi za nzenza, ke zizayakene ko yovo ke zikwikilwanga ko muna fulu bezingilanga. Vava o wantu awaya beyantikanga kwikila muna Nzambi yo bund’e vuvu muna Nkand’a Nzambi, divavanga vo twabasasila e fulu kia Yesu. Mun’elongi dilanda tubadika una kapu kia 5 kia nkand’a Roma kivovelang’e diambu diadi dia nsangu zambote. Omona vo elongi diadi diamfunu muna salu kia umbangi.
21 Diakiese mu sadisa akwa ntima miansongi mu bakula e nsangu zambote ziyikwanga muna nkand’a Roma, e nsangu zambote zina vo “i nkum’a Nzambi muna luvuluku lua konso on’okwikilanga.” (Roma 1:16) Vana ntandu a nsendo tutambula, tumona akaka bevova nze una Paulu kavova muna Roma 10:15 oku vo: “Kuna kwa wete wa tambi y’ateleki a nsangu zambote!”—Yes. 52:7.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 5 E mvovo miami mina mpe muna nkanda miakaka miavumunwinwa.—Maku 1:1; Mav. 5:42; 1 Kor. 9:12; Fili. 1:27.
Nga Osungamene?
• Nkia diambu diyikwanga muna nkand’a Roma mu kuma kia nsangu zambote?
• Nkia diambu tufwete sadisila akaka mu bakula?
• Aweyi “e nsangu zambote mu kuma kia Kristu” zilenda twasila e nsambu kwa yeto ye kw’akaka?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 8]
E nsangu zambote zina muna nkand’a Roma fulu kia Yesu mun’ekani dia Nzambi ziyikanga
[Foto ina muna lukaya lwa 9]
Yeto awonso mun’esumu twawutukila
