‘Untwasila Nkanda Musungul’e Ngungu’

MUNA mvovo miami, Paulu wa ntumwa wavovesa Timoteo wa nkundi andi a salu vo kantwasila e nkanda. O Paulu nkia mpila nkanda ye ngungu (rolo) kalomba? Adieyi diamfila mu lomba mio? Adieyi tulenda longoka muna ndomb’andi?

Muna tandu kiantete, vava Paulu kasoneka e mvovo miami, e nkanda 39 mia Sono ya Kiyibere miavambulwa miakala mu nkanda 22 yovo 24. E sono yakaka mu ngungu yasonekwa. Nlongi mosi una ye nkumbu Alan Millard, wabakula vo kana una vo e ngungu ntalu yayingi zafwanga mu tandu kiakina, “ke zakala mpasi ko mu solola zo.” Vakala mpe yo wantu bakala ye ngungu kana nkutu imosi. Kasikil’owu, nzimba wa Ntiompia wakala ye ngungu mun’ekalu diandi ye ‘watanganga muna nding’angolo Yesaya wa ngunza.’ Wakala ‘muna wisa kia Kandaki, wa ntinu nkento a Etiopia ye kiyekwa kia lusalu luandi luawonso.’ Wau vo mvwama kakala, walenda sumba e ngungu.—Mav. 8:27, 28.

Muna ndomb’andi kwa Timoteo, Paulu wasoneka vo: “E yunga kina nsisidi kuna Teroa kwa Kampo, twasa kio vav’okwiza, ye nkanda mpe, musungul’e ngungu.” (2 Tim. 4:13) Ediadi disongele vo Paulu nkanda miayingi kakala miau. Muna nkanda miawonso kakala miau o Paulu, Diambu dia Nzambi i nkanda wasunda o mfunu. Mu kuma kia mvovo “ngungu” wasadilwa mu sono kiaki, nkwa ngangu mosi, A. T. Robertson, wavova vo: “E ngungu zazi bandulwa zabandulwa mu Luwawanu Lwankulu, kadi e nkanda ntalu yayingi miafwanga ke mu nkanda mia mawu ko.” Tuka muna kileke kiandi, Paulu ‘van’ekolo dia Ngamaliele kalongelwa,’ ona walonganga Nsiku a Mose yo zitiswa kwa wantu awonso. Kiaki i kuma Paulu kakadila ye ngungu za Diambu dia Nzambi.—Mav. 5:34; 22:3.

Una Akristu Basadilanga e Ngungu

Kansi, akete kaka bakala ye ngungu za Sono Yavauka. Ozevo, Akristu muna tandu kiantete aweyi bazayilanga e Diambu dia Nzambi? Tulenda baka e mvutu muna nkand’antete kasoneka Paulu kwa Timoteo. Wasoneka vo: “Yavana nkwiza, wiyisia muna tanga.” (1 Tim. 4:13) O tanga dimosi mu mambu mevangwanga muna nkutakani y’Akristu, i wau mpe bavanganga o nkangu a Nzambi tuka muna lumbu ya Mose.—Mav. 13:15; 15:21; 2 Kor. 3:15.

Wau vo nkuluntu, diavavanga vo Timoteo ‘kayisia’ muna tanga mu nding’angolo kimana awana ke bakala ye Sono ko batoma wá e  Diambu dia Nzambi. Ekolo Diambu dia Nzambi diatangwanga vana vena nkangu, awonso bawanga ye sungididi kiawonso. Vava mase yo wan’au bavutukanga kuna nzo, bamokenanga mana bawidi muna lukutakanu.

E ngungu a nkand’a Yesaya yasololwa muna Mbu Afwa, i ngungu itomene zayakana, yakala yo lá kwa meta 7 ye ndambu. E ngungu yayi zita yazitanga kadi mu tini yole ya nti yazingwanga. Akristu ayingi nanga ke balendanga nata ngungu zayingi ko muna salu kia umbangi. Kana nkutu vo Paulu wakala ye ngungu za Diambu dia Nzambi zina kasadilanga, nanga kanatanga zawonso ko muna nkangalu miandi. Wasisanga zakaka kwa nkundi andi Kampo kuna Teroa.

Adieyi Tulenda Longoka Muna Mbandu a Paulu?

Una kavangidi ndomb’andi ko, Paulu ona wakala muna pelezo mu nkumbu wezole, wasoneka vo: “Mpwidi nwan’e ndwan’ambote, mbene nkul’ame . . . Tuk’omu wau ndundìlu e kolow’a ndungidi.” (2 Tim. 4:7, 8) Nanga wasoneka mvovo miami muna mvu wa 65 wa Tandu Kieto, vava babangikwanga kwa Nero. Muna kolo kiaki, awana bakala mu pelezo mpasi zayingi bamweswanga. Paulu wabakula vo ke kolo ko ovondwa. (2 Tim. 1:16; 4:6) Paulu wasonga luzolo lwa kala ye ngungu zandi. Kana una vo wakala ye vuvu vo wanwana ndwan’ambote yaku mfoko, wakwamanana kumika lukwikilu lwandi muna longokanga e Diambu dia Nzambi.

Nanga Timoteo kuna Efeso kakala vava katambula e ndomb’a Paulu. (1 Tim. 1:3) Tuka kuna Efeso yo kwenda kuna Roma muna nzila ya Teroa, o muntu ofwete kangala tezo kia 1.600 za kilometa. Muna nkanda wau mpe, Paulu wavovesa Timoteo vo: “Sia sungididi kia kwiza wuwu ke kiabwidi sivu ko.” (2 Tim. 4:21) O Nkand’a Nzambi ke usonganga ko e lumbu kina Timoteo kakota mu nzaza yo kwenda kuna Roma nze una Paulu kazola.

Adieyi tulenda longoka muna ndomba kavanga Paulu ya “nkanda musungul’e ngungu”? Muna kolo kiakina kiampasi muna zingu kiandi, Paulu wakwamanana zola Diambu dia Nzambi. Nga obakwidi vo o zola Diambu dia Nzambi i diasadisa Paulu mu kala ye ngwizani ambote yo Yave, kunsadila yo vema kwawonso yo kasakesa akaka?

O unu, tuna y’elau dia kala ye Nkand’a Nzambi wamvimba. Akaka muna yeto bavwidi ulolo wa nsekola za Nkand’a Nzambi. Nze Paulu, tufwete kala ye luzolo lwa wokesa umbakuzi eto wa Nkand’a Nzambi. Muna nkanda 14 miavumunwinwa kasoneka Paulu, o nkanda wezole kwa Timoteo i wansuka. E ndomba kavanga ina muna kapu kiansuka kia nkanda wau. Elo, e ndomba kavanga Paulu kwa Timoteo vo ‘katwasa nkanda, musungul’e ngungu’ dimosi muna mambu mansuka kasoneka.

Nga i luzolo lwaku lwa nwana ndwan’ambote ya lukwikilu yaku mfoko, nze Paulu? Nga una y’etima dia kala yo vema muna salu kia Yave yo kala wakubama mu kuyivana muna salu kia umbangi yavana o Mfumu kevova vo e salu kilweke ku mfoko? Nga olenda tanginina Paulu muna kasakesanga mpangi zeto Akristu? “Toma kutala y’elongi diaku” muna kalanga y’etima dia longoka Nkand’a Nzambi lumbu yawonso, owu ulenda tangwa kwa wantu ayingi mu mpila ya sazu ke mu tandu ina basadilanga ngungu ko.—1 Tim. 4:16.

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 18]

Roma

Teroa

Efeso