Nga Olandanga e Mfil’a Yave?
Nga Olandanga e Mfil’a Yave?
“Konso ngyend’a luvunu nsawidi yo.”—NKU. 119:128.
1, 2. (a) Vava olombanga luludiku kwa nkundi aku, nkia lulukisu oyangalelanga? Ekuma? (b) Mu nkia mambu kekutulukisilanga o Yave? Ekuma?
YINDULA vo nkangalu ozolele vanga, kansi kuzeye nzila ofwete landa ko. Olombele lusadisu kwa nkundi otomene zaya e nzila. Uvene luludiku ovwidi o mfunu, yo kulukisa mu kuma kia vonza olenda wanana yau muna nzila. Kasikil’owu, uvovese vo vena ye sinsu muna nzila kilenda kuvilakesa. Ndonga bevilanga e nzila mu kuma kia sinsu kiaki. Nga kuyangalela lulukisu lwandi ko yo lemvokela lo? Oyeto mpe mu nkangalu twina. Nkangalu eto i lwaka ku moyo a mvu ya mvu. Yave i nkundi eto. Okutuvananga luludiku tuvwidi o mfunu muna zinga yakwele mvu. Okutulukisanga mpe mu kuma kia vonza ilenda kutufila mu kunkolamena.—Nsi. 5:32; Yes. 30:21.
2 Mun’elongi diadi ye dina dilanda, tuvovela eyaka muna vonza yayi. Sungamena vo Yave wa Nzambi wa nkundi eto, okutulukisanga mu kuma kia vonza yayi, kadi zola kekutuzolanga. Ozolele vo twazinga yakwele mvu. Okendalalanga vava wantu bebakanga nzengo zambi yo yambula kunsadila. (Yez. 33:11) Mun’elongi diadi, tuvovela vonza tatu. E vonza kiantete kwa wantu akaka kitukanga. Kiezole, muna nitu eto kina. Kietatu, mu lekwa ina vo ke yaludi ko kitukanga. Diamfunu twazaya e vonza yayi ye una Yave kekutusadisilanga mu venga yo. Nsoneki mosi a Nkand’a Nzambi wavova kwa Yave vo: “Konso ngyend’a luvunu nsawidi yo.” (Nku. 119:128) Wamenganga konso diambu dilenda kumfila mu kolamena Yave. Nga i wau mpe omonanga? Yambula twabadika una tulenda vengela konso “ngyend’a luvunu.”
Kulandi “Ndonga” Ko
3. (a) Muna nkangalu, ekuma dinina dia vonza mu landa ndonga avo ke tuzeye nzila tufwete landa ko? (b) Nkia nkanikinu wamfunu una muna Luvaiku 23:2?
3 Yindula vo mu nkangalu wandá wina. I bosi olweke va mpambu ye kuzeye nzila ofwete landa ko. Omwene wantu ayingi belandanga nzila imosi. Ke diampasi ko mu landa wantu awaya. Kansi, dia vonza mu landa nzila wau vo wantu ayingi belandanga yo. Dilenda kala vo fulu kiakaka bekwendanga. Dilenda kala mpe vo vila bavididi nze ngeye. E nona kiaki kitusadisi mu bakula dina Yave kazola longa kwa Aneyisaele mu kuma kia umosi muna nsiku kabavana. Yave walukisa awana basalanga nze afundisi yovo mbangi muna mambu ma mfundu mu kuma kia vonza kia ‘landa ndonga.’ (Tanga Luvaiku 23:2.) Diasazu kwa wantu alembi lunga mu vanga wo. Kansi, nkanikinu wa lembi landa ndonga ke usadilwanga kaka mu mambu ma mfundu ko.
4, 5. Nkia ntangwa Yosua yo Kalebe bakala mu vonza kia landa nkangu? Nki kiabasadisa mu kala ye unkabu?
4 Vena diaka ye mambu makaka malenda kutusia mu vonza kia landa ndonga. Mambu mama malenda bwa ku kinsalukisa ye dilenda kala diampasi dia lembi vanga dina wantu akaka bevanganga. Kasikil’owu, badika dina diabwila Yosua yo Kalebe. Yau awole bakala muna buka kia makesa 12 batumwa mu kwenda langa Nsi a Nsilu. Vava bavutuka, kumi muna yau batwasa nsangu zambi zina zamwesa Aneyisaele akaka o wonga. Bavovesa nkangu vo awana bazingilanga mu nsi yayina akwa ngolo ana bawutwa kwa Anefili. (Etu. 6:4) Ediadi ke dialudi ko, kadi Anefili awonso bafwa muna Kizalu muna lumbu ya Noa se vioka mvu miayingi, ke basisa wana ko. Kansi, Aneyisaele bakwikila dina bavoveswa kwa alangi kumi awaya kadi ke bakala ye lukwikilu lwasikila ko. Vava muntu keyoyanga lukwikilu, oyambulanga bunda Nzambi e vuvu yo yantika kwikila ngindu zambi za wantu. Ke vavioka kolo ko, Aneyisaele ayingi bayantika yindula vo ke dina mfunu ko dia landa luludiku lwa Yave mu kota muna Nsi a Nsilu. Adieyi Yosua yo Kalebe bavanga mu kuma kia diambu diadi diampasi?—Nta. 13:25-33.
5 Yosua yo Kalebe ke balanda ndonga ko. Kana una vo nkangu ke bazola wa ludi ko, alangi wole awaya ke bakala ye wonga ko wa vova e ludi. Bavanga wo kana nkutu vava Aneyisaele bazola kubavonda muna matadi. Nki kiabavana unkabu? Lukwikilu lwau muna Yave. Awana bena ye lukwikilu bezayanga swaswanesa e mvovo mia wantu ye nsilu mia Yave wa Nzambi. Kuna kwalanda, Yosua yo Kalebe basonga una bamonanga mu kuma kia Yave ona olungisanga nsilu miandi miawonso. (Tanga Yosua 14:6, 8; 23:2, 14.) Yosua yo Kalebe zola bakala kwau muna Yave wa Nzambi yo kumbund’e vuvu. Ke bazola vanga konso diambu ko dilenda kendeleka Yave mu kuma kia yangidika wantu. Muna kuma kiaki, ke balanda ndonga ko, ye bena se mbandu ambote kwa yeto o unu.—Nta. 14:1-10.
6. Nkia mambu malenda kutufila mu landa ndonga?
6 Nga ezak’e ntangwa ovukumunwanga mu landa ndonga? Wantu ayingi ke bezitisanga Yave ko. Bebanzanga vo e nsiku miandi mu kuma kia dina diambote ye dina diambi mia uzowa. Yau kibeni besikidisanga dina diambote ye dina diambi yo vava kutukwikidisa e ngindu zazi zaluvunu. Kasikil’owu, bevovanga vo ke diambi ko mu talanga mavangu ma zumba, ma umpumbulu ye ma mpandu mesongwanga muna televizau, filme ye mu komputador. (2 Tim. 3:1-5) Vava osolanga e nsaka osakana kumosi y’esi nzo aku, nga oyambulanga vo e ngindu za wantu akaka zafila e nzengo ye ntona zaku? Nga ediadi ke disonga ko vo ndonga olandanga?
7, 8. (a) Aweyi tulongokelanga sadila “ngangu” zeto? Ekuma disundidi o mfunu ke mu landa kaka ko mana tukanikinu? (b) Ekuma oyangalelanga o mona e mbandu yambote isonganga aleke ayingi Akristu?
7 Yave watuvana lukau lwamfunu lulenda kutusadisa mu baka nzengo. Lukau lwalu i ngangu za zaya toma fimpa diambu yo swaswanesa edi diambote y’edi diambi. Kansi, ofwete longoka sadila e “ngangu” zazi. (Ayib. 5:14) Ka tulendi longoka sadila ngangu zeto ko avo tulende ndonga yovo yambula vo akaka batuzayisa dina tufwete vanga. Muna mambu mayingi, divavanga vo twasadila ntona zeto yo baka nzengo yeto kibeni. Kasikil’owu, selo ya Yave ke bafwete vingila ko muntu akaka kabak’e nzengo vana fulu kiau yo kubakanikina e filme, nkanda ye mambu bafwete venga tanga yovo tala muna Internete. Wau vo e nza yayi mu soba kaka ina, nkanikinu miami miviokelanga e ntangwa yo sobwa. (1 Kor. 7:31) Edi disundidi e vonza, o yambula akaka babaka nzengo vana fulu kieto ke dikutusadisa ko mu toma fimpa nkanikinu mia Nkand’a Nzambi yo vava luludiku lwa Yave muna sambu yo bak’e nzengo zina zikunyangidika.—Ef. 5:10.
8 Dialudi vo e nzengo zeto zina ngwizani yo Nkand’a Nzambi zilenda kutufila mu lembi yangalelwa kw’akaka. Kasikil’owu, aleke eto balenda vukumunwa kw’akundi a sikola mu vanga dina wantu akaka bevanganga. (1 Pet. 4:4) Kansi, dia kiese mu mona aleke ayingi y’ambuta bena vo Akristu betangininanga lukwikilu lwa Yosua yo Kalebe muna lembi landa ndonga.
Kulandi “Ntima yo Meso” Maku Ko
9. (a) Muna nkangalu, ekuma dinina dia vonza mu landa konso nzila ina omwene vo yambote? (b) O nsiku una muna Ntalu 15:37-39 ekuma wakadila wamfunu kwa Anayisaele?
9 E vonza kiezole tuzolele badika mu kati kwa yeto kibeni kina. Yindula nona eki: Avo mu nkangalu okwenda, adieyi dilenda bwa kele vo oyambwidi sadila nkanda wa zayila nzila yo landa ntim’aku yo sola konso nzila omwene vo yambote? Ka lukatikisu ko vo diampasi dikala mu lwaka kuna okanamene. E nona kiaki kitusadisi mu bakula nkanikinu mosi kavana o Yave kwa Aneyisaele. Ayingi o unu ke bebakulanga ko e kuma basilwa nsiku wa sia nsing’ebundi muna nsele a nswiku miau. (Tanga Ntalu 15:37-39.) Nga obakulanga e nsasa yasilwa nsiku wau? O lemvokela nsiku wau diasadisanga nkangu a Nzambi mu kala waswaswana yo kuyivambula ye zula yabazunga. Ediadi mfunu diakala muna vwa edienga dia Yave. (Fuka 18:24, 25) Kansi, o nsiku wau usonganga mpe vonza kiakaka kina muna kati kwa yeto kibeni eki kilenda kutufila mu vengomoka muna nzil’a moyo a mvu ya mvu. Mu nkia mpila?
10. O Yave aweyi kasongela vo otomene zaya wantu?
10 Vava Yave kavana nsiku wau kwa nkangu andi, wabasonga mpe e kuma. Wavova vo: “Ke nwavumvula muna ntima yo meso, muna fu yeno ya tá zumba.” Yave wavova wo kadi otomene zaya wantu. Ozeye wo vo diasazu dikalanga kwa ntim’eto, i sia vo, kiwuntu kieto kia kati, mu vukumunwa kwa lekwa tumonanga muna meso. Nkand’a Nzambi ukutulukisanga vo: “O ntima usundidi mawonso o tekama, wayela kikilu: nani ozeye wo?” (Yer. 17:9) Ekiaki i kuma Yave kakanikina Aneyisaele mu lembi landa ntima ye meso mau. Wazaya wo vo vava Aneyisaele bamonanga esi zula ana ke basambilanga Yave ko, ke diakala diampasi ko mu zola kubatanginina. Bavavanga kala nze yau yo yantika vanga yo yindula nze yau.—Nga. 13:20.
11. Nkia diambu dilenda kutusia mu vonza kia landa ntima ye meso meto?
11 O unu, diasazu kikilu kwa ntim’eto mu yangalela ina tumonanga muna meso. E nza tuzingilanga ifilanga wantu mu landa zolela yambi ya nitu. Ozevo, aweyi tulenda sadila nkanikinu wasonama muna Ntalu 15:39? Yindula edi: Tulenda bwa mu vonza kia landa ntima ye meso meto muna mpila tuvwatilanga. Wantu batuzungidi mu mpila yambi bevwatilanga. Tumonanga e mvwatu bevwatanga wantu kuna sikola, kuna salu yovo kuna belo tuzingilanga. Wau vo tumonanga mambu mama lumbu yawonso, etima dia kubatanginina dilenda kala diangolo. Kuna kulanda, tulenda yantika kulula e nsiku mia nkal’ambote yo tanginina e mpila bevwatilanga.—Roma 12:1, 2.
12, 13. (a) Avo etima dia tala oma mambi tukalanga diau ezak’e ntangwa, adieyi tufwete vanga? (b) Ekuma tuvengelanga mambu malenda tonta akaka?
12 Diamfunu twakalanga ye volo. Tufwete vengomona meso meto malembi tala oma mambi. E mbandu a Yobi wa nkwa kwikizi ilenda kutusadisa. Wakanga ekangu ye meso mandi yo bak’e nzengo za lembi tungununa nkento una vo ke nkaz’andi ko y’ekani dia tá yandi e zumba. (Yobi 31:1) Diau adimosi mpe kavanga Davidi wa Ntinu. Wavova vo: “Kisia diambu diambi ova ngina ko.” (Nku. 101:3) Konso diambu dilenda yivisa ntona zeto yovo fwasa e ngwizani eto yo Yave, “diambu diambi” kwa yeto. Dilenda kala konso lekwa tutalanga kilenda kotesa ngindu zambi muna ntim’eto yo kutufila mu vanga edi diambi.
13 Kuna diak’e sambu, tulenda kituka se “diambu diambi” kw’akaka avo tuvanganga mambu mambi mekubafilanga mu yima zolela yambi. Tulenda wo vanga muna mpil’eto ya vwatila. Ekiaki i kuma tufwete lemvokela luludiku lwa Nkand’a Nzambi lwa vwata mvwatu miatoma emi misonganga o vumi. (1 Tim. 2:9) O songa vumi muna mpila ya vwatila, ke diambu dia vwata kaka mvwatu ko mina mituyangidikidi. Tufwete mpe zitisanga e ntona za wantu akaka yo sia wete diau vana fulu kiantete vana fulu kia vava kiyangidika. (Roma 15:1, 2) Muna nkutakani y’Akristu, tuvwidi aleke ayingi besonganga mbandu ambote muna mpila bevwatilanga. Ekwe kiese tumonanga wau balembi ‘landanga e ntima ye meso mau’! Besolanga yangidika Yave muna mawonso bevanganga, kana nkutu mu mpila ya vwatila.
Kulandi ‘Má Yankatu’ Ko
14. Nkia lulukisu kavana o Samuele mu kuma kia landa ‘má yankatu’?
14 Yindula vo mu makanga oviokelanga ekolo una mu nkangalu. Muna nzila, omwene lekwa kina nze maza, kansi ke maza maludi ko. Adieyi dibwa kele vo ovengomokene muna nzila yo kwenda vana fulu kina obenze vo maza mena vo? Olenda vila yo fwila muna makanga. Diau adimosi, Yave ozeye vo dia vonza dia bund’e vuvu mu lekwa kina vo ke kialudi ko. Badika nona eki: Aneyisaele bazola kala nze esi zula ina yabazunganga, ana bayalwanga kwa wantu. Ediadi diakala s’esumu diampwena, kadi diasonga vo ke bazola ko vo Yave kakala Ntinu au. Kuna kwalanda, kana una vo Yave wayambula vo bakala yo ntinu, wafila Samuele wa ngunza mu kubalukisa mu kuma kia vonza kia landa ‘má yankatu,’ i sia vo, bund’e vuvu muna lekwa ina ke ilendi kubasadisa ko.—Tanga 1 Samuele 12:21.
15. Aweyi Aneyisaele balandila ‘má yankatu’?
15 Nga Aneyisaele babanzanga vo disundidi o wete dia bund’e vuvu muna ntinu ona bamonanga ke mu Yave ko? Avo i wau, ‘má yankatu balandanga.’ Ediadi diabasia mu vonza kia landa lekwa yayingi yakondwa mfunu kevaikisanga o Satana. Kasikil’owu, atinu au balenda kubafila mu sambila teke. Awana besambilanga teke bebanzanga vo balenda bund’e vuvu muna nzambi zavangilwa muna nti yovo mu matadi wau vo balenda mona yovo simba nzambi zazi. Ke bebundanga vuvu mu Yave wa Nzambi ko ona wavanga lekwa yawonso. Kansi, Paulu wa ntumwa wavova vo e teke ke yina ‘mfunu ko.’ (1 Kor. 8:4) E teke ke ilendi mona ko, ngatu wá, vova yovo vanga konso diambu. Muna kuma kiaki, dia uzowa dia sambila teke wau vo tulenda yo mona yovo simba. E teke ke ilendi sadisa muntu ko. E teke lekwa yakondwa mfunu. Awana bebundanga yo vuvu “befwanana yau.” —Nku. 115:4-8.
16. (a) Aweyi Satana kefidilanga wantu mu landa ‘má yankatu’ o unu? (b) Nswaswani yo Yave wa Nzambi, ekuma tulenda vovela vo mavwa ‘má yankatu’ kwandi?
16 Satana nkwa umpuki, wakinu fila wantu mu landa ‘má yankatu.’ Kasikil’owu, ovukuvumunanga wantu ayingi mu yindula vo o kala ye nzimbu, salu kifutanga nzimbu zayingi ye ulolo wa lekwa yantalu, kiese yo luvuvamu ditwasanga. Bebanzanga vo e lekwa yayi ilenda kubasadisa mu fokola mpasi zau zawonso. Kansi, nga e lekwa yayi isadisanga kikilu wantu vava bebakamanga mayela, yovo vava kikulukanga e nzimbu yovo vava kibwanga sumbula? Nga lekwa yayi ilenda kubasadisa vava bemonanga vo e zingu kiau ke kina y’ekani ko? Nga ilenda vana mvutu muna yuvu bekiyuvulanga mu kuma kia zingu? Nga mavwa malenda sadisa wantu vava kifinamanga lufwa? Avo tubundidi e vuvu muna nzimbu ye mavwa, nkenda ye ntantu dikututwasila. E nzimbu ye mavwa ke malendi kutuvana ko ina tuvwidi o mfunu mu kala ye kiese, ngatu kutuvuluza muna mayela yovo lufwa. E mavwa má yankatu kwandi. (Nga. 23:4, 5) Kansi, o Yave wa Nzambi eto wafwana kikilu bundw’e vuvu. Muna kuma kiaki, o kala ye ngwizani ambote yo Yave diau kaka dilenda kututwasila kiese ye luvuvamu. Yave kaka lenda kutusadisa muna mpasi zeto zawonso. Tuna ye kiese wau vo tu akundi andi. Muna kuma kiaki, ke tufwete kumbembola ko yo landa ‘má yankatu.’
17. Nkia nzengo obakidi mu kuma kia vonza tubadikidi mun’elongi diadi?
17 Tuna ye kiese wau vo Yave i nkundi eto, ona okutufilanga muna nzil’a moyo a mvu ya mvu. Avo tukwamanana landa lulukisu lwandi, tulenda zinga yakwele mvu. Mun’elongi diadi, tulongokele vonza tatu ifilanga wantu mu nzila yambi: Landa ndonga, ntim’eto ye ‘má yankatu.’ Mun’elongi dilanda, tulongoka diaka mambu tatu kekutulukisilanga o Yave mu kutusadisa mu menga yo venga konso “ngyend’a luvunu.”—Nku. 119:128.
Adieyi Obenze?
Aweyi olenda sadila e nkanikinu mina mu sono ilende?
[Yuvu ya Longoka]
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 11]
Nga ovukumunwanga mu landa ndonga?
[Foto ina muna lukaya lwa 13]
Ekuma dinina dia vonza dia landa ntima ye meso maku?
[Foto ina muna lukaya lwa 14]
Nga má yankatu olandanga?
