“Kuyekamena Waku Umbakuzi ko”

“Bunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso, kuyekamena waku umbakuzi ko.” —NGA. 3:5.

1, 2. (a) Nkia mambu tulenda wanana mau? (b) Kwa nani tufwete bund’e vuvu vava tukalanga mu mpasi, vava tubakanga nzengo mu mambu mampwena yovo vava tuzizidilanga e ntonta? Ekuma?

MFUMU a salu a Cynthia * okatwidi asadi akaka muna kompani diandi. Nanga Cynthia otokananga vo yandi mpe osinga katulwa muna salu. Adieyi kevanga kele vo okatwilu muna salu? Aweyi kefutila mfuka zandi? Mpangi mosi wankento una ye nkumbu a Pamela, ozolele kwenda sadila kuna zunga kivwidi ateleki ayingi o mfunu. Kansi, nga kafwete kikilu kwenda? Toko dimosi una ye nkumbu a Samuel, diambu diakaka dikuntokanesanga. Muna kileke mavangu ma zumba katalanga. Owau kalungisi mvu 20 ye ndambu, Samuele onwananga ye ntonta za vutukila evangu diadi. Aweyi kalenda sundila ntonta zazi?

² Kwa nani obundanga e vuvu vava okalanga mu mpasi, vava obakanga nzengo muna mambu mampwena yovo vava ozizidilanga ntonta? Nga umbakuzi waku obundanga e vuvu ovo ‘oyekekang’ezitu diaku kwa Yave’? (Nku. 55:22) Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O meso ma Yave mun’asongi mena, o matu mandi muna kazu kiau.” (Nku. 34:15) Diamfunu kikilu twabundanga Yave e vuvu ye nsi a ntim’eto wawonso yo lembi yekamena umbakuzi weto.—Nga. 3:5.

3. (a) Adieyi divavwanga muna bunda Yave e vuvu? (b) Adieyi dilenda fila akaka mu bund’e vuvu muna wau umbakuzi?

³ Muna bunda Yave e vuvu ye nsi eto a ntim’eto wawonso, divavanga vo twavangila mambu mun’owu wa luzolo lwandi. Muna wo vanga, tufwete kwamanana kumfinama yo lomba luludiku lwandi muna sambu. Kansi, diampasi dikalanga kwa wantu ayingi mu bunda Yave e vuvu. Kasikil’owu, mpangi ankento Lynn wavova vo: “Diampasi dikalanga kwa mono mu bund’e vuvu kiame kiawonso kwa Yave.” Ekuma? Wavova vo: “Kiakala ye ngwizani yambote ko yo se diame. Ngudi ame mpe katoma kundunga-lunganga ko muna nitu. Muna kuma kiaki, yayantika kilunga-lunga mono kibeni.” Muna kuma kia nsansuk’andi, diampasi dikalanga kwa Lynn mu bund’e vuvu kwa muntu akaka. O kala ye ngangu yo zaya vanga mambu mayingi dilenda fila mpe muntu mu kuyibund’e vuvu. Muna bund’e vuvu muna umbakuzi wandi, nkuluntu olenda yantika tala mambu ma nkutakani lembi teka lomba luludiku lwa Nzambi muna sambu.

4. Adieyi tubadika mun’elongi diadi?

⁴ Yave ovavanga vo twasadila mana tulombanga muna sambu yo vanga luzolo lwandi. Aweyi tulenda kadila ye tezo ekolo tuyekekanga zitu dieto kwa Yave yo sia ngolo za singika mambu? Ekuma tufwete kadila twalungalala vava tubakang’e nzengo? Ekuma e sambu kinina mfunu ekolo tuzizidilanga ntonta? Muna bak’e mvutu za yuvu yayi, yambula twalongoka nona ya wantu beyikwanga mu Nkand’a Nzambi.

 Muna Ntangw’a Mpasi

5, 6. Adieyi kavanga Kizekeya vava kavumiswa kwa ntinu a Asuri?

⁵ Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia Kizekeya wa Ntinu Ayuda vo: “Olamini Yave, kavwenene o kunlanda ko, olundidi kaka nkanikinu mina kakanikini Mose o Yave.” Elo, “obundidi Yave wa Nzambi a Isaele e vuvu.” (2 Nti. 18:5, 6) Adieyi kavanga Kizekeya vava Sankerebe wa Ntinu a Asuri katuma akunzi andi kuna Yerusaleme, kumosi ye Rabesake ye vu kia makesa mandi? E vu kiangolo kia Asuri kiakutumuna mavata mayingi ma Yuda. Owau Sankerebe osidi meso muna Yerusaleme. Kizekeya wayenda muna nzo a Yave yo yantika samba vo: “E Yave wa Nzambi eto, utuvuluza vana koko kwandi, e yimfumu yawonso ya nza yazaya wo vo, ngeye u Yave wa Nzambi, ngeye kaka.”—2 Nti. 19:14-19.

⁶ Kizekeya walomba lusadisu kwa Yave, kansi kazinga moko ko. Vitila kenda kuna tempelo mu samba, wakanikina nkangu vo ke bavutudi diambu ko muna lusembo lwa Rabesake. Kizekeya watuma mpe akunzi andi benda lomba luludiku kwa Yesaya wa ngunza. (2 Nti. 18:36; 19:1, 2) Kizekeya wavanga mana kazaya vo meyangidikanga Yave. Muna ntangwa yayina, kavava lusadisu lwa Engipito ko ngatu lwa zula yakaka. Wazaya wo vo ke diadi yangidika Yave ko. Muna kuma kiaki, vana fulu kia bund’e vuvu muna umbakuzi wandi, Kizekeya wabunda Yave e vuvu. Vava mbasi a Yave kavonda 185.000 ma makesa ma Sankerebe, Sankerebe ‘wakatuka’ yo vutuka kuna Nineve.—2 Nti. 19:35, 36.

7. Nkia lufiaulwisu tulenda vwa muna sambu kia Kana ye Yona?

⁷ Kana, wa nkaz’a Elekana wa Nlevi, wabunda mpe vuvu muna Yave vava kakala yo lukendalalu mu kuma kia kisita. (1 Sam. 1:9-11, 18) Yona wa ngunza wavuluzwa vava kasamba muna vumu kia mbizi vo: “Ntâtidi Yave muna kuma kia mpasi zame, umputwidi; omu vumu kia Nsi-a-fwa i ntâtidi, owidi nding’ame.” (Yona 2:1, 2, 10) Dia lufiaulwisu kikilu dia zaya vo kana nkutu nkia mpasi tuna zau, tulenda samba yo “dodokela” Yave.—Tanga Nkunga 55:1, 16.

8, 9. Kizekeya, Kana ye Yona nkia diambu bayika muna sambu? Adieyi tulenda longoka muna mbandu au?

⁸ E mbandu a Kizekeya, Kana ye Yona itulongele mpe dina tulenda lomba muna sambu vava tukalanga muna mpasi. Yau atatu mu mpasi ye ntantu kikilu bakala. Kansi, e sambu yau yisonganga vo ke batokanenanga kaka luvevoko lwau ko muna mpasi. O kembelela nkumbu a Nzambi yo vanga luzolo lwandi i diambu diasunda o mfunu kwa yau. Kizekeya wakendalala wau vo nkangu wasafula nkumbu a Yave. Kana, wasia nsilu wa vana mwan’andi ona katoma zolanga mu kwenda sadila muna saba kuna Silo. Yona wavova vo: “Edi yasil’o nsilu nlunganisa dio.”—Yona 2:9.

⁹ Vava tulombanga lusadisu muna sambu mu kuma kia mpasi, diambote twafimpanga makani meto. Nga luvevoko lwa mpasi zeto kaka tulombanga? Nga tusungamenanga mpe Yave y’ekani diandi? E mpasi zeto zilenda kutufila mu luta tokanena e zingu kieto ke mu mambu ma mwanda ko. Vava tulombanga lusadisu lwa Nzambi muna sambu, ka tufwete vilakana lomba ko vo e nkumbu a Yave yaveleleswa yo tundidika kimfumu kiandi. Ediadi dilenda kutusadisa mu kala yo nyindu asikila kana una vo dina tulombanga ke dilunganene ko. Ezak’e ntangwa, muna mvutu za sambu yeto, Yave okutuvananga nkuma tuvwidi o mfunu muna zizidila mpasi.—Tanga Yesaya 40:29; Filipi 4:13.

 Vava Tubakanga Nzengo

10, 11. Adieyi kavanga Yosafate vava kakala mu mpasi yo lembi zaya dina kafwete vanga?

¹⁰ Adieyi ovanganga vava obakanga nzengo zamfunu muna zingu kiaku? Nga oteka bakanga nzengo, i bosi olomba kwa Yave kasambula nzengo zaku? Yindula dina kavanga Yosafate wa ntinu a Yuda vava makesa ma Moabe ye Amone bayenda kunwanisa. Ayuda ke bakala ye ngolo zafwana ko muna kubanwanisa. Adieyi kavanga Yosafate?

¹¹ Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O Yosafate omwene wonga, osidi etima dia tomba Yave.” Obokele nkoki a mfionkonona muna Yuda yawonso yo kutakesa nkangu kimana “bavava Yave.” I bosi otelamene muna nkutakani a Yuda ye Yerusaleme yo samba. Wavova vo: “E Nzambi eto, nga kukubafundisa ko e? Kadi ke tuna ya ngolo ko muna ndonga yayi yingi ina ituluakidi, ke tuzeye edi tuvanga ko; o meso meto men’oko wina kaka.” O Nzambi aludi wawá sambu kia Yosafate yo kubavevola muna mpil’esivi. (2 Tus. 20:3-12, 17) Vava tubakanga nzengo, musungula zina zilenda fwasa kimwanda kieto, vana fulu kia bund’e vuvu muna umbakuzi weto, nga ke diambote ko mu bunda Yave e vuvu?

12, 13. Nkia mbandu ambote kasonga Davidi wa Ntinu vava bakang’e nzengo?

¹² Adieyi tufwete vanga avo tubwididi diambu dilenda moneka vo diasazu mu bakila dio nzengo? Nanga tulenda baka nzengo mu nzaki musungula avo twabwila kala diambu diadi. E nona kia Davidi wa Ntinu kilenda kutusadisa mu zaya dina tufwete vanga. Vava Aneyamaleke banwanisa mbanz’a Sikelange, banata akazi a Davidi, wana kumosi ye akento ye wana a selo yandi. Davidi wasamba yo yuvula kwa Yave vo: “Ovo nlakama mvengo wau, ikubabak’e?” Yave wavutula vo: “Lakama: kadi okubabaka, ovutul’awonso.” Davidi wayenda yo ‘vutulwisa yawonso ina bakutumuna Aneyamaleke.’—1 Sam. 30:7-9, 18-20.

¹³ Lumbu kimosi vava Aneyamaleke banwanisa Sikelange, Afelesetia mpe banwanisa Isaele. Davidi walomba diaka luludiku kwa Yave. O Nzambi wanzayisa dina kafwete vanga: “Baluka kwaku; kadi yekola nyekola Afelesetia ova koko kwaku.” (2 Sam. 5:18, 19) I bosi, ke vavioka kolo kiayingi ko, Afelesetia bavutuka diaka mu nwanisa Davidi. Adieyi kadi vanga mu kolo kiakina? Nanga wadi yindula vo: ‘Nkumbu miole kala mbwididi e diambu diadi. Yambula yanwanisa mbeni za Nzambi nze una yavanga.’ Nga Davidi wavava diaka luludiku lwa Yave? Davidi kayibunda vuvu ko mu kuma kia mana kateka vanga. Walomba diaka luludiku kwa Yave muna sambu. Ekwe nsambu kavwa wau kavanga wo! O nkumbu wau, luludiku kavewa lwaswaswana. (2 Sam. 5:22, 23) Avo tubwidilu diambu diau adimosi mu nkumbu miayingi, tufwete kuyikenga mu lembi bunda e vuvu muna mpila ina twateka dio singikila.—Tanga Yeremiya 10:23.

14. Adieyi tulenda longoka muna nzengo zabaka Yosua y’ambuta za Isaele mu kuma kia esi Ngibone?

¹⁴ Wau vo yeto awonso tu wantu alembi lunga, kana nkutu akuluntu azikuka ke bafwete vilakananga ko lomba luludiku lwa Yave muna baka nzengo. Badika nona kia Yosua ona wavinga vana fulu kia Mose ye mbuta za Isaele vava batambula esi Ngibone ana bavova vo ku nsi a vala batuka. Lembi lomba luludiku lwa Yave, Yosua y’akw’andi bawizana y’esi Ngibone yo kanga yau ekangu dia luvuvamu. Kana una vo Yave watonda ekangu diau, wayambula vo o vilwa bavanga wa lembi lomba luludiku lwandi wasonekwa muna Nkand’a Nzambi. Muna kuma kiaki, avo tuzolele baka e nzengo  tufwete teka vava luludiku lwa Yave.—Yos. 9:3-6, 14, 15.

Vava Tuzizidilanga Ntonta

15. Ekuma e sambu kinina o mfunu muna zizidila ntonta?

¹⁵ Wau vo yeto awonso tu asumuki, tufwete vanganga wawonso muna nwana ye zolela yeto yambi. (Roma 7:21-25) Tulenda kweto sunda e vita yayi. Mu nkia mpila? Yesu wavovesa alandi andi vo e sambu mfunu kina muna zizidila ntonta. (Tanga Luka 22:40.) Avo tulombele lusadisu lwa Nzambi muna sambu, kansi twakinu ye zolela yovo ngindu zambi, tufwete kwamanana ‘lomba kwa Nzambi’ katuvana e ngangu mu zizidila umpukumuni wau. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Nzambi ovananga ngangu “kw’awonso, yo lembi semba.” (Yak. 1:5) Yakobo wasoneka mpe vo: ‘Vena y’on’oyela [muna mwanda] vovo nwin’e? Mbula kabokela mbuta za dibundu; bansambila, yo kunkusil’o mazi muna nkumbu a Yave: e sambu kia lukwikilu kivuluz’on’oyela.’—Yak. 5:14, 15.

16, 17. Vava tuvavanga lusadisu mu zizidila umpukumuni, nkia ntangwa tufwete samba?

¹⁶ E sambu kitoma sadisanga muna zizidila ntonta, kansi tufwete zayanga e ntangwa ambote tulenda samba. Badika e nona ki’etoko diyikwanga muna Ngana 7:6-23. Lumbu kimosi muna fuku, waviokela muna nzil’a nzo a nkembi. O nkembi wanleba yo kunlengola muna befo yandi, unkotese muna nzo andi nze ngombe ikwenda kuna vondwa. Ekuma etoko diadi kaviokela muna nzil’a nzo yoyo? Wau vo etoko diodio “diakondwa ntima,” nanga ngindu zambi kakala zau. (Nga. 7:7) Nkia ntangwa kafwete samba etoko diadi muna zizidila umpukumuni? Dialudi, kele vo wateka samba muna zizidila ntonta zilenda kumbwila konso ntangwa, ediadi diadi kunsadisa. Vava kayantika yindula kwenda muna nzil’a nzo yayina, i ntangwa ambote kafwana samba.

¹⁷ O unu, muntu olenda vanga ngolo za lembi tala mavangu ma zumba. Kansi, yindula vo oziwidi fulu muna Internete kina kazeye vo vídeo yovo mafoto ma zumba kisonganga. Nga ediadi ke diafwanana ko ye dina kavanga etoko diyikwanga muna Ngana kapu kia 7? Dilenda tezaneswa yo muntu oyantikidi kangalela muna nzila yazala ye vonza. Muna zizidila umpukumuni wa tala mavangu ma zumba, kafwete lomba lusadisu lwa Yave muna sambu una kayantikidi ko sadila Internete.

18, 19. (a) Ekuma dinina diampasi mu zizidila umpukumuni? Aweyi olenda wo sundila? (b) Adieyi i kani diaku?

¹⁸ Ke dia sazu ko mu zizidila ntonta  yovo fu yambi. Paulu wa ntumwa wavova vo: “Nitu isidi mwand’e kitantu, o mwanda mpe nitu.” Muna kuma kiaki, ‘ke tulendanga vanga owu tuzolele ko.’ (Ngal. 5:17) Muna zizidila umpukumuni wau, tufwete sambanga vava ntonta yovo ngindu zambi ziyantikanga muna ntima. I bosi, tufwete sadila mana tulombanga muna sambu. Muna lusadisu lwa Yave tulenda sikila ye kwikizi muna yandi, kadi ‘ke tutontwa ntontwa iviokele o uwuntu ko.’—1 Kor. 10:13.

¹⁹ E sambu i lukau lwampwena lulenda kutusadisa vava tukalanga mu mpasi, vava tubakanga nzengo muna mambu mamfunu ye vava tuzizidilanga umpukumuni. Vava tusambanga, tusonganga vo Yave tubundanga e vuvu. Tufwete lombanga mpe mwand’avelela kwa Nzambi kimana watufila yo kutukumika. (Luka 11:9-13) Muna kuma kiaki, yambula twabunda Yave e vuvu yo lembi yekamena umbakuzi weto.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Osungamene?

• Adieyi olongokele muna mbandu a Kizekeya, Kana ye Yona muna diambu dia bunda Yave e vuvu?

• E mbandu a Davidi yo Yosua aweyi yisongelanga vo tufwete toma keba vava tubakang’e nzengo?

• Nkia ntangwa tufwete samba mu kuma kia umpukumuni?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 9]

Nkia ntangwa kalenda samba o muntu muna zizidila ntonta?