Yeu Watatidila Nsambil’aludi

YEU watatidila e nsambil’aludi. Ekolo kalungisanga kiyekwa kiandi, Yeu nkwa nkuma, vema yo unkabu kakala. Yeu wasonga fu yambote ina tulenda tanginina.

Yeu wavewa salu kiampwena vava zula kia Isaele kiakala mu mpasi. E nsi yakala muna wisa kiambi kia Izebele wa nkento anson’a Akabi wa ngudi a Yorame wa ntinu. Wawokesa e nsambil’a bale ke mu nsambil’a Yave ko. Wavonda ngunza za Nzambi yo vukumuna nkangu muna “zumba” ye “yindoki” yandi. (2 Nti. 9:22; 1 Nti. 18:4, 13) Yave wakanikina vo e nzo yawonso y’Akabi, kumosi yo Yorame ye Izebele yakendonwa. Yeu wasolwa muna sala e salu kiaki.

Nkand’a Nzambi uyikanga vo Yeu wakuswa se nkuluntu a makesa vava Aneyisaele banwaniswanga kwa Suria kuna Ramote-ngiladi. Yeu nkuluntu a makesa kakala, nanga yandi mpe i ntu a makesa ma Isaele. Elesa wa ngunza watuma mosi muna wan’a ngunza kenda kusa Yeu nze ntinu yo kunkanikina vo kavonda wan’amakala awonso muna nzo a Akabi.—2 Nti. 8:28; 9:1-10.

Vava akw’andi antaudi banyuvula e kuma kia nkingul’andi, Yeu wakatikisa muna kubavana e mvutu. Kansi, vava bakwamanana kunyuvula, Yeu wabavovesa e ludi, i bosi oyandi ye akw’andi antaudi balekela Yorame e mfulu. (2 Nti. 9:11-14) Nanga ayingi muna makesa ke bayangalelanga wisa kia Akabi yo Izebele ko. Kana una vo i wau, Yeu watoma vava mpila yambote kalenda lungisila kiyekwa kiandi.

Yorame wa Ntinu walwala muna vita yo vutuka kuna mbanza Yizerele ye vuvu vo owukwa muna ndwadi zandi. Yeu wazaya wo vo muna lungisa ekani diandi, e mbumba yayi ke ifwete zayakana ko muna Yizerele. Yeu wavova vo: “Ke mutaya muntu muna mbanza ko, kasamuna dio muna Yizerele.” (2 Nti. 9:14, 15) Nanga wayindulanga vo makesa ma Yorame balenda nwana muna kuntanina. Yeu wazola kubalwakila kuna kinsalukisa.

KUNA LAU KEDIATISILA!

Muna kubalwakila kuna kinsalukisa, Yeu wakangala mun’ekalu diandi tezo kia kilometa 72 tuka Ramote-ngiladi yakuna Yizerele. Vava kafinamanga kuna nzaki zawonso e mbanza yayi, o nyingidi vana nzo ezulu omwene “mvengo a Yeu muna nzila.” (2 Nti. 9:17) Nanga Yeu makesa mayingi kanata muna kala ye ziku vo olungisa ekani diandi.

Vava kamona vo Yeu wa nkwa unkabu wakala mun’ekalu, nyingidi wavova vo: “Kuna  lau kediatisila.” (2 Nti. 9:20) Avo Yeu mu nswalu kadiatisilanga ekalu, muna lumbu kiakina nze lau kikilu kadiatisila.

Wau kalembi vutula konso diambu kw’akunzi wole ana bayenda kunkika, Yeu wawanana yo Yorame wa Ntinu yo Akaziya wa nkundi andi wa ntinu a Yuda, konso muntu muna diandi kalu. Yorame wayuvula vo: “E Yeu, luvuvamu e? ovutwidi vo, nkia luvuvamu, e kolo kin’e zumba ya ngw’aku Izebele ye yindoki yandi in’owingi?” Vava kamona wonga muna mvutu kavewa, Yorame ovilwidi ekalu otinini. Kansi, Yeu wasunda o nswalu. O Yeu ofumbidi ta wandi kuna ngolo, otelese Yorame vana nima, e nzanza ivaikidi muna ntim’andi, o ntinu ofwidi mun’ekalu diandi. Kana una vo Akaziya wavanga mawonso muna tina, o Yeu wanlakama ye kumvonda mpe.—2 Nti. 9:22-24, 27.

I bosi, o muntu akaka wavavwanga o vondwa muna nzo ya Akabi, i Izebele wa ntinu ankento. Yeu wanyikila vo “nkento wau wasibwa.” Yeu wayenda kuna Yizerele, wamona Izebele vana zianela muna lumbu lwa ntinu. Vana vau, Yeu wakanikina ayingidi a lumbu lwa ntinu kimana bantumba ova nsi. I bosi, mvalu mia Yeu miadiatakese Izebele ona wavunginika Isaele yawonso. Yeu wavonda mpe nsadiswa awonso a nzo a Akabi wa ntinu ambi.—2 Nti. 9:30-34; 10:1-14.

Kana una vo o vonda o muntu ke diambote ko, tufwete sungamena vo muna lumbu yayina, Yave selo yandi kasadilanga muna fwasa yimpumbulu. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “E mbukumunw’a Akaziya, kwa Nzambi yatuka, wau kayenda kwa Yorame: kadi vava kaluaka, ovaikidi yo Yorame muna Yeu wa mwan’a Nimesi, ona wakusw’o mazi kwa Yave kakendona nzo a Akabi.” (2 Tus. 22:7) Vava kasia evimbu dia Yorame mun’ekalu diandi, Yeu wasungamena vo nsilu a Yave wa landa Akabi e kunda walungana wau kavonda Nabote. Vana ntandu, Yeu wakanikinwa vo ‘kalanda menga ma ntaudi za [Nzambi] e kunda’ mana mabungula Izebele.—2 Nti. 9:7, 25, 26; 1 Nti. 21:17-19.

O unu, ka vena selo kia Yave ko osadilanga ngolo zandi mu nwana y’atantu a nsambil’aludi. Nzambi wavova vo: “Diame dia land’e kunda.” (Ayib. 10:30) Kansi muna tanina e nkutakani muna umpukumuni, akuluntu Akristu bafwete kala ye unkabu nze  Yeu. (1 Kor. 5:9-13) Awonso muna nkutakani bafwete venganga kala entwadi y’awana bavaikiswa muna nkutakani.—2 Yoa. 9-11.

YEU WASONGA EKETO DIA SADILA YAVE

Etima dia Yeu dia lungisa e salu kiandi dimonekanga muna mvovo miandi kwa Yonadabe wa nkwa kwikizi vo: “Wiza yame wamon’eketo diame dia sadila Yave.” Yonadabe watambulwila e mbok’andi, wamanta mun’ekalu dia Yeu yo kwenda yandi kuna Samaria. Vava balwaka, ‘kuna ngangu zawonso, Yeu wafwasa asambidi a Bale.’—2 Nti. 10:15-17, 19.

Yeu wazayisa vo ‘kimenga kianene’ kekelela Bale. (2 Nti. 10:18, 19) Nkwa ngangu mosi wavova vo: “Yeu ndekwa kasadila.” Kana una vo o mvovo wasadilwa mu sono kiaki “nkumbu miayingi yimenga ya bulu uyikanga, ulenda mpe yika evangu dia vonda abendomoki.” Wau vo Yeu kazola ko vo mosi muna asambidi a Bale kakondwa, walungalakesa yau awonso muna nzo a Bale yo kubavwika mvwatu miafwanana. Vava kamana “tambika yimenga yo tukau twamfutumuki,” Yeu otumini 80 lwa akunzi bavonda asambidi a Bale. I bosi, wabatuma babangula e nzo a Bale yo kitula e yanzala s’efuku, kimana yalembi kala diaka fulu kia nsambila.—2 Nti. 10:20-27.

Dialudi vo Yeu menga mayingi kabungula. Kansi, o Nkand’a Nzambi usonganga vo nkwa unkabu kakala, kadi wavevola Isaele muna mpasi bamweswanga kwa Izebele y’esi nzo andi. Konso ntinu a Isaele wakala y’ekani dia vanganga diambu diau adimosi, diavavanga vo kakala ye unkabu yo vema. Disionario dimosi dia Nkand’a Nzambi divovanga vo: “Salu kiampasi kiakala, luzindalalu diavavanga muna kio sala una ufwene. Kondwa kwa unkabu, diampasi diadi kala mu fokola emvimba nsambil’a Bale muna Isaele.”

Ka lukatikisu ko, nanga omwene vo muna zizidila mambu mayingi mampasi bewanananga mau Akristu o unu, divavanga vo bakala ye yaka fu kasonga Yeu. Kasikil’owu, adieyi tufwete vanga kele vo tubwididi ntonta za vanga diambu kesimanga Yave? Tufwete kala ye unkabu muna venga dio vana vau. Muna diambu dia nsambila, Yave kaka tufwete sambila.

DIATILA MUNA NSIKU A YAVE

Vena ye lulukisu kuna mfoko a lusansu lwalu. O Yeu ‘kasidi yambula landa wan’a ngombe awolo ko muna Betele yo muna Dani.’ (2 Nti. 10:29) O muntu wakala vo nkwa vema muna nsambil’aludi, aweyi kayambulwila vo e nsambila ya teke yakwamanana?

Yeu nanga wayindulanga vo o vambana kwa kintinu kia Isaele ye Yuda divava vo yintinu yau yole yavambana muna nsambila. Muna kuma kiaki, nze una wavanga atinu ana bavita muna Isaele, wayambula vo bakwamanana sambila mwan’a ngombe. Kansi, ediadi disonga vo kakala ye lukwikilu ko muna Yave ona wamvana kintinu.

Yave wasanisina Yeu kadi ‘wavangang’owu wansongi vana meso ma Nzambi.’ Kansi, Yeu ‘wayambula kangadila muna nsiku a Yave wa Nzambi a Isaele kun’etima diawonso.’ (2 Nti. 10:30, 31) Avo yindwidi mawonso kavanga Yeu kuna lubantiku, nanga olenda sivika yo kendalala. Kansi, e mbandu andi ilenda kutulonga diambu. Wau tuna ye ngwizani ambote yo Yave, ka tufwete yindula ko vo ke ilendi fwasuka ko. Lumbu yawonso tufwete songanga kwikizi kwa Nzambi muna longokanga Nkand’a Nzambi, badika mana tulongokanga yo sambanga ye nsi a ntima wawonso kwa S’eto ezulu. Muna kuma kiaki, yambula twakwamanana kangalela muna nsiku a Yave ye nsi a ntim’eto wawonso.—1 Kor. 10:12.

Yeu Muna Lusansu lwa Wantu a Nza

Nkumbu miayingi afidi a mpaka bekatikisanga mu kuma kia wantu beyikwanga muna Nkand’a Nzambi vo ke bazinga ko. Vana ntandu a Nkand’a Nzambi, nga vena ye nkanda miakaka miyikanga lusansu lwa Yeu?

Vena ye nkanda ntatu mia Asuri kuna nz’ankulu, miyikanga nkumbu a ntinu ndioyo a Isaele. Umosi muna nkanda miami uyikanga Yeu yovo nkunzi andi ovumbamene vana ndose a Salmaneser III wa Ntinu a Suria yo kumvana tukau. E sono ina vana ndambu yivovanga vo: “Tukau twa Yeu (Ia-ú-a) wa mwana Onri (Hu-um-ri); ntambwidi kwa yandi palata, wolo, lumpini lwa wolo wa saplu, kinzu kia wolo kiakoboka, mbungw’a wolo, panu kia wolo, lanta, nkau a ntinu ye puruhtu dia mabaya [e nsas’a mvovo wau wansuka ke izayakene ko].” Yeu kakala “mwan’a Onri ko” kansi e mvovo wau i wayikilwanga ana bavinganga vana kunda kia kintinu kia Isaele. E nkumbu yayi nanga yasadilwanga mu kuma kia unkabu wa Onri ye tunda diandi wau katunga Samaria eyi yakala se mbanz’a Kintinu kia Isaele.

Ka vena ziku ko muna mvovo mia ntinu Asuri kisonganga vo Yeu tukau kamvana. Kana una vo i wau, nkumbu ntatu kayika e nkumbu a Yeu: mu babu kimosi (estela), muna teke kia Salmaneser ye muna nkanda mia lusansu lwa kintinu kia Asuri. E masono mama mesonganga e ziku vo Yeu oyikwanga mu Nkand’a Nzambi, kazinga kikilu.