Kuvidisa Kiese Kiaku ko mu Kuma kia Kimbevo

YINDULA vo vava osikamene muna mene, omwene vo kulenda zizidila lumbu kiamvimba ko. Muna lumbu kilanda, onwana diaka ye mpasi za mayela yovo ye lukendalalu. Olenda kuyimwena nze Yobi ona wavova vo: ‘Diambote yasol’o lufwa ke mu mona mpasi zazi ko.’ (Yobi 7:15) Adieyi tuvova kele vo e mpasi zazi zikwamanene mu mvu miayingi?

I diau diabwila Mefibosete wa mwan’a Yonatane wa nkundi a Davidi wa Ntinu. Vava Mefibosete kakala ye kimbuta kia mvu ntanu, ‘wasotoka, yo kituka se ntedingi.’ (2 Sam. 4:4) Kuna kwalanda, Mefibosete wakendalala kwayingi vava kavuninwa mambu vo ntinu kayekola yo vidisa mavwa mandi. Ediadi nanga diakitula dio se diampasi mu zizidila kimbevo kiandi. Kana una vo i wau, wakwamanana songa mbandu ambote muna zizidila kimbevo, makumbu ye lukendalalu, yo lembi vidisa kiese kiandi mu kuma kia mpasi zazi.—2 Sam. 9:6-10; 16:1-4; 19:24-30.

E mbandu yakaka tulenda tanginina ya Paulu wa ntumwa. Wasoneka mu kuma kia “lusende muna nitu” kanwananga lwau. (2 Kor. 12:7) O lusende kayika lulenda kala kimbevo kia tuka kolo yovo wantu ana bavezanga wisa kiandi nze ntumwa. Kiakala vo i wau yovo ve, e mpasi ke zafokoka ko, diavavanga vo kazizidila zo kumosi ye lukendalalu zantwasilanga.—2 Kor. 12:9, 10.

O unu vena mpe ye selo ya Yave benwananga ye yimbevo ilembi sasukanga. Vava kakala ye kimbuta kia mvu 18, Magdalena wasoloka ye kimbevo kia lupo eritematoso sistêmico, kimbevo kina vo yikwa itaninanga e nitu iyantikanga fwasa yikwa yakaka. Magdalena wavova vo: “Wonga kikilu yamonanga. Kimbevo kiame kiawokela ekolo mvu miaviokanga, yayantika vaika mputa za vumu, muna nua ye vana kingodi-ngodi.” Kuna diak’esambu, Izabela onwananga ye kimbevo kina vo kiampasi mu bakulwa kwa wantu. Wavova vo: “Tuka kileke, lukendalalu lwasaka ikalanga lwau. Ediadi dikuntwasilanga mayela makaka nze kimbevo kia ntu, nswengenia yo lunzwa vumu. Dikuntokanesanga kikilu.”

Tambulwila Dina Dibwididi

Kimbevo ye uvanguki ulenda soba zingu kiaku. Avo ediadi dibwididi, diambote wavwanda yo toma badika e zingu kiaku. O tambulwila dina dibwididi diampasi dikalanga. Magdalena wavova vo: “E kimbevo kiame malembe-malembe kiwokelanga. Nkumbu miayingi diampasi dikalanga mu katuka vana mfulu. Wau vo kizayanga ko kana vo kimbevo kiame kilenda saka konso ntangwa, diampasi mu sikidisa dina ndenda vanga mu lumbu ilanda. Edi ditoma kunkendelekanga i dia sia vo kilendanga diaka vanga mana yavanganga ko muna salu kia Yave.”

 Zbigniew wavova vo: “Ekolo e mvu miviokanga, kikalanga diaka ye ngolo zafwana ko mu kuma kia kimbevo kiyikilwanga vo artrite reumatóide, eki kiyivisanga mayikilu ma nitu. Ezak’e ntangwa, kele vo e nitu ivimbidi, kilendanga sala kana nkutu salu yakete ko. Ediadi dikunkendelekanga kikilu.”

Se mvu miayingi miavioka, Barbara wasoloka ye kimbevo kia tomfo (tumor cerebral). Wavova vo: “Malembe-malembe, e nitu ame yasoba. Kikalanga diaka ye nkuma wayingi ko. Nkumbu miayingi ntu lunza ulunzanga yo vilakana mambu. Muna kuma kia kimbevo kiaki, diavava vo yasoba mawonso muna zingu kiame.”

Wantu awonso tuyikidi, selo yakwikizi ya Yave. Edi disundidi o mfunu kwa yau i vanga luzolo lwa Nzambi. Bebundang’e vuvu kiau kiawonso muna Nzambi yo tambula lusadisu lwandi.—Nga. 3:5, 6. 

O Yave Aweyi Kesadisilanga?

Tufwete venga e ngindu za sia vo e mpasi tumonanga i mu kuma kia lembi kala y’edienga dia Nzambi. (Man. 3:33) Yindula e mpasi kamona o Yobi ona wakala vo “nkwa ziku yo unsongi.” (Yobi 1:8) Nzambi ketontanga muntu ko muna mpasi. (Yak. 1:13) Mayela mawonso kumosi ye mana malembi sasukanga sambukiswa twasambukiswa mo kwa mase meto mantete, Adami yo Eva.—Roma 5:12.

Kansi, Yave yo Yesu ke bebembolanga akwa unsongi ko. (Nku. 34:15) Vava tukalanga muna mpasi, i ntangwa tubakulanga vo Nzambi i ‘tininu dieto ye fika kieto.’ (Nku. 91:2) Muna kuma kiaki, vava onwananga ye mpasi zilembi fokokanga, nki kilenda kusadisa mu lembi vidisa kiese kiaku?

Sambu: Muna landa e mbandu a selo yakwikizi ya Yave kuna nz’ankulu, olenda yekeka e zitu diaku kwa S’eto ezulu muna sambu. (Nku. 55:22) Avo ovangidi wo, ovwa “luvuvamu lua Nzambi, luna luviokele nyindu wawonso.” Luvuvamu lwalu ‘luyingila ntim’aku, yo makani maku.’ (Fili. 4:6, 7) Muna sambanga kwa Nzambi yo kumbund’e vuvu, Magdalena olendanga zizidila kimbevo kiandi. Wavova vo: “O samba kwa Yave ye nsi a ntim’ame wawonso  luvevoko ye kiese dikuntwasilanga. Owau itoma bakulanga e nsas’a bunda e vuvu muna Nzambi lumbu ke lumbu.”—2 Kor. 1:3, 4.

Muna vana e mvutu za sambu yaku, Yave olenda kuvana o nkuma muna nzil’a mwand’andi avelela, Diambu diandi ye muna mpangi zeto z’Akristu. Kuvingila ko vo Nzambi kakatula kimbevo kiaku muna mpil’esivi. Kansi, olenda kala ye vuvu vo okuvana e ngangu yo nkuma ovwidi o mfunu mu zizidila konso mpasi. (Nga. 2:7) Olenda kukumika yo kuvana “ulolo wa nkuma.”—2 Kor. 4:7.

Esi nzo: O zola ye walakazi besonganga esi nzo kulenda kusadisa mu zizidila kimbevo. Kansi, zaya dio vo azolw’aku mpe mpasi bemonanga. Balenda vava lusadisu nze una ongeye ovwilanga lusadisu o mfunu. Kana una vo i wau, ke bekuyambulanga ko kana nkutu muna ntangw’ampasi. O samba entwadi dilenda kusadisa mu kala yo luvuvamu lwa ntima.—Nga. 14:30.

Barbara wavova mu kuma kia mwan’andi ankento ye nsanga zakaka z’aleke vo: “Bekunsadisanga muna salu kia umbangi. O vema kwau kukunkasakesanga yo yangidika ntim’ame.” Zbigniew obadikilanga lusadisu lwa nkaz’andi vo lwamfunu kikilu. “Yandi osalanga e salu ya nzo. Okunsadisanga mpe muna vwata yo nata e nkutu ame kuna lukutakanu ye muna salu kia umbangi.”

Mpangi zeto z’Akristu: Tukasakeswanga yo fiaulwiswa vava tukalanga vamosi ye mpangi zeto z’Akristu. Kansi, adieyi tuvova kele vo kulendanga kwenda mu tukutakanu ko mu kuma kia kimbevo? Magdalena wavova vo: “E mpangi muna nkutakani bebandulanga malongi ma tukutakanu kimana yawá mo. Nkumbu miayingi ampangi bekumbokelanga muna telefone mu zaya kana nkia lusadisu mvwidi o mfunu. Bekunsonekenanga mpe nkanda mia lukasakeso. O zaya vo bekunsungamenanga yo tokanena wete diame dikunsadisanga mu zizidila e mpasi.”

Izabela, una ye kimbevo kia ntantu zasaka, wavova vo: “Muna nkutakani ngina ye mase ye ngudi zayingi, ana bekuntambanga o matu yo sia e ngolo za bakula e mpasi zame. Ampangi muna nkutakani bakituka se yitu yame, o kala  yau vamosi dikumpuvikanga yo kuntwasila kiese.”

Awana bena muna mpasi bafwete venga fu kia ‘kuyivaula.’ Bafwete yangalelanga lungana y’ampangi muna nkutakani. (Nga. 18:1) Muna mpila yayi, oyau mpe bekitukanga se nto a lukasakeso kw’akaka muna nkutakani. Kuna lubantiku, olenda kala yo lukatikisu mu zayisa kwa mpangi z’akala ye z’akento mana ovwidi o mfunu. Kansi, mpangi zaku beyangalala kele vo ubazayisi e nsatu zaku. Ediadi dikubavana elau dia wokesa “nzolani a ungudi yakondwa kuvùnina.” (1 Pet. 1:22) Olenda kubazayisa vo lusadisu ovwidi o mfunu mu kwenda kuna lukutakanu, mpangi ovavanga lenda sala yandi entwadi muna salu kia umbangi, yovo lenda mokena yandi moko kia lukasakeso. Kansi, ke tufwete vavanga mayingi ko kwa mpangi. Tufwete yangalelanga lusadisu lwau.

Kala ye kiese: E nsabi muna zizidila kimbevo kilembi sasukanga lembi vidisa kiese kiaku va moko maku zina. Lukendalalu yo dimbul’e vuvu dilenda kufila mu yima ngindu zambi. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O ntim’a muntu uzizila muna mayela; o ntim’atoloka, nani olenda wo zizidila?”—Nga. 18:14.

Magdalena wavova vo: “Isianga ngolo za venga sia sungididi kiasaka muna mpasi zame. Ivavanga toma sadila e ntangwa ikalanga yo vimpi wambote. O tanga lusansu lwa mpangi ana besikilanga ye kwikizi kana una vo benwananga ye kimbevo kilembi sasukanga, ditoma kunkasakesanga. Izabela okasakeswanga muna zaya vo Yave okunzolanga yo kumvwa o mfunu. Wavova vo: “Nzeye wo vo Yave oyangalelanga e ngolo ivanganga muna kunsadila. E zingu kiame kina ye nsasa. Ngina mpe ye vuvu kiasikila kia kusentu.”

Zbigniew wavova vo: “E kimbevo kiame kikundonganga lusakalalu yo lemvo. Kikunsadisanga mu kala ye ngangu yo umbakuzi yo loloka akaka ye nsi a ntima wawonso. Ilongokanga kala ye kiese kia sadila Yave lembi kuyimwena nkenda. Ediadi dikunkasakesanga mu kwamanana nungunuka muna mwanda.”

Sungamena vo Yave omonanga luzindalalu lwaku. Okendalalanga mu kuma kia mpasi omonanga, okulunga-lunga. Ke ‘vilakana salu kiaku ko yo zola osonganga muna nkumbu andi.’ (Ayib. 6:10) Sungamena o nsilu kesianga kw’awana bekumvuminanga: “Kikuyambula nkutu ko, ngatu kusisa nkutu.”—Ayib. 13:5.

Vava okalanga wakendalala, yindula e vuvu kia zingila muna nz’ampa. Ekolo kifinamene kina osinga mona e nsambu zitwasa Kintinu kia Nzambi ova ntoto.

[Babu/​Mafoto zina muna lukaya lwa 28]

Besilanga Umbangi Kana una vo Benwananga ye Kimbevo Kilembi Sasuka

“Kilendanga diaka diata mono mosi ko. Muna kuma kiaki, o nkaz’ame yovo mpangi z’akaka bekunsadisanga mu sala e salu kia umbangi. Ikotesanga muna ntu e nkotelo za moko ye sono ya Nkand’a Nzambi.”—Jerzy, mvanguki.

“Vana ntandu a sila umbangi mu telefone, isonekanga nkanda yo longoka y’awana besonganga luzolo lwambote. Vava ikalanga ku lupitalu, isianga Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto vana ndambu a mfulu ame. Ediadi dikunsadisanga mu yantika mokena yo wantu ayingi.”—Magdalena, una ye kimbevo kia lupo eritematoso sistêmico.

“Izolanga sila umbangi mu nzo ye nzo, kansi vava kikalanga wambote ko, isilanga umbangi mu telefone.”—Izabela, una ye kimbevo kia ntantu zasaka.

“Iyangalela vutukila kingula wantu yo longoka yau Nkand’a Nzambi. Avo wambote ngina, izolanga sila umbangi mu nzo ye nzo.”—Barbara, oyelanga kimbevo kia tomfo.

“Nkutu yakete kaka ilendanga nata ina isianga yinkanda-nkanda. Ilendanga diata ekolo malu mena makumama.”—Zbigniew, una ye kimbevo kia artrite reumatóide.

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 30]

Aleke y’ambuta balenda kasakesa akaka