Zaya ‘Mpw’a Ludi’
Zaya ‘Mpw’a Ludi’
“[Ongeye] muna nsiku wina ye mpw’a zayi ye ludi.”—ROMA 2:20.
1. Ekuma tufwete vavila bakula e nsas’a Nsiku a Mose?
NKANDA mina kasoneka Paulu wa ntumwa muna Nkand’a Nzambi, mitoma kutusadisanga mu bakula mambu mayingi muna Nsiku a Mose. Kasikil’owu, muna nkand’andi kwa esi Ayibere, Paulu wasonga vo Yesu i ‘ngang’ambut’akwikizi’ ona watambika kiamakulu e kimenga. Awana bekwikilanga muna kimenga kiaki, balenda kala mu luvuvamu yo Nzambi “yo tambula nkûl’a mvu ya mvu.” (Ayib. 2:17; 9:11, 12) Paulu wasonga mpe vo e saba kiakala se “fwaniswa ye kini kia ina yezulu.” Yesu i Nkambakani ‘w’ekangu dilutidi o wete’ ke mun’ekangu dia Mose ko. (Ayib. 7:22; 8:1-5) E mpila Paulu kasasila diambu diadi diamfunu muna Nsiku a Mose, yatoma sadisa Akristu muna tandu kiakina. Ilenda kutusadisa mpe mu toma bakula mawonso kavanga o Nzambi muna wete dieto.
2. Nswaswani y’esi Zula, nki’elau bakala diau Akristu Ayuda?
2 Vava Paulu kasoneka nkand’andi kwa esi Roma, wasoneka mambu makaka mu kuma kia Akristu ana bakala vo Ayuda ana balongwa muna Nsiku a Mose. Wazaya wo vo ekolo Akristu bakizayila Nsiku a Nzambi, bebakula mpe “mpw’a zayi ye ludi” mu kuma kia Yave ye nsiku miandi miansongi. Nze Ayuda akwikizi kuna nz’ankulu, o bakula ‘mpw’a ludi’ yo zitisa yo, diasadisa Ayuda akwikizi mu fila, longa yo temesa awana ke bazaya ko Nsiku kavana Yave kwa nkangu andi.—Tanga Roma 2:17-20.
KINI KIA KIMENGA KIA YESU
3. Nkia nluta tulenda vwa muna longoka nsiku a yimenga wavewa kwa Ayuda kuna nz’ankulu?
3 E ‘mpw’a ludi’ kayika Paulu yakinu kutusadisa mu bakula ekani dia Yave. E nkanikinu mina muna Nsiku a Mose, miakinu o mfunu kwa yeto o unu. Muna kuma kiaki, yambula twalongoka nsas’a yimenga ye tukau twalombwanga muna Nsiku. E yimenga yayi yafila Ayuda alembami kwa Kristu yo kubasadisa mu zaya mana Nzambi kavavanga kwa yau. Wau vo nkanikinu mia Yave kwa selo yandi ke misobanga ko, tusinga mona vo o nsiku a yimenga kavana Nzambi kwa Aneyisaele ulenda kutusadisa mu fimpa mpila tukunsadilanga.—Mal. 3:6.
4, 5. (a) Nsiku a Mose, adieyi wasungamesanga nkangu a Nzambi? (b) Nsiku a Nzambi mu kuma kia yimenga “kini” kia nani usonganga?
4 Nkanikinu miayingi muna Nsiku a Mose, miasungamesanga Ayuda vo asumuki. Kasikil’owu, konso muntu waviakananga evimbu dia muntu, diavavanga vo kayivelelesa muna tambika kimenga kia ngombe ankento ambwaki yalunga, ina yakonda fu. O nganga wavondanga e ngombe yo bomona yo. I bosi, wasianga ntoto ampolo muna “maza ma luvambuku.” Ona waviakana evimbu dia muntu, wafunzuka lumbu nsambwadi; muna velela wayowelanga maza mama muna lumbu ki’etatu ye kiansambwadi. (Nta. 19:1-13) Ayuda basungamenanga mpe vo awonso mun’esumu bawutukila. Muna kuma kiaki, vava nkento kawutanga, wafunzukanga. Muna lolokwa diavavanga vo katambika kimenga.—Fuka 12:1-8.
5 Vakala mpe ye mambu makaka ma zingu kiau kia lumbu ke lumbu mavavanga vo Ayuda batambika yimenga muna lolokwa masumu. Zaya yovo lembi wo zaya, yimenga ina batambikanga muna saba ye muna tempelo, yakala se “kini” kia kimenga kialunga kia Yesu.—Ayib. 10:1-10.
NGINDU ZASIKILA MU KUMA KIA YIMENGA
6, 7. (a) Adieyi Aneyisaele bafwana sungamena vava basolanga lekwa batambikanga se yimenga? Yimenga yambote kini kia nani yasonganga? (b) Nkia yuvu tufwete kiyuvula?
6 Konso bulu kiavewanga se kimenga kwa Yave, diavavanga vo kiakala “kialunga.” Ke kiampofo ko, ke kia toloka ko, ke kiavanguka ko ngatu kiayela. (Fuka 22:20-22) Vava Aneyisaele bavananga mbongo yovo bundu kwa Yave, diavavanga vo bavana “e ntomoni au,” “yawonso ilutidi o wete” muna nsâlu au. (Nta. 18:12, 29) Yave ka tondanga bundu yambi ko. O nkanikinu wau watambika bulu yambote, wakala se kini kia kimenga kia Yesu kia kondwa twangu y’ekeya katambika Yave muna kutuvevola mun’esumu yo lufwa.—1 Pet. 1:18, 19.
7 Vava muntu katambikanga kimenga y’ekani dia vutula matondo kwa Yave mu kuma kia wete wandi, ozevo wakalanga ye kiese kia sola eki kilutidi o wete muna mavwa mandi. Konso muntu wakala ye nswa wasola eki kilutidi o wete yovo ve. Kansi, wazayanga wo vo Nzambi kalendi yangalela ko eki kiambi. Ovana eki kiambi diasonganga vo muntu kazaya mfunu wa yimenga ko. Nanga wayindulanga vo Yave oma masundidi tezo kavavanga kwa yandi. (Tanga Malaki 1:6-8, 13.) Nona kiaki kifwete kutufila mu badika mpila tusadilanga Nzambi. I bosi tulenda kiyuvula vo: ‘Ekuma yisadilanga Yave? Nga vena ye diambu mfwete singika muna mpila ikunsadilanga? Nga ikunsadilanga ye nsi a ntima?’
8, 9. Ekuma tufwete badikila etima basonganga Aneyisaele vava batambikanga yimenga yau?
8 Vava mwan’a Isaele kavananga kimenga kuna mvevo mu vutula matondo kwa Yave, nze lukau luamfutumuki muna vava edienga diandi, ka diakala mpasi ko mu sola bulu kiambote. Wakalanga ye kiese kia tambika bulu kiakina kwa Yave. O unu Akristu ke bevananga yimenga ko ina yasikidiswa muna Nsiku a Mose, kansi e ntangwa, ngolo ye mavwa besadilanga muna salu kia Yave i yimenga bevananga. Paulu wa ntumwa wayikila “mbongo a nua mieto,” i sia vo vuvu kieto kia Kikristu kina tusamunanga yo ‘vanga mawete yo kayila akaka’ vo yimenga iyangidikanga Nzambi. (Ayib. 13:15, 16) Etima disonganga selo ya Yave muna salu kiaki, disonganga luyangalalu lwau muna mawonso kevanganga Nzambi muna wete diau. Muna kuma kiaki, etima ye ngindu besonganga Akristu o unu muna salu kiau, betela dina ye yimenga ya mvevo batambikanga Aneyisaele kuna nz’ankulu.
9 Adieyi tulenda vova muna yimenga yasikidiswa muna Nsiku a Mose mu kuma kia konso mwan’a Isaele wasumukanga? Wau vo yimenga yayi yasikidiswa muna Nsiku, nga diampasi diakala kwa Aneyisaele mu vana yo kuna mvevo? Nga bafwana yidima muna vana yimenga yayi? (Fuka 4:27, 28) Avo muntu ozolele tatidila ngwizani andi ambote yo Yave, kayidimanga ko ngatu kendalala muna vana yimenga yayi.
10. Nkia “yimenga” bafwete vana Akristu muna vutula ngwizani au y’akaka?
10 O unu mpe, tulenda vova diambu lembi yindula yovo vanga diambu dilenda kendeleka mpangi zeto. Muna ntona zeto tulenda bakula vo diambi tuvangidi. Ndiona osadilanga Yave ye kwikizi, ovanga wawonso muna singika e mbi kavangidi. Nanga divava vo twalomba ndoloki kwa mpangi ona tukendelekele. Avo esumu diampwena tusumukini, tufwete vava lusadisu lwa akuluntu. (Mat. 5:23, 24; Yak. 5:14, 15) Muna singika konso diambu tusumukini mpangi eto yovo Nzambi, tufwete vanga diambu. Dina tuvanga dilenda tezaneswa ye “yimenga.” Dikutusadisa mu vutula ngwizani eto yo Yave, mpangi eto yo kala ye ntona zambote. Dikutusadisa mpe mu zaya vo Yave ozeye edi disundidi o wete kwa yeto.
11, 12. (a) Adieyi diavangamanga muna nkubik’a kimenga kia ungudi? (b) Adieyi tulenda longoka muna kimenga kia ungudi?
11 E yimenga yakaka yasikidiswa muna Nsiku a Mose i yimenga ya ungudi. Yimenga yayi yavewanga muna vava kala mu luvuvamu yo Yave. O muntu watambikanga kimenga kiaki diavavanga vo, kadia nsuni a bulu kiokio y’esi nzo andi muna eseka dia tempelo. O nganga ona wa sunzulanga kimenga y’akw’andi ana basadilanga muna tempelo, babonganga mpe kunku kiau. (Fuka 3:1; 7:31-33) O muntu ona watambikanga kimenga kiaki, wavavanga kala ye ngwizani ambote yo Nzambi. Kansi, wakalanga y’esi nzo andi, anganga yo Yave mu dila vamosi muna kiese yo luvuvamu.
12 O tambika kimenga kia ungudi, diakala nze muntu okubikidi elambu yo bokela Yave. Ekwe elau diakala kwa mwan’a Isaele vava Yave katambulwilanga e mboka yayi! Kieleka, o nzodi a nzenza, oyangalalanga vana madia mambote kwa nzenza ona ketoma zitisanga. E nkubika ya kimenga kia ungudi, dimosi muna mambu mamfunu tulenda longoka muna Nsiku a Mose. E nkubika yayi yisonganga vo awonso bazolele kala ye ngwizani ambote yo Mvangi au, balenda yo vwila muna kimenga kiantalu kia Yesu. O unu avo tusadidi ngolo ye mavwa meto kuna mvevo muna salu kiandi, tulenda kala ye ngwizani ambote yo Yave.
YIMENGA INA KABEMBOLA NZAMBI
13, 14. Ekuma Yave kabembolwela lukau kazola vana Saulu wa Ntinu?
13 O Yave watondanga yimenga ina yatambikwanga y’ekani diambote. Kansi, Nkand’a Nzambi uyikanga yimenga ina Nzambi kabembola. Ekuma kabembolwela yo? Yambula twabadika nona yole.
14 Samuele wa ngunza wavovesa Saulu wa Ntinu vo ntangwa a Yave kefwasa Amaleke yafwana. Wamvovesa vo kafukisa mvimba e zula kiaki kia mbeni ye twelezi yau. Kansi, vava Saulu kalunga e vita, wayambula vo makesa mandi bavukisa Angangi wa ntinu Amaleke. Saulu wavukisa mpe bulu ina yasunda o wete kimana kavana yo se kimenga kwa Yave. (1 Sam. 15:2, 3, 21) Aweyi Yave kabadikila diambu diadi? Wabembola Saulu mu kuma kia ukolami wandi. (Tanga 1 Samuele 15:22, 23.) Adieyi tulenda longoka muna lusansu lwalu? O Nzambi muna tambulwila lukau lweto, tufwete lemvokelanga nkanikinu miandi.
15. O bi wa Aneyisaele akaka ana bavananga tukau muna lumbu ya Yesaya, adieyi wasonganga?
15 Muna nkanda Yesaya muna mpe ye nona kiakaka. Muna lumbu ya Yesaya, Aneyisaele bavananga tukau kwa Yave kimana kaloloka masumu mau. Kansi, tukau twatu bavananga ke twakala mfunu ko. Muna kuma kiaki, Yave wayuvula vo: “Nkia mfunu a ulolo wa yimenga yeno kwa mono? i kavovele o Yave: ngyukwiti o tukau twa mameme, ye mbizi zamazi; kiyangalela muna menga ma ngombe ko, . . . ke nutwasi diaka tukau twavêla ko; ndumbu yangemi kwa mono.” Ekuma? Nzambi wabavovesa vo: “Ovo nusamba nsamba zayingi, kiwa kwame ko: o moko meno mazele yo menga. Nwiyisukula, nwiyivelelesa; nukatula bi wa mavangu meno mu meso mame; nuyambul’o vanga bi.”—Yes. 1:11-16.
16. Nkia lukau keyangalelanga o Nzambi?
16 Yave kayangalelanga yimenga y’asumuki ko ana balembi viluka o ntima. Kansi, Nzambi watambulwilanga e sambu ye yimenga y’awana bavanganga wawonso muna zingila ngwizani ye nkanikinu miandi. O zaya mpw’aludi a Nsiku a Mose diasadisa wantu awaya mu zaya vo asumuki ye lolokwa bavwang’o mfunu. (Ngal. 3:19) Ozaya diambu diadi, diabafila mu luviluku lwakieleka lwa ntima. Diau adimosi mpe o unu, tufwete sungamenanga vo mu kimenga kia Kristu kaka tulenda lolokelwa masumu. Avo tubakwidi yo yangalela nkubika yayi, Yave “oyangalela” mawonso tuvanga muna salu kiandi.—Tanga Nkunga 51:17, 19.
KWIKILA MUNA KIMENGA KIA YESU
17-19. (a) Aweyi tulenda songela luyangalalu kwa Yave mu kuma kia kimenga kia lukûlu lwa Yesu? (b) Adieyi tulongoka mun’elongi dilanda?
17 Aneyisaele kini ki’ekani dia Nzambi kaka bamona. Kansi, oyeto tumonanga ndungana ekani diadi. (Ayib. 10:1) O nsiku a yimenga wasadisa Aneyisaele mu zaya dina bafwana vanga muna kala ye ngwizani ambote yo Nzambi. Diavavanga vo bamvutulanga matondo, kumvana eki kisundidi o wete yo zaya vo lolokwa bavwang’o mfunu. O unu, muna Sono ya Kingerekia ya Kikristu, tubakulanga vo muna kimenga kia lukûlu lwa Yesu, Yave osinga kutuvevola yakwele mvu mun’esumu yo lufwa, ololoka masumu meto yo kutusadisa mu kala ye ntona zambote vana ndose andi. E kimenga kia lukûlu lwa Yesu i lukau lw’esivi lwa Yave.—Ngal. 3:13; Ayib. 9:9, 14.
18 Mayingi mevavwanga muna vwa nluta mia kimenga kia lukûlu, ke bakula kaka nsas’andi ko. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “O nsiku i nlongi eto a kutufila kwa Kristu, twalungisilwa muna lukwikilu.” (Ngal. 3:24) Lukwikilu lwalu mu mavangu lusongelwanga. (Yak. 2:26) Muna kuma kiaki, Paulu wakasakesa Akristu a tandu kiantete ana bakala yo zayi wa mpw’aludi a Nsiku a Mose kimana basadila mana balongokanga. Ediadi, diadi kubasadisa mu zingila ngwizani ye nkanikinu mia Nzambi balonganga kw’akaka.—Tanga Roma 2:21-23.
19 Kana una vo ke divavanga ko vo Akristu balemvokela Nsiku a Mose o unu, bafwete vananga yimenga ilenda yangidika Yave. Elongi dilanda disonga una tulenda wo vangila.
VAVA MVUTU ZA YUVU EYI:
․․․․․
Yimenga yasikidiswa muna Nsiku a Mose kini kia nani isonganga?
․․․․․
O tukau bevananga Akristu o unu aweyi twinina betela ye yimenga batambikanga Aneyisaele?
․․․․․
Adieyi dilenda fila Yave mu tambulwila yovo bembola kimenga?
[Yuvu ya Longoka]
[Babu muna lukaya lwa 17]
E nkanikinu mia Yave kwa selo yandi ke misobanga ko
[Foto ina muna lukaya lwa 18]
Nkia bulu olenda vana kwa Yave?
[Foto ina muna lukaya lwa 19]
Awana bevananga tukau ketondanga o Yave, bevwanga edienga diandi
