Bunda e Vuvu Muna Yave wa Nzambi a “Kolo ye Nsungi”

“Osoba kolo ye nsungi: okulula ntinu yo tundidika ntinu.” —DAN. 2:21.

NKIA MVUTU OVANA?

O nsema ye ndungan’a ungunza aweyi isongelanga vo Yave Nsikidisi a ntangwa?

Adieyi tulenda vanga wau tuzeye vo Yave i Nzambi a “kolo ye nsungi”?

Ekuma mambu mebwanga ova ntoto ye nkubika za wantu ke zilendi vunzila e ntangwa ko ina kasidikisa o Nzambi?

1, 2. Adieyi disonganga vo Yave otomene zaya e ntangwa?

YAVE wa Nzambi una kasemene muntu ko wateka sema mini isadisanga mu zaya e nsungi. Muna lumbu kieya kia nsema, Nzambi wavova vo: “Mbula mwakala mini muna ngambwil’ezulu yabulanisa mwini yo fuku; ikala se sinsu ye nsungi ye lumbu ye mvu.” (Etu. 1:14, 19, 26) Ediadi diavangama mun’owu wa luzolo lwa Yave.

² Yamu wau akwa ngangu ke belendanga bakula una usadilanga e ntangwa ko. Nkanda mosi uvovanga vo: “E ntangwa i vangwa kia mpimpita kikilu muna nsema. Ka vena muntu ko olenda sasila emvimba una usadilanga e ntangwa.” Kansi, Yave otomene zaya una yisadilanga e ntangwa. Kadi yandi i “nsemi ezulu; . . . ona wasema nza yo vanga yo; kasikidisa yo.” O Yave mpe ‘tuka kuna lubantiku osamunanga oma ma mbaninu, tuka kuna nz’ankulu o mambu ke mavangamene ko.’ (Yes. 45:18; 46:10) Muna kumika lukwikilu lweto muna Yave ye muna Nkand’a Nzambi una vo i Diambu diandi, yambula twabadika una nsema ye ndungan’a ungunza usongelanga vo Yave Nsikidisi Anene a ntangwa.

NSEMA LUKWIKILU LWETO MUNA YAVE UKUMIKANGA

3. Nkia lekwa muna nsema itoma zitisanga ntangw’au yasiwa?

³ Lekwa yayingi ina omu nsema, tuka yanene ye yakete, itoma zitisanga ntangw’au yasiwa. Kasikil’owu, ndekwa-ndekwa yayingi ya mioyo ke yivilakananga ntangw’au a yenga ko. E lolonzi yasingikilwa muna yenga kwa ndekwa-ndekwa yayi, ka yilendi sukinina kana segundo imosi ko muna 80 lwa mazunda ma mvu. E nza ye ntetembwa zizungulukanga muna ntangw’a sikididi. Ediadi ditoma sadisanga wantu mu zaya nsungi ye nzila bafwete landa. Wau vo Yave wasema  ndekwa-ndekwa yayi ye ntetembwa, “nkwa mpamu mun’efuka,” ofweno kikilu tambula nkembo eto.—Tanga Yesaya 40:26.

4. E mpila vangwa yawonso ya mioyo yizitisilanga e ntangw’au yasiwa aweyi isongelanga ngangu za Nzambi?

⁴ Vangwa yayingi ya mioyo ivwidi lolonzi isingikanga e zingu kiau lumbu yawonso. Bulu ye nti miayingi mitoma zitisanga ntangw’au. Muna kuma kiaki, nuni zayingi zizeye e ntangwa ziyalukanga. (Yer. 8:7) O muntu mpe ovwidi lolonzi isingikanga e zingu kiandi lumbu yawonso. Avo muntu wele kuna nsi a kinzenza yo kangala ola zayingi mun’ekumbi di’ezulu, vava kelwaka ola zayingi keviokesa nitu andi muna singama mun’owu wa nsungi a nsi yayina. E mpila e vangwa yakaka bezayilang’e ntangwa, isonganga ngangu ye nkum’a Nzambi a “kolo ye nsungi.” (Tanga Nkunga 104:24.) Dialudi, o Nsikidisi Anene a ntangwa osundidi muna ngangu ye nkuma. Tulenda kumbunda e vuvu vo olungisa ekani diandi.

UNGUNZA WALUNGANA LUKWIKILU UKUMIKANGA

5. (a) Nkia mpila mosi kaka tulenda zayila oma ma kusentu mu kuma kia wantu? (b) Ekuma Yave kalenda zayisila diambu ye ntangwa divangama?

⁵ Kana una vo o nsema mayingi ukutulonganga mu kuma kia ‘oma ma Yave malembi monakana,’ kansi ke uvananga mvutu ko muna kiuvu eki kiamfunu: ‘E zingu kia wantu aweyi kikala kuna sentu?’ (Roma 1:20) Muna baka mvutu za kiuvu kiaki, tufwete tanganga mana Nzambi kasengomona muna Nkand’a Nzambi una vo i Diambu diandi. Vava tufimpanga wo, tumonanga vo ungunza wayingi walungana muna ntangw’andi. Yave lenda sengomona yo sikidisa ntangwa yibwa diambu kuna sentu. Vana ntandu, mana kevovanga Nkand’a Nzambi melungananga muna ntangw’andi, kadi Yave wa Nzambi muna lungisa ekani diandi olenda soba mambu ye nsungi.

6. Adieyi disonganga vo Yave ozolele vo twabakula ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi?

⁶ Yave ozolele vo asambidi andi babakula yo vwa nluta mia ungunza wa Nkand’a Nzambi. Kana una vo e mpila Nzambi ke badikilanga ntangwa yaswaswana yo wantu, vava kezayisanga diambu dibwa kuna sentu osadilanga mvovo mina tulenda bakula. (Tanga Nkunga 90:4.) Kasikil’owu, o nkanda Lusengomono uyikanga “e mbasi zau eyà . . . zakubikilu muna ola ye lumbu ye ngonde yo mvu.” Yeto tutoma bakulanga e nsungi zazi. (Lus. 9:14, 15) O zaya ungunza walungana muna ntangwa yasikidiswa, dilenda kumika lukwikilu lweto muna Nzambi a “kolo ye nsungi” ye muna Diambu diandi. Yambula twabadika nona yakete.

7. E ndungan’a ungunza wa Yeremiya mu kuma kia lufwasu lwa Yerusaleme ye Yuda aweyi usongelanga vo Yave i Nsikidisi anene a ntangwa?

⁷ Entete, yambula twabadika dina diabwa muna tandu kia nsambwadi vitila tandu kia Kristu. “Muna mvu una weya wa Yoyakime wa mwan’a Yosia, wa ntinu a Yuda,” e diambu dia Nsikidisi anene a ntangwa “diayiza kwa Yeremiya muna nkangu awonso a Yuda.” (Yer. 25:1) Yave wazayisa vo Yerusaleme ifwaswa ye Ayuda benatwa muna kinkole kuna Babele. Badi “sadila ntinu a Babele lusambwadi lua mvu.” Makesa ma Babele bafwasa Yerusaleme muna mvu a 607 vitila tandu kia Kristu yo nata Ayuda muna kinkole kuna Babele. Adieyi diabwa kuna mfoko a 70 lwa mvu? Yeremiya wasakula vo: “I wau wuwu kavovele o Yave, ‘ovo lulungidi lusambwadi lua mvu muna Babele, ikunukingula, yo kunusikidisil’e diambu diame diawete, muna kunuvutulwisa vana fulu kiaki.’” (Yer. 25:11, 12; 29:10) O ungunza walungana  kieleka muna ntangwa yasikidiswa. Vava Amadai ye Aparasi bafwasa Babele muna mvu a 537 vitila tandu kia Kristu, Ayuda bavutuka muna nsi au.

8, 9. O ungunza wa Daniele mu kuma kia ngiz’a Masia yo lubantiku lwa Kintinu ki’ezulu, aweyi utoma songelanga vo Yave i Nzambi a “kolo ye nsungi”?

⁸ Badika ungunza wakaka walungana mu kuma kia nkangu a Nzambi kuna nz’ankulu. Vioka tezo kia mvu miole vava Ayuda batuka kuna Babele, Nzambi wasakula muna Daniele wa ngunza vo vava kivaika nswa wa tungulula mbanza Yerusaleme, 483 lwa mvu mivioka i bosi Masia kemoneka. O ntinu Amadai ye Aparasi wavana nswa wau muna mvu a 455 vitila tandu kia Kristu. Vava kialunga mvu 483 muna mvu 29 wa tandu kia Kristu, Yesu wa Nazarete wavubwa yo kuswa ye mwand’avelela yo kituka se Masia. *—Nek. 2:1, 5-8; Dan. 9:24, 25; Luka 3:1, 2, 21, 22.

⁹ Owau badika dina kasakula Nkand’a Nzambi mu kuma kia Kintinu. Ungunza wa Nkand’a Nzambi usonganga vo Kintinu kia Masia kiayantika yala muna mvu a 1914. O Nkand’a Nzambi usonganga e “sinsu” kia ngiz’a Yesu eki kiayantika lungana muna kolo kina Satana kayingwa kun’ezulu yo twasa ntantu zayingi ova nza. (Mat. 24:3-14; Lus. 12:9, 12) Vana ntandu, Nkand’a Nzambi utoma songanga mvu wasikididi wayantika yala Kintinu ki’ezulu, i sia vo muna mvu a 1914 vava ‘e tandu ya zula yalunga.’—Luka 21:24; Dan. 4:10-17. *

10. Nkia mambu mesinga bwa kuna sentu?

¹⁰ Ekolo ‘kiampasi zayingi’ kayika Yesu kifinamene. I bosi, Luyalu lwandi Lw’ezunda dia Mvu luyantika. Ka lukatikisu ko vo mawonso mesinga bwa muna ntangwa yasikidiswa. Vava Yesu kakala ova ntoto, Yave wateka sikidisa ‘lumbu ye ola’ kibwa e mpasi zazi.—Mat. 24:21, 36; Lus. 20:6.

‘NUSUMBANG’E NTANGWA’

11. Adieyi tufwete vanga wau tuzeye vo mu lumbu ya mbaninu tuzingilanga?

¹¹ Adieyi tufwete vanga wau tuzeye vo Kintinu kia Nzambi kiayantika yala, owau mu lumbu ‘yambaninu’ tuzingilanga? (Dan. 12:4) Wantu ayingi bazeye wo vo e mpasi mu wokela kaka zina ova nza, kansi ke bebakulanga ko vo e mpasi zazi i ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi mu kuma kia lumbu yambaninu. Nanga bazeye wo vo vekala lumbu e mpasi zazi zisaka mvimba. Akaka bekwikilanga vo ayadi betwasa “ngemba yo luvuvamu.” (1 Tes. 5:3) Adieyi tuvova oku kwa yeto? Wau tuzeye wo vo e mbaninu a nza yayi ya Satana ifinamene, nga ke diambote ko mu toma sadilanga e ntangwa isidi muna salu kia Nzambi  a “kolo ye nsungi” yo sadisa akaka kimana banzaya? (2 Tim. 3:1) Elo, tufwete lungalala yo zaya mpila yambote tulenda sadila e ntangw’eto.—Tanga Efeso 5:15-17.

12. Adieyi tulenda longoka muna mvovo mia Yesu mu kuma kia lumbu ya Noa?

¹² Ke diasazu ko mu ‘sumb’e ntangwa’ mu nza yayi yazala ye mambu malenda vukika ngindu za wantu. Yesu walukisa vo: “Nze i una wa lumbu ya Noa, i una ukal’e ngiz’a Mwan’a muntu.” E lumbu ya Noa aweyi yakala? Diateka sakulwa vo e nza yayina ya umpumbulu fwaswa ifwaswa muna kizalu kia nz’amvimba. Nze “nteleki a ndungidi,” Noa wasamuna e nsangu za Nzambi ye kwikizi kiawonso kwa wantu bazinganga muna tandu kiakina. (Mat. 24:37; 2 Pet. 2:5) Kansi, “badianga yo nuanga, basompanga yo sompesanga, . . . Ke bazaya wo ko, yavana kiayiz’e kizalu, kiabakùkulwisa yau awonso.” Muna kuma kiaki, Yesu walukisa alongoki andi vo: “Se nukubama: kadi muna ntangwa ilembi yindulwa ikwiz’o Mwan’a muntu.” (Mat. 24:38, 39, 44) Tufwete kala nze Noa, ka tufwete kala nze wantu a tandu kiandi ko. Adieyi dilenda kutusadisa mu kubama?

13, 14. Adieyi tufwete sungamenanga mu kuma kia Yave dilenda kutusadisa muna kunsadila emvimba ekolo tuvingilanga ngiz’a Mwan’a muntu?

¹³ Kana una vo Mwan’a muntu osinga kwiza muna ola tulembele zaya, kansi tufwete sungamena vo Yave i Nsikidisi Anene a ntangwa. Mambu mebwanga ova nza ye muna nkubika za wantu ke malendi vunza ko ngatu bendomona ntangwa ina kasikidisa. Yave oteka sikidisanga e ntangwa ya mana kazolele vanga muna lungisa luzolo lwandi. (Tanga Daniele 2:21.) Muna Ngana 21:1 tutanganga vo: “O ntim’a ntinu wina vana koko kwa Yave, nze mbudila za maza; Konso kuna kazolele, obelola wo.”

¹⁴ Yave olenda sadila konso diambu muna lungisa ekani diandi muna ntangwa ina kasikidisa. Mambu mayingi mebwanga ova nza ungunza melungisanga, musungula oma ma salu kia samuna nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi mu nza yawonso. Yindula dina diabwa vava kiabwa luyalu lwa União Soviética ye nsobani diatwasa. Wantu akete kaka bayindulanga vo e nsobani zazi zampwena muna mbumba za luyalu zilenda vangama mu nzaki. Kansi, muna kuma kia nsobani zazi, owau e nsangu zambote zisamunwanga muna nsi zayingi zakala vo e salu kieto kiasimwa. Muna kuma kiaki, yambula twatoma sadilanga e ntangwa kimana twasadila emvimba Nzambi a “kolo ye nsungi.”

KWIKILA MUNA NTANGWA KASIKIDISA YAVE

15. Aweyi tulenda songela lukwikilu vava kisobwanga mambu makaka muna nkubik’a Yave?

¹⁵ Okwikila vo Yave osinga lungisa nsilu miandi muna ntangwa kasikidisa, dilenda kutusadisa mu kwamanana samuna nsangu za Kintinu mu lumbu yayi yambaninu. Muna kuma kia mambu mebwanga ova nza, ezak’e ntangwa divavanga vo twasoba mpila tusadilanga e salu kia kitula wantu s’alongoki. Muna kutusadisa twasamunanga nsangu za Kintinu una ufwene, ezak’e ntangwa nkubik’a Yave isobanga mambu makaka. Muna songa vo tuna ye lukwikilu muna Nzambi a “kolo ye nsungi” tufwete sianga e sungididi muna nsobani zazi yo salanga ye kwikizi muna wisa kia Mwan’andi una vo “i ntu a dibundu.”—Ef. 5:23.

16. Ekuma tulenda kwikidila vo Yave osinga kutusadisa muna ntangw’andi?

¹⁶ Yave ozolele vo twasambanga kwa yandi ye vuvu kiasikila vo osinga “kutusadisa muna ntangwa ifwene.” (Ayib. 4:16) Nga ediadi ke disonganga ko vo ovwanga mfunu konso muntu muna yeto? (Mat. 6:8; 10:29-31) Muna songa vo tuna ye lukwikilu  muna Yave wa Nzambi, tufwete lombanga luludiku ye lusadisu lwandi muna sambu yo zingila e ngwizani ye sambu yeto. Vana ntandu, tufwete sambanga mpe muna wete dia mpangi zeto z’akwikizi.

17, 18. (a)  Yave adieyi kevanga kwa mbeni zandi ke kolo ko? (b) Nkia ntambu tufwete venga?

¹⁷ E yayi ke ntangw’a ‘katikisa muna lukwikilu ko,’ kansi i ntangwa yakumama kaka muna lukwikilu. (Roma 4:20) E mbeni za Nzambi i sia vo Satana y’awana bena muna wisa kiandi, bevavanga sima salu Yesu kavana kw’alongoki andi kumosi yo yeto. (Mat. 28:19, 20) Kanele vo Nkadi ampemba okutunwanisanga, tuzeye wo vo Yave i “Nzambi amoyo, ona wina vo, i Mvuluzi a wantu awonso musungul’awana bekwikilanga.” Yave “ozeye e mpuluza kevuluz’awana bekumvumina muna umpukumuni.”—1 Tim. 4:10; 2 Pet. 2:9.

¹⁸ Ke kolo ko, Yave ofwasa nza yayi yambi. Kana una vo katuzeye mawonso ko ye lumbu ketwasa lufwasu lwalu, tuna ye ziku vo muna ntangw’andi, Kristu ofwasa mbeni za Nzambi yo tundidika kimfumu kia Yave. Muna kuma kiaki, dia vonza kikilu mu lembi bakula “kolo ye nsungi” eyi tuzingilanga. Yambula twatoma kuyikenganga kimana twalembi bwa muna ngindu za sia vo “lekwa yawonso ina una, tuka kuna lubantiku lu’esemo.”—1 Tes. 5:1; 2 Pet. 3:3, 4.

‘TADILA YAVE’

19, 20. Ekuma tufwete tadilanga Yave?

¹⁹ Vava Yave kasema wantu, ekani diandi diakala vo bazinga yakwele mvu yo kwamanana longoka mayingi mu kuma kia nsem’andi w’esivi. Muna Kimpovi 3:11 tutanganga vo: “[Yave] Ovangidi ma yawonso se wete muna yandi nsungi: osidi mpe etima dia zinga yakwele mvu muna ntima miau, o muntu kalembi zaya mavangu mavangidi Nzambi tuka kuna lubantiku yakuna mbaninu,” NW.

²⁰ Diakiese kikilu wau vo ekani dia Yave mu kuma kia wantu ke diasoba ko. (Mal. 3:6) O Nzambi “kena ya soba-soba ko, ngatu tombe kia nzietoka.” (Yak. 1:17) E kini yovo tombe kizietokanga mu kuma kia nzunguluk’a ntangwa, kansi o Yave ke sobanga ko mu kuma kia vioka kwa ntangwa. Yave i “Ntinu a mvu ya mvu.” (1 Tim. 1:17) Muna kuma kiaki, yambula ‘twatadilanga Nzambi a mpuluza eto.’ (Mika 7:7) Ozevo, “nuvama, e ntima mieno miakumama, Yeno awonso nusianga Yave e vuvu.”—Nku. 31:24.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 19]

Daniele wakwikilanga vo mana kasakula Nzambi mesinga lungana

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Nga otoma sadilanga e ntangwa muna vanga luzolo lwa Yave?