Adieyi Ofwete Vanga Muna Lolokwa kwa Yave?
Adieyi Ofwete Vanga Muna Lolokwa kwa Yave?
“Yave wa Nzambi a nkenda ye nsambu, nkwa ntim’evundu . . . , oyambulwilanga bi y’ekuzuka y’esumu.”—LUV. 34:6, 7.
VAVA MVUTU ZA YUVU EYI
Adieyi Yave kavanga vava Davidi yo Manase basumuka? Ekuma?
Ekuma Yave kalembi lolokela e zula kia Isaele?
Adieyi tufwete vanga muna lolokwa kwa Yave?
1, 2. (a) Yave nkia fu kasonga kwa zula kia Isaele? (b) Nkia kiuvu tubadika mun’elongi diadi?
MUNA lumbu ya Nekemiya, ekolo buka kia Anelevi basambanga vana meso ma nkangu, batambulwila vo akulu au nkumbu miayingi babembolanga nkanikinu mia Yave. Kansi, muna nkumbu miami miawonso, Yave wasonga vo “Nzambi akubam’o yambulwila, nkwa nsambu, wazala ye nkenda, nkwa ntim’evunda yo ulolo wa walakazi.” Yave wakwamanana songa walakazi kwa Aneyisaele ana batuka muna kinkole muna lumbu ya Nekemiya.—Nek. 9:16, 17.
2 Konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: ‘Adieyi mfwete vanga muna lolokwa kwa Yave?’ Muna vwa mvutu za kiuvu kiaki kiamfunu, yambula twafimpa nona y’atinu wole ana balolokwa kwa Yave: Davidi yo Manase.
MASUMU MAMPWENA KAVOLA DAVIDI
3-5. Nkia masumu mampwena kavola o Davidi?
3 Kana una vo Davidi wavuminanga Nzambi, wavola mpe masumu mampwena. Mamole muna masumu mama i mu kuma kia Ureya yo nkaz’andi Bate-seba. Masumu mama mpasi zayingi matwasa kwa yau awonso. Kansi, e mpila ina Nzambi kasingikila Davidi isonganga una Yave kelolokelanga. Tubadika dina diabwa.
4 Davidi watuma makesa ma Isaele mu kwenda zunga Raba, mbanz’a kimfumu ya Aneyamone. Tezo kia 80 lwa kilometa yakala ye este ya Yerusaleme, kun’esimu dia Nkoko a Yodani. Ekolo makesa bakala kuna vita, Davidi tuka vana nludi a nzo andi muna Yerusaleme, wamona Bate-seba wayowelanga. O nkaz’andi ku vita kakala. Davidi walengokela Bate-seba o moyo ekolo kantungununanga, wambokelesa kuna nzo andi yo tá yandi e zumba.—2 Sam. 11:1-4.
5 Vava Davidi kawá vo Bate-seba oyimiti, wakanikina vo nkaz’andi Ureya kavutulwa kuna Yerusaleme. Davidi wazola vo Ureya kavukana yo nkaz’andi. Kansi, Ureya kavutuka ku nzo andi ko kana una vo Davidi wankomekena vo kenda kuna nzo andi. Muna kuma kiaki, o ntinu wasoneka nkanda kuna sweki kwa mfumu a makesa mandi yo kunkanikina vo kasia Ureya “kuna ntu a vita kuna kulutidi e ngolo,” akw’andi makesa bansisa yandi mosi. Ureya wavondwa kwa makesa ma mbeni, nze una Davidi kakana. (2 Sam. 11:12-17) Muna mpila yayi, o Davidi wa ntinu katá kaka zumba ko, kansi wasakisa diaka o bi wandi muna vondesa munkondwa kuma.
DAVIDI OVILUKIDI O NTIMA
6. Adieyi Nzambi kavanga vava Davidi kasumuka? Adieyi tulenda longoka mu kuma kia Yave?
6 Yave wamona mawonso mavangama. Wazaya dina Davidi kavanga. (Nga. 15:3) Kana una vo kuna kwalanda wasompa Bate-seba, “e diambu kavang’o Davidi diayiva muna meso ma Yave.” (2 Sam. 11:27) Adieyi Nzambi kavanga mu kuma kia masumu mampwena kavola Davidi? Watuma Natani wa ngunz’andi kwa Davidi. Wau vo Yave i Nzambi a nkenda, wavava e kuma kalenda lolokela Davidi. Nga ke dia lufiaulwisu ko mu zaya vo Yave ovavanga kuma kia kutuloloka? Nzambi kakomekena Davidi ko mu funguna masumu mandi, kansi watuma Natani katela ntinu e kingana kiasonga vilwa wampwena kavanga. (Tanga 2 Samuele 12:1-4.) Eyayi mpila yambote kikilu kasadila o Yave mu zaya dina Davidi kayindulanga!
7. Davidi aweyi kamona vava kawá kingana kia Datani?
7 O ntinu wamona vo dina diavangama muna kingana kia Natani ke diansongi ko. Davidi wafungila o mvwama wayikwa muna kingana e makasi. Wavova kwa Natani vo: “E nkal’a Yave aka, o muntu ona wavanga wau fwa kumfwene.” Vana ntandu, Davidi wavova mpe vo ndiona wakutumunwa ememe kafwete tambula mfutu. Kansi, Natani wavovesa Davidi vo: ‘Ngeye i muntu ndiona.’ Muna kuma kia mbi kavanga, Natani wavovesa diaka Davidi vo nsosolo ke ukatuka muna nzo andi ko, vonza kibwila esi nzo andi. Ofwiswa mpe nsoni vana meso ma nkangu mu kuma kia masumu mandi. Davidi wabakula vo masumu mampwena kavanga, wakendalala yo vova vo: “Nsumukini Yave.”—2 Sam. 12:5-14.
DAVIDI WASAMBA YO LOLOKWA KWA NZAMBI
8, 9. E sono kia Nkunga 51 aweyi kisongelanga una kamona Davidi vava kasumuka? O Nkunga wau adieyi ukutulonganga mu kuma kia Yave?
8 E mvovo mia nkunga wayimbila Davidi wa Ntinu misonganga lukendalalu lwandi. E Nkunga 51 uyikanga e ndomba kavanga Davidi kwa Yave. Usonganga vo Davidi kafunguna kaka masumu mandi ko, kansi waviluka mpe ntima mu kuma kia masumu mandi. E diambu diantete katokanenanga o Davidi i ngwizani andi yo Nzambi. Wavova vo: “Muna ngeye, ngeye kaka, nsumukini.” Walomba kwa Yave vo: “Unsemena ntim’avelela, e Nzambi; yo vangulula mwand’aziku omu mono. . . . Umputwila kiese kia luvuluzu luaku; unsimbinina yo mwand’a nyambuku a moyo.” (Nku. 51:1-4, 7-12) Vava osambanga kwa Yave mu kuma kia vilwa ovangidi, nga oziulanga ntim’aku yo vova ye ziku kiawonso nze una Davidi kavanga?
9 Yave katanina Davidi ko muna mpasi zatwasa masumu mandi. E mpasi zazi zakwamanana muna zingu kiandi kiawonso. Kansi, wau vo Davidi ‘wabudika yo kosomoka o ntima,’ Yave wanloloka. (Tanga Nkunga 32:5; Nku. 51:17) Nzambi wa Mpungu-ngolo ozayanga e ngindu ye kuma kifilanga muntu mu vola esumu. Muna kuma kiaki, Nzambi kayambula ko vo Davidi yo Bate-seba bafundiswa kwa wantu mun’owu wa Nsiku a Mose. Yandi kibeni wabafundisa yo kubasonga e nkenda. (Fuka 20:10) Nzambi wasola mwan’au Solomo mu kituka se ntinu a Isaele.—1 Tus. 22:9, 10.
10. (a) Nkia kuma kiakaka kiafila Yave mu loloka Davidi? (b) Aweyi kafwete vanga muntu muna lolokwa kwa Yave?
10 Nanga e kuma kiakaka kiafila Yave mu loloka Davidi i kia sia vo yandi mpe kaloloka Saulu. (1 Sam. 24:4-7) Nze una Yesu kavova, Yave okadilanga yeto nze una tukadilanga y’akaka. Yesu wavova vo: “Ke nufundisa ko, nwalembi fundiswa. Kadi muna mfundisa nufundisa i nufundisilwa: muna nzongo nuzongela mpe i kikunuzongelwa.” (Mat. 7:1, 2) Dia lufiaulwisu kikilu mu zaya vo Yave osinga loloka masumu meto, kana nkutu masumu mampwena nze esumu dia zumba yovo dia vonda muntu! Kansi, okutuloloka kaka kele vo oyeto mpe tulolokanga akaka, funguna masumu meto kwa yandi yo viluka o ntima muna masumu meto. Yave ovananga ‘nsungi ya mvutulu a moyo’ vava asumuki bevilukanga kikilu o ntima.—Tanga Mavangu 3:19.
MANASE WAVOLA SUMU DIAMPWENA KANSI WAVILUKA O NTIMA
11. Nkia mambu mangemi kavang’o Manase vana meso ma Yave?
11 Tubadika lusansu lwa Nkand’a Nzambi lusonganga e tezo kina Yave kelolokelanga. Una vavioka tezo kia 360 ma mvu tuka Davidi kayantikila yala, Manase wakituka se ntinu a Yuda. Muna mvu 55 kayala, Manase wavanga mambu mayingi mangemi oma mafila Yave mu kuntumba. Kasikil’owu, Manase wadongeka maziku ma Bale, wasambila ntangwa, ngonde ye ntetembwa yo yoka wan’andi vana tiya se kimenga yo nungununa mavangu ma mpandu. Kieleka, Manase ‘wavanga bi wayingi vana meso ma Yave.’—2 Tus. 33:1-6.
12. Manase aweyi kavutukila kwa Yave?
12 Kuna kwalanda, Manase wakangwa yo natwa kuna Babele yo siwa muna pelezo. Ekolo kakala kuna Babele, Manase nanga wasungamena e mvovo mia Mose kwa Isaele: “Vav’omona mpasi, o mambu mama mawonso vo mabwididi, e lumbu yambaninu ovutuka kwa Yave wa Nzambi aku yo wa nding’andi.” (Nsi. 4:30) Manase wavutuka kwa Yave. Adieyi kavanga? ‘Wakisakidika kikilu’ yo ‘samba’ kwa Nzambi (nze una usonganga e fwaniswa muna lukaya lwa 21). (2 Tus. 33:12, 13) Nkand’a Nzambi ke uyikanga ko dina kavova muna sambu yandi, kansi nanga e mvovo miandi miafwanana ye mina mia Davidi wa Ntinu miasonama muna Nkunga 51. Diakala una yovo ve, edi tuzeye vo Manase waviluka kikilu o ntima.
13. Ekuma Yave kalolokela Manase?
13 Adieyi kavanga o Yave vava Manase kasamba kwa yandi? Yave ‘wantambula yo wa ndodokel’andi.’ Nze Davidi, Manase wabakula e mbi kavanga yo viluka kikilu o ntima. Ekiaki i kuma Nzambi kalolokela Manase yo kumvutula vana kunda kia kintinu kuna Yerusaleme. Muna mpila yayi, ‘Manase wazaya wo vo Yave yandi i Nzambi akieleka.’ (2 Tus. 33:13) Dia lufiaulwisu kikilu dia zaya mu nona kiaki vo Yave nkwa nkenda ye ololokanga awana bevilukanga kikilu o ntima.
NGA YAVE NTANGWA ZAWONSO KELOLOKANGA?
14. Adieyi difilanga Yave mu loloka ndiona osumukini?
14 Ndonga muna selo ya Nzambi o unu ke bevavanga lolokwa masumu mampwena ko nze mana ma Davidi yo Manase. Kansi, o zaya vo Yave waloloka atinu awole awaya, dikutusadisanga mu kala ye ziku vo Nzambi eto ololokanga kana nkutu masumu mampwena avo nsumuki ovilukidi kikilu o ntima.
15. Aweyi tuzayidi wo vo Yave ke ntangwa zawonso ko kelolokanga awana besumukanga?
15 Ke tufwete yindula ko vo Yave ntangwa zawonso kelolokanga awana besumukanga. E fu kiasonga Davidi yo Manase kiaswaswana kikilu ye kina kiasonga nkangu akolami a Isaele ye Yuda. Nzambi watuma Natani kwa Davidi yo kumvana elau dia viluk’o ntima. Davidi watambulwilu lusadisu lwalu. Vava Manase kakala muna mpasi, waviluka kikilu o ntima. Kansi, nkumbu miayingi o nkangu a Isaele ye Yuda ke bavilukanga ntima ko. Muna kuma kiaki, Yave kabaloloka ko. Nkumbu miayingi watumanga ngunza zandi mu kubazayisa una kabadikilanga ukolami wau. (Tanga Nekemiya 9:30.) Kana nkutu vava bakatuka kuna Babele yo vutuka kuna nsi au, Yave wakwamanana tuma selo yandi yakwikizi, nze Ezera wa nganga yo Malaki wa ngunza. Vava nkangu wazingilang’e ngwizani yo luzolo lwa Yave, kiese kiayingi bamonanga.—Nek. 12:43-47.
16. (a) Adieyi diabwila zula kia Isaele wau balembi viluk’o ntima muna masumu mau? (b) Nki’elau kevananga kwa mosi-mosi muna wan’a Isaele?
16 Tuka katumina Yesu ova ntoto mu fwa se kimenga kia lukûlu mu kuma kia wantu awonso, Yave katondanga diaka yimenga ya bulu ko ina Aneyisaele bavananga. (1 Yoa. 4:9, 10) Vava Yesu kakala ova ntoto, wasonga e ngindu za S’andi vava kavova vo: “E Yerusaleme, e Yerusaleme, on’ovondang’e ngunza, yo tubil’ana katuminu o matadi! nkumbu kwa nzolelenge o konka wan’aku, e nkonka ikonkanga nsusu o wan’andi kunansi a mave, oyeno wau ke nuzodi.” I bosi Yesu wakudikila vo: “Tala, e nzo eno inusâdìdi.” (Mat. 23:37, 38) Kuna kwalanda, e Isaele ya mwanda yavinga vana fulu kia zula kiaki ki’asumuki ye mindembi viluka ntima. (Mat. 21:43; Ngal. 6:16) Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia mosi-mosi muna wan’a Isaele? Yave olenda kubaloloka yo kubafwila nkenda avo bakwikidi muna Nzambi ye muna kimenga kia Yesu Kristu. Elau diadi divewa mpe kwa wantu bafwa lembi viluka ntima, ana besinga fulwa ova ntoto uveleleswa.—Yoa. 5:28, 29; Mav. 24:15.
VWA E NLUTA MIA LOLOKWA KWA YAVE
17, 18. Adieyi tufwete vanga muna lolokwa kwa Yave?
17 Wau vo Yave okutulolokanga, adieyi tufwete vanga? Tufwete vanga nze una Davidi yo Manase bavanga. Tufwete zayanga vo tu asumuki, viluk’o ntima muna masumu meto, lomba ndoloki kwa Yave yo samba kwa yandi kimana kasema ntim’avelela muna yeto. (Nku. 51:10) Avo esumu diampwena tuvangidi, tufwete dio zayisa kw’akuluntu kimana batusadisa. (Yak. 5:14, 15) Kana nkutu vo esumu diampwena twavanga, dia lufiaulwisu dia zaya una Mose kayikila Yave vo “Nzambi a nkenda ye nsambu, nkwa ntim’evundu, o mwingi muna walakazi ye ziku; olundilanga mazund’o walakazi, oyambulwilanga bi y’ekuzuka y’esumu.” Yave kasoba ko.—Luv. 34:6, 7.
18 Yave wasia nsilu kwa Aneyisaele ana beviluka ntima vo okubaloloka emvimba. Wabavovesa vo masumu mau kana una vo “mabwaka,” mepembeswa nze “mvul’ampembe.” (Tanga Yesaya 1:18.) Ozevo, adieyi tufwete vanga muna lolokwa kwa Yave? Avo tuzolele vo masumu meto malolokwa emvimba, tufwete vutulanga matondo muna nkenda za Yave yo viluka kikilu o ntima.
19. Adieyi tubadika mun’elongi dilanda?
19 Wau vo Yave okutulolokanga, aweyi tulenda kuntanginina muna mpila tukadilanga y’akaka? Aweyi tulenda vengela e fu kia lembi loloka awana bevanganga masumu mampwena kansi bevilukanga kikilu o ntima? Elongi dilanda dikutusadisa mu fimpa ntima mieto kimana twatanginina Yave wa S’eto, una vo “wambote, wa ngyambulwidi (yovo nloloki.)”—Nku. 86:5.
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 24]
Wau vo Yave waloloka Manase, wamvutula vana kunda kia kintinu kuna Yerusaleme
