Eyingidilu Dialeboka​—Ekuma Diavaikisilwa?

TUKA mvu miayingi, akala ye akento mu nza yawonso beyangalelanga yo vwa nluta muna malongi ma Nkand’a Nzambi mevaikiswanga mun’Eyingidilu. Tuka muna ngonde a Yuli ya mvu wa 2011, Eyingidilu diantete dia longoka diavaikiswa muna Kingelezo kialeboka. Eyingidilu diadi diavova vo: “Tuzolele teza Eyingidilu diadi mu kolo kia mvu mosi. Avo tumwene vo dialusadisu dikala, ozevo tukwamanana dio vaikisa.”

Owau tuna ye kiese kia kunuzayisa vo tubakidi nzengo za kwamanana vaikisa Eyingidilu diadi. Ke kolo ko, diyantika vaikiswa mpe muna ndinga Kifalanse, Kimputu ye muna Espanhol.

EKUMA DIYANGALELWANGA

Vava batambula Eyingidilu dialeboka, ayingi kuna Pacífico Sul basoneka vo: “Owau ampangi betoma bakulanga e malongi m’Eyingidilu.” Nkanda wakaka wavova vo: “E ntangwa ina wantu baviokesanga mu vava e mvovo yo sasila mio, owau isadilwanga mu vava bakula e sono ya Nkand’a Nzambi iyikilu ye una inina e ngwizani y’elongi.”

Nkento mosi watanga sikola zandá kuna Estados Unidos wavova vo: “Mvu 18 mviokese mu vova yo soneka mvovo miabala mitoma sadilwanga kw’awana batanga sikola zandá. Yayima e fu kia vova yo yindula mu mpila yampimpita ina ke yakala kwandi mfunu ko. Yabakula vo mfwete soba e mpil’ame ya yindula yo vova.” Wau vo se nteleki a nsangu zambote, wavova vo: “Eyingidilu dialeboka dikunsadisanga kikilu. E mvovo miandi mialeboka mikunsadisanga mu sadila mvovo mina vo ke miampasi ko mu bakula.”

Mpangi mosi ankento wavubwa muna mvu wa 1972 kuna Inglaterra, wasoneka mu kuma ki’Eyingidilu dialeboka vo: “Vava yatanga Eyingidilu diantete diavaikiswa, yamona nze vika sia vo Yave wavwanda vana ndambu ame yo kunsimba van’evembo yo tanga yame entwadi. Diakala nze se otangilanga mwan’andi lusansu muna ntangw’a leka.”

Mpangi mosi ankento kuna Betele ya Estados Unidos wavubwa se vioka mvu 40, wavova vo Eyingidilu dialeboka dikunsadisanga mu toma bakula o mambu. Kasikil’owu, muna babu kina ye ntu a diambu “Mvovo Misasilu,” kina mun’Eyingidilu dia 15, dia ngonde a Setemba 2011, kisasilanga e mvovo ‘etuti dia mbangi’ diyikwanga muna Ayibere 12:⁠1. E babu kiaki kisasilanga vo: “Ndonga bakala, lutangu lwau ke lulendi tangakana ko.” Mpangi ankento wavova vo: “Ediadi diatoma kiesesa umbakuzi wame mu kuma kia sono kiaki.” Mu kuma kia lukutakanu lwa konso lumingu wakudika vo: “Kana una vo wan’akete betanganga e mvutu zau mun’Eyingidilu dialeboka, e mvovo besadilanga ke mifwanananga ko y’emi mina mun’Eyingidilu dina wantu ayingi besadilanga. Muna kuma kiaki e mvutu za wana zitoma bakulwanga kwa nkangu.”

Mpangi akaka ankento osadilanga ku Betele wasoneka vo: “Ivingilanga ye kiese kiawonso e mvutu za wan’akete muna nkutakani. Eyingidilu dialeboka dikubasadisanga mu vana e mvutu muna mvovo mia yau kibeni ye sikididi kiawonso. E mvutu zau zikunkasakesanga kikilu.”

Mpangi mosi ankento wavubwa muna mvu wa 1984 wasonga luyangalalu lwandi mun’Eyingidilu dialeboka mu mvovo emi: “Imonanga nze diau diasonekwa mu kuma kiame. Ke dikalanga mpasi ko mu bakula mana itanganga. Owau ilendanga vana e mvutu mun’Elongi di’Eyingidilu.”

SADILWA KIAMBOTE KWA MASE

Ngudi mosi una yo mwan’a mvu nsambwadi wavova vo: “Ntangwa yayingi twaviokesanga mu kunsasila tini yayingi ekolo twakubikanga elongi di’Eyingidilu. Ediadi yoyesa diangyoyesanga.” Aweyi Eyingidilu dialeboka diansadisila? Wasoneka vo: “Itoma sivikanga kadi o mwana otanganga e tini yakaka yo toma yo bakula. Wau vo e mvovo ke mina mpasi ko, e nlonga mpe miankufi, ke monanga wonga ko. Okubikanga e mvutu yandi kibeni lembi lomba lusadisu lwame, ye osianga sungididi mun’elongi diawonso di’Eyingidilu.”

Ngudi mosi una ye mwan’a mvu vwa wasoneka vo: “Entete, diavavanga vo twansadisa mu kubika e mvutu. Owau se yandi mosi okubikanga e mvutu zandi. Ke tutoma viokesanga diaka ntangwa yayingi ko mu sasila elongi. Wau vo mana kelongokanga ke mampasi ko kwa yandi, owau okalanga ye kiese kia vana e mvutu mun’Elongi di’Eyingidilu.”

AWEYI O WANA BEMONANGA?

Wana ayingi bemonanga vo Eyingidilu dialeboka diavaikiswa kikilu mu kuma kiau. Rebeca una ye mvu kumi ye zole walomba vo: “Dodokolo lukwamanana vaikisa Eyingidilu diadi!” Wakudikila vo: “Itoma yangalelanga e kunku kina yo ntu a diambu ‘Mvovo Misasilu.’ Diasazu kikilu dikalanga kwa wan’akete mu bakula.”

Nicolette una ye mvu nsambwadi wamona mpe kiese. Wavova vo: “Diampasi diakalanga kwa mono mu toma bakula Eyingidilu twasadidinge. Owau ndenda vana e mvutu zayingi muna mvovo mia mono kibeni.” Emma una ye mvu vwa wasoneka vo: “Eyingidilu diadi dialusadisu kikilu kwa mono yo mbunzi ame una ye mvu sambanu. Owau tutoma bakulanga kikilu. Tutondele!”

Kieleka, ndonga bevwanga e nluta mia Eyingidilu disadilanga e mvovo mialeboka. Wau vo dilungisanga nsatu za wantu, dikwamanana vaikiswa kumosi ye Eyingidilu divaikiswanga tuka muna mvu wa 1879.

 [Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 30]

“E ntangwa ina wantu baviokesanga mu vava e mvovo yo sasila mio, owau isadilwanga mu vava bakula e sono ya Nkand’a Nzambi iyikilu ye una inina e ngwizani y’elongi.”

 [Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 31]

“Itoma sivikanga kadi otanganga e tini yakaka yo toma yo bakula”