1, 2. (a) Ayeyi i nsas’a mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “nkembo”? (b) Nkia yuvu tubadika mun’elongi diadi?

VAVA owanga o mvovo “nkembo,” adieyi oyindulanga? Nga oyindulanga o nene yo wete wa nsem’a Nzambi? (Nku. 19:1) Nga oyindulanga o zitu uvewanga kw’awana bena vo amvwama, akwa ngangu yovo akw’etunda? Muna Nkand’a Nzambi, o mvovo wa Kiyibere wasekolwa vo “nkembo” una ye nsasa vo lekwa kiazitu. Kuna nz’ankulu, e nzimbu mu matadi mantalu zavangilwanga. Zina zazitanga kwayingi, zau zasundang’o mfunu. Muna kuma kiaki, o mvovo wasekolwa vo “nkembo,” ulenda yika mpe lekwa kiantalu yovo kiamfunu.

² Kana una vo tulenda sivika awana bena ye wisa y’etunda, adieyi Nzambi kevavanga muna wantu? Nkand’a Nzambi usonganga vo Nzambi ovananga zitu yovo nkembo kwa wantu. Kasikil’owu, muna Ngana 22:4 tutanganga vo: “O nsendo a lulembamu, yo vumi wa Yave, umvwama yo zitu yo moyo.” Yakobo mpe wasoneka vo: “Nwiyisakidika vana ndose a Yave, kakunukundidika.” (Yak. 4:10) Nkia nkembo yovo zitu kevananga o Yave kwa wantu? Nki kilenda kutukakidila mu tambula nkembo wau? Aweyi tulenda sadisila akaka mu tambula nkembo?

3-5. Mu nkia nkembo kekutufilanga o Yave?

³ Ntozi a nkunga wakala ye vuvu vo Yave okunsimbinina muna koko kwalunene yo kumfila muna nkembo. (Tanga Nkunga 73:23, 24.) Aweyi Yave kevangilanga wo? Yave ofilanga alembami muna nkembo muna kubasambula mu mpila zayingi. Kasikil’owu, okubasambulanga muna kubasadisa babakula luzolo lwandi. (1 Kor. 2:7) Yave ovananga mpe kw’awana bekunlemvokelanga elau dia kala ye ngwizani ambote yo yandi.—Yak. 4:8.

⁴ Yave ovananga mpe nkembo kwa selo yandi muna kubayambula vo basamunanga nsangu zambote. (2 Kor. 4:1, 7) E salu kia samuna nsangu zambote nkembo yovo zitu kitwasanga. Kuna kw’awana besadilanga elau diau dia salu muna kembela Yave ye muna wete di’akaka, Yave okubasianga nsilu vo: “Ana bekunzitisa ikubazitisa.” (1 Sam. 2:30) Yave okubazitisanga muna kubavana nkumbu ambote, i sia vo, tondakana kwa yandi. Vana ntandu, besanisinwanga mpe kwa selo yakaka ya Nzambi.—Nga. 11:16; 22:1.

⁵ Nkia nsambu bevwa awana ‘betadilanga Yave yo simbinina nzil’andi’? Nkand’a Nzambi usianga nsilu vo: “[Yave] kàzangika wavwa nza: E yimpumbulu, vava ikendonwa, omona wo.” (Nku. 37:34) Wantu awaya bena ye vuvu kia vwa moyo a mvu ya mvu.—Nku. 37:29.

6, 7. Ekuma wantu ayingi ke bakwikidila mu Yesu ko?

⁶ Adieyi dilenda kutukakidila mu tambula nkembo kevananga o Yave? Dimosi muna mambu malenda kutukakidila i sia sungididi kiasaka muna ngindu z’awana ke bena ye ngwizani ambote ko yo Nzambi. Badika dina Yoane wa ntumwa kasoneka mu kuma ki’awana bakala ye wisa muna lumbu ya Yesu. Wasoneka vo: “Akuluntu engi bakwikidi muna [Yesu]; kansi muna diambu dia Afarisi i balembele kuntambulwidila, benkwa tumbulwa mun’esambilu: kadi basundidi o zol’o saniswa kwa wantu, ke mu saniswa kwa Nzambi ko.” (Yoa. 12:42, 43) Diangangu diadi kala kele vo ayadi awaya ke basie sungididi kiasaka ko muna ngindu za Afarisi.

⁷ Kuna lubantiku lwa salu kiandi kia umbangi, Yesu wayika e kuma kiafila wantu ayingi mu lembi kuntambula yo kwikila muna yandi. (Tanga Yoane 5:39-44.) E zula kia Isaele kiavingilanga e ngiz’a Masia mu mvu miayingi. Vava Yesu kayantika samun’e nsangu zambote, akaka nanga babakula tuka muna ungunza wa Daniele vo ntangwa kekwiza Masia ifwene. Vitila ngonde zayingi, vava Yoane wa Mvubi kasilanga umbangi, akaka babanzanga vo yandi i Kristu. (Luka 3:15) Owau, o Masia ona bavingilanga tuka kolo wayantika kubalonga. Kansi, ana balonganga o Nsiku ke bankwikila ko. Yesu wasong’e kuma vava kabayuvula vo: “Nkia nkwikila nulenda kwikila yeno nutambuziananga nkembo, vo i nkembo utuka kwa ndiona win’aka vo i Nzambi, wau ke nuvavi?”

8, 9. Aweyi nkembo a wantu ulenda kakidila nkembo a Nzambi? Yika nona kia ntemo.

⁸ Muna bakula una nkembo a wantu ulenda kakidila nkembo a Nzambi, tutezanesa nkembo yo ntemo. O nsema wazala yo nkembo. Nga osungamene e lumbu kiansuka watala kun’ezulu muna fuku yo mona ulolo wa ntetembwa? Nanga wasivika kikilu mu mona wete wa ntetembwa. (1 Kor. 15:40, 41) Kansi, adieyi tumona avo tutadidi kun’ezulu muna mbanza zina yo ntemo ayingi? O ntemo a mbanza ukitulanga dio se diampasi mu mona ntemo a ntetembwa. Ekuma? Nga i mu kuma kia sia vo ntemo tumonanga mu nzila, muna yanzala ya nsaka yovo muna nzo zandá usundidi o ntemo a ntetembwa e ngolo yovo wete? Ve! Ediadi divangamanga kadi o ntemo a mbanza lukufi wina yo yeto yo kutukakidila twalembi toma mona wete wa nsem’a Yave. Muna mona ntemo a ntetembwa, tufwete vambuka ntemo a mbanza kimana walembi kutukakidila.

⁹ Diau adimosi, o nkembo utukanga kwa wantu ulenda kutufila mu veza yo lembi vava nkembo kevananga o Yave. Wantu ayingi ke bezolanga tambulwila nsangu za Kintinu ko mu kuma kia wonga wa dina akundi yovo yitu yau ­balenda yindula. Kana nkutu selo ya Yave balenda tokana kwayingi mu kuma kia ngindu za wantu akaka. Yindula vo nleke oveno kiyekwa kia kwenda sila umbangi mu zunga kina katomene zayakana, kansi wantu ke bazeye wo ko vo Mbangi a Yave. Nga ofwete mona wonga wa sila umbangi muna zunga kiakina? Yindula vo mpangi ovezwanga kw’akaka wau vo etima dia kuyivana muna salu kia Yave kena diau. Nga oyambula vo e ngindu z’awana ke beyangalelanga salu kia Yave ko zamvukumuna? Dilenda kala vo mpangi ovangidi esumu diampwena. Nga osweka esumu diandi mu kuma kia nsoni za vidisa kiyekwa muna nkutakani yovo mu lembi kendeleka yitu kumosi y’akundi andi? Avo mpangi ndioyu osianga e ngwizani andi yo Yave va fulu kiantete, ‘obokela akuluntu a nkutakani’ kimana bansadisa.—Tanga Yakobo 5:14-16.

10. (a) Adieyi dilenda bwa avo tutokananga kwayingi mu kuma kia dina akaka balenda yindula? (b) Nkia ziku tufwete kala kiau avo tusongele lusakalalu?

¹⁰ Nanga ngolo ovanganga za kituka Nkristu azikuka muna mwanda, kansi mpangi mosi uvene elongi. E mvovo miandi milenda kusadisa avo kuyambwidi ko vo lulendo, kuyitokanena kwasaka yovo fu kia vava vakuba kiafila mu veza elongi bavene. Yindula vo salu kimosi osalanga yo mpangi. Nga otokana kwayingi mu kuma kia ndiona otambula nkembo muna ngindu zambote osonga yovo muna salu kiayingi osala? Avo dimosi muna mambu mama dibwididi, sungamena vo ‘o nkwa ntim’a lusakalalu, ozitiswa.’—Nga. 29:23.

11. Aweyi tufwete kuyibadikila vava akaka bekutusanisinanga? Ekuma?

¹¹ Akuluntu kumosi y’awana bazolele tambula kiyekwa muna nkutakani bafwete kuyikeba muna vava nkembo a wantu. (1 Tim. 3:1; 1 Tes. 2:6) Adieyi o mpangi kafwete vanga kele vo akaka bansanisini mu kuma kia salu kiambote kasadidi? Nanga ke kuyitongekela dimbu ko, nze una wavanga Saulu wa Ntinu. (1 Sam. 15:12) Kansi, nga osungamena vo mu lusadisu lwa Yave kaka i kalendele sala salu kiaki? Nga osungamena vo Yave kaka lenda kunsadisa mu konso salu kesinga sala kuna sentu? (1 Pet. 4:11) Una tumonanga muna ntima vava wantu bekutusanisinanga diau disonganga kana vo nkia mpil’a nkembo tuvavanga.—Nga. 27:21.

12. Ekuma Ayuda akaka balembi wila nsangu za Yesu?

¹² Diambu diakaka dilenda kutukakidila mu tambula nkembo kevananga o Nzambi i zolela yeto. Zolela yambi ilenda kutukakidila mu wá e ludi. (Tanga Yoane 8:43-47.) Yesu wavovesa Ayuda akaka vo ke bazola wá nsangu kabasamunwinanga ko wau vo ‘maketo (yovo zolela) ya s’au Nkadi ampemba bazolanga vanga.’

13, 14. (a) Afimpi a mambu adieyi bavova mu kuma kia tomfo tweto ye nding’a muntu? (b) Adieyi dikutufilanga mu sola ndiona tuwá?

¹³ Ezak’e ntangwa, tuzolanga kaka o wá dina dikutuyangidika. (2 Pet. 3:5) Yave watuvanga yo tomfo tulenda kutusadisa mu lembi sia sungididi mu mambu makaka. Dingalala fiakete yo vava zaya kana vo mpila kwa za ndinga olenda wá mu nkumbu mosi? Nanga entete ezaka ndinga kusidinge zo sungididi ko. O tomfo twaku tukusadisanga mu sia sungididi mu diambu dimosi kaka, kana una vo olenda wá mambu mayingi mu nkumbu mosi. Kansi, afimpi a mambu bevovanga vo diampasi mu swaswanesa ndinga za wantu ayingi bevovanga mu nkumbu mosi. Ediadi disongele vo vava tuwanga wantu awole bevovanga mu nkumbu mosi, tulenda sola kana nding’a nani tusia sungididi. Tusola ndiona tuzolele wá. Ayuda ana bazola vanga zolela ya s’au Nkadi ampemba, ke bazola wila Yesu ko.

¹⁴ Tuwanga nsangu zitukanga muna ‘nzo a ngangu’ ye muna ‘nzo ezowa.’ (Nga. 9:1-5, 13-17) E ngangu yo uzowa ubokanga oku kwa yeto. Nzengo tufwete baka. Mboka ya nani tutambulwila? Tutambulwila e mboka ya ndiona tuzolele yangidika. Avo tu mameme ma Yesu, tuwá nding’andi yo kunlanda. (Yoa. 10:16, 27) Alandi a Yesu ‘bewanga e ludi.’ (Yoa. 18:37) ‘Ke bazeye nding’a nzenza ko.’ (Yoa. 10:5) Alembami awaya betambula nkembo kwa Nzambi.—Nga. 3:13, 16; 8:1, 18.

15. Mu nkia mpila e mpasi za Paulu zakadila se “nkembo” kuna kw’akaka?

¹⁵ Luzindalalu lweto mu vanga luzolo lwa Yave lusadisa akaka mu tambula nkembo. Paulu wasonekena nkutakani ya Efeso vo: “Inuvingidi vo ke nufwilw’e ntima muna mpasi zame muna diambu dieno ko, zina vo i nkembo eno.” (Ef. 3:13) Mu nkia mpila e mpasi za Paulu zakadila se “nkembo” kuna kwa esi Efeso? Luzindalalu lwa Paulu lwa kwamanana sadila mpangi zandi kana una vo muna mpasi, lwasonga kwa esi Efeso vo sadila Nzambi i diambu difwete sund’o mfunu kuna kw’Akristu. Kele vo Paulu wayoya mu kuma kia mpasi, nga mpangi zandi badi bakula vo e ngwizani au yo Yave, salu kiau ye vuvu kiau i mambu masundidi o mfunu muna zingu kiau? Muna mbandu andi ya luzindalalu, Paulu wasonga kwa mpangi zandi vo kala nlongoki a Kristu elau diampwena kikilu.

16. Nkia mpasi kamona Paulu kuna Luseta?

¹⁶ Badika una vema ye luzindalalu lwa Paulu lwasadisila ampangi. Muna Mavangu 14:19, 20 tutanganga vo: ‘Kulueke Ayuda, batuka kuna Antiokia ye Ikonio: ova balebele e ndonga, batubidi Paulu matadi, bankokele kuna mbazi evata [dia Luseta], kadi, edi babenze vo ofwidi. Alongoki wau banzungidi, otelamene, okotele mun’evata: oku mene-mene ovaikidi yo Banaba, wele kuna Delebe.’ Yindula e mpasi kamona Paulu! Vava bantubila matadi yo bembolwa nze muntu ofwidi, muna lumbu kialanda wavanga nkangalu wa tezo kia 100 kilometa muna malu!

17, 18. (a) Aweyi Timoteo kazayila e mpasi zamona Paulu kuna Luseta? (b) E mbandu a Paulu ya luzindalalu aweyi yasadisila Timoteo?

¹⁷ Nga Timoteo mosi muna “alongoki” ana bazunga Paulu muna kunsadisa? Lusansu luna muna nkand’a ­Mavangu ke luvovanga wo ko. Kansi, dilenda kala dialudi. Badika dina Paulu kasoneka muna nkand’andi wezole kwa Timoteo: “Vo i ngeye, walandang’elongi diame, fu, . . . mana mambwila kuna Antiokia [yingwa muna mbanza], kuna Ikonio, kuna Luseta [tubilwa matadi]; o tubangamu tuna yazizidila: tuna twawonso yavuluzilwa kwa Mfumu.”—2 Tim. 3:10, 11; Mav. 13:50; 14:5, 19.

¹⁸ Timoteo wazaya e mpasi zawonso kazizidila Paulu. Ka lukatikisu ko vo Timoteo mayingi kalongoka muna mbandu a Paulu. Vava Paulu kakingula Luseta, wawá nsangu vo Timoteo mbandu ambote kakala muna nkutakani, “wakala ye nkumbu ambote vana vena wana-ngudi akwa Luseta ye Ikonio.” (Mav. 16:1, 2) Kuna kwalanda, Timoteo wavewa malau mayingi ma salu.—Fili. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19. E mbandu eto ya luzindalalu aweyi ilenda sadisila akaka?

¹⁹ Avo tuzindalele  vanga luzolo lwa Nzambi, e mbandu eto ilenda sadisa akaka, musungula aleke mu kituka se selo yazikuka ya Nzambi. Aleke ke betangininanga kaka mbandu eto ya longa ko muna salu kia umbangi, kansi betangininanga mpe mpila tuzizidilanga e mpasi za zingu. Paulu ‘wazindalala muna mambu mawonso’ kimana awonso besikila ye kwikizi “babaka luvuluku luna muna Kristu Yesu, yo nkembo a mvu ya mvu.”—2 Tim. 2:10.

20. Ekuma tufwete kwamanena vava nkembo kevananga o Nzambi?

²⁰ Tuvwidi kuma yayingi mu kwamanana ‘vava nkembo utuka kwa ndiona win’aka vo i Nzambi.’ (Yoa. 5:44; 7:18) Yave ovananga moyo a mvu ya mvu kw’awana bevavanga nkembo.’ (Tanga Roma 2:6, 7.) Vana ntandu, “luzindalalu [lweto] muna vanga mambote,” lulenda sadisa akaka mu sikila ye kwikizi yo vwa nsambu zakwele mvu. Muna kuma kiaki, kuyambula konso diambu ko diakakidila mu tambula nkembo kevananga o Nzambi.