1, 2. Adieyi ovanganga ongeye muna bak’e nzengo? Aweyi omonanga mu kuma kia zaka nzengo wabaka?

KONSO lumbu divavanga vo twabaka nzengo zayingi. Aweyi omonanga mu kuma kia baka nzengo? Wantu akaka bezolanga kuyibakila e nzengo mu mambu mawonso. Bebanzanga vo bena yo nswa wa bak’e nzengo yau kibeni ye ke bezolanga ko vo muntu akaka kabazayisa dina bafwete vanga. Akaka wonga bemonanga wa baka nzengo zamfunu. Akaka bevavanga lusadisu muna nkanda yovo kw’aludiki. Ezak’e ntangwa befutanga nzimbu zayingi mu vava lusadisu luna bebanzanga vo lulenda kubasadisa mu bak’e nzengo.

² Ndonga mu yeto tuzeye wo vo vena ye mambu makaka ke mena mu wisa kieto ko mu bakila mo e nzengo, kansi tuzeye wo mpe vo vena ye mambu mayingi muna zingu kieto mana tufwete bakila e nzengo yeto kibeni. (Ngal. 6:5) Kana una vo i wau, nanga tutomene wo zaya vo ke nzengo zawonso ko tubakanga zikalanga zambote yovo zikututwasilanga nluta.

3. Nkia lusadisu tuna lwau mu bak’e nzengo? Ekuma dikadilanga diampasi ezak’e ntangwa mu bak’e nzengo?

³ Wau vo tu selo ya Yave, tuna ye kiese kadi Yave okutuvananga luludiku lwambote muna mambu mayingi mamfunu ma zingu kieto. Tuzeye wo vo avo tulemvokele luludiku lwandi, tulenda bak’e nzengo ziyangidika Yave yo kututwasila nluta. Kansi, o Nkand’a Nzambi ke uvananga luludiku mu mambu mawonso ko tuwanananga mau. Adieyi tufwete vanga avo diambu diadi ditubwididi? Kasikil’owu, tuzeye wo vo ka tufwete yiya ko. (Ef. 4:28) Kansi akaka bevovanga vo o bonga lekwa kiangani ke ntangwa zawonso ko dikalanga diambi, musungula kele vo lekwa kiakina ke kiafwa ntalu yayingi ko yovo mfunu kikilu bavwidi kio. Adieyi tufwete vanga vava akaka bevovanga vo ke vena luludiku lwasikididi ko mu kuma kia diambu kingandi? Adieyi dilenda kutusadisa?

4. Ezak’e ntangwa nkia luludiku tuvewanga avo nzengo tuzolele baka?

⁴ Avo tuzayisi kwa mpangi eto Nkristu vo nzengo zamfunu tuzolele baka, olenda kutuvovesa vo twabak’e nzengo zazi yo nyindu asonga. Lwalu luludiku lwambote. Nkand’a Nzambi ukutulukisanga mu kuma kia bak’e nzengo za nzaki-nzaki. Uvovanga vo: “Konso nkwa nzaki-nzaki, kondwa kekondwa.” (Nga. 21:5) O kala yo nyindu asonga aweyi disongele? Nga disongele vo tufwete toma fimpa e diambu, zay’e tezo kieto yo vava bakula mawonso vitila twabak’e nzengo? Mawonso mama mfunu mena muna baka nzengo zambote, kansi mayingi diaka mevavwanga muna kala yo nyindu asonga.—Roma 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Ekuma ke twinina yo nyindu asonga ko?

⁵ Ke mosi ko mu yeto wawutuka yo nyindu asonga. Ekuma? E kuma kadi yeto awonso tu wantu alembi lunga. Ke tuna yo vimpi walunga ko, kiakala muna nitu yovo muna nyindu. (Nku. 51:5; Roma 3:23) Vana ntandu, vitila twalongoka oma ma Yave ye nsiku miandi miansongi, ayingi mu yeto twavondwang’o meso kwa Satana. (2 Kor. 4:4; Tito 3:3) Muna kuma kiaki, avo tubak’e nzengo landila kaka ngindu za yeto kibeni mu kuma kia dina tubadikilanga vo diambote yovo diangangu, tulenda kuyivuna kana nkutu vo twatoma badika e diambu vitila twabak’e nzengo.—Nga. 14:12.

6. Adieyi dilenda kutusadisa mu kala yo nyindu asonga?

⁶ Kana una vo tu wantu alembi lunga, Yave wa S’eto ezulu wansongi muna mawonso. (Nsi. 32:4) Okutusadisanga mu soba ngindu zeto yo kala yo nyindu asonga yovo lulungalalu. (Tanga 2 Timoteo 1:7.) Wau vo tu Akristu, tufwete kalanga yo nyindu ye mavangu masonga. Muna kuma kiaki, tufwete lunga-lunganga e ngindu zeto yo tanginina ngindu ye mavangu ma Yave.

7, 8. Yika nona kisonganga vo tulenda bak’e nzengo zambote kana nkutu vava tukalanga mu mpasi yovo vukumunwa kw’akaka?

⁷ Badika nona eki. Awana bezingilanga mu nsi za kinzenza, nkumbu miayingi befilanga wan’au benda sanswa kwa yitu yau kuna nsi batuka, kimana oyau bakwamanana sala mu vwa nzimbu zayingi. * Nkento mosi wazingilanga ku nsi a kinzenza wawuta mwan’a yakala. Muna kolo kiakina, wayantika longoka Nkand’a Nzambi yo sadila mana kalongokanga. Akundi ye yitu bayantika vukumuna nkento ndioyo yo nkaz’andi bafila mwan’au kuna nsi au kimana kenda sanswa kwa nkaka zandi. Kansi, o nkento walongoka vo Yave kwa yandi yo nkaz’andi kavana mbebe ya sansa o mwan’au. (Nku. 127:3; Ef. 6:4) Nga kafwete landa dina wantu akaka babadikilanga vo diambote ye diangangu? Yovo kafwete lemvokela mana kalongokanga muna Nkand’a Nzambi kana una vo ke bevwa nzimbu zayingi ko yo vezwa kw’akaka? Kele vo ngeye, adieyi wadi vanga?

⁸ Nkento ndioyo wakendalala kikilu wau akaka bavavanga kumvukumuna. Muna kuma kiaki, wasamba kwa Yave yo vava luludiku lwandi. Ekolo kamokenanga diambu diadi yo mpangi ankento ona walongokanga yandi Nkand’a Nzambi y’akaka muna nkutakani, wayantika bakula una Yave kebadikilanga diambu diadi. Wabakula mpe mpasi dilenda twasa kwa mwana muna mvu mina ke kala vamosi ko ye mase mandi. Vava katoma badika dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia diambu diadi, wabakula vo ke diambote ko mu fila mwan’au kuna nsi au. Vava yakala kamona una ampangi muna nkutakani babasadisilanga yo mona vo mwan’au kiese yo vimpi wambote kakala wau, wayantika longoka Nkand’a Nzambi yo kwenda muna tukutakanu yo nkaz’andi.

9, 10. O kala yo nyindu asonga aweyi disongele? Adieyi tufwete vanga muna kala yo nyindu asonga?

⁹ Ekiaki i nona kimosi kaka tuyikidi, kansi kisonganga vo mayingi mevavwanga muna kala yo nyindu asonga ke vanga kaka ko mana yeto yovo akaka bebadikilanga vo mambote yovo mangangu. E ngindu ye ntim’eto walembi lunga ulenda tezaneswa ye lolonzi isalanga malembe-malembe yovo nzaki-nzaki. Avo tulende yo, tulenda kuyisia mu mpasi. (Yer. 17:9) Muna lembi kuyisia mu mpasi, tufwete yambula vo nsiku mia Nzambi miafila ngindu zeto.—Tanga Yesaya 55:8, 9.

¹⁰ Nkand’a Nzambi ukutuvananga luludiku olu: “Bunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso, kuyekamena waku umbakuzi ko: Muna ngyenda zaku zawonso untadila, Oyandi osingika nzila zaku.” (Nga. 3:5, 6) Nkand’a Nzambi uvovanga vo “kuyekamena waku umbakuzi ko.” I bosi ukudikilanga vo ‘tadila Yave.’ Yandi kaka una walunga muna umbakuzi. Muna kuma kiaki, vitila twabak’e nzengo, tufwete vavulula muna Nkand’a Nzambi kimana twazaya dina Nzambi keyindulanga. I bosi, tufwete bak’e nzengo zina ngwizani yo nyindu a Nzambi. Avo tuzolele kala yo nyindu asonga, tufwete tanginina o nyindu a Yave.

11. Muna bak’e nzengo zambote, adieyi o muntu kafwete vanga?

¹¹ O bak’e nzengo zambote ke diambu diakete ko. Dilenda kala diampasi musungula kw’awana bavubilu ke kolo ko yovo kw’awana bayantikidi zikuka muna ludi. Kansi, awana beyikilwanga muna Nkand’a Nzambi vo nsedia balenda kwau zikuka muna ludi. Yindula una mwana kelongokelanga o diata. Kuna lubantiku, o mwana malembe-malembe kediatilanga yo vanga wo nkumbu miayingi. Diau adimosi mpe bafwete vanga awana belongokanga bak’e nzengo zambote. Paulu wa ntumwa wavova vo awana bazikuka muna mwanda, i ‘awana bena vo, muna diambu dia kulukila, bena ye ngangu zau zasinswa (zalongwa) mu zaya mpambula za wete yo bi.’ E mvovo “kulukila” ye ‘sinswa’ misonganga vo tufwete kwamanana sia ngolo. Muna kuma kiaki, o wantu ampa muna ludi bafwete kwamanana sia ngolo za longoka baka nzengo zambote.—Tanga Ayibere 5:13, 14.

12. Adieyi dilenda kutusadisa mu baka nzengo zambote?

¹² Nze una tuvovele kuna lubantiku, nzengo zayingi tubakanga konso lumbu, kiakala mu mambu makete yovo manene. Lufimpu lumosi lwasonga vo zayingi muna nzengo tubakanga ke tutoma zo fimpanga ko, kansi tulandanga kaka mana twakulukilwa vanga. Kasikil’owu, konso lumbu muna mene, tubakang’e nzengo za mvwatu tuvwata. Olenda dio badikila vo diambu diakete kwandi yo lembi teka badika vitila wasola e mvwatu, musungula kele vo mu nzaki wina. Kansi, diamfunu wateka fimpa kana vo e mvwatu mina osola mikusonga vo u selo kia Yave. (2 Kor. 6:3, 4) Vava osumbanga e mvwatu, nanga ovavanga mina mitoma yangalelwanga kwa wantu. Kansi, nga ofimpanga mpe kana vo e mvwatu miami mia luzitu ye kana vo una ye nzimbu zafwana mu sumba mio? O bak’e nzengo zambote muna mambu mama makete, dilenda kutusadisa mu longa ntona zeto. Ediadi dikutusadisa mpe mu baka nzengo zambote muna mambu manene.—Luka 16:10; 1 Kor. 10:31.

13. Adieyi divavwanga mu lungisa e nzengo twabakidi?

¹³ Kana nkutu vava tubakanga e nzengo zambote, nkumbu miayingi diampasi dikalanga mu lungisa e nzengo twabaka. Kasikil’owu, ayingi bezolanga yambula nua mfomo, kansi ke belendanga wo vanga ko kadi etima dia yambula evangu diadi ke dikalanga ngolo ko. Tufwete kalanga y’etima dia lungisa e nzengo tubakidi. Adieyi ozevo dilenda kutusadisa mu wokesa etima dieto dia lungisa e diambu twabakila nzengo? Edi dilenda kutusadisa i bundang’e vuvu muna lusadisu lwa Yave.—Tanga Filipi 2:13.

14. Akweyi Paulu kavwila nkuma wa vanga dina kazaya vo i kafwete vanga?

¹⁴ Paulu wazaya wo vo diampasi dikalanga mu vanga edi diambote. Lumbu kimosi wavova vo wakalanga yo luzolo lwa vanga “edi diambote,” kansi diampasi diakala kwa yandi. Wazayanga dina kafwete vanga kansi ezak’e ntangwa kalendanga dio vanga ko. Wavova vo: “Mbwenene o nsiku a Nzambi o wete mun’owu wa wuntu wakati: kansi mbwene nsiku akaka muna yîkwa yame, unwananga yo nsiku a nyindu ame, yo kumbundunwisanga muna nsiku esumu una win’omu yîkwa yame.” Nga Paulu wadimbul’e vuvu? Ve. Wavova vo: “Ntondele Nzambi muna Yesu Kristu wa Mfumu eto.” (Roma 7:18, 22-25) Wavova diaka vo: “Nlenda vanga mawonso muna ndion’okunkùmikanga.”—Fili. 4:13.

15. Ekuma tufwete bakila nzengo za vanga edi diambote?

¹⁵ Muna yangidika Nzambi, tufwete bak’e nzengo za vanga edi diambote yo kala y’etima dia vanga wo. Sungamena dina Eleya kavovesa asambidi a Bale kumosi ye Aneyisaele ana bavengomoka vava bakala vana Mongo a Kamele. Wavova vo: “Nkia kolo nukatikisa muna mambu mole? O Yave ovo yandi i Nzambi, nunlanda, ovo Bale nunlanda.” (1 Nti. 18:21) Wan’a Isaele bazaya dina bafwete vanga, kansi ‘lukatikisu’ bakala lwau. Nswaswani yo yau, Yosua wasonga mbandu ambote vava ­kavovesa Aneyisaele vo: “Ovo diambi muna meso meno dia sadila Yave, nusolela kweno o unu ona nusadila; . . . vo i mono yesi nzo ame, Yave tusadila.” (Yos. 24:15) Nkia nsambu diatwasa? Yosua y’awana banyikama bayambulwa vo bakota muna Nsi a Nsilu, ‘nsi yafwamfumukang’e kimvumina yo wiki.’—Yos. 5:6.

16, 17. Yik’e nona kisonganga e nsambu tulenda vwa vava tubakang’e nzengo zin’e ngwizani yo luzolo lwa Nzambi.

¹⁶ Badika e nona eki: Mpangi mosi ona wavubwa ke kolo ko, wakala yo nkento yo wana tatu akete. Lumbu kimosi, nkundi andi a salu wamvovesa vo basoba kompani diakaka diafutanga nzimbu zayingi yo kubatwasila mawete mayingi. O mpangi eto watoma fimpa e diambu diadi yo samba kwa Nzambi. E salu kina kasalanga ke kiafutanga nzimbu zayingi ko, kansi wasola kio kadi kiamvananga e ntangwa ya kwenda muna tukutakanu ye muna salu kia umbangi kumosi y’esi nzo andi. Wabakula vo kele vo otondele e salu kiakina kiampa, kekala diaka ye ntangwa yafwana ko. Avo ngeye, adieyi wadi vanga?

¹⁷ Vava katoma badika una nzengo zazi zadi sila ngwizani andi yo Yave mu vonza, o mpangi katambulwila salu kiakina ko, kana una vo nzimbu zayingi kiafutanga. Nga wayibanza mu kuma kia nzengo kabaka? Ve. Vana fulu kia yindula kaka e nzimbu kadi vwa, wabakula vo o kala ye ngwizani ambote yo Yave i diambu disundidi o mfunu kwa yandi y’esi nzo andi. O mpangi ndioyo yo nkaz’andi bayangalala kikilu vava mwan’au ankento wa mvu kumi kabavovesa vo watoma kubazolanga, watoma zolanga mpe Yave y’ampangi muna nkutakani. Wavova vo wakala y’etima dia yekola zingu kiandi kwa Yave yo vubwa. E mbandu ambote ya se diandi yansadisa mu sia salu kia Yave vana fulu kiantete muna zingu kiandi.

18. O bak’e nzengo zambote lumbu yawonso mfunu kikilu dina. Ekuma?

¹⁸ Yesu Kristu wa Mose Anene, ofilanga nkangu a Yave muna makanga ma nza yayi ya Satana se vioka mvu miayingi. Nze Yosua Anene, Yesu ke kolo ko ofwasa nza yayi yo kotesa alandi andi muna nz’ampa yasilwa nsilu. (2 Pet. 3:13) Muna kuma kiaki, eyayi ke ntangwa ko ya vutukila nyindu mieto miankulu, fu, mpil’a zingu ye makani twakala mau. Eyayi i ntangwa ya toma bakula luzolo lwa Nzambi muna yeto. (Roma 12:2; 2 Kor. 13:5) Yambula vo e nzengo obakanga konso lumbu zasonga vo wafwana tambula e nsambu za Yave yakwele mvu.—Tanga Ayibere 10:38, 39.