1, 2. (a) Adieyi dilenda fila wantu mu vilakana? (b) Adieyi tuzeye mu kuma kia Kintinu kia Nzambi?

 NANGA ozeye wo vo wantu ke mpila mosi ko besungamenanga diambu diabwa. Diau adimosi, dilenda kala diampasi kwa muntu mu sungamena mawonso kavova dotolo mu kuma kia kimbevo kiandi. Ezak’e ntangwa, o wantu bevavanga nsabi yovo maneti mena vana moko. Ekuma mambu mama mevangamenanga? Afimpi a mambu bevovanga vo wantu bevilakananga vava bezolanga vanga mambu mayingi mu nkumbu mosi. Nanga tomfo tweto mu diambu dimosi dimosi kaka tusianga sungididi.

² Wantu ayingi o unu ke besianga sungididi ko muna mambu mebwanga ova nza. Balenda vova vo e nza yasoba kikilu tuka muna mvu wa 1914, kansi ke bebakulanga ko e nsas’a mambu mama. Wau vo tu alongoki a Nkand’a Nzambi, tuzeye wo vo e Kintinu kia Nzambi kiayiza muna mvu wa 1914, vava Yesu kayadikwa se Ntinu kuna zulu. Kansi, tuzeye wo mpe vo e sambu tusambanga vo “Kintinu kiaku kiza. O luzolo luaku luavangam’ova nza nze koko’zulu,” ke kialunganene mvimba ko. (Mat. 6:10) E sambu kiaki kilungana emvimba vava e nza yayi yambi ifwaswa. Vava kaka kifwaswa nza yayi, i bosi luzolo lwa  Nzambi luvangama ova ntoto nze una luvangamenanga kuna zulu.

3. O longoka Nkand’a Nzambi dikutusadisanga mu bakula nkia diambu?

³ Wau vo tulongokanga Diambu dia Nzambi e lumbu yawonso, tumonanga e ndungan’a ungunza wayingi. Ekwe nswaswani yo wantu a nza! Bekuyivananga muna mambu ma yau kibeni yo lembi bakula e ziku kisonganga vo Kristu wayantika yala muna mvu wa 1914 ye ke kolo ko ofwasa e nza yayi. Ukiyuvula: ‘Nga yakinu kwikila vo e mbaninu a nza yayi ifinamene kikilu, mu kuma kia mambu mebwanga ova nza?’ Kana nkutu vo ke kolo ko wakitukidi se Mbangi a Yave, mu nkia mambu osianga e sungididi? Konso mvutu ovana, yambula twafimpa kuma tatu ikutukwikidisanga vo ke kolo ko luzolo lwa Nzambi mu kuma kia ntoto lulungana.

4, 5. (a) Adieyi Yesu kevanganga tuka muna mvu wa 1914? (Tala fwaniswa kiantete.) (b) Akwa mvalu atatu nki bezunzulanga? Aweyi ungunza wau ulunganenanga?

⁴ Muna mvu wa 1914, Yesu Kristu ona ofongele vana mvalu ampembe, wavewa kolowa kuna zulu. Vana vau, wayantika nwana kimana kafwasa nza yambi ya Satana. (Tanga Lusengomono 6:1, 2.) O ungunza una muna Lusengomono kapu kia 6 wasakula vo vava Kintinu kia Nzambi kiyantika yala, e mpasi ova nza ziwokela kikilu. E vita, mvengele, mayela ye mambu makaka metwasanga lufwa mewokela ke mu tandu yavioka ko. E mambu mama mesunzulwanga kw’akwa mvalu atatu belandanga Yesu Kristu.—Lus. 6:3-8.

⁵ Nze una wasakulwa, e vita ‘zikatulanga luvuvamu ova nza,’ kana una vo nsi zayingi zisianga nsilu wa sala entwadi yo tatidila luvuvamu. E Vit’Antete ya Nz’Amvimba i yantete muna vita zayingi zikatulanga luvuvamu ova nza. Kana una vo wantu banungunuka muna ngangu ye muna umvwama tuka muna mvu wa 1914, e nzala yakinu sia zingu kia wantu ayingi mu vonza. Nani olenda fila mpaka vo mayela, sumbula ye vuku yakaka yakinu vonda ulolo wa wantu konso mvu? E mambu mama mu wokela kaka mena ke mu tandu yavioka ko. Nga obakulanga e nsas’a mambu mama?

6. Aki nani basiang’e sungididi muna ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi? Adieyi bavanga vava ungunza walungana?

⁶ Wantu ayingi ke bazaya wo ko vava kiayantika Vit’Antete ya Nz’Amvimba ye kimbevo kiayikilwa vo gripe Espanhola. Kansi, Akristu akuswa bayizayila wo vo “e tandu ya zula” muna mvu wa 1914 ifokoka. (Luka 21:24) Ke bazaya mawonso ko mu kuma kia mpila ilunganena ungunza wa Nkand’a Nzambi, kansi bakala ye ziku vo diambu diamfunu divangama muna Kintinu kia Nzambi mu mvu wa 1914. Vava babakula e ndungan’a ungunza wa Nkand’a Nzambi, kuna unkabu wawonso bazayisa kw’akaka vo luyalu lwa Nzambi luyantikidi. Ayingi mun’awana basamunanga nsangu za Kintinu bayantika bangikwa. Lubangamu lwalu lwavangama mu nsi zayingi, lwalungisa mpe ungunza wa Nkand’a Nzambi. Muna mvu mialanda, atantu a Kintinu bayantika sadila nsiku, bangika mpangi zeto, kubasia mu pelezo yo kubavonda mu vava ningamesa salu kia samuna nsangu zambote.—Nku. 94:20; Lus. 12:15.

7. Ekuma wantu ayingi ke bebakulwilanga ko e nsas’a mambu mebwanga ova nza?

⁷ Wau vo vena ye ziku yayingi isonganga vo Kintinu kia Nzambi  kiayantika yala kuna zulu, ekuma wantu ayingi ke bebakulwilanga dio ko? Ekuma ke bebakulwilanga ko vo e mambu mebwanga ova nza ungunza wa Nkand’a Nzambi melungisanga, nze una nkangu a Nzambi besamunanga se tuka kolo? Nga besianga kaka e sungididi kiau muna mambu mana bazolele mona? (2 Kor. 5:7) Nga bekuyivananga muna mambu ma yau kibeni yo lembi mona mana Nzambi kevanganga? (Mat. 24:37-39) Nga befwanga e diya mu kuma kia umpukumuni wa nza ya Satana? (2 Kor. 4:4) Tufwete kala ye lukwikilu yo umbakuzi muna mona mana Kintinu kia Nzambi kivanganga. Ekwe kiese tuna kiau wau vo tubakulanga e nsas’a mambu mebwanga ova nza!

8-10. (a) Aweyi e sono kia 2 Timoteo 3:​1-5 kilunganenanga? (b) Ekuma tulenda vovela vo umpumbulu mu wokela kaka wina?

⁸ Vena ye kuma kiazole kikutukwikidisanga vo ke kolo ko e Kintinu kia Nzambi kiyala e nza yawonso: Umpumbulu ova nza mu wokela kaka wina. Mu tezo kia nkama mvu, tumonanga e ndungan’a ungunza wasonama muna 2 Timteo 3:1-5. E mambu meyikwanga mu sono kiaki, mevangamanga mu nza yawonso. Nga ngeye mpe omonanga mambu mama? Yambula twabadika nona isonganga e ziku kia diambu diadi.—Tanga 2 Timoteo 3:1, 13.

⁹ Tezanesa mambu mana wantu bamwenanga vo mambi muna mvu wa 1940 yovo 1950 ye mana mevangamanga o unu kuna salu, muna nsaka ye mpila ina wantu bevwatilanga. Umpumbulu ye mavangu ma zumba memonekanga muna fulu yawonso. Wantu bevavanga sunda akaka muna mavangu ma nsoki, ma zumba yovo mu fu yakaka yambi. E programa za televizau zabadikilwanga vo zambi muna mvu wa 1950, owau zitoma yangalelwanga kwa esi nzo. Ndonga bemonanga una evangu dia vukana yakala yo yakala yovo nkento yo nkento disayanene. Ke bekalanga diaka ye nsoni ko za vovela  evangu diadi muna fulu ya ndonga. Tuvutulanga kikilu matondo wau tuzeye una Nzambi kebadikilanga mavangu mama.—Tanga Yuda 14, 15.

¹⁰ Olenda mpe tezanesa ukolami w’aleke muna tandu yavioka ye una bekolamenanga o unu. Kasikil’owu, muna mvu wa 1950, mase batokananga vava wan’au banuanga fomo, malavu ma nkolwa yo kina makinu ma nsoni. Kansi o unu, nkumbu miayingi tuwanga nsangu vo: Nleke mosi wa mvu 15 onongene akundi a sikola, 2 muna yau bafwidi, 13 balwele. Buka ki’aleke bakolelo malavu bavondele dumbelele kia mvu vwa, bawende o s’andi ye yitu kiandi. Nsangu za nsi mosi ya Ásia zisonganga vo aleke yau beluta vanganga mambu ma nsoki mu mvu kumi miviokele. Nga vena yo muntu olenda fila mpaka vo umpumbulu ova nza mu wokela kaka wina?

11. Ekuma wantu ayingi ke bebakulwilanga ko vo e mpasi mu wokela kaka zina?

¹¹ Petelo wa ntumwa wavova vo: “Muna lumbu yambaninu mukwiz’akwa nsokela ye nsokela, ana belandang’omau maketo, yo vova vo, o nsilu a ngiz’andi aweyi? kadi tuka muna lumbu kiawondoka mase o tulu, lekwa yawonso ina una, tuka kuna lubantiku lu’esemo.” (2 Pe. 3:3, 4) Ekuma wantu akaka bevangilanga mambu mama? E kuma kadi, kele vo diambu nkumbu miayingi divangamanga, o wantu ke betoma dio sianga diaka sungididi ko. Avo e fu ya nkundi eto isobele vana vau, ediadi dilenda kutukendeleka. Kansi kele vo e fu ya wantu malembe malembi iyivanga, dilenda kala diampasi muna dio bakula. Dilenda kala vo e nsobani yayi ke ikutukendeleka ko, kansi ke tufwete dio veza ko kadi diambu dia vonza kikilu.

12, 13. (a) Ekuma ke tufwete kendalela ko mu kuma kia mambu mebwanga ova nza? (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu zizidila e ‘ntangwa zazi zampasi’?

¹² Paulu wa ntumwa watulukisa vo muna ‘lumbu yambaninu mukwiza ntangwa zampasi.’ (2 Tim. 3:1) Kansi, ke divavanga ko vo twakatuka ova nza. Muna lusadisu lwa Yave, lwa mwand’andi ye lwa nkutakani y’Akristu, tulenda sunda konso mpasi yovo wonga tulenda kala wau. Tulenda sikila ye kwikizi kadi o Nzambi okutuvana “ulolo wa nkuma.”—2 Kor. 4:7-10.

¹³ Vava Paulu kayika ungunza mu kuma kia lumbu yambaninu, wayantikila mu mvovo “zay’edi.” E mvovo miami misonganga ziku vo ungunza wau lungana ulungana. Tuzeye wo vo e mpasi ova nza yayi wokela kaka ziwokela yavana Yave kefwasa yo. Lusansu lusonganga vo vava e fu ya wantu isakanga o yiva, zula yamvimba ifwasakananga. E mpila e mbi iwokelele mu nza o unu, ke isidi moneka ko muna lusansu lwawonso lwa wantu. Wantu ayingi ke bezayilanga dio nsasa ko, kansi e mambu mebwanga ova nza tuka muna mvu wa 1914, mafwete kutukwikidisa vo ke kolo ko Kintinu kia Nzambi kisukisa e mbi yawonso.

14-16. Akieyi i kuma kiatatu kikutukwikidisanga vo ke kolo ko e Kintinu kia Nzambi ‘kikwiza’?

¹⁴ Vena ye kuma kiatatu kikutuvananga e vuvu. Lusansu lwa nkangu a Nzambi lusonganga e ziku vo e mbaninu a nza ifinamene kikilu. Kasikil’owu, vitila Kintinu kia Nzambi kiayantika yala kuna zulu, vakala ye buka kia Akristu akuswa basadilanga Nzambi. Adieyi bavanga vava ungunza walembi lungana muna mvu wa 1914 muna mpila  ina bayindulanga? Ayingi muna yau bakwamanana sadila Yave ye kwikizi kiawonso yo zizidila kitantu yo lubangamu. Ayingi muna akuswa awaya yovo yau awonso basikila ye kwikizi yamuna lufwa lwau.

¹⁵ Muna ungunza wandi mu kuma kia lumbu yambaninu ya nza ya Satana, Yesu wavova vo: “E mbandu yayi ke ikuviokela ko, yavan’o mambu mama mawonso mevangama.” (Tanga Matai 24:33-35.) Edi tubakulanga vo vava Yesu kayika “e mbandu yayi,” buka yole y’Akristu akuswa kayika. E buka kiantete i ki’awana bakala moyo muna mvu wa 1914 yo bakula vo Kristu mu mvu wau kayantika yala se Ntinu. Esi buka kiaki ke bakala kaka moyo ko mu mvu wa 1914, kansi mpe bakuswa muna mwand’avelela muna mvu wau yovo vitila mvu wau.

¹⁶ E buka kiazole kina muna “mbandu yayi,” i awana bakuswa muna mwand’avelela muna kolo kina akaka muna buka kiantete bakala o moyo ova ntoto. Muna kuma kiaki, ke akuswa awonso ko o unu bena muna “mbandu yayi” kayika o Yesu. O unu, awana bena muna buka kiazole se anunu. E mvovo mia Yesu mina muna Matai 24:34 mikutusonganga e ziku vo akaka muna ‘mbandu yayi, ke bekuyiviokela ko’ vitila e mpasi zayingi zayantika. Ediadi dikutukwikidisanga vo fikolo kaka fisidi o Ntinu a Kintinu kia Nzambi, ofwasa yimpumbulu yawonso yo twasa nza yampa ya unsongi.—2 Pe. 3:13.

17. Nkia diambu tubakwidi muna mambu tubadikidi?

¹⁷ Adieyi tulenda bakula mu kuma kia ungunza tatu wa Nkand’a Nzambi tubadikidi? Nze una Yesu kavova, ke tuzeye ko e lumbu yovo ola ikwiza e mbaninu. (Mat. 24:36; 25:13) Kansi, Paulu wavova vo tuzeye e ‘nsungi.’ (Tanga Roma 13:11.) Mu nsungi yayi tuzingilanga, i sia vo, mu lumbu yansuka. Avo tusia sungididi muna ungunza wa Nkand’a Nzambi ye mana Nzambi yo Yesu bevanganga, tubakula e sinsu kisonga vo e mbaninu a nza yayi yambi ifinamene kikilu.

18. Adieyi dibwila awana balembi zayanga e wisa kia Yesu Kristu nze Ntinu?

¹⁸ Ke kolo awana balembi zayanga e wisa kia Yesu, ona ofongele vana mvalu ampembe, bebakula vo vuna bayivunanga. Ke belenda venga lufundisu ko lukubalwakila. Muna kolo kiakina, ndonga bedila mu kuma kia wonga yo vova vo: “Nani olenda telama?” (Lus. 6:15-17) E kapu kia 7 kia Lusengomono kivananga e mvutu za kiuvu kiaki. Akristu akuswa kumosi y’awana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto ‘betelama’ muna lumbu kiakina wau vo bena y’edienga dia Nzambi. I bosi, e “ndong’ayingi” ya mameme makaka bevuluka muna mpasi zayingi yo kota muna nz’ampa ya Nzambi.—Lus. 7:9, 13-15.

19. Wau una ye ziku vo e mbaninu ifinamene, nkia mambu ovingilanga?

¹⁹ Avo tukwamanene sia sungididi muna ungunza wa Nkand’a Nzambi ulungananga mu lumbu yeto, ke tufwiswa diya ko kwa nza ya Satana. Tubakula e nsas’a mambu mebwanga ova nza. Ke kolo ko Yesu osunda yo fwasa e nza yayi yambi muna vita ya Armangedo. (Lus. 19:11, 19-21) Se yindula e kiese tumona vava mama mawonso melungana!—Lus. 20:1-3, 6; 21:3, 4.