1, 2. Aweyi e mpila ina Yave kekutadilanga iswaswanene ye câmera zisiwanga muna nzila?

 MUNA nsi zayingi, ayadi besianga câmera muna nzila kimana zabasadisa mu zaya una uviokelanga makalu yo mona e sumbula ivangamanga. E câmera zazi zisadisanga mpe ayadi mu solola yo kanga anati a makalu ana betinanga avo badiete o muntu. Muna kuma kia câmera zazi, se diampasi kw’awana bevanganga sumbula mu tina lembi zayakana.

² Nkand’a Nzambi usonganga vo meso ma Yave ‘metalanga mwawonso.’ (Nga. 15:3) Nga diadi disongele vo okututalanga ntangwa zawonso mu zaya mana tuvanganga? Nga ovingilanga kaka vo twavang’e sumu kimana katuvana e tumbu? (Yer. 16:17; Ayib. 4:13) Ve! Yave okututalanga e kuma kadi zola kekutuzolanga yo vava wete dieto.—1 Pet. 3:12.

3. Nkia mpila tanu tubadika zina Yave kekutulunga-lungilanga?

³ Adieyi dilenda kutusadisa mu bakula vo Nzambi okututalanga wau vo zola kekutuzolanga? Yambula twabadika mpila tanu zina Yave kekutulunga-lungilanga. (1) Okutulukisanga vitila twavanga edi diambi. (2) Okutusingikanga  avo tuyantikidi landa nzila zambi. (3) Osadilanga nkanikinu mina muna Diambu diandi mu kutufila. (4) Okutusadisanga vava tukalanga mu mpasi. (5) Okutusambulanga vava kemonanga oma mambote muna yeto.

4. Ekuma Yave kalukisila Kaini vitila kasumuka?

⁴ Entete, tubadika una Nzambi kekutulukisilanga vitila twavanga edi diambi. (1 Tus. 28:9) Kasikil’owu, Kaini ‘wafunga makasi’ vava kalembi tondakana kwa Yave. (Tanga Etuku 4:3-7.) Yave wakasakesa Kaini ‘kavang’o wete.’ Avo kavangidi wo ko, Yave wanlukisa vo esumu ‘dikumbubamena vana mwelo.’ Nzambi wanyuvula vo: ‘Nga olenda dio yala?’ Yave wazola vo Kaini kawila lulukisu lwandi kimana ‘katondakana’ kwa yandi. Ediadi diadi kunsadisa mu kwamanana kala ye ngwizani ambote yo Nzambi.

5. Aweyi o Yave kekutulukisilanga?

⁵ Adieyi tuvova mu kuma kieto o unu? Yave omonanga mana mena muna ntim’eto. Ozeye ngindu ye makani meto, ke tulendi kunswekama ko. Se dieto dianzodi ovavanga vo twalanda nzila zandi zansongi. Kansi, ke kutukomekenanga ko. Muna Diambu diandi, okutulukisanga avo tuyantikidi landa nzila zambi. Mu nkia mpila? Vava tutanganga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso, tumonanga sono ikutusadisanga mu vengomona ngindu ye makani mambi. Vana ntandu, e nkanda mieto milenda sengomona diambu tunwananga diau yo kutusonga una tulenda dio sundila. Muna tukutakanu tweto, yeto awonso tutambulanga malongi mu ntangwa ina tuvwidi mo mfunu.

6, 7. (a) Adieyi disonganga vo Yave olunga-lunganga mosi-mosi muna selo yandi? (b) Aweyi olenda vwila nluta muna malongi kekuvananga o Yave?

⁶ Malongi ma Nkand’a Nzambi mesonganga vo Yave ozolanga konso muntu mu yeto. Dialudi vo Nkand’a Nzambi wasonama se vioka mafunda ye mafunda ma mvu. E nkanda mieto mikubikwanga kimana miasadisa ulolo wa wantu. Malongi ma tukutakanu mekubikwanga muna wete dia mpangi zawonso muna nkutakani. Kana una vo i wau, Yave ozolanga vo ongeye wasia sungididi muna malongi ma Nkand’a Nzambi kimana masadisa wavanga oma mambote. Ediadi disonganga vo Yave zola kekuzolanga.

⁷ Muna vwa nluta muna malongi ma Nzambi, entete tufwete kwikila vo wete dieto ketokanenanga. I bosi, tufwete lemvokela Diambu diandi yo sia ngolo za vengomona konso ngindu ke ziyangidikanga Nzambi ko. (Tanga Yesaya 55:6, 7.) Avo tukala ye nzaki za lemvokela lulukisu, tuvenga mpasi zayingi. Kansi, yindula vo tulende zolela yeto yambi. Nga Yave okwamanana kutulunga-lunga?

8, 9. Malongi kekutuvananga o Yave muna selo yandi, aweyi mesongelanga o zola kwandi muna yeto? Yika e nona.

⁸ Tulenda bakula vo Yave okutuzolanga vava kekutusingikanga. (Tanga Ayibere 12:5, 6.) Dialudi vo ke tuzolanga vewa elongi ko yovo singikwa. (Ayib. 12:11) Kansi, avo muntu utuvene elongi ditukidi muna Nkand’a Nzambi, diambote twavava bakula e kuma kavangidi wo. Nanga diambu kamwene dilenda fwasa ngwizani eto yo Yave wa Nzambi. Dilenda kala vo ngindu zeto katokanene yo vaula e ntangwa mu kutusonga muna Nkand’a Nzambi una tulenda singikila mavangu meto yo yangidika Nzambi. Wau vo Yave i Tuku dia longi diadi, tufwete dio lemvokela.

⁹ Tubadika nona kimosi kisonganga una zola kwa Nzambi kulenda monekena  muna wantu bekutuvananga elongi. Vitila kazaya e ludi, mpangi mosi wakala ye fu kia tala mavungu ma zumba. Vava kalongoka e ludi, wasunda e fu kiaki. Kansi, vava kasumba telefone yampa, wavutukila diaka evangu diandi yo yantika tala ­mavangu ma zumba muna Internete. (Yak. 1:14, 15) Diamoneka vo etima dia tala mavangu ma zumba ke diafokoka ko, diakala nze makala ma tiya muna ntima. Lumbu kimosi, ekolo basilanga umbangi muna telefone, wasompeka telefone andi kwa nkuluntu mu tala nkumbu za wantu. Vava nkuluntu kayantika sadila e telefone, vana vau wamona site zisonganga mavangu ma zumba. Ediadi diatwasa nluta kwa mpangi eto wakala ye kimbevo kia mwanda. Vana vau, o nkuluntu wamvana elongi. O mpangi walemvokela longi kavewa yo yambula e fu kiaki kiambi. Tuvutulanga matondo kwa Yave wa Se dieto dianzodi, ona omonanga masumu maswekama yo kutusingika vitila twafwasa e ngwizani eto yo yandi.

10, 11. (a) Aweyi tulenda vavila luludiku lwa Nzambi? (b) Aweyi esi nzo mosi bamwena o mfunu wa lemvokela luludiku lwa Yave?

¹⁰ Ntozi a nkunga wayimbidila Yave vo: “Okumfidila muna luludiku luaku.” (Nku. 73:24) Konso ntangwa tuvavanga luludiku, tulenda ‘tadila’ Yave muna vavululanga muna diambu diandi mu zaya una kebadikilanga e diambu diadi. O lemvokela nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ke dikutusadisanga kaka mu mwanda ko, ezak’e ntangwa dikutusadisanga mpe mu lungisa e nsatu za nitu za esi nzo eto.—Nga. 3:6.

¹¹ Kasikil’owu, badika nona kia mpangi mosi una vo mvati a nsengo ozingilanga kuna zunga kia Masbate kuna Filipinas. Yandi yo nkaz’andi aviti a nzil’a ngonde ke ngonde bakala ekolo basansanga wan’au. Lumbu kimosi, bakendalala kikilu vava mfumu a zunga kabazayisa vo ke bafwete zingila diaka mu zunga kiakina ko. Ekuma? E kuma kadi muntu wabavunina mambu. Kana una vo mpangi watokana kikilu mu kuma kia vava fulu kiakaka kafwete zingila y’esi nzo andi, wabund’e vuvu muna Yave yo vova vo: “Yave okutulunga-lunga. Olungisanga e nsatu zeto, kana nkutu nkia mpasi zitubwididi.” E vuvu kia mpangi ke kia mpavala ko. Ke vavioka lumbu yayingi ko, o mfunu a zunga wabazayisa vo bakwamanana zingila muna zunga.  Ekuma? O mfumu wasivika kikilu kadi wamona vo kana una vo bavuninwa mambu, esi nzo awaya bakwamanana songa luzitu yo tatidila luvuvamu. Muna kuma kiaki, wasoba e ngindu yo kubavana nkutu diaka mpatu yampwena. (Tanga 1 Petelo 2:12.) Ediadi disonganga vo avo tulemvokele nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, Yave okutusadisa mu zizidila e mpasi za zingu.

12, 13. Nkia diambu dilenda fila akaka mu kiyuvula kana vo Nzambi omonanga mpasi zau?

¹² Wau vo tu selo ya Yave, tunwananga ye mpasi zayingi. Ezaka mpasi zilenda zingila kolo kiandá, nze mayela, lubangamu yovo kitantu kia yitu yeto. Dimosi muna mambu mena vo mampasi muna zizidila i vava vebwanga ntantani yo mpangi mosi muna nkutakani.

¹³ Kasikil’owu, tulenda kikilu kendalala mu kuma kia diambu dina mpangi kavovele. Tulenda vova vo: ‘Ediadi ke difwete vangama ko muna nkubik’a Nzambi.’ Dilenda kala vo mpangi ona watukendeleka oveno kiyekwa muna nkutakani yo badikilwa kw’akaka vo muntu ambote. Nanga olenda kiyuvula: ‘Ekuma diambu diadi divangamene? Nga Yave kemonanga ko? Ke vanga kwandi diambu ko?’—Nku. 13:1, 2; Kab. 1:2, 3.

14. Ekuma Yave keyambulwilanga vo mpangi zeto batuvana longi?

¹⁴ Yave mayingi kemonanga mana oyeto ke tumonanga ko. Mu kuma kiasikila, olenda yambula vo diambu diatubwila. Kasikil’owu, tulenda funga makasi avo mpangi utuvene longi dina tumwene vo ke ditufwanukini ko. Kansi, nanga o Nzambi ke wau ko kabadikidi diambu diadi. Nga dialudi vo longi batuvene ke ditufwanukini ko? Muna lusansu lwandi, mpangi Karl Klein wayika e lumbu kina kavewa longi kwa mpangi Rutherford. Muna lumbu yalanda, vava mpangi Rutherford kankayisa kuna ngemba zawonso, o mpangi Klein kamvutulwila ku ngemba ko. Mpangi Rutherford wabakula vo mpangi Klein kunda kanludila mu kuma kia longi kamvana. Mpangi Rutherford walukisa mpangi Klein vo: “Uyikeba, walembi yalwa kwa Nkadi ampemba.” Luludiku lwalu lwasadisa kikilu mpangi Klein. Kuna kwalanda, vava kakituka se mosi muna Buka kia Selo Yambuta, wasoneka vo: “Avo tulundidi mpangi utuvene longi e kunda, musungula kele vo nswa kena wau wa kutuvana longi, tuyisidi vana moko ma Nkadi ampemba.” *

15. Adieyi tufwete sungamenanga vava tunwananga ye mpasi?

¹⁵ Tuzolanga vo e mpasi zafokoka vana vau. Kansi, diamfunu twayima e fu kia luzindalalu. Adieyi dilenda kutusadisa mu zizidila e mpasi? Yindula vo ku masini ma nikisina luku wele yo wana ndonga ya wantu bevingilanga e ntangwa benikisa. Kuzeye ko kana kolo kwa ovingila muna nikisa luku lwaku. Avo okondelo luzindalalu yo kwenda vava masini makaka, olenda wana vo kuna wele e ndonga yingi. Ntangwa yayingi divava muna nikisa o luku. Kansi, kele vo wakala yo luzindalalu kuna masini mantete, nanga kwadi vingila kolo kiayingi ko. Diau adimosi, avo tukedi yo luzindalalu yo landa nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, Yave olenda kutusadisa mu zizidila e mpasi.

16. Nkia kuma kiakaka Yave kalenda yambulwila vo twamona e mpasi?

¹⁶ Ezak’e ntangwa Yave olenda yambula vo e mpasi zakwamanana kadi ozolele  vo twalongokela vo diambu. (Tanga 1 Petelo 5:6-10.) Ke tufwete yindula ko vo Nzambi i tuku dia mpasi zeto. (Yak. 1:13) O ‘ntantu eto, Nkadi ampemba’ i tuku dia mpasi zayingi tumonanga. Kansi, Nzambi olenda yambulwila e mpasi kimana zatusadisa twazikuka muna mwanda. Yave omonanga e mpasi zeto. Wau vo zola kekutuzolanga, kalendi yambula ko vo twakwamanana mona e mpasi yakwele mvu. E mpasi tumonanga za “kolo kiandwelo” kaka. Kala ye vuvu vo Yave okulunga-lunga yo kuvana nkuma kimana wazizidila e mpasi zazi.—2 Kor. 4:7-9.

17. Ekuma Yave kesatilanga e ntima mia wantu awonso?

¹⁷ Yave osatanga e ntima mia wantu awonso mu zaya kana vo zola bekunzolanga. Kanani wa ngunza wavovesa Asa wa Ntinu vo: “O meso ma Yave mekwendanga ya kuku ya kuna ova nza yawonso kakumama muna diambu di’awana bena yo ntim’asikila oku kena.” (2 Tus. 16:9) Avo okwamanana vanga oma mansongi, Yave osonga nkum’andi muna wete diaku.

18. Ekuma tufwete kadila ye vuvu vo Yave okutusambula avo tukwamanana vanga oma mambote? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹⁸ Nzambi ozolele vo ‘twatomba wete,’ ‘twazola wete’ yo ‘vanga mawete’ kimana katusonga “edienga” diandi. (Am. 5:14, 15; 1 Pet. 3:11, 12) Yave osambulanga asongi, kana nkutu vo akaka ke bemonanga ko oma mambote bevanganga. (Nku. 34:15) Badika e nona ki’ayadiki wole Ayibere, Sifera yo Puwa. Vava Aneyisaele bakala muna ubundu kuna Engipito, akento wole awaya baluta songa vumi kwa Nzambi ke kwa Faro ko, ona wabavovesa vo bavondanga wan’amakala awonso Ayibere vava bawutukanga. Nanga e ntona zau zabafila mu vuluza nsedia miamina. Yave wamona mavangu mambote ma Sifera yo Puwa yo kubasambula yo wana. (Luv. 1:15-17, 20, 21) Ezak’e ntangwa tulenda banza vo ke muntu ko omonanga mambu mambote tuvanganga, kansi o Yave omonanga mo ye osinga kutusambula.—Mat. 6:4, 6; 1 Tim. 5:25; Ayib. 6:10.

19. Adieyi diabwila mpangi mosi ankento disonganga vo Yave omonanga oma mambote tuvanganga?

¹⁹ Mpangi mosi ankento kuna Áustria wabakula vo Nzambi wamonanga e ngolo kavanganga muna salu kia umbangi. Wau vo mwisi Hungria, banzayisa e fulu kia zingilanga nkento mosi wavovanga e ndinga Húngaro. Vana vau wayenda kumvava kuna nzo andi, kansi kawana muntu ko. Mu kolo kia mvu mosi ye ndambu, wavutukanga nkumbu miayingi kuna nzo yayina. Ezak’e ntangwa wayindulanga vo muntu wakala muna nzo, kansi ke mosi ko waziulanga kielo. Wansisilanga nkanda mieto, nomba ya telefone yo kunsonekena. Lumbu kimosi vava kayenda diaka kuna nzo yayina, nkento mosi waziula e kielo yo kumvovesa kuna ngemba zawonso vo: “Kota kwaku. Itanganga nkanda miawonso okunsisilanga. Se kolo yayantika kuvingila.” O nkento ndioyo yela kayelanga ye kazolanga mokena yo wantu ko. Watambulwila longoka Nkand’a Nzambi. Kieleka, Yave wasambula mpangi ankento mu kuma kia fululu kiandi.

20. Aweyi omonanga wau vo Yave okutalanga?

²⁰ Nze una tulongokele, Yave omonanga mawonso tuvanganga yo sata ntima mia wantu awonso. Ke tufwete yindulanga ko vo Yave okututalanga kimana kasolola mana mambi tuvanganga. E ngwizani eto yo Yave iwokelanga kadi tuzeye wo vo okutulunga-lunganga. Ozolele kutusadisa yo kutusambula muna mambu mambote tuvanganga.