1. Nkia zula kasola Nzambi kiavinga vana fulu kia Isaele? (Tala fwaniswa ova ntandu.)

 O UNU, nkangu a Yave ova ntoto ukunsambilanga mu mpila ikunyangidikanga. Kuna nz’ankulu, e zula kia Isaele kiakala se nkangu una kasola Nzambi. Kansi, kuna kwalanda bakituka se avengomoki. I bosi, Yave wasola zula kiampa, alandi a Kristu yau bakala muna zula kiaki. Bakituka se nkubika eyi yasunzulanga Yave. Kana una vo Yerusaleme yafwaswa muna mvu wa 70 wa tandu kieto, e nkubika yayi ke yafwaswa ko. (Luka 21:20, 21) Mu lumbu yayi yambaninu, vena ye zula kiampa kiatoma kubikwa kisunzulanga Yave. E zula kiaki ke kifwaswa ko vava nza ya Satana ifwaswa emvimba. (2 Tim. 3:1) Ekuma tulenda kadila ye ziku kiaki?

2. Yesu adieyi kavova mu kuma kia ‘mpasi zayingi’? Aweyi ziyantikila?

² Yesu wasakula mambu mebwa mu lumbu yayi yambaninu. Wavova vo: ‘Mukala mpasi zayingi zina ke zateka kala ko, tuka kuna lubantiku lua nza yamu wau, ngatu kala  diaka.’ (Mat. 24:3, 21) E mpasi zayingi ziyantika vava Yave kefwasa “Babele Anene,” ina vo i kintwadi kia nsambila zawonso za luvunu. Yave osadila ayadi a nza mu fwasa Babele. (Lus. 17:3-5, 16) Adieyi divangama kuna kulanda?

3. Vava nsambil’aluvunu ifwaswa, adieyi dibwila nkangu a Yave?

³ Vava nsambil’aluvunu ifwaswa, Satana ye nza ina muna wisa kiandi benwanisa selo ya Yave. Mu kuma kia “Ngonge, mwisi nsi a Mangonge,” Nkand’a Nzambi wasakula vo: “Otomboka, olwaka nze kimbongela, okala nze etuti muna fuka nsi, onge ye mvengo miaku miawonso, ye nkangu miayingi [mikala] yaku.” Wau vo Mbangi za Yave nkangu a luvuvamu ye ke besimbanga nkele ko, bekala nze yau bakondelo ntanini. Kansi awana bekubanwanisa vilwa wampwena bevanga.—Yez. 38:1, 2, 9-12.

4, 5. Adieyi kevanga Yave vava Satana kevava fwasa nkangu andi?

⁴ Adieyi kevanga Nzambi vava Satana kevava fwasa nkangu andi? Yave onwana muna wete diau muna songa vo yandi i Mfumu a nsema wawonso. Yave obadikilanga awana benwanisanga nkangu andi nze yandi benwanisanga. (Tanga Zakariya 2:8.) Muna kuma kiaki, S’eto ezulu ovanga diambu vana vau muna tanina nkangu andi. Ke yambula ko vo wafwaswa. I bosi, Yave otwasa vita ya Armangedo mu fwasa emvimba e nza ya Satana.—Lus. 16:14, 16.

⁵ Nkand’a Nzambi wasakula mu kuma kia Armangedo vo: ‘Fundisa kefundisa wantu awonso; vo i yimpumbulu, vana kekubavana kwa nsosolo, i kavovele o Yave a vu. I wau wuwu kavovele o Yave a vu, o bi uvaikila tuka zula yaku zula, ye kimbongela kiangolo kivikumuka kuna nsuka za nza. E lumbu kina, ana bevondwa kwa Yave bekala tuka nsuka mosi a nza yakun’eyaka nsuk’a nza: ke bedilwa ko, ovo kutikwa, ngatu zikwa; bekala se mbole vana ntoto.’ (Yer. 25:31-33) E vita ya Armangedo isukisa e nza yayi yambi. E nza ya Satana ke ikala diaka ko, kansi e nkubik’a Yave ova ntoto ikwamanana.

6, 7. (a) Akweyi kutukanga e “ndong’ayingi”? (b) Nkia ziku kisonganga vo e nkubik’a Nzambi mu nungunuka ina?

⁶ O unu, nkubik’a Nzambi ova ntoto ikwamanananga nungunuka kadi o wantu bena mo, bena ye dienga dia Nzambi. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O meso ma Yave, mun’asongi mena, o matu mandi, muna ludodokelo lwau.” (1 Pet. 3:12) Asongi awaya i “ndong’ayingi” ina ‘ituka muna mpasi zayingi.’ (Lus. 7:9, 14) Yindula e kiese tumona vava tuvuluka muna mpasi zayingi yo kala muna buka kia ndong’ayingi!

⁷ E ndong’ayingi i wantu betukanga mu zula yawonso. E salu kia samuna nsangu zambote i kiau kikubayikakesanga. Yesu wasakula vo: “E nsangu zazi zambote za kintinu zisamunwa muna nza yawonso, muna umbangi kwa zula yawonso; i bosi iluak’e mbaninu.” (Mat. 24:14) Muna kuma kiaki, kuna kwa nkangu a Nzambi, e salu kia samuna e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi i salu kisundidi o mfunu. E salu kiaki kisadisanga ulolo wa wantu mu sambila Yave “muna mwanda ye ludi.” (Yoa. 4:23, 24) Kasikil’owu, tuka  muna mvu wa 2003 yakuna 2012, vioka 2.707.000 ma wantu bakiyekola kwa Yave yo vubwa. O unu, vioka 7.900.000 ma Mbangi za Yave belungananga muna Luyindulu lwa lufwa lwa Kristu konso mvu kumosi ye mazunda ye mazunda ma wantu akaka. Tuyangalalanga mu mona una ndong’ayingi iwokelelanga. Tuzeye wo vo Yave owokesanga yo. (1 Kor. 3:5-7) Konso mvu, e ndong’ayingi mu wokela kaka yina.

8. Ekuma nkangu a Yave uwokelelanga mu lumbu yeto?

⁸ Yave wasola nkangu ova ntoto owu ukunsunzulanga. O nkangu wau uwokelanga mu nzaki zawonso. (Tanga Yesaya 43:10-12.) Yesaya wasakula mu kuma kia lumbu yambaninu vo: “Ona wandwelo okituka s’ezunda, ona wankè se zula kiangolo: omono Yave nzabula dio muna ntangw’andi.” (Yes. 60:22) E nsadiswa y’akuswa ina vo i “Isaele a Nzambi” yakala nze “ona wandwelo,” kansi Yave wasambula e salu kiau kia umbangi. O lutangu lwau lwawokelanga ekolo akuswa akaka bakotanga muna nkubik’a Nzambi. (Ngal. 6:16) Ekolo mvu miviokanga, mazunda ye mazunda ma wantu ana bena ye vuvu kia zingila ova ntoto, betambulwilanga e ludi.

9. Adieyi tufwete vanga muna baka nluta mia nsilu wa zingu kiambote katusila o Nzambi?

⁹ Yave osianga o nsilu wa kutuvana zingu kiambote, twakala akuswa yovo ndong’ayingi. Muna baka e nluta mia nsilu wau, tufwete lemvokelanga nkanikinu miandi. (Yes. 48:17, 18) Kasikil’owu, Yave wavavanga vo Aneyisaele balemvokela Nsiku a Mose. E Nsiku wabataninanga yo kubalonga una balenda kadila ye zingu kia nzo kiakiese, akundi ambote, ziku muna mambu ma kinkita yo kadila yakaka kuna ngemba. (Luv. 20:14; Fuka 19:18, 35-37; Nsi. 6:6-9) Diau adimosi mpe divavwanga kwa yeto o unu. E nkanikinu mia Nzambi mikututaninanga ye miasiwa muna wete dieto. Ke miampasi ko mu lemvokela. (Tanga 1 Yoane 5:3.) Vava tulemvokelanga mio, tukalanga ye zingu kiakiese. Edi disundidi o mfunu, o lukwikilu lweto muna Yave lukumamanga.—Tito 1:13.

10. Ekuma tufwete vaulwilanga e ntangwa ya longoka Nkand’a Nzambi yo kala ye Nsambila ya Esi Nzo konso lumingu?

¹⁰ E ndambu a nkubik’a Yave ova ntoto inungunukanga mu mpila zayingi. Kasikil’owu, o umbakuzi weto wa Nkand’a Nzambi mu wokela kaka wina. Nkand’a Nzambi wasia nsilu vo: ‘E ngyend’a nsongi ina nze ntemo ankezimi, ukezimang’aka yavana kutoma kiá.’ (Nga. 4:18) Kansi konso muntu mu yeto kafwete kiyuvula: ‘Nga ilandanga e mpila isingikilwanga umbakuzi weto wa ludi kia Nkand’a Nzambi? Nga ikalanga ye fu kia tanga o Nkand’a Nzambi lumbu yawonso? Nga ikalanga ye fululu kia tanga e nkanda mieto? Nga tukalanga ye fuku wa Nsambila ya Esi Nzo konso lumingu?’ Mambu mama ke mampasi ko muna lungisa, kansi tufwete vaulanga e ntangwa muna mo lungisa. Diamfunu twatanganga o Nkand’a Nzambi, sadila mana tutanganga yo nungunuka muna mwanda. Diamfunu kikilu mu vanganga wo owau ekolo e mpasi zayingi zifinamanga.

11. Ekuma nkangu a Yave bekwendelanga muna tukutakanu twakete ye twampwena?

¹¹ E nkubik’a Yave ikutukasakesanga  twalanda elongi dia Paulu: “Mbula twabadikaziana mpe twapalanina muna zola yo mavangu mambote; ke tuvunz’o lungana ko, nze fu kia wantu akaka, tuwonzaziana kaka; yo siamisa wo o vanga, wau tumwene vo e lumbu se kifinamene.” (Ayib. 10:24, 25) Aneyisaele kuna nz’ankulu balungananga muna sambila Yave yo longwa kwa yandi. E Nkinzi a Nzo za Sudi muna lumbu ya Nekemiya, ntangwa yakiese yakalanga. (Luv. 23:15, 16; Nek. 8:9-18) O unu, yeto mpe tukalanga ye tukutakanu twakete ye twampwena. Tufwete sianga ngolo za kalanga muna tukutakanu twatu twawonso kadi tukutusadisanga mu finama Yave yo kala ye kiese kia kunsadila.—Tito 2:2.

12. Aweyi tufwete badikilanga e salu kia samuna e nsangu zambote za Kintinu?

¹² Wau vo tusalanga kumosi ye nkubik’a Nzambi, tukalanga ye kiese kia sala salu kiavauka kia samuna ‘nsangu zambote za Nzambi.’ (Roma 15:16) O kuyivana muna ‘salu kiaki kiavauka’ dikutusadisanga mu ‘sala kumosi’ yo Yave Ona una vo ‘wavauka.’ (1 Kor. 3:9; 1 Pet. 1:15) O samuna nsangu zambote disadisanga mu velelesa e nkumbu a Yave yavauka. Kieleka, elau diampwena twavewa dia samuna e ‘nsangu zambote za nkembo a Nzambi a kiese.’—1 Tim. 1:11.

13. Adieyi divavwanga muna kala ye ngwizani ambote yo Yave yo zinga?

¹³ Nzambi ozolele vo twakala ye ngwizani ambote yo yandi muna kuntatidila yo yikama salu yayingi isalwanga muna nkubik’andi. Mose wavovesa Aneyisaele vo: “O unu ntâtidi ezulu ye nza o umbangi muna yeno, ovo inusididi moyo yo lufwa, nsambu ye sibu: i diau vo, sola moyo wazinga, ongeye ye mbongo aku: muna zola Yave wa Nzambi aku, yo wila nding’andi, yo kuntatidila: kadi moyo aku, yo nlambuku a lumbu: wakala muna nsi ina kadil’o Yave e ndofi kwa mase maku, kwa Abarayama yo Isaki yo Yakobo, a kubavana yo.” (Nsi. 30:19, 20) Muna zinga, tufwete vanganga luzolo lwa Yave, kunzola, wila e nding’andi yo kuntatidila.

14. Adieyi mpangi mosi kavova mu kuma kia nkubik’a Nzambi?

¹⁴ Mpangi Pryce Hughes ona walongoka ludi vitila mvu wa 1914, wasikila ye kwikizi muna Yave ye nkubik’andi muna zingu kiandi kiawonso. Vava kayika lusansu lwandi, wavova vo e diambu diasunda o mfunu kalongoka i finama nkubik’a Yave yo lembi bunda vuvu muna ngindu za wantu. Ediadi diansadisa mu zizidila ntonta za lukwikilu muna zingu kiandi kiawonso. Mpangi Hughes wavova vo o landa tuludiku twa nkubik’a Yave i mpila kaka tulenda vwila edienga dia Yave.

15. Nkia nona kia Nkand’a Nzambi kisonganga dina tufwete vanga vava kisingikwanga umbakuzi weto?

¹⁵ Yave ozolele vo twayikama e nkubik’andi yo tambulwila e mpila kesingikilanga umbakuzi weto wa ludi kia Nkand’a Nzambi ye mpila tusadilanga e salu kia umbangi. Muna tandu kiantete, akaka muna Ayuda ana bakituka se Akristu bakwamanana landa Nsiku a Mose. (Mav. 21:17-20) Kansi, Paulu wabasingika yo kubasadisa kimana babakula vo kimenga kia Yesu kiaziula e nzila muna lolokwa masumu, ke yimenga ya bulu ko. (Ayib. 10:5-10) Ndonga muna yau batambulwila luludiku lwa Paulu yo soba ngindu zau.  Tulenda longoka diambu diamfunu muna mbandu au. Tufwete longokanga Nkand’a Nzambi ye nkanda mieto ye sungididi kiawonso. Vava nkubik’a Yave isingikanga konso diambu, tufwete dio tambulwila kuna lembama kwawonso.

16. (a) Ekuma e zingu muna Paradiso kikadila kiambote? (b) Nkia mambu olakukilwang’o moyo muna nz’ampa?

¹⁶ Awonso besikilanga ye kwikizi muna Yave ye nkubik’andi nsambu zayingi bevwa. Akuswa akwikizi bevwa elau diampwena dia yala kumosi yo Kristu kuna zulu. (Roma 8:16, 17) Avo vuvu kia zingila ova ntoto tuna kiau, tuyindula kiese tumona vava tuzingila muna Paradiso. E selo yawonso ya Yave ova ntoto, bena y’elau dia samuna kw’akaka oma ma nsilu a Nzambi wa nz’ampa. (2 Pet. 3:13) Muna Nkunga 37:11 tutanganga vo: “Alembami bevwa nza; beyangalela muna mawete mayingi.” O wantu “Betunga nzo yo kala mo,” ‘bemona wete wa salu ya moko mau.’ (Yes. 65:21, 22) Ke vekala diaka muntu ko omwesa nkw’andi e mpasi. O usukami ke ukala diaka ko, wantu awonso bekala ye madia mafwana. (Nku. 72:13-16) Babele Anene ke ivuna diaka muntu ko kadi ke ikala diaka ko. (Lus. 18:8, 21) Amafwa befuluka yo vewa elau dia zinga yakwele mvu. (Yes. 25:8; Mav. 24:15) Ekwe vuvu kiakiese bena kiau awonso bakiyekola kwa Yave! Muna mona e ndungana nsilu miami miawonso, konso muntu mu yeto kafwete kwamanana siamisa ngwizani andi yo Yave, nungunuka kumosi ye nkubik’andi yo sikila muna nkubika yayi.

17. Aweyi tufwete monanga mu kuma kia Yave ye nkubik’andi?

¹⁷ Ke kolo ko e nza ya Satana ifwaswa. Muna vuluka, tufwete kumika lukwikilu lweto yo sambila Yave ye kwikizi kiawonso kumosi ye nkubik’andi. Tulenda mona nze una Davidi kamona ona wavova vo: “Dimosi ndombele kwa Yave, dina mvava; yakala kuna nzo a Yave e lumbu yawonso ya zingu kiame, yatala wete wa Yave wa Nzambi yo yandala muna tempelo andi.” (Nku. 27:4) Yambula yeto awonso twakwamanana finama Yave yo nungunuka kumosi ye nkubik’andi.