1. E mpila tukadilanga yo wantu muna salu kia umbangi nga diambu ivanganga? Yika e nona. (Tala e fwaniswa ova ntandu.)

 MPANGI mosi yo nkaz’andi basilanga umbangi kuna Fiji mu bokela wantu beza mu Luyindulu lwa lufwa lwa Kristu. Ekolo bamokenanga yo nkento mosi vana ndambu a nzo andi, mvula yayantika noka. O mpangi yo nkaz’andi basadila nonga kimosi muna kuyifuka yau nzole yo vana nonga (guarda-chuva) kimosi kwa nkento ndiona. O nkento wasivika kikilu. Muna kuma kiaki, wayenda ku Luyindulu. Kuna kwalanda wavova vo ke sungamenanga mawonso bamvovesa ko, kansi osungamenanga e mpila bakadila yandi. Akazi awaya luludiku lwa Yesu balemvokela.

2. Nkia luludiku kavana o Yesu? Aweyi tulenda lo sadila?

² Nkia luludiku kavana o Yesu? Yesu wavova vo: “Konso una nuzolele o wantu vo banuvanga, i nuvanga mpe kwa yau.” (Mat. 7:12) Aweyi tulenda lo sadila? Tulenda lo sadila mu mpila zole. Yantete, tufwete kiyuvulanga: ‘Kele vo yakala vana fulu kia muntu ankaka, aweyi yadi zola vo kampanga?’ Diazole, vanga mawonso mu kadila y’akaka muna mpila ozolanga vo bakadila yaku.—1 Kor. 10:24.

3, 4. (a) Sasila ekuma tufwete sadila nkanikinu a Yesu muna mpila tukadilanga yo wantu awonso. (b) Nkia mambu tubadika mun’elongi diadi?

 ³ Nga Yesu edi kazola vova vo twasadilanga kaka luludiku lwalu kwa mpangi muna nkutakani? Ve. Vava Yesu kayika luludiku lwalu, mpila ina tufwete kadilanga yo wantu awonso kayika, kumosi ye mbeni zeto. (Tanga Luka 6:27, 28, 31, 35.) Muna kuma kiaki, diamfunu kikilu twasadilanga nkanikinu wau vava tusamunanga e nsangu zambote kwa wantu, kadi ndonga mu yau balenda tambulwila e nsangu zambote yo vwa “moyo a mvu ya mvu.”—Mav. 13:48.

⁴ Owau, tubadika yuvu yá tufwete sungamenanga ekolo tusalanga e salu kia umbangi: Nani imokenanga yandi? Akweyi imokenenanga yandi? Nkia ntangwa yambote ndenda mokena yandi? Aweyi mfwete mokenena yandi? Nze una tulongoka, e yuvu yayi ilenda kutusadisa mu bakula una wantu bezolanga vo twakadila yau. I bosi, tuzaya e mpila yambote tulenda sadisila konso muntu.—1 Kor. 9:19-23.

5. Nkia yuvu tufwete kiyuvula?

⁵ Muna salu kieto kia umbangi, tumokenanga ye wantu awonso. Konso muntu una ye mambu mandi ye mpila kasansukila. (2 Tus. 6:29) Vava omokenanga yo muntu, ukiyuvula: ‘Kele vo yakala vana fulu kiandi, aweyi yadi zola vo kakadila yame? Nga iyangalala kele vo muntu umfundisi vitila katoma kunzaya? Nga kizola ko vo katoma zaya ntete kiwuntu kiame?’ E yuvu yayi ilenda kutusadisa mu zaya una tulenda kadila ye konso muntu.

6, 7. Adieyi tufwete vanga avo muna salu kia umbangi tuwanane yo muntu utufungidi makasi?

⁶ Kasikil’owu, Akristu bevanganga mawonso mu sadila luludiku lwa Nkand’a Nzambi lwa vovela kuna ngemba e lumbu yawonso. (Kol. 4:6) Kansi wau vo tu wantu alembi lunga, ezak’e ntangwa tulenda vova diambu dina tusinga kuyibanzila. (Yak. 3:2) Vava ediadi divangamanga, tuvingilanga vo muntu ankaka kabakula vo dina tuvovele ke diau ko tuzolele vova. Ke tuyangalala ko kele vo batubadikidi vo tu wantu ambi. O zaya ediadi dikutusadisa mu bakula vo wantu bekadilanga yeto mu mpila yambi, kuna ntwala balenda kuyibanza mu kuma kia mpila batuvovesela.

⁷ Avo muntu ufungidi makasi muna salu kia umbangi, nga olenda sia ngolo mu bakula ekuma kafungidi makasi? Nga i mu kuma kia lubangamu kuna salu yovo kuna sikola? Nga mpasi za mayela kenwananga zau? Wantu ayingi ana ke bakala y’etima dia wá Mbangi za Yave ko kuna lubandiku, batambulwila vava basongwa ngemba yo luzitu.—Nga. 15:1; 1 Pet. 3:15.

8. Ekuma tufwete samunwina e nsangu za Kintinu kwa ‘wantu a mpila zawonso’?

⁸ Muna salu kia umbangi, tuwanananga yo wantu a mpila mu mpila. Mu mvu miviokele, tezo kia tusansu 60 twavaikiswa mun’Eyingidilu mun’elongi dina yo ntu a diambu “Nkand’a Nzambi Zingu kia Wantu Usobanga.” Akaka mun’awana beyikwanga muna tusansu twatu, mivi bakala, nduvu za malavu, bakala muna buka kia yimpumbulu yovo nua mfomo zangolo. Akaka ayadi, mfumu za mabundu yovo akw’eloko. Akaka bakivananga muna mavangu ma zumba. Kansi, awonso bawá e nsangu zambote yo tambulwila longoka Nkand’a Nzambi yo vanga e nsobani muna zingu kiau,  owau bena muna ludi. Muna kuma kiaki, tufwete venganga e ngindu za sia vo wantu akaka ke besinga tambulwila nsangu za Kintinu ko. (Tanga 1 Korinto 6:9-11.) Kansi, tufwete sungamenanga vo ‘wantu a mpila zawonso’ balenda tambulwila nsangu zambote.—1 Kor. 9:22.

9. Ekuma tufwete zitisilanga e nzo za wantu tumokenanga yau?

⁹ Akweyi tutoma wananga wantu muna salu kieto kia umbangi? Nkumbu miayingi muna nzo zau. (Mat. 10:11-13) E nzo eto mfunu kikilu ina. Muna kuma kiaki, tuyangalalanga vava akaka bezitisanga yo kumosi ye lekwa yeto. Tuzolanga vo nzo eto yakala se fulu kia vundila, ka ilendi kala ko vo konso muntu kakota kwandi. Muna kuma kiaki, vava tumokenanga yo wantu tufwete zitisanga e nzo zau.—Mav. 5:42.

10. Aweyi tulenda vengela fu kia fungisa wantu makasi muna zunga kieto?

¹⁰ Mu nza ya zala ye umpumbulu tuzingilanga, wantu ayingi wonga wa nzenza bemonanga. (2 Tim. 3:1-5) Tufwete venganga konso diambu dilenda mwesa wantu o wonga. Kasikil’owu, avo olweke vana mwelo a nzo ofwete dodela kielo. Avo muntu katambulwidi ko, tulenda yantika kengelela vana zianela yo kangala vana ndambu a lekwa yandi mu vava kunsolola. Dilenda kala vo ovangidi wo y’ekani dia solola wantu ayingi yo kubasila umbangi. (Mav. 10:42) Dialudi vo wantu ozolele sadisa balongoka e ludi mu kuma kia Nzambi. (Roma 1:14, 15) Kansi muna zunga kieno, nga diadi ke ditokanesanga mfumu a nzo ko? Adieyi mfinangani zandi beyindula? Tufwete venganga konso diambu dilenda fungisa wantu makasi muna zunga kieto. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Ke tuvana nkutu sakuba muna konso uma ko, o uselo weto ke watumbwa.” (2 Kor. 6:3) Vava tuzitisanga e nzo ye lekwa ya wantu muna zunga kieto, dilenda tunta wantu mu tambulwila ludi.—Tanga 1 Petelo 2:12.

11. Ekuma tuzolelanga vo wantu bazitisa e ntangw’eto?

¹¹ Wau vo tu Akristu, ndonga mu yeto salu yayingi tukalanga yau. Muna vanga e salu yayi yawonso, divavanga vo twavanga e nkubika yambote yo sadila e ntangw’eto mu mpila yambote. (Ef. 5:16; Fili. 1:10) Avo vabwidi diambu dilenda vunzanesa e nkubik’eto, dilenda kututokanesa. Muna kuma kiaki, tuzolanga vo wantu bazitisa e ntangw’eto yo bakula vo ke tuna ye ntangwa yayingi ko mu mokena yau. Aweyi o nkanikinu a Yesu ulenda kutusadisila mu zitisa awana tusilanga umbangi?

12. Aweyi tulenda zayila e ntangwa yambote ya mokena yo wantu muna zunga kieto?

¹² Tufwete zayanga e ntangwa yambote ya mokena yo wantu. Muna zunga kieto, nkia ntangwa o wantu betoma kalanga ku nzo? Nkia ntangwa balenda kututambula? Diambote twasobanga e nkubika zeto mu kwenda mokena yau muna ntangwa yayi. Muna zunga yakaka, kuna masika yovo vava kuma kuyantikanga bwita i ntangwa yambote tulenda sila umbangi muna nzo ye nzo. Avo ntangwa yayi yambote muna zunga ozingilanga, nga olenda vanga e nkubika kimana wamokenanga yo wantu muna ola yayi? (Tanga 1 Korinto 10:24.) Tulenda kala ye ziku vo Yave osambula e ngolo tuvanganga za sila umbangi kwa wantu muna zunga kieto muna ntangwa ina vo yambote kwa yau.

13. Aweyi tulenda songela luzitu kwa muntu muna salu kia umbangi?

¹³ Aweyi diaka tulenda songela luzitu  kwa muntu muna salu kia umbangi? Vava tuwanananga yo muntu osongele luzolo lwambote, tufwete kunsila umbangi, kansi ka tufwete mokena yandi mu kolo kiandá ko. Dilenda kala vo muntu ovaudi ntangwa yoyo mu vanga maka mambu mena vo mamfunu kwa yandi. Avo ovovele vo salu kiayingi kena kiau, tulenda kumvovesa vo ke tuzingila ko. Tufwete lungisa e mvovo mieto. (Mat. 5:37) Vava tufokola e moko, diambote twayuvula o muntu kana nkia lumbu diaka tulenda kunkingula. Ateleki akaka besadilanga ndekwa zambote mu vova vo: “Nzolele kukingula diaka lumbu kiakaka. Nga oyangalala kele vo ibokele muna telefone yovo kutwikila mensagem vitila ngiza?” Vava tusobanga nkubika zeto mun’owu wa ntangwa ya wantu muna zunga kieto, tutangininanga e mbandu a Paulu ona ‘kavavanga wete wandi ko, kansi wa wantu ayingi kimana bavuluzwa.’—1 Kor. 10:33.

14-16. (a) Ekuma tufwete zayisilanga ekani dia nkingul’eto kwa wantu tumokenanga yau? Yika e nona. (b) Nkia ndekwa kesadilanga nkengi a zunga mosi?

¹⁴ Yindula vo muntu ubokele muna telefone, kansi kusungamene nding’andi ko. O muntu ndioyo kunzeye ko, kansi uyuvwidi kana nkia madia oyangalelanga. Olenda kukiyuvula kana nani kikilu i muntu ndioyo ye dina kazolele. Wau vo kuzolele kumfungila makasi ko, nanga omokena yandi mu fikolo i bosi ofokola e moko. Owau, yindula vo muntu ubokele uzayisi e nkumbu andi yo kuvovesa vo wantu kesadisanga mu dia madia  mambote. Kuna zola kwawonso uvovese vo nsangu kena zau zilenda kusadisa. Nanga okala y’etima dia wá mana kevova. Dialudi vo tuyangalalanga vava wantu bekutuzayisanga kana nkia mpila wantu bena vava bemokenanga yeto. Aweyi tulenda wo vangila muna salu kia umbangi?

¹⁵ Muna zunga yankaka, divavanga vo twasasila kwa muntu ekani dia nkingul’eto. Dialudi vo tuna ye nsangu zambote zina wantu bavwidi o mfunu. Kansi, yindula vo tulweke kwa muntu lembi kuyisunzula ngatu yika e kuma twendele vana nzo andi, vana vau tunyuvwidi kiuvu eki: “Kele vo wakala ye wisa kia singika mambu ova nza, nkia diambu wadi zola singika?” Tuzeye wo vo ekani dia kiuvu kiaki i zaya dina muntu keyindulanga yo kumfila mu moko kia Nkand’a Nzambi. Kansi o muntu olenda kiyuvula vo: ‘Nani ndioyo? Ekuma kangiuvulwidi e kiuvu kiaki? Ekuma kazolele zayila mama mawonso?’ Tufwete vavanga vo wantu bakala ye kiese kia mokena yeto. (Fili. 2:3, 4) Aweyi tulenda wo vangila?

¹⁶ Nkengi a zunga mosi osadilanga e ndekwa ezi: Vava kekayisanga muntu, okumvananga finkanda, Nga Zolele Zaya e Ludi? yo vova vo: “Finkanda fiafi tuna kaya kwa wantu awonso mu zunga kiaki. Fivananga e mvutu za yuvu sambanu betoma yuvulanga o wantu. Fiafi i finkanda fiaku.” Mpangi wavova vo vava wantu bezayanga ekuma kekubakingulwilanga, ndonga mu yau ke bekalanga ye wonga ko, diasazu mpe dikalanga mu mokena yau. I bosi mpangi oyuvulanga muntu vo: “Nga wakiyuvula kala kimosi muna yuvu yayi?” Avo muntu osolele kiuvu kimosi, mpangi oziulanga finkanda yo mokena yandi dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia kiuvu kiokio. Avo kasolele kiuvu ko, mpangi osolanga kiuvu yo kwamanana ye moko lembi fusulwisa muntu e nsoni. Kansi, vena ye mpila zayingi tulenda yantikila e moko. Muna fulu yankaka, divavanga vo twazitisanga e fu ya kisi nsi vava tukayisanga o wantu vitila twabazayisa e kuma twele kubakingulwila. Tufwete sobanga e nsunzula zeto avo tuzolele vo wantu bawá e nsangu tusamunanga.

17. Aweyi tulenda lemvokela luludiku lwa Yesu vava tukalanga mu salu kia umbangi?

¹⁷ Adieyi tulongokele dilenda kutusadisa mu lemvokela luludiku lwa Yesu muna salu kia umbangi? Tufwete zitisanga konso muntu. Tufwete zitisanga e nzo a muntu ye lekwa yandi. Tufwete vanganga mawonso mu sila umbangi kwa wantu vava bekalanga ku nzo yo kutuvana e ntangwa ya kutuwá. Tufwete yantikanga e moko mu mpila ilenda fila wantu muna zunga kieto mu tambulwila e nsangu tusamunanga.

18. Ekuma tufwete zitisilanga wantu muna zunga kieto nze una tuzolanga vo batuzitisila?

¹⁸ Vava tusonganga o zola kwa wantu muna zunga kieto yo yindula una bemonanga, tusonganga vo tusadilanga e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Ediadi divananga nkembo kwa S’eto ezulu. (Mat. 5:16) Wantu ayingi balenda tambulwila e ludi vava tukubazitisanga. (1 Tim. 4:16) O wantu batonda yovo lembi tonda e nsangu za Kintinu tusamunanga, tukalanga ye kiese kia zaya vo tuvanganga mawonso tulenda muna lungisa e salu kieto kia umbangi. (2 Tim. 4:5) Yambula twatanginina Paulu wa ntumwa ona wasoneka vo: “Mawonso mvangilanga mo muna diambu dia nsangu zambote, yakala zau e ntwadi.” (1 Kor. 9:23) Yambula yeto awonso twalemvokelanga luludiku lwa Yesu vava tumokenanga y’akaka muna salu kia umbangi.