DIALUDI vo, kiatokana ko mu kuma kia wantu akete bayiza wá elongi diame muna mvu wa 1957. Kadi nsoni zayingi imonanga. Vava yakala nleke, yatinanga vava nzenza zayizanga ku nzo eto, kana nkutu vo ibazeye.

Olenda sivika mu zaya vo salu yayingi ivewanga muna nkubik’a Yave ivavanga vo yamokena yo wantu ayingi, akundi ye nzenza. Yakwamana nwana ye nsoni ye fu kialembi kuyibunda e vuvu. Muna kuma kiaki, ivananga nkembo kwa Yave muna mawonso ilendanga vanga muna nkubik’andi. Imonanga e ziku kia nsilu a Yave owu uvovanga vo: “Ikuvamisa; elo, ikusadisa; elo, ikusikidisa muna koko kwalunene kwa unsongi wame.” (Yes. 41:10) Imosi muna mpila Yave kekunsadisilanga, i lusadisu itambulanga kwa mpangi zame z’Akristu. Yambula yanuzayisa akaka mun’awana bansadisa tuka muna kileke.

Lumbu kimosi vava mwini wabaya, mpangi ankento Elsie Huntingford wayiza kuna ntong’eto muna mvu wa 1940 kuna Ontário. Wau vo s’ame nkwa nsoni nze mono, ngudi ame wayenda ziula kielo. Mono yo s’ame twavwanda muna kati yo winikina e moko. O s’ame wayindula vo mpangi Huntingford lekwa katekanga. Wau vo watokana yo yindula vo ngudi ame olenda sumba e lekwa ina ke twavwanga mfunu ko, wayenda vana  mwelo yo vova vo ke tuzolele má ko. Mpangi Huntingford wayuvula vo: “Ke nuzolele longoka Bibila ko?” O s’ame wavutula vo: “Avo longoka Bibila, ke diambu ko.”

Mase mame bakala y’etima dia longoka e ludi, vava mpangi Huntingford katukingula. Kana una vo mase mame esi dibundu diyikilwanga vo Igreja Unida kuna Canadá, babaka e nzengo za yambula dibundu diadi. Ekuma? E kuma kadi e mfumu a dibundu wasoneka e nkumbu z’awana bavananga e nzimbu muna ndandani ya tezo kia nzimbu bavananga yo lamika zo muna yaka kimana wantu bamona zo. Wau vo mase mame asukami bakala, e nzimbu bavananga zakete. Muna kuma kiaki, e nkumbu zau zasiwa vana fulu kiansuka. Kana una vo i wau, o mfumu a dibundu wabalombanga nzimbu zayingi. Mfumu ankaka a dibundu wavova vo kalendi longa ko mana kekwikilanga muna lembi vidisa salu kiandi. Ekiaki i kuma kiankaka kiafila mase mame mu yambula dibundu diadina, kadi bazola sambila Nzambi yo longoka mu kuma kiandi.

Wau vo salu kia Mbangi za Yave kiasimwanga kuna Canadá, o mpangi Huntingford Bibila kaka kasadilanga ye mambu kasoneka muna nkanda wakete wandombe muna longoka ye esi nzo eto. Vava kabakula vo ke tukumfunda ko kwa luyalu, watuvana nkanda miankaka misasilanga Bibila. Kuna mfoko a konso longi, twatoma swekanga e nkanda miami. *

Mpangi Huntingford wakwamanana samuna e nsangu zambote yo vema kwawonso kana nkutu vava kabangikwanga yo wanana ye mambu mampasi. O vema kwandi kwansivikisa kikilu yo kumfila mu baka nzengo za sadila Yave. Vioka mvu mosi vava mase mame bavubwa, omono mpe yavubwa muna songa kiyekola kwame kwa Nzambi. Yavubwa kina kia 27 kia ngonde a Fevelelo ya mvu wa 1949 muna longa diampwena diasiwanga maza ma twelezi. Kimbuta kia mvu 17 yakala. Vava yavubwa, yabaka e nzengo za kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa.

Kuna lubantiku, lukatikisu yakala lwau lwa kota mu salu kia kimviti a nzila kadi yayindula vo mfwete kala ntete ye nzimbu zayingi. Muna kuma kiaki, yavava salu yole. Yasadilanga kuna banco ye ku kompani diankaka. Wau vo i nleke yakala, kiakala ye ngangu zafwana ko za sadila e nzimbu. Yadianga e  nzimbu zame zawonso yafutwanga. I bosi, mpangi Ted Sargent wampovesa vo yakala yo unkabu yo bund’e vuvu muna Yave. (1 Tus. 28:10) E mvovo miami mialukasakeso miamfila mu yantika e salu kia kimviti a nzila muna Novemba ya mvu wa 1951. Makumaya ma dólar kaka yakala mau, mvelo ye nkutu ampa ya natina nkanda. Kansi, Yave wansambulanga lumbu yawonso kadi kiakondwanga má ko kina yavwanga o mfunu. Ivutulanga kikilu matondo kwa mpangi Ted wau kankasakesa mu kota mu salu kia kimviti a nzila. Ediadi diantwasila nsambu zayingi.

Lumbu kimosi muna ngonde ya Agositu ya mvu wa 1952, ampangi za Betele ya Toronto, Canadá, bambokela muna telefone mu kwenda sadila kûna tuka muna ngonde ya Setemba. Kana una vo i nkwa nsoni ye kiateka kingula Betele ko, yayangalala kikilu kadi aviti a nzila akaka mambu mayingi mambote bampovesa mu kuma kia Betele. Ke vioka kolo ko, yayibadikila nze mono yakala ku nzo eto.

Vioka mvu miole, vava yalwaka kuna Betele, yavinga vana fulu kia mpangi Bill Yacos ona wasalanga se mfidi a buka ki’akuluntu muna nkutakani mosi kuna mbanz’a Toronto. Kimbuta kia mvu 23 kaka yakala, yayibadikilanga nze nleke wakondwa ngangu. Kansi kuna zola yo lembama kwawonso, mpangi Yacos wansonga dina yadi vanga. Yave wansadisa kikilu.

Wau vo wakala ye fu kia seva, mpangi Yacos watoma zolanga o wantu. Wazolanga ampangi, oyau mpe batoma kunzolanga. Nkumbu miayingi, wabakingulanga muna nzo zau kana nkutu vava ke bakalanga mu mpasi ko. O mpangi Bill Yacos wankasakesa mu vanga diau adimosi yo salanga kumosi ye mpangi z’akala ye z’akento muna salu kia umbangi. Wampovesa vo “E Ken, songanga kwa mpangi vo wete diau otokanenanga. O vanga wo, dikufila mu lembi sia e sungididi muna vilwa yovo mpilakanu zau.”

Yave okunsadisanga mu mpila zayingi, musungula tuka muna ngonde a Yanuali ya mvu wa 1957. Muna ngonde yayi yakazala yo Evelyn ona wakota kalasi kia 14 kia Sikola ya Ngiladi. Vitila twakazala, wasadilanga kuna zunga kia Quebec kuna kuvovwanga e ndinga Kifalanse. Wau vo muna kolo kiakina, dibundu dia Katolika diasayana muna zunga kia Quebec, diampasi diakala kwa Evelyn mu samuna e nsangu zambote muna zunga kiaki. Kana una vo i wau, wasikila ye kwikizi muna Yave yo kwamanana samuna e nsangu zambote.

Evelyn osonganga mpe kwikizi kwa mono. (Ef. 5:31) E kwikizi kiandi kiatontwa vitila lukazalu lweto. Twavanga e nkubika mu kwenda kuna Florida, Estados Unidos. Kansi vioka lumbu kimosi vava twakazala, ampangi kuna Betele ya Canadá bambokela mu kwenda ku lukutakanu mu lumingu lumosi. Dialudi vo lukutakanu lwalu lwavunzanesa e nkubik’eto, kansi mono yo Evelyn twazola vanga konso diambu katulomba o Yave. Muna kuma kiaki, twavunzanesa e nkangalu muna lumbu yantete ya lukazalu lweto. Muna lumingu lwaluna, Evelyn wasalanga e salu kia umbangi muna zunga kiakala lukufi ye vula. Kana una vo e zunga kiaki kiaswaswana kiakala ye zunga kia Quebec, Evelyn wazindalala.

 Kuna mfoko a lumingu, vabwa diambu diakiese. Yafilwa kuna zunga kia Ontário mu sala se nkengi a zunga. Mvu 25 kaka yakala miau, kiakala mpe ye umbakuzi wafwana ko. Kansi twabunda vuvu kwa Yave vo okutusadisa. Muna fuku wauna, twabaka ekumbi dia ntoto mu kwenda kuna Canadá muna nsungi a kiozi. Mun’ekumbi diadina, twawanana ye akengi ayingi a zunga ana batuka mu nkutakani bayenda kingula. Ekwe lukasakeso batuvana! Mpangi mosi kazola ko vo twakala twavwanda vana kunda fuku wamvimba. Muna kuma kiaki, watuvana e fulu kiandi mun’ekumbi kiakala ye mfulu. Muna mene walanda, vioka lumbu 15 kaka tuka lukazalu lweto, twakingula e buka kiakete kuna Hornepayne, nze una mpovele kuna lubantiku.

Ke vavioka kolo ko, e zingu kieto kiasoba diaka. Ekolo twasalanga e salu kia kinkengi a mvivu muna mvu wa 1960, yatambula e mboka ya kwenda kota kalasi kia 36 kia Sikola ya Ngiladi mu ngonde kumi, kiayantika kuna lubantiku lwa ngonde ya Fevelelo ya mvu wa 1961 kuna Brooklyn, Nova York. Yayangalela elau diadi dia longoka Bibila mu ngonde kumi. Kansi yakendalala mpe wau vo Evelyn katambula mboka ya kota sikola yayi ko nze una diavangamanga kwa akento akaka. Evelyn walombwa vo kasoneka nkanda mu songa vo wakubama kakala mu yambula nkaz’andi kenda mu sikola yayina kuna Brooklyn, Nova York, ekolo oyandi kadi kwamanana sala kuna Canadá. Kana una vo wadila wau vo kolo kiayingi kesala yandi mosi, twabaka nzengo vo ngyenda kota sikola ya Ngiladi. Evelyn wakala ye kiese mu zaya vo tuludiku twamfunu yadi tambula muna sikola yayi.

Ekolo yakala kuna Brooklyn, Evelyn wasadilanga kuna Betele ya Canadá. Evelyn wakala y’elau dia kala suku dimosi yo mpangi Margaret Lovell, una vo Nkristu akuswa. Dialudi vo viangi kiayingi twamonanga. Muna lusadisu lwa Yave, twakwamanana lungisa e kiyekwa kieto. Etima diandi dia tambulwila vo ngyenda kimana yalongwa diaka una tulenda sadila Yave ye nkubik’andi una ufwene, diasimba kikilu o ntim’ame.

Vava yalungisa ngonde tatu kuna Ngiladi, mpangi Nathan Knorr ona wavitanga o ntu muna salu kia samuna e nsangu zambote mu nz’amvimba, wampovesa diambu dimosi diansivikisa kikilu. Wangyuvula kana vo ndenda yambula Sikola ya Ngiladi yo vutuka kuna Canadá mu sala se nlongi a Sikola ya Salu kia Kintinu mu fikolo kuna vula dia Canadá. Mpangi Knorr wampovesa mpe vo mono mosi mfwete baka e nzengo za kwenda yovo lembi kwenda. Yakala yo nswa wa sola fokola Sikola ya Ngiladi yo filwa muna salu kia kimisionario mu nsi yakaka. Wampovesa mpe vo avo mbakidi e nzengo za vutuka kuna Canadá, kiadi bokelwa diaka ko mu kota Sikola ya Ngiladi. Nanga yadi filwa diaka muna salu kia kinkengi kuna Canadá. Wampana e ntangwa mu teka mokena yo nkaz’ame vitila yabaka e nzengo.

Wau vo Evelyn kateka kumpovesa una kebadikilanga konso kiyekwa tuvewanga muna nkubik’a Yave, vana vau yavana e mvutu kwa mpangi Knorr vo “Konso dina nkubik’a Yave ikutulomba twavanga, tukala ye kiese kia vanga dio.” Twakalanga ye ngindu za kwenda konso kuna nkubik’a Yave yadi  kutufila kana nkutu vo ke tuyangalele ko kwenda ko.

Muna kuma kiaki, muna ngonde ya Abidi ya mvu wa 1961, yasisa Brooklyn yo vutuka kuna Canadá mu kala nlongi a Sikola ya Salu kia Kintinu. Kuna kwalanda, twayantika sadila kuna Betele. I bosi, yasivika kikilu vava yatambula diaka e mboka ya kota kalasi kia 40 kia Sikola ya Ngiladi, eki kiadi yantika muna mvu wa 1965. Ediadi diavava diaka vo Evelyn kasoneka nkanda mu songa vo otambulwidi sala kuna Canadá ekolo ikala kuna sikola. Kansi vioka tumingu twakete, Evelyn mpe watambula mboka ya kota sikola yayi. Twayangalala kikilu!

Vava twalwaka kuna Sikola ya Ngiladi, mpangi Knorr watuvovesa vo yeto awonso twakala muna sikola twalongokanga e ndinga Kifalanse, ku África tufilwa. Kuna mfoko a sikola, twasivika kikilu vava twawá vo tuvutuka diaka kuna Canadá. Kana una vo kimbuta kia mvu 34 kaka yakala, yavewa kiyekwa kia kala mfidi a vula. Vava yavovesa mpangi Knorr vo yakinu nleke, oyandi wansadisa kimana yavuvika o ntima. Tuka kuna lubantiku, vitila yabaka e nzengo muna mambu mampwena, yavavanga luludiku lwa mpangi zazikuka ana basadilanga kuna Betele.

O sadila ku Betele dikumpananga malau mayingi mu longoka kw’akaka. Izitisanga yo sanisina ampangi ana isalanga yau muna Buka kia Afidi a Vula. Mayingi mpe ilongokanga kwa ulolo wa mpangi zankaka, aleke y’ambuta ana besadilanga ku Betele ye muna nkutakani zayingi twasadila kala.

O sadila ku Betele dikumpananga mpe elau dia longa akaka yo kumika lukwikilu lwau. Paulu wa ntumwa wavovesa Timoteo vo: “Kala kaka muna mana walongwa.” Wakudikila vo: “Omana mpe wangwila vana vena mbangi zayingi, mau oyekeka kwa wantu akwikizi, ana bafwete longa akaka.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Ezak’e ntangwa, ampangi bekungiuvulanga kana ameyi yalongoka muna mvu 57 isadilanga ku Betele. Muna mvovo miankufi ivutulanga vo: “Vanga konso dina tulombelo kwa nkubik’a Yave yo bund’e vuvu muna lusadisu lwa Yave.”

Isungamenanga e lumbu yalwaka ku Betele. Nleke kikilu yakala, wazala ye nsoni. Kansi muna mvu miami miawonso, Yave okunsadisanga. Nkumbu miayingi osadilanga mpangi z’akala ye z’akento mu kunsadisa vava ivwanga lusadisu o mfunu. Muna mpila yayi Yave okumpovesanga vo: “Kumoni wonga ko; ikusadisa.”—Yes. 41:13.