1, 2. Yave aweyi kebadikilanga selo yandi ova ntoto?

 VAVA mase bemonanga wan’au akete besakananga, nkumbu miayingi besivikanga e ngangu bena zau. Nanga i diau mpe omonanga. O mwana mosi olenda yangalela tá somba, kansi owaka olenda yangalela bandula yovo vanga lekwa. Kana nkutu nkia ngangu kena zau o mwana, mase bezolanga sadisa wan’au mu wokesa ngangu zau yovo vanga mawonso balenda.

² Nze se dianzodi, Yave ovwanga selo yandi o mfunu. Okubabadikilanga vo mfunu kikilu bena mu kuma kia lukwikilu lwau yo vumi besonganga. (Kan. 2:7) Kansi, nanga omonanga vo selo ya Nzambi o unu baswaswana muna ngangu yo umbangu. Mpangi zankaka mpovi zambote, akaka bazeye toma singika e mambu. Mpangi zayingi z’akento belongokanga ndinga za kinzenza yo sadila zo muna salu kia umbangi, ekolo akaka besonganga mbandu ambote ya sadisa mbevo yo vana lukasakeso kw’awana bavwidi lo mfunu. (Roma 16:1, 12) Nga kuyangalelanga ko wau vo tuna ye mpangi zazi zawonso mu nkutakani?

3. Nkia yuvu tubadika muna longi diadi?

³ Akristu akaka, musungula aleke yovo awana bena vo ke  kolo ko bavubilu, balenda mona vo ke bena ye fulu ko muna nkutakani. Aweyi tulenda kubasadisila balungisa makani mau? Ekuma tufwete tanginina Yave yo sia sungididi muna fu yambote ya mpangi zeto?

4, 5. O lusansu luna muna Afundisi 6:11-16 aweyi lusongelanga vo Yave omonanga mana selo yandi balenda vanga?

⁴ Nkand’a Nzambi usonganga vo Yave ke monanga kaka fu yambote ya selo yandi ko, kansi omonanga mpe mana balenda vanga. Kasikil’owu, Yave wasola Ngidone mu vuluza Aneyisaele vana moko ma Anemidiani ana bakala mbeni zau. Ngidone wayibadikila vo kafwana ko, nanga wakendalala vava mbasi kamvovesa vo: “O Yave wina yaku, e ngeye ekesa dingi.” Ngidone kayibadikilanga ko nze “ekesa,” wayimwena vo kafwana ko mu vuluza nkangu a Nzambi. Kansi e mpila Yave kambadikilanga yaswaswana. Wamona vo Ngidone wafwana kikilu ye olenda kunsadila mu vuluza Aneyisaele.—Tanga Afundisi 6:11-16.

⁵ Yave wabunda Ngidone e vuvu kadi wazaya dina kalenda vanga. Kasikil’owu, Yave wamona vo vava Ngidone kabundanga masa, wabundanga mo yo nkum’andi wawonso. Kuna nz’ankulu, avati a nsengo bayendanga bunda masa muna makanga kimana e vevele yanatwa kwa tembwa. Kansi, Ngidone wabundilanga masa mun’ekaminu dia vinyu kimana kalembi moneka kwa esi Midiani yo yiya mo. Yave wabakula vo Ngidone kakala kaka nkwa fululu ko, kansi nkwa ngangu yo umbakuzi kakala ona wabaka nzengo zambote muna venga e vonza. Kieleka, Yave wamona e ngangu za Ngidone yo toma kunlonga.

6, 7. (a) E mpila Yave kabadikilanga Amose wa ngunza aweyi yaswaswanena ye ya Aneyisaele akaka? (b) Nki kisonganga vo Amose kakala mpasi muntu ko?

⁶ Diau adimosi mpe, Yave wamona dina Amose wa ngunza kalenda vanga. Kuna kwa wantu ayingi, Amose mpasi muntu kakala. Salu yasakalala kasalanga, nze mvungudi ye mvati a nsengo. Kansi o Yave wasola Amose mu tumba kintinu kia makanda kumi ma Isaele, ana bayambula kunsambila. Akaka muna Aneyisaele nanga bayindula vo Yave katoma sola ko. Ekuma?—Tanga Amose 7:14, 15.

⁷ Amose ku vata diakete kawutukila. Kansi, mayingi kazaya mu kuma kia fu ya kisi nsi ye ayadi a tandu kiandi. Nanga akiti ana bayendanga kuna vata diandi banzayisa mawonso mama. Kasikil’owu, Amose mayingi kazaya mu kuma kia zula yakala lukufi ye mambu mambi mavangamanga muna Isaele. (Am. 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) Amose nsoneki ambote mpe kakala. Wasadila mvovo mialeboka, kansi miankuma. Kakala ye wonga ko wa tumba Amaseya wa nganga ambi. Kieleka, o muntu kasola Yave mu samuna mfundisa zandi wafwana kikilu. Wamona mambu mambote makala muna Amose mana akaka ke bamona ko.—Am. 7:12, 13, 16, 17.

8. (a) Nkia nsilu kasia Yave kwa Davidi? (b) Ekuma mvovo mia Nkunga 32:8 milenda kasakesela awana ke bebundanga vuvu ko muna ngangu zau?

⁸ Yave omonanga mana selo yandi yawonso balenda vanga. Ozolele kutusadisa kimana twavanga mawonso tulenda. Kasikil’owu, Yave wasia nsilu wa fila Davidi yo kumvana luludiku kavwanga o mfunu. (Tanga Nkunga 32:8.) Ekuma dinina dialukasakeso kwa yeto? Kana nkutu vo ke tukuyibundanga vuvu ko, Yave olenda kutusadisa muna mpila  ina ke tuyindulanga ko. Nze una nlongi ambote kesadisilanga nlongoki andi ona kena ye ngangu zafwana ko, Yave okutusadisanga kimana twazikuka muna mwanda. Olenda sadila mpangi zeto muna kutusadisa. Mu nkia mpila?

9. Aweyi tulenda sadila longi dia Paulu dia vavanga wete di’akaka?

⁹ Paulu wakasakesa Akristu awonso bavavanga wete dia akw’au Akristu. (Tanga Filipi 2:3, 4.) E diambu diamfunu dina muna longi dia Paulu i diadi: Tufwete sianga sungididi mun’oma mambote mena muna mpangi zeto yo kubasanisina. Aweyi tumonanga vava muntu kemonanga fu yambote tuna yau? Tuvanganga ngolo za kwamanana nungunuka. I diau mpe divangamanga kwa mpangi zeto. Vava tusiang’e sungididi muna ngolo bevanganga, bekasakeswanga yo nungunuka muna salu kia Yave.

10. Aki nani kikilu tufwete sianga e sungididi?

¹⁰ Ezak’e tangwa, yeto awonso tuvavanga vo akaka batusia e sungididi. Kansi, musungula aleke yovo awana bavubilu ke kolo ko bafwete mona vo mfunu kikilu bena muna nkutakani. Ediadi dikubasadisa mu bakula vo fulu bena kiau vana vena nkangu a Yave. Nkand’a Nzambi ukasakesanga ampangi awaya mu kuyifwanisa mu tambula kiyekwa muna nkutakani. Kansi, vava bemonanga vo akaka ke beyangalelanga salu besalanga ko, ediadi dilenda kubayoyesa yo lembi vanga mayingi muna salu kia Yave.—1 Tim. 3:1.

11. (a) Aweyi nkuluntu mosi kasadisila nleke mosi mu nungunuka? (b) Adieyi olongokele muna nona kia Julien?

¹¹ Mpangi Ludovic, una vo nkuluntu ona wasiwa e sungididi vava kakala nleke wavova vo: “Vava isianga e sungididi muna mpangi, onungunukanga mu nzaki.” Ediadi diavangama kwa Julien. Mpangi Ludovic wabakula vo Julien nkwa nsoni kakala. Vava kazola kuyivana muna salu ya nkutakani, wayimwena vo kafwana ko. Muna kuma kiaki wayantika vutuka manima. Mpangi Ludovic wavova vo: “Yamona vo Julien nkwa ngemba kikilu, wakala y’etima dia sadisa akaka.” Muna kuma kiaki, vana fulu kia kuntumba, mpangi Ludovic wasianga e sungididi muna fu yandi yambote yo kunkasakesa. Ediadi diasadisa Julien mu kuyifwanisa se selo kia salu, kuna kwalanda wakota mu salu kia kimviti a nzila a ngonde ke ngonde.

12. Adieyi tufwete vanga muna sadisa mpangi zeto? Yika nona.

¹² Avo tuzolele sadisa mpangi zeto bazikuka muna mwanda, tufwete kubasiang’e sungididi. Vana fulu kia sia e sungididi muna lutovoko lwau, tufwete sianga sungididi muna fu yau yambote ye mana balenda vanga. Yesu i diau mpe kavanga kwa Petelo wa ntumwa. Ezak’e ntangwa, Petelo wamonekanga vo kafwana bundwa vuvu ko. Kansi, Yesu wamona fu yambote kakala yau. Wavova vo okituka nze tadi.—Yoa. 1:42.

13, 14. (a) Aweyi Banaba kabadikilanga nleke Maku? (b) Aweyi mpangi Alexandre kabakila nluta muna lusadisu kavewa kwa nkuluntu mosi? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹³ Yambula twabadika e nona kia Banaba yo Maku. (Mav. 12:25) Vava Paulu yo Banaba bayenda muna nkangalu au antete wa salu kia Kimisionario, Maku wakala se “selo” kiau, nanga walunga lunganga nsatu zau za nitu. Kansi vava balwaka kuna Pamfulia, Maku wababembola. Paulu yo Banaba bayenda yau nzole kaka kuna zunga kiazala ye yimpumbulu. (Mav. 13:5, 13) Kuna kwalanda, adieyi Banaba kavanga? Wasia e  sungididi muna fu yambote ya Maku ke mu lutovoko lwandi ko. Ka badikila Maku ko nze muntu kafwana bundwa vuvu ko. Kansi Banaba walonga Maku. Muna kuma kiaki, wakituka se Nkristu wazikuka. (Mav. 15:37-39) Kuna kwalanda, Maku wayenda kuna Roma mu sadisa Paulu ona wakala muna pelezo. Vava Paulu kasonekena esi Kolosai, wasanisina Maku. (Kol. 4:10) Se yindula kiese kamona Banaba vava Paulu kalomba lusadisu lwa Maku!—2 Tim. 4:11.

¹⁴ Mpangi Alexandre ona watumbikilu se nkuluntu ke kolo ko, osungamenanga una mpangi mosi kansadisila. Wavova vo: “Vava yakala nleke, diampasi diakala mu vanga sambu vana fulu kia ndonga. Nkuluntu mosi wansonga una ndenda kubamena yo kala wavuvama. Vana fulu kia yambula kumpana e kiyekwa kia samba, wampananga elau dia samba muna lukutakanu lwa salu kia umbangi. Kuna kwalanda, yayantika kuyibunda e vuvu.”

15. Paulu aweyi kasongela vo wayangalelanga mpangi zandi?

¹⁵ Adieyi ovanganga vava omonanga fu yambote kwa Akristu akaka? Nga okubasanisinanga? Muna Roma kapu kia 16, Paulu wayika vioka 20 ma mpangi z’akala ye z’akento mu kuma kia fu yambote basonganga ina katoma yangalelanga. (Roma 16:3-7, 13) Kasikil’owu, Paulu wasanisina Anderoniko yo Yunia mu kuma kia luzindalalu lwau, kadi basadilanga Kristu mu mvu miayingi ke mu yandi ko. Paulu wasanisina mpe ngudi a Rufo mu kuma kia zola kansonga.

16. O sanisina aleke nkia nluta dilenda twasa?

¹⁶ Vava tusanisinanga akaka, nluta miayingi ditwasanga. Badika e nona kia nleke Rico kuna França, ona una vo se diandi ke sadilanga Yave ko. Rico wakendalala kikilu wau vo se diandi kazola ko vo kavubwa. Rico wayindulanga vo kafwete vingila yavana kekola i bosi kesadila Yave una ufwene. Wakendalala mpe wau vo akw’andi a sikola bamvezanga mu kuma kia lukwikilu lwandi. Kansi, mpangi Frédéric una vo nkuluntu, wasanisina Rico yo kumvovesa vo e kitantu kasiwanga kiasonganga vo unkabu kikilu kakala wau wa samuna nsangu zambote. E mvovo miami mialukasakeso miasadisa Rico mu baka nzengo za kwamanana nungunuka yo siamisa ngwizani andi yo s’andi. Rico wavubwa vava kakala ye kimbuta kia mvu 12.

17. (a) Aweyi tulenda sadisila mpangi zeto mu nungunuka muna salu kia Yave? (b) Aweyi mpangi mosi una vo misionario kasadisilanga aleke? Nkia nluta diatwasa?

¹⁷ Konso ntangwa tusanisinanga mpangi zeto mu kuma kia diambu diambote bavangidi, bekasakeswanga mu vanga mayingi muna salu kia Yave. Sylvie, * ona osadilanga kuna Betele ya  França se mvu miayingi, wavova vo mpangi z’akento balenda mpe sanisina mpangi z’akala. Wamona vo yandi mpe wakala ye mbebe ya vanga wo. (Nga. 3:27) Nkumbu miayingi, mpangi z’akento balenda mona maka mambu mana mpangi z’akala ke bemonanga ko. Vava mpangi z’akento besanisinanga mpangi z’akala mu kuma kia ngolo bevanganga, bekudikilanga e nkuma muna mvovo mia mpangi zazikuka. Jérôme ona osalanga se misionario kuna Guiana Francesa, osadisanga aleke ayingi mu kuyifwanisa muna salu kia kimisionario. Wavova vo: “Vava isanisinanga aleke muna diambu diambote bavangidi muna salu kia umbangi yovo vava bevananga nkomena zambote, ediadi dikubafilanga mu kuyibunda e vuvu. Ediadi dikubasadisanga mu toma sadila e ngangu zau.”

18. Ekuma dinina o mfunu mu salanga entwadi y’aleke?

¹⁸ Tulenda mpe kasakesa mpangi zeto banungunuka muna mwanda vava tusalanga yau entwadi. Kasikil’owu, o nkuluntu olenda lomba kwa nleke kabandula malongi muna jw.org malenda sadisa nunu ona kena ye komputadore ko. Olenda lomba kwa nleke mu sala yaku entwadi vava ovelelesanga yovo vangulula Eseka dia Kintinu. Vava osianga ngolo za sala entwadi y’aleke, olenda kala y’elau dia mona mana balenda vanga. Olenda mpe kubasanisina yo kubawinikina vava besonganga e ngindu zau.—Nga. 15:23.

19, 20. Ekuma tufwete sadisila akaka banungunuka muna mwanda?

¹⁹ Vava Yave kasola Yosua muna fila Aneyisaele, wakanikina Mose vo, ‘kasakesa’ yo ‘kumika’ Yosua. (Tanga Nsiku 3:28.) Wantu ayingi bekutuyikamanga mu sambila Yave. Mpangi z’akala zazikuka tuvwidi mfunu mu vit’o ntu muna nkubik’a Yave. Muna kuma kiaki, awonso mu nkutakani bafwete sadisanga aleke y’awana bavubilu ke kolo ko, banungunuka muna mwanda. Avo tuvangidi wo, disadisa mpangi zayingi mu kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa ye ayingi muna mpangi z’akala ‘bekuyifwanisa mu longa akaka.’—2 Tim. 2:2.

²⁰ Kiakala vo mu nkutakani anene twina yazala ye mpangi zazikuka yovo mu buka kiakete, yeto awonso tulenda vana moko muna lunungunuku lwa nkubik’a Yave. Muna wo vanga, tufwete tanginina Yave ona ovavanga oma mambote muna selo yandi.