1. Nkia diambu wantu awonso bavwidi o mfunu? Nani olenda lungisa luzolo lwalu?

 WANTU awonso bevavanga finama muntu yo nkw’andi. Wantu betoma “finamanga muntu yo nkw’andi avo batomene zayana yo zolana.” Tuyangalalanga vava tukalanga ye ngwizani ambote ye yitu yeto ye akundi ana bekutuzolanga, kutusia e sungididi yo toma kutuzaya. Kansi, o muntu antete tufwete finama i Yave wa Mvangi eto.—Kim. 12:1.

2. Nkia nsilu kekutusianga o Yave? Ekuma wantu ayingi ke bekwikidilanga mu nsilu wau ko?

² Yave okutukasakesanga muna Diambu diandi vo ‘twamfinama,’ okutusianga nsilu vo avo tumfinamene, oyandi mpe ‘okutufinama.’ (Yak. 4:8) Diakiese kikilu mu zaya e diambu diadi. Kansi kuna kwa wantu ayingi, diampasi bemwenanga dio mu kwikila vo Nzambi ozolele vo bamfinama. Beyindulanga vo ke bafwana ko mu kala ye ngwizani ambote yo Yave yovo kwandá kikilu kena. Nga tulenda kikilu finama Yave?

3. Nkia diambu tufwete zaya mu kuma kia Yave?

³ Tulenda kweto finama Yave, kadi “kavavukidi muna  konso muntu” ko ona zolele kunzaya. (Tanga Mavangu 17:26, 27; Nkunga 145:18.) Yave ozolele vo twakala akundi andi kana una vo tu wantu alembi lunga. (Yes. 41:8; 55:6) Mu kuma kia mana mambwila, ntozi a nkunga wavova mu kuma kia Yave vo: “Ongeye owanga sambu, o wantu awonso kwa ngeye bekwiza. Nkwa nsambu o muntu wasolwa kwa ngeye yo sunzulwa.” (Nku. 65:2, 4) Owau, yambula twabadika lusansu lwa Nkand’a Nzambi lusonganga una Asa wa Ntinu a Yuda kafinamena Nzambi ye una Nzambi kafinamena Asa. *

4. Nkia mbandu Asa kasonga kwa nkangu a Yuda?

⁴ Asa wa Ntinu wasonga vema muna nsambila yavelela, wakatula awana batanga e zumba muna tempelo yo sukisa e nsambil’a teke eyi yasayananga mu nsi yawonso. (1 Nti. 15:9-13) Wau vo Asa wafinama Yave yo lemvokela nsiku miandi, wavovesa nkangu vo “batomba Yave wa Nzambi a mase mau, yo lunda nsiku yo nkanikinu.” Yave wasambula e mvu kumi miantete mia luyalu lwa Asa yo kumvana luvuvamu. Asa wazaya wo vo luvuvamu lwalu kwa Yave lwatukanga. Muna kuma kiaki, wavovesa nkangu vo: ‘E nsi in’ak’oku twina, kadi tutombele Yave wa Nzambi eto; tuntombele, utuvene vundu muna ndambu zawonso.’ (2 Tus. 14:1-7) Badika dina diavangama kuna kwalanda.

5. Mu nkia diambu Asa kasongela vo wabundanga e vuvu muna Yave? Nkia nluta diatwasa?

⁵ Yindula vo ngeye i Asa wa Ntinu. O Zera wa Ntiopia una kwiza ye makesa 1.000.000 ye makalu 300 ma vita mu nwanisa zula kiaku. (2 Tus. 14:8-10) Adieyi ovanga mu mona ulolo wa makesa mama? Ongeye makesa 580.000 kaka una mau. Wau vo atantu ayingi kikilu bena, nga okukiyuvula ekuma Nzambi kayambulwidi e diambu diadi? Nga ovava singika e diambu diadi mun’owu wa ngangu zaku? Asa wasonga vo ngwizani ambote kakala yau yo Yave ye wambundanga e vuvu. Walomba vo: “Utusadisa, e Yave wa Nzambi eto, kadi muna ngeye tuyekamene, muna nkumbu aku i twizidi muna ndonga yayi. E Yave nge u Nzambi eto; kuyambula muntu kasunda ko.” Aweyi Yave kavanina e mvutu muna ndomb’a Asa? ‘Yave watufakesa Anetiopia.’ Ke vavuluka kana mbeni mosi ko.—2 Tus. 14:11-13.

6. Aweyi tulenda tanginina Asa?

⁶ Nki kiasadisa Asa mu bunda e vuvu muna luludiku ye lutaninu lwa Nzambi? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O Asa ovangidi owu wasonga muna meso ma Yave.” Uvovanga mpe vo ‘ntim’andi wasikila muna Yave.’ (1 Nti. 15:11, 14) Oyeto mpe tufwete sadilanga Nzambi yo ntim’asikila kimana twamfinama tuka owau yakuna sentu. Tuvutulanga kikilu matondo wau vo Yave ovitanga o ntu muna kutufinama yo kutusadisa mu kala ye ngwizani ambote yo yandi. Yambula twabadika mpila zole Yave kevangilanga wo.

7. (a) Adieyi Yave kevanganga kimana twamfinama? (b) Nkia mpila isundidi ina Yave kekutufinamenanga?

⁷ Yave wasonga zola kwandi muna wantu vava kasema e nza yambote  tuzingilanga. Osonganga mpe zola kwandi wau kekutuvananga madia kimana twakwamanana zinga. (Mav. 17:28; Lus. 4:11) Edi disundidi o mfunu, Yave olungisanga e nsatu zeto za mwanda. (Luka 12:42) Okutuvovesanga mpe vo owanga e sambu yeto vava tusambanga kwa yandi. (1 Yoa. 5:14) Kansi, o lukûlu i mpila isundidi ina Yave kekutufinamenanga yo kutusonga o zola. (Tanga 1 Yoane 4:9, 10, 19.) Yave wafila “Mwan’andi amosi” ova nza kimana twavuluzwa muna sumu ye lufwa.—Yoa. 3:16.

8, 9. Akieyi i fulu kia Yesu mun’ekani dia Yave?

⁸ Yave wavanga e nkubika kimana kana nkutu awana bazinga vitila lumbu ya Kristu bavwa nluta mia lukûlu. Tuka muna lumbu kina Yave kasakula vo vekwiza Mvuluzi ona ovuluza wantu, Yave wabadikila lukûlu vo lwafutwa kala kadi wazaya wo vo ekani diandi ke difunga ko. (Etu. 3:15) Vioka mvu miayingi, Paulu wa ntumwa wavutula matondo kwa Yave mu kuma kia “lukûlu luna muna Kristu Yesu.” Wakudikila vo Nzambi ‘waloloka masumu mavangama kuna nz’ankulu.’ (Roma 3:21-26) Muna kuma kiaki, ke tulendi finama Nzambi ko kondwa kwa Yesu.

⁹ Muna Yesu kaka o wantu ansongi balenda zayila Yave yo kala ye ngwizani ambote yo yandi. Aweyi Nkand’a Nzambi usongelanga e ludi kia diambu diadi? Paulu wasoneka vo: “Nzambi osongele yandi nzola katuzolele, e kuma wau twakal’asumuki, o Kristu watufwila.” (Roma 5:6-8) O lukûlu lwafutwa ke mu kuma kia sia ko vo lwatufwanukina, kansi mu kuma kia nzol’a Yave yo Yesu muna yeto. Yesu wavova vo: “Ke ven’on’olend’o kwiz’oku ngina ko, ovo o Se, ona wantuma, kekuntunta ko.” Wavova mpe vo: “Ke ven’on’okwiza kwa Se ko, ovo ke mu mono ko.” (Yoa. 6:44; 14:6) Muna mwand’avelela, Yave otuntanga wantu muna nzil’a Yesu yo kubasadisa basikila muna zola kwandi yo kala ye vuvu kia vwa moyo a mvu ya mvu. (Tanga Yuda 20, 21.) Yambula twabadika mpila yakaka ina Yave kekututuntilanga kwa yandi.

10. Aweyi Bibila kikutusadisilanga mu finama Nzambi?

¹⁰ Mu longi diadi tuyikidi kala nkanda 14 mia Bibila. Kondwa kwa Bibila, aweyi twadi zayila vo tulenda finama Mvangi eto? Aweyi twadi zayila oma ma lukûlu ye una Yesu kekutusadisilanga mu finama Yave? Muna Bibila tuzayilanga e kiwuntu kia Yave y’ekani diandi mu kuma kia wantu. Kasikil’owu, muna nkanda Luvaiku 34: 6, 7, Yave okukiyikilanga vo “Nzambi a nkenda ye nsambu, nkwa ntim’evundu, o mwingi muna walakazi ye ziku; olundilanga mazund’o walakazi, oyambulwilanga bi y’ekuzuka y’esumu.” Nani ke zola kumfinama ko? Yave ozeye wo vo ekolo tulongokanga mayingi mu kuma kiandi, tutoma kunzaya yo kumfinama.

11. Ekuma tufwete sila ngolo za zaya e fu ye nzila za Yave? (Tala fwaniswa kiantete.)

¹¹ E mvovo miantete mia nkanda Finama Yave misonganga una tulenda finamena Yave. Tutanganga vo: “Muna konso kikundi tuvanga, divavanga vo twateka zaya o muntu ndioyo yo zaya e fu yandi yo yangalela yo. Ozevo, e fu ya Nzambi ye mpila kevangilanga mambu nze una usongwanga muna  Nkand’a Nzambi i diambu diamfunu kikilu difwete longokwa.” Tuvutulanga kikilu matondo wau vo Yave wasonekesa Diambu diandi mu mpila ina tulenda dio bakulwila.

12. Ekuma Yave kasadila wantu mu soneka Diambu diandi?

¹² Yave wafwana sadila ambasi mu soneka Diambu dia Nzambi. Ambasi bekutuvwanga o mfunu kumosi ye mana tuvanganga. (1 Pet. 1:12) Ka lukatikisu ko vo ambasi badi toma soneka e nsangu za Yave kuna kwa wantu. Kansi, ambasi ke bena nze wantu ko. Ke bena ye ngindu, nsatu ye lutovoko ko nze yeto. Yave ozeye wo vo ambasi baswaswana kikilu yo yeto. Muna kuma kiaki, wasola wantu mu soneka e Bibila. Vava tutanganga mu kuma kia ntantu, lukatikisu, wonga ye mpilakanu za wantu basoneka e Bibila ye za wantu ankaka, tulenda bakula e mpasi zau. Vava mpe tutanganga mu kuma kia ntangwa bakalanga ye kiese, tubakulanga e kiese bamonanga. Nze Eleya wa ngunza, awonso basoneka Bibila ‘wantu nze yeto.’—Yak. 5:17.

13. Aweyi omonanga mu kuma kia sambu kia Yona?

¹³ Kasikil’owu, Nzambi wavana Yona salu kiamfunu, kansi Yona watina. Kele vo Nzambi kasola mbasi mu soneka lusansu lwalu kadi toma songa ngindu za Yona ko. Diambote kikilu kavanga o Yave mu sola Yona kimana yandi kibeni kasoneka lusansu lwandi, kumosi ye sambu kina kavanga vava kakala muna nsi a kalunga. Yona wavova vo: “O moyo ame vava wayoya mu mono, ngindwidi Yave.”—Yona 1:3, 10; 2:1-9.

14. Ekuma olenda bakulwila mana Yesaya kasoneka mu kuma kia yandi kibeni?

¹⁴ Badika diaka dina Yave kavovesa  Yesaya kasoneka mu kuma kia yandi kibeni. Vava kamona e mona meso kia nkembo a Nzambi, diansadisa mu bakula usumuki wandi. Wavova vo: “Tâtu kwa mono! Nsukidi, kadi i nkwa befo yafunzuka, nkalanga muna nkangu a befo yafunzuka: kadi meso mame mamwene Ntinu wa Yave a vu.” (Yes. 6:5) Mbasi kalendi vova mvovo miami. Kansi, Yesaya wavova mio ye tulenda bakula una kamona.

15, 16. (a) Ekuma tulenda bakulwila ngindu za wantu akaka? Yik’e nona. (b) Adieyi dilenda kutusadisa mu finama Yave?

¹⁵ Ambasi ke badi kiyikila ko vo ‘ke bafwana ko’ yovo ‘asumuki’ nze una Yakobo yo Petelo bavova. (Etu. 32:10; Luka 5:8) Ke badi mona wonga ko nze una alongoki a Yesu bamonanga ezak’e ntangwa. Ambasi ke badi vwa mfunu a unkabu ko mu samuna e nsangu zambote muna kolo kia lubangamu, nze una Paulu ye akaka bavuilanga unkabu o mfunu. (Yoa. 6:19; 1 Tes. 2:2) E kuma kadi ambasi balunga muna mawonso ye basundidi wantu o nkuma. Nze wantu ana Nzambi kasadila mu soneka Bibila, yeto mpe tu asumuki, muna kuma kiaki tulenda bakula e ngindu zau. Vava tutanganga Diambu dia Nzambi, tulenda ‘kembes’awana bekembanga; didis’awana bedilanga.’—Roma 12:15.

¹⁶ Avo tubadikidi una Yave kakadila ye selo yandi yakwikizi muna tandu yavioka, tulenda longoka mambu mayingi mamfunu mu kuma kia Nzambi eto. Tumona una kafinamena wantu awaya alembi lunga kuna luzindalalu ye zola. Ekolo tutomene zaya Yave yo kunzola, tukumfinama.—Tanga Nkunga 25:14.

17. (a) Nkia longi diamfunu Azareya kavana Asa? (b) Aweyi Asa kabembolwela longi dia Azereya? Nkia mfwilu diatwasa?

¹⁷ Vena ye mambu mayingi tulenda longoka mu kuma kia Asa wa Ntinu. Vava kafukisa makesa ma Etiopia, o Azareya wa ngunza wamvana longi diamfunu. Wavova vo: “O Yave wina yeno e kolo nukala yandi; ovo nukuntomba, osololwa kwa yeno; kansi ovo nukunyambula, oyandi okunuyambula.” (2 Tus. 15:1, 2) Kansi kuna kwalanda, Asa wayambula lemvokela longi diadi. Vava kintinu kia node kia Isaele kiayiza nwanisa Yuda, Asa wamona wonga. Vana fulu kia vava lusadisu kwa Yave, Asa wakanga e kangu ye esi Suria. Yave wavovesa Asa vo: “Oma mezowa ovangidi; kadi tuka wau vit’okala zau.” I diau kikilu diavangama muna mvu miansuka mia luyalu lwa Asa. (2 Tus. 16:1-9) Adieyi tulenda longoka?

18, 19. (a) Adieyi tufwete vanga avo twavambuka twina yo Nzambi? (b) Aweyi tulenda kwamanena finama Yave?

¹⁸ Ka tufwete vambuka Yave ko. Avo twavambuka twina yo yandi, tufwete lemvokela e mvovo mia Osea 12:6, oku vo: “Viluka kwaku oku kwa Nzambi aku; simbinina walakazi yo unsongi, tadilang’aka Nzambi aku.” Yambula twatoma finama Yave muna badikanga lukûlu ye toma longoka e Diambu diandi.—Tanga Nsiku 13:4.

¹⁹ Ntozi a nkunga wasoneka vo: “O finama Nzambi i wete oku ngina.” (Nku. 73:28) Yambula yeto awonso twakwamanana longoka mambu mampa mu kuma kia Yave. Ekolo tuvanganga wo, tuwokesa zola kweto muna yandi. Avo tufinamene Yave, oyandi mpe okutufinama tuka owau yakwele mvu!