1, 2. Ekuma wantu ayingi ke babakulwila nsas’a mvovo mia Yesu ko?

 VAVA muntu kemokenanga yeto, tulenda wá e nding’andi yo bakula e zú dia ndinga. Kansi muna bakula dina kevovanga, tufwete bakula e nsas’a mvovo miandi. (1 Korinto 14:9) Yesu wamokena ye mafunda ma wantu muna nding’au. Kansi, ke yau awonso ko babakula e nsas’a mvovo miandi. Muna kuma kiaki, Yesu wavova vo: “Nungwila yeno awonso, nwazaya.”—Maku 7:14.

² Ekuma wantu ayingi ke babakulwila ko mana Yesu kavova? Akaka muna yau ngindu za yau kibeni bakala zau yovo ke bakala ye kani diasikila ko. Yesu wavova mu kuma kia wantu awaya vo: “Nutoma bembola nkanikinu a Nzambi, nwalunda lusansu lueno.” (Maku 7:9) Ke babakula nsans’a mvovo mia Yesu ko. Ke bazola soba fu ye ngindu zau ko. O wantu awaya bawanga muna matu mau kansi ke bakala yo ntim’a umbakuzi ko. (Tanga Matai 13:13-15.) Aweyi tulenda kadila ye ziku vo tuna ye tima dia longoka malongi ma Yesu?

3. Ekuma alongoki a Yesu babakulwilanga e mvovo miandi?

³ Tufwete landa e mbandu a lulembamu y’alongoki a Yesu. Yesu wabavovesa vo: “Mansambu omeno meso, kadi memonanga: omeno matu mpe, kadi mewanga.” (Matai 13:16) Ekuma alongoki a Yesu babakulwilanga e mvovo miandi ekolo akaka ke babakulanga mio ko? Oyau mambu tatu bavanga. Diantete, bavanganga yuvu yo vava bakula mana Yesu kavovanga. (Matai 13:36; Maku 7:17) Diazole, bakala ye luzolo lwa kudikila mambu mampa vana ntandu a mana bateka longoka. (Tanga Matai 13:11, 12.) Diatatu, bakala ye luzolo lwa sadila mana balongokanga mu kuyisadisa yo sadisa mpe akaka.—Matai 13:51, 52.

4. Nkia mambu tatu tufwete vanga muna bakula yingana ya Yesu?

⁴ Nze una bavanga alongoki, yeto mpe mambu tatu tufwete vanga avo tuzolele bakula yingana ya Yesu. Diantete, tufwete vaulanga e ntangwa ya longoka yo badika e mvovo mia Yesu, vavulula yo yuvula e yuvu yambote. Owau i zayi. (Ngana 2:4, 5) Diazole, tufwete vavanga zaya una o zayi weto winina e ngwizani ye mana twateka zaya ye nluta dilenda kututwasila. Owau i umbakuzi. (Ngana 2:2, 3) Diatatu, tufwete sadila mana tulongokanga muna zingu kieto. Ezazi i ngangu.—Ngana 2:6, 7.

5. Yika e nswaswani vana vena o zayi, umbakuzi ye ngangu.

⁵ Nkia nswaswani ina vana vena zayi, umbakuzi ye ngangu? Muna bonga e nona: Yindula vo mu nzila wina, ekalu mukwiza dina mu nzaki zawonso kuna wina. Entete, omwene vo kalu dikwizanga, owau i zayi. I bosi, obakwidi vo avo okwamanene muna nzila, ekalu dilenda kudiata, owau i umbakuzi. I bosi, okatuka muna nzila mu nswalu, ezazi i ngangu. Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga vo: “Lunda ngangu zavimpi” kadi zilenda vuluza mioyo mieto.—Ngana 3:21, 22; 1 Timoteo 4:16.

6. Nkia yuvu yá tubadika ekolo tufimpa yingana nsambwadi kasadila Yesu? (Tala e  babu.)

⁶ Mu longi diadi ye dina dilanda, tufimpa yingana nsambwadi kasadila Yesu. Tubaka e mvutu za yuvu eyi: Ayeyi i nsas’a kingana? (Owau i zayi.) Ekuma Yesu katuzayisila e kingana kiaki? (Owau i umbakuzi.) Aweyi tulenda sadila mana tulongokele mu kuyisadisa yo sadisa mpe akaka? (Ezazi i ngangu.) Adieyi itulongele mu kuma kia Yave yo Yesu?

7. Ayeyi i nsasa kingana kia Yesu kia disa dia lulungu?

⁷ Tanga Matai 13:31, 32. Ayeyi i nsas’a kingana kia Yesu kia disa dia lulungu? E disa dia lulungu, nsangu za Kintinu ezi tusamunanga ye nkutakani a Kikristu disunzulanga. Vava e nkutakani ya Akristu yayantika muna  mvu wa 33 wa tandu kieto, yakete kikilu yakala nze mbongo ‘ilutidi keva vana vena mbongo yawonso.’ Ke vavioka kolo ko, yanungunuka mu kuma kia salu kia samuna e nsangu zambote. Ndonga ke bayindulanga ko vo inungunuka mu nzaki. (Kolosai 1:23) Yesu wavova vo “nuni z’ezulu” zayenda “bela muna tayi yandi.” Ediadi disongele vo vava e nkutakani ya Akristu yawokela, akwa ntima miambote basolola madia ma mwanda, viozi ye tininu muna nkutakani.—Tezanesa ye Yezekele 17:23.

8. Ekuma Yesu katela kingana kiaki kia disa dia lulungu?

⁸ Ekuma Yesu katela e kingana kiaki? Wasadila e ndungunuk’a mpwena ya disa dia lulungu muna songa una Kintinu kia Nzambi kinungunukinanga, tanina yo sunda konso nkakalakani. Tuka muna mvu wa 1914, e nkutakani ya Akristu iwokelanga kikilu mu mpil’esivi. (Yesaya 60:22) Awana bena muna nkutakani besadiswanga muna finama Yave. (Ngana 2:7; Yesaya 32:1, 2) Ke vena kitantu ko kilenda ningamesa lunungunuku lwa nkutakani.—Yesaya 54:17.

9. (a) Adieyi tulenda longoka muna kingana kia disa dia lulungu? (b) Adieyi kitulongele mu kuma kia Yave yo Yesu?

⁹ Adieyi tulenda longoka muna kingana kia disa dia lulungu? Dilenda kala vo muna mbanza tuzingilanga  ke muna Mbangi za Yave zayingi ko yovo ke muna lunungunuku ko. Kansi, ke tufwete vilakana ko vo e Kintinu kilenda sunda konso nkaku. Ediadi dikutuvana nkuma wa zizidila. Kasikil’owu, vava mpangi Edwin Skinner kalwaka kuna Índia muna mvu wa 1926, ke kwakala Mbangi za Yave zayingi ko, e salu “kiampasi” kiakala kadi o lunungunuku ke lwavangama mu nzaki ko. Kana una vo i wau, wakwamanana sila umbangi yo mona una e nsangu za Kintinu zasundila nkaku miampwena. O unu vioka 37.000 ma Mbangi za Yave bena kuna Índia. Muna mvu wa 2013, vioka 108.000 ma wantu bakala mu Luyindulu. Muna mvu una mpangi Skinner kalwaka kuna Índia, e salu kuna Zâmbia ke kolo ko kiayantika. Owau, vioka 170.000 ma Mbangi za Yave bena kuna Zâmbia ye 763.915 balungana muna Luyindulu muna mvu wa 2013. Ediadi disongele vo vana vena wantu 18 kuna Zâmbia, 1 wakala mu Luyindulu. Ekwe lunungunuku lwampwena!

10. Ayeyi i nsas’a kingana kia mfuna?

¹⁰ Tanga Matai 13:33. Ayeyi i nsas’a kingana kia mfuna? E kingana kiaki nsangu za Kintinu ye una zisobelanga e zingu kia wantu kiyikanga. E ‘mbumba awonso’ a mfumfu, zula yawonso usunzulanga. E mpila e mfumfu ifuninanga, sayana kwa nsangu za Kintinu isunzulanga mu kuma kia salu kia samuna e nsangu zambote. Vava e disa dia lulungu diyantikanga mena dimonekanga vana vau, kansi o sayana kwa mfuna ke kumonekanga vana vau ko. Kuna kulanda tubakulanga vo e mfumfu ifunini.

11. Ekuma Yesu katela kingana kia mfuna?

¹¹ Ekuma Yesu katela kingana kiaki? Yesu wasonga vo e nsangu za Kintinu zivwidi nkuma wa lwaka ‘yakuna nsuk’a nza’ yo vanga nsobani zayingi muna ntima mia wantu. (Mavangu 1:8) Kuna lubantiku dilenda kala vo ke tumona nsobani zazi ko, kansi vangama zivangamanga. Ulolo wa wantu muna fulu yawonso betambulwilanga e nsangu za Kintinu yo yambula vo nkum’a nsangu zazi wasoba kiwuntu kiau.—Roma 12:2; Efeso 4:22, 23.

12, 13.Yika e nona kisonganga una e nsangu zambote zisayanenanga nze una wayikwa muna kingana kia mfuna.

¹² Nkumbu miayingi, e nluta mia salu kia umbangi mimonekanga kaka kunima mvu miayingi vava wantu bewanga e nsangu zambote. Kasikil’owu, muna mvu wa 1982 vava mpangi Franz yo nkaz’andi Margit basadilanga kuna Betele ya Brasil, basila umbangi muna  mbanza mosi yakete. Bayantika longoka Bibila yo wantu ayingi. Mosi muna yau ngudi mosi yo wan’andi yá. Muna kolo kiakina, o mwan’antete kimbuta kia mvu 12 kakala. Nkwa nsoni kakala, nkumbu miayingi waswamanga vitila bayantika longoka. Wau vo mpangi Franz yo mpangi Margit bavewa kiyekwa kiankaka, ke bakwamanana longoka yau ko. Vioka mvu makumole ye tanu, mpangi Franz yo mpangi Margit bakingula diaka e zunga kiakina. Yindula e kiese bamona vava bawana e nkutakani yakala ye 69 dia ateleki ye 13 dia aviti anzila a ngonde ke ngonde balungana muna Seka dia Kintinu diampa! O nleke wa nkwa nsoni wanungunuka, owau osalanga se mfidi a buka kia akuluntu. Nze mfuna muna kingana kia Yesu, e nsangu za Kintinu zisayananga yo vanga nsobani muna zingu kia wantu ayingi.

¹³ Kana nkutu muna nsi zisimanga e salu kieto kia umbangi, o nkum’a nsangu za Kintinu ukwamananga soba e zingu kia wantu. Nkumbu miayingi tusivikanga vava tuwanga una e nsangu zambote zisayanenanga muna nsi zazi. Kasikil’owu, e nsangu za Kintinu zalwaka kuna Cuba muna mvu wa 1910, o mpangi Russell wakingula e nsi yayi muna mvu wa 1913. Kuna lubantiku, lutangu lwa ateleki ke lwawokelanga ko. Kansi adieyi tuvova o unu mu kuma kia Cuba? Owau, vioka 96.000 m’ateleki besamunanga e nsangu zambote kuna Cuba ye 229.726 dia wantu bakala muna Luyindulu lwa mvu wa 2013. Ediadi disongele vo konso nteleki kafwete sila umbangi kwa 48 dia wantu. Kana nkutu muna nsi zina vo e salu kieto ke kisimwanga ko, e nsangu za Kintinu zilenda lwaka muna fulu ina vo Mbangi za Yave za nsi zazi ke bayindulanga ko vo e nsangu zambote zilenda samunwa. * (Tal’e sinsu va yand’a lukaya.)—Kimpovi 8:7; 11:5.

14, 15. (a) Aweyi konso muntu mu yeto kalenda bakila nluta muna kingana kia mfuna? (b) Adieyi kitulongele mu kuma kia Yave yo Yesu?

¹⁴ Aweyi tulenda bakila nluta muna dina Yesu katulongele muna kingana kia mfuna? Vava tubadikanga e nsas’a kingana kia Yesu, tulenda bakula vo ke dina mfunu ko mu tokana mu kuma kia una nsangu za Kintinu zilenda lwakila kwa ulolo wa wantu ana ke bawidi zo ntete ko. Yave una ye wisa muna mawonso. Kansi adieyi tuvova mu kuma kia salu kieto? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “E menemene kuna mbongo, o masika kuvweni ko: kadi kuzeye wo ko eyi ivangama, yovo yayi yovo yayina, yovo yau ayole yavangama kumosi.” (Kimpovi 11:6) Muna kuma kiaki, tufwete sambanga kwa Yave kasambula e salu kieto kia umbangi mu sungula muna nsi zina vo salu kieto kiasimwa.—Efeso 6:18-20.

¹⁵ Ka tufwete kendalalanga ko avo  ke tumwene nluta mia salu kieto kia umbangi ko vana vau. Ka tufwete vezanga “lumbu kia ma yandwelo” ko. (Zakariya 4:10) E nluta milenda moneka yo twasa e kiese lutila nkutu una twayindulanga.—Nkunga 40:5; Zakariya 4:7.

16. Ayeyi i nsas’a kingana kia nkiti yo lusalu lwaswekama?

¹⁶ Tanga Matai 13:44-46. Ayeyi i nsas’a kingana kia nkiti yo lusalu lwaswekama? Muna lumbu ya Yesu, akaka muna akiti bayendanga mu fulu yandá mu vava perle zambote yo sumba zo. E ‘perle imosi ya ntalu ayingi’ muna kingana kia Yesu, ludi kia Kintinu isunzulanga. O nkiti osunzulanga awana bena ye ntima miambote ana bevavanga mu fulu yawonso muna solola e ludi. O nkiti wakala ye tima dia teka yawonso kakala yau kimana kasumba e perle yayi ya ntalu. Yesu wayika mpe kingana kia muntu ona wasalanga muna mpatu yo solola lusalu ‘lwaswekama.’ Nswaswani yo nkiti, o muntu ndioyo kavavanga lusalu ko. Kansi wau vo wamona lekwa kiantalu, wakala ye tima dia teka “yawonso” kakala yau muna kio vwa.

17. Ekuma Yesu katela e kingana kia nkiti yo lusalu lwaswekama?

¹⁷ Ekuma Yesu katela e yingana yayi yau yole? Yesu wasonga vo e ludi kilenda sololwa mu mpila zaswaswana. Akaka bevavanga e ludi yo vanga mawonso balenda muna kio solola. Akaka besololanga e ludi kana nkutu ke bevavanga kio ko, vava bekubasilanga umbangi. Konso muntu muna yingana yayi yau yole bazaya o mfunu wa lekwa basolola yo vanga mawonso muna kio vwa.

18. (a) Aweyi tulenda bakila nluta muna yingana yayi yau yole? (b) Adieyi itulongele mu kuma kia Yave yo Yesu?

¹⁸ Aweyi tulenda bakila e nluta muna yingana yayi yau yole? (Matai 6:19-21) Ukiyuvula: ‘Nga ibadikilanga e ludi nze una wantu awaya babadikila kio? Nga ibadikilanga e ludi nze lusalu lwantalu? Nga ngina ye tima dia vanga mawonso mu tatidila e ludi yovo iyambulanga vo mambu mankaka mampukumuna, nze lungisa nsatu za lumbu ke lumbu?’ (Matai 6:22-24, 33; Luka 5:27, 28; Filipi 3:8) Avo tuzolanga kikilu ludi, tuvanga mawonso tulenda mu sia kio va fulu kiantete muna zingu kieto.

19. Adieyi tubadika muna longi dilanda?

¹⁹ Yambula twasonga vo tuwanga yo bakula e nsas’a yingana yayi. Sungamena dio vo o zaya e nsasa ke diau kaka ko divavwanga kwa yeto. Tufwete mpe sadilanga mana tulongokanga muna yingana yayi. Muna longi dilanda, tubadika diaka yingana tatu yo zaya dina tulenda longoka muna yingana yayi.