1. Aweyi mbasi mosi kakitukila Satana?

KUNA LUBANTIKU, ngwizani ambote kakala yau yo Yave. Kansi kuna kwalanda, vangwa kiaki kia mwanda yovo mbasi wazola vo wantu basambila yandi. Vana fulu kia katula ngindu zazi zambi, wayambula vo zawokela yavana kasumuka. (Yakobo 1:14, 15) Ke tuzeye ko e nkumbu kayikilwanga kuna lubantiku, kansi owau tunzayidi muna nkumbu a Satana. ‘Kasikila mu ludi ko.’ Wakolamena Yave yo kituka ‘ese dia luvunu.’—Yoane 8:44.

2, 3. E mvovo “Satana,” “Nkadi ampemba,” “nioka” ye “ngobodi” adieyi misonganga mu kuma kia ntantu antete a Yave?

² Tuka kakolamena, Satana wakituka se mbeni antete a Yave ye ya wantu awonso. E mpila ina keyikilwanga muna Nkand’a Nzambi ikutusadisanga mu zaya vo Satana kimpumbulu kikilu. E nkumbu Satana ina ye nsasa vo “Ntantu.” Ediadi disonganga vo mbasi yayi yambi otelamenanga  kimfumu kia Nzambi yo sadila nkum’andi wawonso mu nuanisa kio. Satana ozolele vo kimfumu kia Yave kiafokoka.

³ Muna nkand’a Lusengomono 12:9, Satana oyikilwanga vo Nkadi ampemba, nkumbu ina ye nsasa vo “Nkumbi.” Satana ofusulwisanga Nzambi e nsoni muna kunyikilanga vo nkwa luvunu. O mvovo “niok’ankulu,” ukutusungamesanga una Satana kasadila nioka muna vuna Eva. O mvovo “ngobodi anene,” mvovo wambote mpe mu yikila Satana. Kadi nkwa makasi, nsoki ye vangwa kiambi. Ozolele vunzanesa e kani dia Yave dia lembi lungana yo fwasa nkangu a Nzambi.

4. Adieyi tubadika mu longi diadi?

⁴ Kieleka, Satana i mbeni antete ovavanga fwasa kwikizi kieto. Ekiaki i kuma Nkand’a Nzambi ukutulukisilanga vo: “Nulungalala, nuyingila: o ntantu eno Nkadi ampemba, nga nkosi ankwinti ovemanga, kend’avavi ona kevempola.” (1 Petelo 5:8) Muna kuma kiaki, e longi diadi divovela fu tatu ya Satana isonganga e kuma tufwete kuyitanina muna mbeni ndioyo a Yave yo nkangu andi.

5, 6. (a) Yika nona isonganga vo ambasi “akwa nkuma ye ngolo.” (b) Mu nkia mpila Satana kenena ye “nkum’a fwa”?

⁵ Ambasi “akwa nkuma ye ngolo.” (Nkunga 103:20) Bavuidi ngangu zayingi ye ngolo lutila wantu. E mbasi zakwikizi besadilanga nkum’au mu mpila yambote. Kasikil’owu, mosi muna mbasi za Yave wavonda 185.000 ma makesa ma Asuri. Muntu mosi kadi lenda wo vanga ko, kana nkutu vu kiamvimba kia makesa. (2 Ntinu 19:35) Lumbu kiankaka, mbasi mosi yasadila ngangu ye nkum’andi muna vaikisa ntumwa za Yesu muna pelezo. Kana una vo ayingidi lukufi bakala, ke bamona ko vava mbasi kaziula mavitu, yo vaikisa antumwa yo bindika diaka mavitu.—Mavangu 5:18-23.

⁶ Mbasi zakwikizi besadilanga nkum’au mu mpila yambote, kansi Satana osadilanga nkum’andi mu mpila yambi. Ka lukatikisu ko vo Satana ovuidi nkuma wayingi wa vukumuna wantu. O Nkand’a Nzambi ukunyikilanga vo ‘nyadi a nza yayi’ ye “nzambi a tandu kiaki.” (Yoane 12:31; 2 Korinto 4:4) Satana una nkutu yo “nkum’a fwa.” (Ayibere 2:14) Ediadi ke disongele ko vo yandi ovondanga wantu awonso. Ozevo, ediadi aweyi disongele? Diantete, e nza yayi yazala ye mavangu ma nsoki ma Satana. Diazole, wantu awonso besumukanga yo fwa kadi Eva wakwikila muna luvunu lwa Satana, o Adami wakolamena Nzambi. (Roma 5:12) Yesu wayikila Satana vo “mumponda-muntu.” (Yoane 8:44) Kieleka, Satana wa mbeni eto ovuidi nkuma wayingi.

7. Aweyi e nkuya besongelanga vo bavuidi nkuma?

⁷ Vava tutelamenanga Satana, tutelamenanga mpe awonso ana bekunyikamanga yo kolamena wisa kia Nzambi. Akaka muna yau i ulolo wa mbasi zakolama beyikilwanga vo nkuya.  (Lusengomono 12:3, 4) Nkumbu miayingi besonganga vo basundidi wantu muna nkuma yo kubatwasila mpasi zayingi. (Matai 8:28-32; Maku 5:1-5) Kuvilakani ko vo e nkuya miami yo mfumu au bavuidi nkuma wayingi. (Matai 9:34) Kondwa lusadisu lwa Yave, ke tulendi sunda ko e vita tunuananga yo Satana.

8. (a) Adieyi i kani dia Satana? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.) (b) Nkia mambu omonanga mesonganga vo e nza yazala ye akwa nsoki nze Satana?

⁸ Petelo wa ntumwa watezanesa Satana ye “nkosi ankwinti.” Nkanda mosi usonganga vo e mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo ‘kwinta’ una ye nsasa vo “kazu kia bulu kina ye nzala zayingi.” E mvovo wau utoma songanga vo Satana nkwa nsoki kikilu. Kana una vo e nza yawonso mu wisa kiandi ina, kena mu kiese ko. Satana una nze nkosi ke iyukutanga ko. (1 Yoane 5:19) E kani diandi diantete i vempola akuswa ana bakinu ova ntoto kumosi ye “mameme makaka” ana bekubayikamanga. (Yoane 10:16; Lusengomono 12:17) Luzolo lwa Satana i fwasa nkangu a Yave. E mpila kebangikilanga Akristu akieleka tuka muna tandu kiantete i ziku kisonganga vo Satana nkwa nsoki kikilu.

9, 10. (a) Aweyi Satana kavukumwina zula kia Isaele? (Yika nona.) (b) Ekuma Satana kavavila vukumwina Isaele yankulu? (c) O unu, aweyi Nkadi ampemba kemonanga vava selo kia Yave kesumukanga?

⁹ Vena ye mpila yakaka Satana  kesongelanga vo nkwa nsoki. E nkosi ina ye nzala ke ifwilanga bulu nkenda ko. Ke kalanga mpe ye nkenda ko vitila kavonda e bulu, ngatu yindula vo diambi kavangidi vava kevonda kio. Diau dimosi, Satana ke fwilanga wantu nkenda ko. Kasikil’owu, aweyi obenze kamonanga o Satana konso ntangwa Aneyisaele bayivananga muna masumu nze zumba ye loko? Tuna ye ziku vo Satana wayangalala kikilu mu mona e mfwilu miatwasa Zimere vava katá zumba ye mfwilu miatwasa Ngekazi mu kuma kia loko diandi.—Ntalu 25:6-8, 14, 15; 2 Ntinu 5:20-27.

¹⁰ Satana kuma kiasikila kakala kiau kia vukumuna Isaele yankulu. Sungamena vo Masia mu zula kiakina kadi wutukila, yandi mpe wadi fwasa Satana yo songa vo Yave una ye wisa kia yala. (Etuku 3:15) Satana kazola ko vo Aneyisaele batondakana kwa Nzambi. Muna kuma kiaki, wavanganga mawonso mu kubavukumuna kimana basumuka. Kubanzi ko vo Satana wakendalala vava Davidi katá e zumba. Kuyindula ko vo wafwila Mose e nkenda vava kavidisa e lau dia kota muna Nsi a Nsilu. Satana kiese kemonanga vava selo kia Nzambi kesumukanga. O Nkadi ampemba osadilanga e nsunda zazi muna veza Yave.—Ngana 27:11.

11. Ekuma Satana kazolela vukumuna Sara?

¹¹ Satana waluta menganga e kanda dina diawutukila o Masia. Kasikil’owu, yindula dina diabwa vava Yave kavovesa Abarayama vo osinga kituka se “zula kiayingi.” (Etuku 12:1-3) Ekolo Abarayama yo Sara bakala kuna Engipito, Faro watwasa Sara kuna nzo andi ye wazola kunkitula se nkaz’andi. Kansi, Yave watanina Sara yo kumvuluza muna ntangwa yayina yampasi. (Tanga Etuku 12:14-20.) Diau dimosi diavangama kuna mbanz’a Ngera vitila Isaki kawutuka. (Etuku 20:1-7) Nga Satana i tuku dia mambu mama? Sungamena vo Sara wasisa Ure yakala vo mbanz’a umvuama mu kwenda zingila muna saba. Nga Satana wabanza vo Sara ovukumukina e nzo zambote za Faro yo Abimeleke? Nga Satana wayindula vo Sara obembola nkaz’andi yo Yave mu sompana yo mosi muna atinu awaya? Nkand’a Nzambi ke uvovanga diambu ko. Kansi, nanga Nkadi ampemba wadi yangalala kele vo Sara kavidisa e lau dia kala mosi muna luvila lwadi wutukila Masia. Satana kadi mona ntantu ko kele vo nkento ndioyo kayivisa nkumbu andi, fwasa longo lwandi lwakiese kumosi ye ngwizani andi yo Yave. Kieleka, Satana nkwa nsoki kikilu!

12, 13. (a)Aweyi Satana kasongela vo nkwa nsoki vava Yesu kawutuka? (b) Aweyi obenze Satana kebadikilanga aleke ana bezolanga Yave ye besianga ngolo za kunsadila o unu?

¹² Yesu wawutuka una vavioka mvu miayingi tuka Abarayama kafwila. Kuyindula ko vo Satana wabadikila nsedia wauna vo mote. Satana wazaya wo vo nsedia ndioyo osinga kituka se Masia wasilwa o nsilu. Yesu i kîkwa kiantete  muna mbongo a Abarayama, ona wadi ‘fwasa mavangu ma Nkadi ampemba.’ (1 Yoane 3:8) Nga Satana oyindulanga vo vonda o nsedia vangu dia nsoki? Ve. Kadi ke tokanenanga edi diambote y’edi diambi ko. Vana vau, Satana wavava vonda Yesu muna kinsedia. Mu nkia mpila?

¹³ Vava afimpi a ntetembwa bazayisa Erodi wa Ntinu vo ‘ntinu a Ayuda’ owutukidi, wafunga kikilu makasi yo vava vondesa nsedia ndioyo. (Matai 2:1-3, 13) Muna kuma kiaki, wakanikina vo bavonda wan’amakala awonso a mvu miole yovo ana ke balungisi mio ko bakala muna Beteleme yo muna zunga yandi yawonso. (Tanga Matai 2:13-18.) Yesu kavondwa ko. Kansi, adieyi dikutusonganga mu kuma kia Satana wa mbeni eto? Nkadi ampemba kevuanga zingu kia wantu mfunu ko. Ke tokanenanga yingyana-ngyana ko. Kieleka, Satana “nkosi ankwinti” kikilu. Kufwete vilakana ko vo Satana nkwa nsoki.

14, 15. Aweyi Satana ‘kevondelanga meso ma minkondwa-lukwikilu’?

¹⁴ E mpila imosi kaka Satana kalenda bendomwena wantu balembi sadila Yave wa Nzambi a zola i kubavuna. (1 Yoane 4:8) Satana ovunanga wantu kimana balembi ‘zayanga e nsatu zau za mwanda,’ i sia vo, lembi bakula vo Nzambi bavuidi o mfunu. (Matai 5:3) O Nkadi ampemba ‘ovondanga meso ma minkondwa-lukwikilu’ kimana balembi zaya e ludi mu kuma kia Yave.—2 Korinto 4:4.

¹⁵ Imosi muna mpila Satana kevuninanga wantu i nsambil’aluvunu. Satana ozeye wo vo Yave “Nzambi ansongo,” i sia vo, ovavanga vo wantu basambila kaka yandi. (Luvaiku 20:5) Se yindula e kiese kemonanga o Satana vava wantu besambilanga akulu au yovo nsema yovo bulu, i sia vo, sambila muntu yovo lekwa kiankaka ke mu Yave ko. Diankenda vo, kana nkutu awana bebanzanga vo e nsambil’au itondakananga kwa Nzambi bekwikilanga mu malongi maluvunu yo landa fu ya kisi nsi yakondwa mfunu. Muna lumbu ya Yesaya, Aneyisaele diau dimosi bavanganga. Yave wabayuvula vo: ‘Adieyi nufwasila nzimbu mun’eki kina vo ke madia ko? o mfuntu eno mun’eki ke kiyukutisa ko? Nungwila-wila, nudia eki kiambote, e mioyo mieno miayangalela muna kimazi.’—Yesaya 55:2.

16, 17. (a) Ekuma Yesu kavovesela Petelo vo: “Viluk’oku nim’ame, e Satana”? (b) Aweyi Satana kalenda kutuvunina kimana twayambula yingila?

¹⁶ Satana olenda vuna kana nkutu selo yazikuka ya Yave. Kasikil’owu, yindula dina diabwa vava Yesu kavovesa alongoki andi vo ke kolo ko ovondwa. Petelo wa ntumwa, ona watoma zolanga Yesu, wamvovesa vo: “Sabisabi, e Mfumu: e diambu diadi ke dikubwila ko.” Yesu wavovesa Petelo vo: “Viluk’oku nim’ame, e Satana.” (Matai 16:22, 23) Ekuma Yesu kayikila Petelo vo “Satana”? E kuma kadi Yesu wazaya dina  diamvingilanga. Ke kolo ko, Yesu wadi fwa se kimenga kia lukûlu yo songa vo Nkadi ampemba nkwa luvunu. Ekiaki kolo kiamfunu kikilu kiakala muna lusansu lwa wantu, ke yau ko i ntangwa ina Yesu kafwete kuyifwila e nkenda. Satana wadi yangalala kele vo Yesu kayambula yingila.

¹⁷ E mbaninu a nza yayi ifinamene. Muna kuma kiaki, yeto mpe mu kolo kia mpasi kikilu tuzingilanga. Satana ozolele vo twayifwila e nkenda muna vava kala ye tunda mu nza yayi. Ozolele vo twavilakana vo mu lumbu yambaninu twina yo yambula yingila. Kuyambula ko vo ediadi diabwila. Diambote wakwamanana ‘yingila.’ (Matai 24:42) Kukwikila mu luvunu lwa Satana ko vo mbaninu yakinu yovo ke ikwiza kwandi ko.

18, 19. (a) Aweyi Satana kevavilanga kutuvukumuna yo kutufila mu yindula vo ke tufwanukinu zola kwa Yave ko? (b) Aweyi Yave kekutusadisilanga mu kwamanana yingila?

¹⁸ Satana ovavanga kutuvuna mu mpila yankaka. Ozolele twakwikila vo ke tufwanukinu zolwa kwa Nzambi ko, o Nzambi kesinga loloka masumu meto ko. O lwalu luvunu lwa Satana. Yindula diambu edi: Nani kikilu kafwanukinu zolwa kwa Yave ko? I Satana. Nani kesinga lolokwa ko kwa Nzambi? Satana. Kansi, Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kieto vo: “Nzambi kakondelo nsongi ko, ovo ovilakanwa salu kieno, yo zola nusongèle nkumbu andi, wau nwasadil’aveledi, yo kubasadilanga wau.” (Ayibere 6:10) Yave oyangalelanga mawonso tuvanganga muna kunyangidika. E salu tukunsadilanga ke kiankatu ko. (Tanga 1 Korinto 15:58.) Muna kuma kiaki, uyikenga walembi vunua kwa Satana.

¹⁹ Nze una tulongokele, Satana nkwa nkuma, nsoki yo luvunu. Aweyi tulenda sundila e vita yo mbeni ndioyo? Yave okutusadisanga. E Diambu diandi dikutulonganga e ndekwa kesadilanga o Satana kimana twatoma “zaya makani mandi.” (2 Korinto 2:11) Avo tubakwidi e ndekwa za mpila mu mpila kesadilanga o Satana muna kutuvukumuna, ke dikala diampasi ko mu kwamanana yingila. Kansi, o zaya e ndekwa za Satana ke diau kaka ko divavuanga. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Nusia Nkadi ampemba kitantu, kanutina.’ (Yakobo 4:7) Muna longi dilanda, tuvovela mambu tatu mevavanga vo twanuana vita yo Satana yo kunsunda.