1. Mu nkia ntangwa tuzingilanga?

MU ‘NTANGWA zampasi’ tuzingilanga. Tuka kiayantikila e “lumbu yambaninu” muna mvu wa 1914, e mambu mambi ova nza mu wokela kaka mena ke mu tandu yavioka ko. (2 Timoteo 3:1-5) Tuna ye ziku vo e mambu mambi ova nza wokela kaka mewokela kadi ungunza wa Nkand’a Nzambi uvovanga vo ‘wantu ambi, y’akwa luvunu, benungunukin’o bi.’—2 Timoteo 3:13.

2. Nkia mpil’a nsaka wantu ayingi beyangalelanga? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

² Muna diambu ditadidi e nsaka, o unu wantu ayingi betalanga yovo vanga mambu mansoki, mavangu ma zumba ye mpandu. Kasikil’owu, e programa zisongwanga muna Internete, televizau, filme ye muna zulunalu zikitulanga mavangu mansoki ye ma zumba se mambote. E mavangu mana mamonekenanga vo mansoni, owau  metondakananga yo yambulwilwa mu nsi zayingi. Kansi, ediadi ke disongele ko vo Yave otondanga mavangu mama.—Tanga Roma 1:28-32.

3. Aweyi wantu ayingi bebadikilanga awana belemvokelanga nkanikinu mia Nzambi?

³ Muna tandu kiantete, vava wantu basakananga, mambu mansoki ye mavangu ma zumba mpe batalanga. Kansi, alongoki a Yesu ke basakananga nsaka zazi ko, kadi nkanikinu mia Nzambi balemvokelanga. Wantu bamwenanga dio vo “dianzenza.” Adieyi bavanganga? O nkangu wasevanga Akristu yo kubabangika. (1 Petelo 4:4) O unu mpe, wantu ayingi bebadikilanga awana belemvokelanga nkanikinu mia Nzambi vo mazowa. Muna kuma kiaki, Nkand’a Nzambi ukutulukisanga vo awana belandanga mbandu a Kristu Yesu bangikwa mpe “bebangikwa.”—2 Timoteo 3:12.

4. Ekuma ke tufwete zolela nza ko?

⁴ Avo tuzolele vanga luzolo lwa Nzambi, ke tufwete zola “nza ko, ngatu eyi in’omu nza.” (Tanga 1 Yoane 2:15, 16.) O Satana wa “nzambi a tandu kiaki,” yandi oyalanga e nza yayi. Osadilanga mabundu, tuyalu, akwa kinkita ye amwangi a nsangu mu vuna wantu. (2 Korinto 4:4; 1 Yoane 5:19) Avo ke tuzolele vukumunwa ko kwa nza, tufwete venga yikundi yambi. Nkand’a Nzambi ukutulukisanga vo: “Ke nuvukikwa ko: E yikundi yambi ifwasa fu yambote.”—1 Korinto 15:33.

5, 6. Aki nani ke tufwete vanga yau kikundi ko? Ekuma?

⁵ Muna kwamanana kala ye ngwizani ambote yo Yave, ke tufwete vanga kikundi ko ye awana bekuyivananga mu mavangu mambi. Akaka muna yau, i awana bevovanga vo Yave besambilanga, kansi besolanga kunkolamena. Avo wantu awaya bavangidi sumu diampwena yo lembi viluka o ntima, ke tufwete vanga yau diaka kikundi ko.—Roma 16:17, 18.

⁶ Nkumbu miayingi wantu bezolanga yangidika akundi au yo vava tondakana kwa yau. Muna kuma kiaki, avo tuvangidi kikundi ye awana ke belemvokelanga Nzambi ko, tulenda yantika vanga mana bevanganga. Muna bonga e nona, avo tuvangidi kikundi ye awana bekuyivananga mu mavangu ma zumba, tulenda kubatanginina. Ediadi diabwila akaka muna mpangi zeto z’akala ye z’akento. Awana ke baviluka ntima ko, bavaikiswa muna nkutakani. (1 Korinto 5:11-13) Avo ke bavilukidi o ntima ko, balenda kituka nze una Petelo kavova.—Tanga 2 Petelo 2:20-22.

7. Aki nani tufwete vanga yau kikundi?

 ⁷ Kana una vo tuzolanga songa ngemba kwa wantu awonso, ke tufwete vanganga kikundi ko ye awana ke belemvokelanga Nzambi ko. Dia uzowa kikilu avo Mbangi a Yave una vo mpumpa obokele muntu ona ke lemvokelanga nkanikinu mia Yave ko kazinga yandi mu nzo mosi. Diau dimosi mpe, diambi kikilu kwa Mbangi a Yave mu banda kimakangu yo muntu wavubwa ona kesonganga kwikizi ko kwa Yave. Edi disundidi o mfunu kwa yeto i vua e dienga dia Nzambi ke mu tondakana ko kwa wantu ana ke bekunzolanga ko. Tufwete vanga kaka kikundi ye awana bevanganga luzolo lwa Nzambi. Yesu wavova vo: “Konso on’ovanga luzolo lua Nzambi, i mbunzi ame, i nsang’ame, i ngw’ame.”—Maku 3:35.

8. E yikundi yambi nkia mfwilu yatwasila nkangu a Isaele yankulu?

⁸ E yikundi yambi mfwilu itwasanga. Yindula dina diabwila Aneyisaele. Vitila balwaka muna Nsi a Nsilu, Yave wabalukisa mu kuma kia wantu bazingilanga muna nsi yayina. Wabavovesa vo: “Kuvumbamena nzambi zau ko, ngatu sadila zo, musungula vanga mun’owu wa mavangu mau: kindul’okindula zo, wakosomona malunzi mau. Nusadila Yave wa Nzambi eno.” (Luvaiku 23:24, 25) Kansi, ayingi muna Aneyisaele ke balemvokela luludiku lwa Nzambi ko, bayambula songa kwikizi muna yandi. (Nkunga 106:35-39) Nkia mfwilu diabatwasila? Kuna kwalanda Yave wabembola e zula kia Isaele yo sola nkutakani ya Akristu mu kala se nkangu andi.—Matai 23:38; Mavangu 2:1-4.

9. Ekuma mambu mesongwanga muna televizau, Internete ye zulunalu malenda kadila ma vonza?

⁹ Mayingi mesongwanga muna televizau, Internete ye zulunalu, malenda fwasa ngwizani eto yo Yave. E mambu mama ke mesongwanga ko ye kani dia sadisa Akristu mu kwikila muna Yave ye nsilu miandi. Kansi, mekasakesanga wantu mu bund’e vuvu mu nza yambi iyalwanga kwa Satana. Muna kuma kiaki, tufwete kuyikenga mu lembi tala, tanga yovo wá konso diambu dilenda kutufila mu yima “maketo ma nza.”—Tito 2:12.

10. Adieyi dibwila e nza ya Satana ye salanganu ya amwangi a nsangu?

¹⁰ Ke kolo ko, e nza ya Satana ye salanganu ya amwangi a nsangu ifwaswa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “E nza mpe vempoka ivempoka, y’eketo diandi: vo i ndion’ovangang’o luzolo lua Nzambi, zing’aka kezinganga yakwele mvu.” (1 Yoane 2:17) Diau dimosi, o ntozi a nkunga wayimbila vo: “Amimpanga-mayi kendonwa bekendonwa.” Wakudikila vo: “Alembami bevwa nza; beyangalela muna mawete mayingi.” Kolo kwa bezingila ova nza? “Asongi bevwa nza, besikila vo yakwele mvu.”—Nkunga 37:9, 11, 29.

11. Aweyi Nzambi kekutusadisilanga mu sikila ye kwikizi muna yandi?

¹¹ Nswaswani ye nza ya Satana, e nkubik’a Yave ikutusadisanga mu landa e nzila ifilanga ku moyo a mvu ya mvu. Yesu wasamba kwa Yave vo: “I wau wuwu o  moyo a mvu ya mvu, bazaya ngeye vo i Nzambi aludi, yo Yesu Kristu mpe ona watuma.” (Yoane 17:3) Yave osadilanga nkubik’andi mu kutuvana yawonso tuvuanga o mfunu muna kunzaya. Kasikil’owu, tuna ye yinkanda-nkanda, nkanda, video ye nzil’eto muna Internete ikutusadisanga mu kwamanana sadila Nzambi. E nkubik’andi ikubikanga mpe tukutakanu mu vioka 110.000 ma nkutakani mu nza yawonso. Malongi ma Nkand’a Nzambi tulongokanga muna tukutakanu twakete ye twampwena, mekumikanga lukwikilu lweto muna Yave ye nsilu miandi.—Ayibere 10:24, 25.

12. Ayeyi i nsas’a nkanikinu a Nkand’a Nzambi wa sompela ‘kaka muna Mfumu’?

¹² Akristu ana bazolele sompa, bafwete toma sola awana bekazala yau. Diambu dia Nzambi dilukisanga vo: “Ke nukomam’e ntwadi ya mindembi-kwikila ko: kadi nkia untwadi bena wau, e ndungidi yo umpumbulu? ovo nkia untwadi bena wau, o ntemo ye tombe?” (2 Korinto 6:14) Nkand’a Nzambi uvovesanga selo ya Nzambi vo basompela ‘kaka muna Mfumu,’ i sia vo, sompana kaka yo muntu wakiyekola yo vubwa, ona olemvokelanga nkanikinu mia Yave. (1 Korinto 7:39) Avo sompele ona ozolanga Yave, okala yo muntu okusadisa mu sikila ye kwikizi muna Nzambi.

13. Nkia nkanikinu Nzambi kavana kwa Aneyisaele mu kuma kia longo?

¹³ Yave ozeye edi diambote kwa yeto. O nkanikinu andi wa sompela ‘kaka muna Mfumu’ ke wampa ko. Kasikil’owu, yindula dina Yave kavovesa Aneyisaele mu kuma kia wantu ana ke bansambilanga ko. Muna Mose, Yave wakanikina vo: “Ke nusompaziana yau ko; o mwan’aku ankento kuvani kwa mwan’andi eyakala ko, ngatu bonga mwan’andi ankento kwa mwan’aku eyakala. Kadi ovilula mwan’aku muna kundanda, basadila nzambi zakaka; i mfusukila mekunufusukil’o makasi ma Yave, kàfwasakesa-fwasakesa.”—Nsiku 7:3, 4.

14, 15. Adieyi diabwila Solomo wau kalembi lemvokela nkanikinu a Yave?

¹⁴ Vava Solomo kakituka ntinu a Isaele, walomba ngangu muna sambu, Yave wavana e mvutu za sambu kiandi. Muna kuma kiaki, Solomo watoma zayakana nze ntinu angangu. O ntinu ankento wa mwisi Saba wasivika kikilu mu kuma kia ngangu za Solomo, wamvovesa vo: “E ngangu zaku yo kukolela kuviokele owu ngwidi o tunda.” (1 Ntinu 10:7) Kansi, e mbandu a Solomo ikutulonganga mpe  dina dilenda vangama avo muntu oyambwidi lemvokela nkanikinu a Nzambi yo sompana yo muntu ona kesadilanga Yave ko.—Kimpovi 4:13.

¹⁵ Kana una vo Yave wansambula, Solomo wakolamena nkanikinu a Nzambi. Solomo ‘wazola akento ayingi anzenza’ ana ke basambilanga Yave ko. Wakala ye akento 700 ye makangu 300. Nkia mfwilu diantwasila? Vava Solomo kakituka nunu, akento andi ‘bamvilula o ntima, kalanda nzambi zakaka . . . o Solomo ovangidi o bi muna meso ma Yave.’ (1 Ntinu 11:1-6) Yikundi yambi yamvukumuna, kasikila ye kwikizi ko muna Yave. Avo ediadi diabwila Solomo, dilenda mpe bwila konso muntu. Ekiaki i kuma ke tufwete yindulanga nkutu ko sompana yo muntu ona ke zolanga Yave ko.

16. Nkia lulukisu Nkand’a Nzambi kevananga kw’awana bena ye akazi a mindembi-kwikila?

¹⁶ Adieyi tuvova mu kuma kia muntu wasompa vava kakala mundembi-kwikila, owau okitukidi Mbangi a Yave? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Yeno akento, nusakalel’akazi eno; kimana, ovo vena y’ana balembele lemvokel’e diambu, babakilwa muna nkal’akazi au, ke mu diambu ko.” (1 Petelo 3:1) O nkanikinu wau usadilwanga mpe kwa yakala avo nkaz’andi ke sambilanga Yave ko. E Diambu dia Nzambi ditoma kiesesanga vo: Tufwete kala akala ye akento ambote yo sadilanga nkanikinu mia Nzambi mu kuma  kia longo. Vava nkaz’aku kemona e fu yaku yambote, ediadi dilenda kumfila mu sadila Yave. I diau divangamanga kw’akazi ayingi.

17, 18. Adieyi diasadisa Noa mu vuluka muna Kizalu? Adieyi diasadisa Akristu a tandu kiantete mu vuluka muna lufwasu lwa Yerusaleme?

¹⁷ Yikundi yambi ilenda kuvukumuna mu kolamena Yave, kansi e yikundi yambote ilenda kusadisa mu sikila ye kwikizi muna yandi. Noa mbandu ambote katusisila. Wazingilanga muna kolo kiakala vo “o bi wa muntu se wingi ova nza, ye konso mona-mona kia ngindu za ntima kibi kaka, e lumbu yawonso.” (Etuku 6:5) O wantu mambu mambi kaka bavanganga, i dianu Yave kabakila e nzengo za fwasa e nza yayina yambi. Kansi Noa waswaswana kakala. O Nkand’a Nzambi ukunyikilanga vo “nsongi a muntu” ona “wakangala yo Nzambi.”—Etuku 6:7-9.

¹⁸ Noa kavanganga kikundi ko ye wantu ke bazolanga Yave ko. Yandi y’esi nzo andi bakivana muna salu kia tunga e nzaza. Noa “nteleki a ndungidi” mpe kakala. (2 Petelo 2:5) Noa, nkaz’andi, wan’andi atatu ye akazi au, akundi ambote bakala. Bayivana mu vanga mana mayangidikanga Nzambi. Muna kuma kiaki, bavuluka muna Kizalu. Yeto awonso o unu muna yau twatuka. Muna kuma kiaki, tufwete vutulanga matondo wau vo Noa y’esi nzo andi balemvokela Yave yo venga yikundi yambi. Diau dimosi ye Akristu a tandu kiantete, ke bavanganga kikundi ko ye wantu ke bazolanga Yave ko. Balemvokela Yave yo vuluka vava Yerusaleme yafwaswa muna mvu wa 70 wa tandu kieto.—Luka 21:20-22.

19. Adieyi dikutusadisa mu sikila ye kwikizi muna Yave?

¹⁹ Nze Noa, esi nzo andi ye Akristu a tandu kiantete, ke tuvanganga kikundi ko ye awana ke bezolanga Yave ko. Tuna ye ulolo wa mpangi z’akala ye z’akento akwikizi ana tulenda vanga yau kikundi. Akundi awaya bekutusadisa mu ‘sikila muna lukwikilu’ mu ntangwa zazi zampasi. (1 Korinto 16:13; Ngana 13:20) Yindula e kiese tukala kiau vava tuvuluka muna lufwasu lwa nza yayi yambi yo zingila muna nz’ampa ya Yave. Diambote kikilu twavenganga yikundi yambi owau.