1, 2. Nani watuvana ntona? Ekuma tufwete vutulwilanga matondo wau tuna ye ntona?

YAVE WA NZAMBI wavanga wantu yo nswa wa kuyisolela, i sia vo, wa baka e nzengo yeto kibeni. Muna kutusadisa mu baka e nzengo zambote, Yave watuvana mfidi. O mfidi ndioyo oyikilwanga vo ntona. E ntona i zayi tuna wau wa swaswanesa wete yo bi. Avo tusadidi e ntona zeto mu mpila yambote, zilenda kutusadisa mu vanga edi diambote yo venga edi diambi. E ntona zeto i ziku kisonganga vo Yave okutuzolanga ye ozolele vo twakala ye zingu kiambote.

² O unu wantu ayingi bevanganga edi diambote yo menga dina diambi kana nkutu ke bazeye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi ko. (Tanga Roma 2:14, 15.) Ekuma? Mu kuma kia ntona zau. E ntona zisadisanga wantu ayingi mu lembi kuyivana mu mavangu mambi. Yindula una e nza yadi kala kele vo wantu ke bakadi ye ntona ko. Mambu mayingi mambi twadi wá lutila nkutu mana tuwanga. Tufwete vutulanga  matondo wau vo Yave wavana wantu e ntona.

3. E ntona zeto aweyi zilenda kutusadisila muna nkutakani?

³ Wantu ayingi ke belonganga ntona zau ko. Kansi, nkangu a Yave uzolele vo e ntona zau zasadilanga mu mpila yambote kadi zilenda kubasadisa mu siamisa ungudi muna nkutakani. Tuzolele vo e ntona zeto zatusungamesanga e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mu kuma kia edi diambote y’edi diambi. Muna kuma kiaki, muna longa yo sadila e ntona zeto, mayingi tufwete vanga ke longoka kaka ko mana kevovanga o Nkand’a Nzambi. Tufwete zolanga nkanikinu mia Nzambi yo kwikila vo miambote kwa yeto. Paulu wasoneka vo: “Vo i kuma kia nkanikinu, i zola kutuka muna ntim’avelela, ye ntona zambote, yo lukwikilu lukondelo kuvùnina.” (1 Timoteo 1:5) Avo tulongele ntona zeto yo landa zo, o zola kweto muna Yave kuwokela, o lukwikilu lweto lusikila. E mpila tusadilanga e ntona zeto isonganga una wina e ngwizani eto yo Yave ye isonganga mpe yamu nkia tezo tuzolele kunyangidika. E ntona zeto zisonganga mpe kiwuntu kieto.

4. Aweyi tulenda longela ntona zeto?

⁴ Kansi, aweyi tulenda longela ntona zeto? Tufwete longokanga Nkand’a Nzambi, badika mana tutanganga yo lomba kwa Yave katusadisa mu sadila mana tulongokanga. E diadi disongele vo mayingi tufwete vanga ke zaya kaka sikididi kia diambu ko ye nsiku. Vava tulongokanga Nkand’a Nzambi, e kani dieto i zaya Yave una ufwene. Tuzayanga Kiwuntu kiandi ye mana kezolanga ye mana kemenganga. Avo tulongokele mayingi mu kuma kia Yave, e ntona zeto zibakula vana vau mana kebadikilanga vo mambote ye mana kebadikilanga vo mambi. Avo tulongele e ntona zeto, e ngindu zeto ngwizani zikala ye za Yave.

5. Adieyi tubadika mu longi diadi?

⁵ Kansi, tulenda kiyuvula: E ntona zatoma longwa aweyi zilenda kutusadisila avo nzengo tuzolele baka? Aweyi tulenda zitisila e ntona za mpangi zeto Akristu? E ntona zeto aweyi zilenda kutufidila mu vanga edi diambote? Yambula twabadika mambu tatu mevavanga vo twalonga e ntona zeto: (1) mawuku, (2) nsaka ye (3) salu kieto kia umbangi.

6. Nkia nzengo tubakanga mu kuma kia mawuku?

⁶ Nkand’a Nzambi ukutuzayisanga vo twavenga mambu malenda kutumwesa mpasi yo kalanga ye tezo mu mambu nze dia yo nua. (Ngana 23:20; 2 Korinto 7:1) Avo tulemvokele e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi, milenda kutusadisa mu tanina vimpi weto. Kansi, twakinu yela yo nuna.  Nkia nzengo tulenda baka? Muna nsi zankaka, vena ye nlongo mia kisi nsi ye nlongo mia lupitalu. Mavula nkumbu miayingi betambulanga nkanda mia mpangi z’akala ye z’akento beyuvulanga mu kuma kia mpila zaswaswana za mawuku. Ayingi beyuvulanga vo: “Nga selo kia Yave olenda tambulwila mawuku kingandi?”

7. Adieyi dilenda kutusadisa mu baka nzengo mu kuma kia menga?

⁷ E vula yovo akuluntu muna nkutakani ke bena ye wisa ko kia baka nzengo za mawuku vana fulu kia Nkristu, kana nkutu oyuvuidi dina kafwete vanga. (Ngalatia 6:5) Kansi, akuluntu balenda sadisa Nkristu mu baka nzengo zambote muna kunzayisa dina Yave kevovanga. Kasikil’owu, Nzambi okutukanikinanga vo twayikenga muna menga. (Mavangu 15:29) E nkanikinu wau usadisanga Nkristu mu bakula vo kalendi tambulwila mawuku ko mevavanga vo kavutulwa menga yovo ngengele za menga. Ediadi dilenda sadisa Nkristu mu sadila ntona zandi mu baka e nzengo kana vo otonda yovo lembi tonda siwa ngengele za menga. * Nkia nkanikinu wakaka wa Nkand’a Nzambi ulenda kutusadisa mu baka nzengo zambote mu kuma kia mawuku?

8. E sono kia Filipi 4:5 aweyi kilenda kutusadisila mu baka nzengo zambote mu kuma kia mawuku?

⁸ Muna Ngana 14:15 tutanganga vo: “O tunga, konso diambu, kwikila: O nlungaladi otadiziela lutambi.” O unu, vena ye yimbevo ke ina ye nlongo ko. Muna kuma kiaki, tufwete kuyikeba mu kuma kia nlongo mina wantu beyindulanga vo milenda wuka yimbevo kana una vo ke bena ye ziku ko. Paulu wasoneka vo: “O unleka weno, mbula wazayakana kwa wantu awonso.” (Filipi 4:5) O kala ye unleka yovo tezo dikutusadisa mu sia sungididi muna salu kia Yave vana fulu kia sia sungididi muna mawuku. Avo tusidi mawuku va fulu kiantete muna zingu kieto, tulenda kituka akwa loko. (Filipi 2:4) Tuzeye wo  vo ke tulendi kala yo vimpi walunga ko mu nza yayi. Muna kuma kiaki, sianga salu kia Yave vana fulu kiantete muna zingu kiaku.—Tanga Filipi 1:10.

9. E sono kia Roma 14:13, 19 aweyi kilenda kutusadisila vava tubakanga nzengo mu kuma kia mawuku? Aweyi tulenda sila luvuvamu lwa nkutakani mu vonza?

⁹ O Nkristu una vo nkwa unleka ke komekenanga akaka ko bavanga dina yandi kebadikilanga vo diambote. Mu nsi mosi, akazi mosi bakasakesanga akaka mu nua nlongo mina bayindulanga vo milenda wuka yimbevo. Bakwikidisa mpangi zankaka mu vanga wo, kansi akaka ke batambulwila ko. Wau vo nlongo miami ke miatwasa nluta ko, mpangi zayingi bafunga makasi. Akazi awaya bakala yo nswa wa kuyisolela e nlongo balenda nua. Kansi, nga diambote mu sia luvuvamu lwa nkutakani mu vonza mu kuma kia mawuku? Kuna Roma yankulu, Akristu akaka ngindu zaswaswana bakala zau mu kuma kia madia ye nkinzi. Nkia longi kabavana o Paulu? Wavova vo: “On’oswaswanisa lumbu: on’ofwaninika lumbu yawonso. Konso muntu una kena, mbula katoma sungamena muna nyindu andi.” Tufwete kebanga muna lembi tesesa akaka e sakuba.—Tanga Roma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Ekuma tufwete zitisilanga nzengo za konso muntu? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹⁰ Ezak’e ntangwa, dilenda kala vo ke tubakwidi ko e kuma mpangi muna nkutakani kabakidi nzengo mu mambu ma yandi kibeni. Adieyi tufwete vanga? Ka tufwete kala ye nzaki za kumfundisa ko ngatu kunkomekena kasoba ngindu zandi. Nanga divava vo kalonga diaka ntona zandi. Dilenda kala vo ntona zandi zatovoka. (1 Korinto 8:11, 12) Dilenda kala mpe vo e ntona zeto ke zatoma longwa ko. Muna diambu ditadidi mawuku ye mambu mankaka, konso muntu mu yeto kafwete baka nzengo yandi kibeni yo tambulwila mawonso metwasa e nzengo tubakidi.

11, 12. Aweyi Nkand’a Nzambi ukutusadisilanga mu sola e nsaka?

¹¹ Yave watuvanga ye tima dia sakana yo vua e nluta mitukanga muna nsaka. Solomo wasoneka vo vena ye “ntangw’a seva” ye “ntangw’a kina.” (Kimpovi 3:4) Kansi, ke nsaka zawonso ko zitwasanga e nluta yovo zivuvikanga e ntima. Vana ntandu, ke tufwete viokesanga ntangwa yayingi ko muna nsaka. Aweyi e ntona zeto zilenda kutusadisila mu yangalela yo vua nluta muna nsaka ketondanga o Yave?

¹² Nkand’a Nzambi ukutulukisanga mu kuma kia “mavangu ma nitu.” Makaka muna mavangu mama i “zumba, nsafu, yingalu, sambu ya teke, mambu ma mpandu, tantu, unzonzi, yimpala, makasi, nswangani, mpambula, mpambani, nsita za kimpala, nkolwa, nkemba, yo mana mena wau.” Paulu wasoneka vo “awana  bevanga mambu mena wau, e kintinu kia Nzambi ke bevwila kio ko.” (Ngalatia 5:19-21) Muna kuma kiaki, tulenda kiyuvula: ‘Nga e ntona zame zikunsadisanga mu venga e nsaka za nsoki ye zina zinungununanga e fu kia vava sunda akaka ye zola kwasaka muna nsi twawutukila? Nga e ntona zame zikundukisanga vava itontwanga mu tala mavangu ma nsoni yovo mana mefilanga wantu mu tá zumba, kolwa malavu yovo mavangu ma mpandu?’

13. Aweyi luludiku luna muna 1 Timoteo 4:8 ye muna Ngana 13:20 lulenda kutusadisila muna diambu ditadidi e nsaka?

¹³ E nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda kutusadisa mu longa ntona zeto muna diambu ditadidi e nsaka. Kasikil’owu, Nkand’a Nzambi uvovanga vo “o sins’e to kwina yo mfunu andwelo.” (1 Timoteo 4:8) Ayingi beyindulanga vo o sakana e lumbu yawonso vuvika kuvuvikanga ye diambote mu kala ye vimpi wambote. Kansi, adieyi tuvova mu kuma kia sakana muna buka? Nga diamfunu mu sola awana tusakana yau? Muna Ngana 13:20 tutanganga vo: “On’okangala y’akwa ngangu, okal’e ngangu. O makangu ma mazowa, mpasi kemona.” Elo, diamfunu mu sadila ntona zeto zalongwa muna Nkand’a Nzambi vava tusolanga e nsaka.

14. Aweyi esi nzo mosi basadila luludiku luna muna Roma 14:2-4?

¹⁴ Mpangi Christian yo Daniela wana wole amakento bena yau. Christian wavova vo: “Muna Fuku wa Nsambila ya Esi Nzo, twavovela diambu dia nsaka. Twabakula vo vena ye nsaka zambote ye zambi. Nani olenda badikilwa vo nkundi ambote? Mosi muna wan’eto wavova vo muna ntangw’a vunda kuna sikola, aleke akaka bena vo Mbangi za Yave ke basonganga fu yambote ko. Yandi mpe wayantika mona vo olenda kwandi vanga diau dimosi. Twansonga vo konso muntu mu yeto una ye ntona zandi, tufwete yambulanga vo e ntona zeto zatufila vava tusolanga e nsaka  ye awana tusakana yau.” —Tanga Roma 14:2-4.

15. Aweyi e sono kia Matai 6:33 kilenda kutusadisila muna diambu ditadidi e nsaka?

¹⁵ Ola kwa oviokesanga muna nsaka? Nga tukutakanu, salu kia umbangi yo longoka Nkand’a Nzambi osianga vana fulu kiantete muna zingu kiaku yovo nsaka? Adieyi disundidi o mfunu kwa ngeye? Yesu wavova vo: “Nutombel’ekulu e kintinu kiandi, ye ndungidi andi: ozevo e lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.” (Matai 6:33) Vava osikidisanga kana ola kwa oviokesa muna nsaka, nga e ntona zaku zikusungamesanga luludiku lwa Yesu?

16. Aweyi e ntona zeto zikutukasakeselanga mu samun’e nsangu zambote?

¹⁶ E ntona zalongwa ke zikutulukisanga kaka ko mu lembi vanga oma mambi, kansi zikutukasakesanga mpe mu vanga oma mambote. Dimosi muna mambu mambote i sila umbangi mu nzo ye nzo ye kw’awana tuwanananga yau. I diau Paulu kavanganga. Wasoneka vo: “Ku mfunka nsilu, kadi tâtu kwa mono, ovo ndembi samun’e nsangu zambote.” (1 Korinto 9:16) Avo tutanginina Paulu, tukala ye ntona zambote, wau tuzeye wo vo edi diambote tuvanganga. Vava tusamunanga nsangu zambote kw’akaka, ntona zau tulonganga. Paulu wavova vo: “Muna lusengomono lua ludi tukusongelanga kwa ntona zawonso za wantu, vana ndose a Nzambi.”—2 Korinto 4:2.

17. Aweyi mpangi mosi ankento kalandila e ntona zandi zalongwa mun’owu wa Nkand’a Nzambi?

¹⁷ Vava Jacqueline kakala ye kimbuta kia mvu 16, walongokanga biologia kuna sikola. Kansi lumbu kimosi, longi dia lunungunuku balongwanga. Wavova vo: “E ntona zame ke zangiambula ko vo yavananga e mvutu nze una ivanganga. Kiazola wá longi dia lunungunuku ko. Muna kuma kiaki, yamokena yo nlongi yo kunsonga e ngindu zame. Yasivika kikilu kadi o nlongi kamfungila makasi ko. Wampana nkutu e lau dia song’e ngindu zame mu kuma kia nsema kwa wan’a sikola awonso.” Jacqueline wayangalala kikilu wau kawila yo landa ntona zandi zalongwa mun’owu wa Nkand’a Nzambi. Nga e ntona zaku zikufilanga mu vanga edi diambote?

18. Ekuma tufwete kadila ye ntona zambote?

¹⁸ E kani dieto i zingila ngwizani ye nkanikinu mia Yave. E ntona zeto zilenda kutusadisa muna vanga wo. Vava tulongokanga Diambu dia Nzambi yo badika yo sadila mana tulongokanga, tulonganga e ntona zeto. Muna mpila yayi, lukau lwalu lwamfunu lukala se mfidi ambote muna zingu kieto kia Kikristu.