1. Adieyi kavanga o Manoa vava kawá vo okituka se?

MANOA yo nkaz’andi bakala ye ziku vo ke bekala ye lau dia wuta ko. Kansi, lumbu kimosi mbasi a Yave wavovesa nkaz’a Manoa vo mwan’a yakala kewuta. Wasivika kikilu! Vava Manoa kazayiswa e nsangu zazi kwa nkaz’andi, wayangalala kikilu. Kansi, watoma yindula mpe dina Yave kavingilanga kwa yandi wau kekituka se. Aweyi yandi yo nkaz’andi badi longela mwan’au kazola Yave yo kunsadila ekolo wantu ayingi bavanganga o bi muna Isaele? Manoa wadodokela Yave kimana katwika diaka e mbasi. Wavova vo: ‘Yambula muntu a Nzambi ona watuma, keza diak’oku twina, katulong’edi tuvanga kwa mwana, on’owutuka.’—Afundisi 13:1-8.

2. Adieyi ofwete longa wan’aku? Aweyi olenda wo vangila? (Tala mpe e babu kina yo ntu a diambu: “ Wantu Antete Ofwete Longoka Yau Nkand’a Nzambi.”)

² Avo u se yovo ngudi, olenda bakula una Manoa kamona. Ongeye mpe una ye mbebe ya sadisa wan’aku kimana bazaya Yave yo kunzola. (Ngana 1:8) Muna nsambila ya esi nzo,  olenda kubasadisa mu kwamanana longoka oma ma Yave ye Nkand’a Nzambi. Kansi mayingi ofwete vanga, ke longoka kaka yau Nkand’a Nzambi ko konso lumingu. (Tanga Nsiku 6:6-9.) Adieyi diaka ofwete vanga mu kubalonga bazola Yave yo kunsadila? Mu longi diadi, tubadika mbandu a Yesu. Kana una vo kakala se ko, olenda longoka diambu mu mpila kalongelanga alongoki andi. Yesu wabazolanga, nlembami mpe kakala. Wakala yo umbakuzi, i sia vo, wabakulanga una bamonanga yo vava una kalenda kubasadisila. Yambula twazaya una tulenda tanginina Yesu.

3. Aweyi alongoki a Yesu bazayila vo zola kabazolanga?

³ Yesu nkumbu miayingi kavovesanga alongoki andi vo zola kabazolanga. (Tanga Yoane 15:9.) Waviokesanga mpe ntangwa yayingi kumosi yo yau. (Maku 6:31, 32; Yoane 2:2; 21:12, 13) Yesu kakala kaka nlongi au ko, nkundi au mpe kakala. Muna kuma kiaki, ke bakala ye lukatikisu ko vo zola kabazolanga. Adieyi olenda longoka muna mbandu a Yesu?

4. Aweyi olenda songela wan’aku vo zola okubazolanga? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁴ Zayisanga wan’aku vo zola okubazolanga yo kubasonga vo mfunu bena kwa ngeye. (Ngana 4:3; Tito 2:4) Mpangi Samuel, ozingilanga kuna Austrália wavova vo: “Vava yakala kingiana-ngiana, o Papa wantangilanga Tusansu twa Nkand’a Nzambi konso fuku. Wavananga e mvutu za yuvu yame, kumbimbakana yo kumfiba vitila yaleka. Yasivika kikilu vava yabakula vo muna kanda kasansukila, ke bakala ye fu kia bimbaziana ko ngatu fibaziana. Kansi, wavanganga mawonso mu  kunsonga o zola. Ediadi diansadisa mu toma kunzola yo kuntwasila kiese ye luvuvamu.” Sadisa wan’aku bamona diau dimosi muna kubazayisanga vo “zola ikunuzolanga.” Ubambimbanga yo kubafiba. Vaulanga e ntangwa ya mokena yau, dila vamosi yo sakana yau.

5, 6. (a) Wau vo Yesu wazolanga alongoki andi, adieyi kavanganga? (b) Aweyi ofwete longelanga wan’aku?

⁵ Yesu wavova vo: “Konso ana nzolele, ikubasemba yo longa.” * (Lusengomono 3:19) Kasikil’owu, alongoki andi nkumbu miayingi batantananga kana nani osundidi o nene vana bena. Yesu kaveza diambu diadi ko. Wabalonganga kuna luzindalalu lwawonso. Wabasonganga e ngemba yo vava e ntangwa ye fulu kiambote mu kubasingika.—Maku 9:33-37.

⁶ Wau vo otoma zolanga wan’aku, ozeye wo vo ofwete kubasingikanga. Ezak’e ntangwa divavanga kaka vo wabasasila e kuma diambu kingandi dinina diambote yovo diambi. Kansi, adieyi tuvova avo bakwamanene kolama? (Ngana 22:15) Tanginina mbandu a Yesu. Kwamanana kubasingika kuna luzindalalu lwawonso, kubaludika, kubalonga yo kubatumba. Solanga ntangwa ye fulu kiambote mu kubasingika, vangila wo kuna zola. Mpangi ankento Elaine ozingilanga kuna África do Sul osungamenanga e mpila ina mase mandi bansingikilanga. Banzayisanga dina bavingilanga kwa yandi. Avo banzayisi vo tumbwa ketubwa wau vo okolamene, i diau mpe bavanganga. Kansi, mpangi Elaine wavova vo: “Ke bantumbilanga ku makasi ko yovo lembi kunzayisa e kuma bantumbidi.” Muna kuma kiaki, wazayanga wo vo mase mandi zola kikilu banzolanga.

7, 8. (a) Adieyi alongoki a Yesu balongoka muna sambu yandi? (b) Aweyi e sambu yaku ilenda longela wan’aku mu bund’e vuvu muna Nzambi?

⁷ Vitila Yesu kakangwa yo vondwa, wadodokela Se diandi vo: “Aba, e Tata, mambu mawonso melendakana kwa ngeye; unkatwil’e mbungwa yayi: kansi ke una nzolele ko, un’ozolele kak’ongeye.” * (Maku 14:36) Yindula una alongoki a Yesu bamona vava bawá yovo balongoka e sambu kiandi. Babakula vo kana una vo muntu alunga kakala, walombanga lusadisu kwa Se diandi. Ozevo, balongoka vo oyau mpe bafwete kala alembami yo bunda e vuvu muna Yave.

⁸ O wan’aku mayingi balenda longoka muna sambu yaku. Kusambanga kaka ko ye kani dia longa wan’aku. Kansi vava bewanga e sambu yaku, dilenda kubasadisa mu bunda e vuvu muna Yave. Vava  osambanga kulombinge kaka ko vo Yave kasadisa wan’aku, kansi lombanga vo kasadisa mpe ongeye. Mpangi Ana ozingilanga kuna Brasil wavova vo: “Vava twakalanga mu mpasi nze vava nkaka zame babakama kimbevo, mase mame balomba kwa Yave vo kabavana o nkuma wa zizidila e mpasi zazi ye ngangu mu bak’e nzengo zambote. Kana nkutu vava bakalanga mu mpasi, bayambulanga mawonso vana moko ma Yave. Muna kuma kiaki, yalongoka o bunda e vuvu muna Yave.” Vava wan’aku bekuwanga osambanga kwa Yave kimana kavana unkabu wa sila umbangi kwa mfinangani aku yovo kasadisa kimana mfumu aku a salu kavana o nswa wa kwenda ku lukutakanu lwa mvivu, bebakula vo Yave obundanga e vuvu. Oyau mpe betanginina e mbandu aku.

9. (a) Aweyi Yesu kalongela alongoki andi mu kala alembami yo vavanga wete di’akaka? (b) Adieyi wan’aku belongoka avo osongele lulembamu yo vava wete dia akaka?

⁹ Yesu wavovesa alongoki andi vo bakala alembami yo lembi vava e kimfumu. Yandi kibeni mpe wasonga mbandu ambote muna diambu diadi. (Tanga Luka 22:27.) Ntumwa zandi bamonanga e ngolo kavanganga muna sadila Yave yo sadisa akaka. Oyau mpe diau dimosi bavanga. Ongeye mpe olenda longa wan’aku muna mbandu aku. Mpangi Debbie, ona wina yo wana wole wavova vo: “Kiamonanga kimpala ko mu kuma kia ntangwa ina nkaz’ame kaviokesanga ye akaka wau vo nkuluntu. Yazaya wo vo konso ntangwa tuvuidi lusadisu lwandi  o mfunu, okutuvana lo.” (1 Timoteo 3:4, 5) Aweyi e mbandu a Debbie yo nkaz’andi Pranas yasadisila esi nzo au? Wavova vo wan’au bakalanga ye tima dia kuyivana muna salu ya tukutakanu twampwena. Bakalanga ye kiese, bavanganga yikundi yambote ye bayangalalanga kala vamosi ye mpangi z’akala ye z’akento. O unu, awonso muna nzo au besadilanga Yave mu salu kia ntangwa ke ntangwa. Avo osongele lulembamu yo vavanga wete dia akaka, o wan’aku belongoka e fu kia sadisa akaka.

10. Aweyi Yesu kasadila umbakuzi vava esi Ngalili bayenda kumvava?

¹⁰ Yesu umbakuzi walunga kakala wau. Kasianga kaka sungididi ko mu mana wantu bavanganga, kansi mpe wavavanga zaya e kuma bavangilanga mo. Wazayanga mana mena muna ntima miau. Kasikil’owu, lumbu kimosi, wantu batuka kuna Ngalili mu kwenda vavi Yesu. (Yoane 6:22-24) Yesu wabakula vo e kani bayenda kumvavila ke dia wá malongi mandi ko, kansi madia bavavanga. (Yoane 2:25) Yesu wazaya una bamonanga. Muna kuma kiaki, wabasingika kuna luzindalalu lwawonso yo kubavovesa e nsobani bafwete vanga.—Tanga Yoane 6:25-27.

11. (a) Aweyi olenda bakulwila una wan’aku bebadikilanga e salu kia umbangi? (b) Aweyi olenda sadisila wan’aku bayangalela e salu kia umbangi?

¹¹ Kana una vo kulendi zaya mana mena mu ntima mia wantu ko, ongeye mpe olenda kala yo umbakuzi. Kasikil’owu, olenda bakula una wan’aku bebadikilanga e salu kia umbangi. Ukiyuvula: ‘Vava tukalanga muna salu kia umbangi, nga o wan’ame beyangalelanga kaka e ntangwa tuvundanga mu dia yovo nua? Avo obakwidi vo wan’aku ke betoma yangalelanga salu kia umbangi ko, sadila ndekwa zankaka kimana wabasadisa mu yangalela kio. Ubazayisanga dina balenda vanga kimana bayangalela e salu kia umbangi.

12. (a) Nkia lulukisu Yesu kavana kwa alongoki andi? (b) Ekuma alongoki a Yesu bavuila lulukisu lwandi o mfunu?

¹² Nkia mpila yankaka Yesu kasadila umbakuzi? Wazaya wo vo o vilwa umosi ulenda twasa vilwa wankaka yo fila mu sumu diampwena. Muna kuma kiaki, walukisa alongoki andi mu kuma kia diambu diadi. Kasikil’owu, alongoki bazaya wo vo mavangu ma zumba mambi. Kansi, Yesu wabalukisa mu kuma kia dina dilenda fila muntu mu tá zumba. Wavova vo: “Konso on’otungununa nkento, kanlengokelw’o moyo, zumba kia nsi a ntima katele yandi. E disu diaku dialunene ovo dikuteses’esakuba, dunguna dio, waveta dio.” (Matai 5:27-29) Alongoki a Yesu bazinganga kumosi ye esi Roma ana bazolanga tala e nsaka zazala ye mavangu ma zumba ye mvovo miansoni. Muna kuma kiaki, kuna zola kwawonso Yesu walukisa alongoki andi mu venga konso lekwa kilenda kubakakidila mu vanga edi diambote.

13, 14. Aweyi olenda sadisila wan’aku mu venga nsaka zambi?

¹³ Wau vo u se, olenda sadila umbakuzi mu tanina wan’aku mu lembi vanga mambu ke meyangidikanga Yave ko. Diankenda vo o unu, kana nkutu wan’akete mu vonza bena kia tala mavangu ma zumba ye mambu mankaka mansoni. Ofwete  zayisanga wan’aku vo o tala mavangu ma zumba vangu diambi. Kansi, vena mpe ye mambu mankaka olenda vanga mu tanina wan’aku. Ukiyuvula: ‘Nga o wan’ame bazeye e kuma mavangu ma zumba menena ma vonza? Nki kilenda kubafila mu tala mavangu ma zumba? Nga wan’ame ke bekalanga ye wonga ko wa mokena yame konso diambu? Nga balenda kunzayisa e ngindu zau kana nkutu vava bekalanga ye tima dia tala mavangu ma zumba?’ Kana nkutu vo bakinu wan’akete, diangangu mu kubazayisa vo: “Avo diambu numwene muna Internete dituntidi e sungididi kieno mu tala mavangu ma zumba, dodokolo nunzayisa. Ke nukadi ye wonga ko yovo nsoni za lomba lusadisu. Nzolele kunusadisa.”

¹⁴ Vava osolanga e nsaka zina ozolanga, yindulanga mpe una olenda songela mbandu ambote kwa wan’aku. Mpangi Pranas ona tuyikidi kala, wavova vo: “Olenda vova mambu mayingi, kansi o wan’aku betanginina mana ovanganga.” Avo osolanga e miziki, nkanda ye filme zambote, olenda sadisa wan’aku mu vanga diau dimosi.—Roma 2:21-24.

15, 16. (a) Ekuma olenda kadila ye ziku vo Yave okusadisa mu longa wan’aku? (b) Adieyi tubadika muna longi dilanda?

¹⁵ Adieyi diavangama vava Manoa kalomba lusadisu kwa Yave kimana kakala se diambote? ‘O Nzambi wawá e nding’a Manoa.’ (Afundisi 13:9) Mase, nukala ye ziku vo Yave owá mpe sambu yeno. Okunusadisa mu longa wan’eno. Okunusadisa mu songa zola, lulembamu yo umbakuzi.

¹⁶ Nze una Yave kekunusadisilanga mu longa wan’eno ekolo bakinu akete, okunusadisa mpe mu kubalonga vava bekituka matoko ye ndumba. Muna longi dilanda, tubadika una mase balenda tanginina e mbandu a Yesu ya songa o zola, lulembamu yo umbakuzi muna longa wan’au a matoko ye ndumba mu sadila Yave.