Mawonso Kevovanga o Yave Melungananga

“O MONO i Nzambi, ke vena wakaka ko; i Nzambi, ke ven’on’okumfwanana ko; tuka kuna lubantiku nsamun’oma ma mbaninu, tuka kuna nz’ankulu o mambu ke mavangamene ko.” (Yesaya 46:​9, 10) Yave kaka lenda vova e diambu divangama kuna sentu.

Ditomene zayakana vo wantu ke balendi zayisa ko edi divangama kuna sentu. O Nkand’a Nzambi i nkand’a ungunza, awonso bezolanga e ludi bafwete wo fimpanga mu zaya kana vo kwa Nzambi kieleka watuka. Yambula twafimpa waka ungunza wa Nkand’a Nzambi walungana kala.

Zula ya Nz’ankulu

Nzambi wavova vo Edome, Moabe ye Amone ifwaswa emvimba. (Yeremiya 48:42; 49:​17, 18; 51:​24-26; Obadia 8, 18; Sefaniya 2:​8, 9) O lufwasu lwa wantu a zula yayi lusonganga e ziku kia Diambu dia Nzambi diasakuka.

Nanga, valenda kala yo muntu ovova vo konso muntu lenda kwandi vova vo e zula yayi kana una vo yangolo, fwaswa ifwaswa. Kansi, muntu ndioyo lenda vilakana mambu mayingi mamfunu keyikanga Nkand’a Nzambi. Kasikil’owu, usonganga una Babele yisinga fwasilwa. Nkand’a Nzambi wazayisa vo makesa ma Amedia mefwasa mbanza, Kurese okubafila yo vengomona maza ma nkoko wataninanga e mbanza.​—⁠Yesaya 13:​17-19; 44:27–45:⁠1.

Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo e zula ya wantu yawonso ina yifwaswa ivila emvimba. Kasikil’owu, vava kazayisa o lufwasu lwa Yerusaleme kwa esi Babele, Nzambi wavova vo e mbanza itungululwa, kana una vo makesa ma Babele ke mezola yambula abakami au ko. (Yeremiya 24:​4-7; 29:10; 30:​18, 19) E diadi dialungana, e zula ki’Ayuda kiakinu yamu unu.

Kuna diak’esambu, Yave wavova vo kimfumu kia Ngipito kiangolo mu nz’amvimba kifwaswa, kansi “ikala yo wantu, nze lumbu yankulu.” I bosi, kimfumu kiaki kiangolo ‘kikala se kimfumu kiasakalala.’ (Yeremiya 46:​25,  26; Yezekele 29:​14, 15) E diadi dialungana kikilu. Vana ntandu, Yave wazayisa vo kimfumu kiangolo kia nz’amvimba kia Ngerekia fwaswa kifwaswa, kansi kavova ko vo e zula kiaki kivila emvimba. Adieyi tulongokele muna lufwasu lwa zula ina kavova o Yave vo yivila emvimba ye zula ina ke yivila ko? E sono yayi ya Nkand’a Nzambi ina ye ungunza wafwana bundwa e vuvu.

Mambu Matoma Kieseswa

Nze una tuyikidi kala, Yave mambu mayingi kavova mu kuma kia lufwasu lwa Babele. Diau adimosi mpe, ye ungunza wa lufwasu lwa Turo, nkand’a Yezekele usonganga vo matadi ye nti ye mbundukutu ikululwa “muna maza.” (Yezekele 26:​4, 5, 12) O ungunza wau walungana muna mvu wa 332 vitila Kristu, vava Alesandero Wanene yo makesa mandi basadila matadi ma mbanza yafwaswa mu tunga esau diayenda kuna sanga kia Turo, i bosi bakota muna mbanza ye baka yo.

O ungunza wasonama muna Daniele 8:​5-8, 21, 22 ye 11:​3, 4 usonganga mpe mambu mesivi mu kuma kia “ntinu a Ngerekia.” O ntinu ndioyo vava kevondwa muna lumbu y’etunda dia luyalu lwandi, e kintinu kiandi mu kunku yá kivambulwa kansi ke kwa mbongo andi ko. Vioka 200 za mvu tuka ungunza wau wasonamena, Alesandero Wanene wakituka se ntinu a ngolo. Lusansu lwa wantu a nza luzayisanga vo ku kinsalukisa kavondelwa, i bosi kimfumu kiandi kiakayaniswa kwa mfumu yá za makesa mandi ke kwa wan’andi ko.

Afidi a mpaka bevovanga vo, mambu ma ungunza wau nanga mateka vangama i bosi masonekwa. Kansi, tala diaka e sono kia Daniele kiyikilu vana ntandu. Avo kibadikilu vo ungunza, mambu mayingi mesivi kikiesesanga. Kansi, avo kibadikilu vo lusansu  kwandi, lwayikilwa vo ungunza, nga ke vakondelo mambu ko muna lusansu lwalu? Kele vo mvunginiki wazola sivikisa atangi vava kiafwa Alesandero wazola sadila ungunza waluvunu, ekuma kalembi yikila dina diabwa vana vau vava Alesandero kafwa, o wan’andi wole bavava tongeka kintinu kiau, kansi bavondwa? Ekuma kalembi songela vo mvu miayingi mivioka i bosi e mfumu yá za makesa ma Alesandero bekayana kimfumu kiandi? Kieleka, ekuma kalembi yikila e nkumbu z’atinu anene ye mfumu yá za makesa mandi?

Awana bevovanga kondwa ziku yo lembi teka fimpa e ziku kia diambu vo ungunza wa Nkand’a Nzambi mambu mateka vangama uyikanga, edi bekwikilanga vo ke dilendakana ko mu zayisa e diambu divangama kuna sentu. Ke bekwikilanga ko vo Nkand’a Nzambi i Diambu dia Nzambi, bebadikilanga mambu mawonso muna kinitu. Kansi, Nzambi muna ngangu zandi, wavumunwina ulolo wa ungunza mu songa vo yandi wasonekesa Nkand’a Nzambi. *

Ungunza wa Nkand’a Nzambi ulenda kumika lukwikilu lwaku kele vo ovawidi e ntangwa mu fimpa ungunza wayingi ye ndungan’andi. Ekuma olembi longokela ungunza wa Nkand’a Nzambi? E kunku kina muna lukaya lwa 343 yakuna 346 muna nkanda “Toda a Escritura É Inspirada por Deus e Proveitosa” kilenda kusadisa mun’elongi diadi. * Avo lende luludiku lwalu, sikidisa dio y’ekani dia kumika lukwikilu lwaku. Ku longoki mu nzaki ko y’ekani dia tanga tini yayingi. Kansi, kalanga ye ziku vo mawonso kazayisa Yave lungana melungana.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Babu/Mafoto zina muna lukaya lwa 24]

NKANIKINU MIA ZINGU

Vena ye diambu diakaka difwete sungamenwanga. Nzambi ona wazayisa ye sikididi kiawonso e ngyala ye lufwasu lwa yimfumu yangolo ya nz’amvimba, yandi mpe i tuku dia nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mu kuma kia zingu. Tala miaka nkanikinu:

Osinga vela ina o kuna.​—⁠Ngalatia 6:⁠7.

Edi diviokele e nsambu, dia vana, ke mu tambula ko.​—⁠Mavangu 20:⁠35.

E nsambu zitukanga muna lungisa e nsatu za mwanda.​—⁠Matai 5:⁠3.

Avo olundidi nkanikinu miami muna zingu kiaku, kala ye ziku vo nsambu zakieleka otambula.

[Mafoto zina muna lukaya lwa 22, 23]

Nkand’a Nzambi wazayisa vo e zula yayi yifwaswa emvimba . . .

EDOME

BABELE

. . . kansi ke

NGEREKIA

ENGIPITO ko

[Avwe a Foto]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

WHO photo by Edouard Boubat

[Mafoto zina muna lukaya lwa 23]

Alesandero Wanene