Nsolwele Luvevoko mu Ntangw’ampasi za Kileke

Lusansu lwa Eusebio Morcillo

Muna ngonde a Setemba ya mvu wa 1993, yakingula pelezo mosi yitoma yingilwanga. Ekani dia nkingul’ame i luvubu lwa nsang’ame Mariví wakala muna pelezo. Ekolo yavovanga elongi dia luvubu, abakami akaka ye mfumu za pelezo balandanga dio ye zitu wawonso. Una kisongele ko e kuma twakadila muna pelezo, yambula yasonga una twasansukila.

KIA 5 kia ngonde a Mayu ya mvu wa 1954 yawutuka kuna Espanha. I mwan’antete muna nana twawutuka. Mariví i mwana wetanu. Ekolo twasansukanga, nkak’eto ankento watunatanga kuna nzo a Nzambi ya Katokika. Isungamenanga luzolo lwa sadila Nzambi yakala lwau muna kileke, vava twakala yo nkak’ame. Kansi, muna nzo a mase mame ke mwakala luvuvamu ko. O tata watuwandanga lumbu yawonso, kumosi yo ngudi eto. Mu wonga twazingilanga yo kendalala vava twamonanga ngudi eto wamweswanga mpasi.

Mambu makaka mavangamanga kuna sikola, mawokesa lukendalalu lwame. Avo ke tuvene mvutu zasikila ko, nlongi mosi wakala se mfumu a dibundu watuwandanga e ntu muna yaka. Mfumu akaka a dibundu zumba katanga yo wan’a sikola ekolo bayendanga kuna nzo andi mu fimpa malongi ma sikola ma vangila ku nzo. Vana ntandu, malongi ma Katolika nze i longi dia bilungi bia tiya mambangikanga yo kuntokanesa. O vumi wame muna Nzambi wavila.

Yabwa mu Ntambu wa Zingu Kiakondwa e Nsasa

Muna kuma kia kondwa luludiku lwa mwanda, yaviokesanga e ntangwa ye minta-zumba ye akwa nsoki muna nzo za nuina ye makinu. Nkumbu miayingi mwabwanga nkindu za mbele, tuvambu, makopo ye nwaninwa yakaka. Kana una vo mono kianwananga ko, lumbu kimosi yawandwa yo fwa kiambu.

 Vava yamenga e zingu kiaki, yavava nzo zakaka zavuvama za nuina malavu ye makinu. Kansi, muna fulu yayi, ndonga mpe basadilanga dikaya yovo ndua zangolo. Vana fulu kia kumpana kiese yo luvuvamu lwa ntima, e dikaya diampana nzunzu yo ntelemw’o moyo.

Kana una vo kiayangalelanga zingu kiakina ko, yavukumuna mbunzi ame José Luis yo nkundi ame Miguel. Nze dina diabwilanga aleke ayingi kuna Espanha, muna kolo kiakina, yeto mpe twabwa mu ntambu a nza yambi. Yavanganga mawonso mu bak’e nzimbu za sumbila dikaya. Kiazitiswanga diaka ko.

Yave Watuvuluza

Muna kolo kiaki, yazayisanga kw’akundi ame oma ma Nzambi ye zingu kina ye nsasa. Yayantika lomba kwa Nzambi kimana yasolola muntu ona ndenda zayisa ngindu zame. Kuna salu, yamona vo Francisco waswaswana kakala y’akundi awonso a salu. Wau vo nkwa kiese ye unsongi, ye muntu ambote kakala, yabaka e nzengo za mokena yandi. Francisco Mbangi a Yave kakala, wampana Eyingidilu dimosi diakala y’elongi dia dikaya.

Vava yatanga elongi diadi, yalomba lusadisu kwa Nzambi muna sambu vo: “E Mfumu, nzeye wo vo una kieleka, nzolele kuzaya yo vanga luzolo lwaku. Dodokolo, unsadisa!” Francisco ye Mbangi zakaka basadila Nkand’a Nzambi muna kunkasakesa yo kumpana nkanda mia Mbangi za Yave, kimana yatanga. Yabakula vo lusadisu bampana i lwau yalomba kwa Nzambi. Vana vau yayantika zayisa mana yalongokanga kw’akundi ame kumosi ye José Luis.

Lumbu kimosi vava twatuka ku ntand’a makinu ma rock y’akundi ame, yabavavuka yo tala mana bavanganga. Yakendalala kikilu vava yamona mambu masafu twavanganga mu kuma kia dikaya. Vana vau, yabak’e nzengo za kituka se Mbangi a Yave yo yambula e zingu kiakina.

Yalomba Nkand’a Nzambi kwa Francisco, wampana wo kumosi ye nkanda Kedika Kitwalanga ku moyo wa Mvu ya Mvu. * Vava yatanga nsilu a Yave wa kunguna mansanga mawonso muna meso ma wantu yo sukisa lufwa, ka lukatikisu ko yabakula vo yasolola e ludi kilenda vuluza wantu. (Yoane 8:32; Lusengomono 21:⁠4) I bosi, yayenda ku lukutakanu mun’Eseka dia Kintinu dia Mbangi za Yave. Yasivika kwayingi mu kuma kia kikundi ye zola bansonga.

Wau yakala y’etima dia samuna kw’akaka mana yamona mun’Eseka dia Kintinu, vana vau yabokela José Luis ye akundi ame, yabavovesa mawonso. Vioka lumbu, yeto awonso twayenda ku lukutakanu. Dumbelele kimosi wafonga va ntwala a kunda kina twakala, wasweka ndose andi vava katumona. Wazakama kikilu mu kuma kia buka kia yimpumbulu bakala ye nsuki zandá, kazola diaka kututala ko. Nanga wasivika muna lumingu lwalanda vava twavutuka mun’Eseke dia Kintinu, kadi twavwata e nzaka ye ngaravata.

Muna lumbu yalanda, twayenda ye Miguel ku lukutakanu lwa zunga lwa Mbangi za Yave. Ka twateka kala mu lukutakanu lwa mpila yayi ko​—⁠lukutakanu lwa ungudi wakieleka wa wantu a ntela zawonso. E diambu diatoma kutusivikisa,  o lukutakanu lwalu, vana fulu twatadilanga makinu ma rock lwavangamena. Kansi muna lumbu kiakina, mana twamona ye nkunga twawa miatufiaulwisa.

Yeto awonso muna buka kieto twayantika longoka Nkand’a Nzambi. Vioka ngonde nana, kina kia 26 kia ngonde a Yuli ya mvu wa 1974, mono yo Miguel twavubwa. Kimbuta kia mvu 20 twakala. I bosi, ngonde zakete kaka zavioka, akundi ayá diaka muna buka kieto bavubwa. Muna kuma kia malongi ma Nkand’a Nzambi, yayantika sadisa ngudi ame wamonanga mpasi tuka kolo muna salu ya nzo ye kunzayisa oma ma lukwikilu lwame lwampa yasolola. E ngwizani eto yasikila. Yavaulanga ntangwa yafwana mu sadisa abunzi ame ye nsanga zame.

I bosi, ngudi ame y’abunzi ame akaka balongoka e ludi kia Nkand’a Nzambi yo kituka se Mbangi za Yave zavubwa, kansi mosi muna yau kalongoka ludi ko. Muna mvu wa 1977 yakazala yo Soledad. I dumbelele kiasweka ndose andi yo zakama vava twayenda mun’Eseka dia Kintinu muna lumbu kiantete. Ngonde zakete zavioka, twakota mu salu kia mviti a nzila​—⁠i nkumbu iyikilwanga Mbangi za Yave ana besalanga e salu kia samuna nsangu zambote mu ntangwa ke ntangwa.

Nsang’ame Wavaikiswa mu Pelezo

Nsang’ame Mariví walekwa mu ngolo muna kileke kiandi, ediadi diankendeleka kikilu. Vava kakala dumbelele, wakituka se kimpumbulu, wayiyanga, tá zumba yo nua dikaya. Vava kakala ye kimbuta kia mvu 23, wasiwa mu pelezo, muna kavangilanga umpumbulu wandi.

Muna kolo kiakina, yasalanga se nkengi a zunga​—⁠selo okingulanga nkutakani za Mbandi za Yave. Muna mvu wa 1989, twafilwa yo Soledad kuna zunga kina Mariví kakadila mu pelezo. Mfumu za pelezo babonga mwan’andi yo kunsia muna nzo zisansilwanga wan’ansona. Ediadi diankendeleka kwayingi, kakala diaka ye luzolo lwa zinga ko. Lumbu kimosi vava yayenda kunkingula, yamvovesa kimana twayantika longoka Nkand’a Nzambi, watambulwila. Vioka ngonde mosi, wayambula nua dikaya ye fomo. Yayangalala kikilu e mpila kansadisila o Yave mu soba e zingu kiandi.​—⁠Ayibere 4:⁠12.

Ke twalongoka kolo kiayingi ko, Mariví wayantika samuna e ludi kia Nkand’a Nzambi kw’akw’andi abakami ye kwa mfumu za pelezo. Kana una vo wasobwanga mu pelezo zakaka, wakwamanana samun’e ludi. Muna pelezo, wasilanga umbangi muna suku ye suku. Vioka mvu miayingi, Mariví wayantika longoka Nkand’a Nzambi y’abakami ayingi.

Lumbu kimosi, Mariví wanzayisa luzolo lwandi lwa yekola zingu kiandi kwa Yave yo vubwa. Kansi, kakala ye nswa wa vaika ko yovo vubwa muna pelezo. Wazizidila diaka mvu nyá e zingu kia usafu muna pelezo. Adieyi diansadisa mu simbinina lukwikilu lwandi? Muna lumbu ye ola za lukutakanu lwa nkutakani, wafimpanga malongi mawonso muna pelezo. Wakala mpe y’elongi dia yandi kibeni dia Nkand’a Nzambi yo sambanga ntangwa zawonso.

Vioka fikolo, Mariví wasobwa mu pelezo mosi yitoma yingilwanga ina ye yanga dia maza ma siensela. Wamona vo e nsobani yayi ilenda ziula nzila muna vubwa. Ediadi diavangama, Mariví wavewa o nswa wa vubwa. I lumbu yafila elongi dia luvubu lwandi ntekele yika kuna lubantiku. Twakala kumosi muna lumbu kilutidi mfunu muna zingu kiandi.

Muna kuma kia umpumbulu kavanga una kalongokele ko e ludi, Mariví wabakama kimbevo kia SIDA. Muna kuma kia fu yambote kasonganga, kalungisa ko e mvu mina kazengelwa mu pelezo. Muna ngonde a Mayu ya mvu wa 1994, wavaikiswa mu pelezo. Wavutuka zinga yo ngudi eto mvu miole yo zindalala sala e salu kia Kikristu yamuna lufwa lwandi.

 Yasunda Ngindu Zambi

Kialenda ko vengesa e mfwilu mia zingu kia umpumbulu yateka kala kiau. E mpasi yamweswa kwa se diame muna kileke ye zingu kiambi yakala kiau, kiayivisa kiwuntu kiame. Muna kimbuta kiame, nkumbu miayingi yikendalalanga mu kuma kia ngindu zambi yo kibadikila vo kiakala mfunu ko. Ezak’e ntangwa, yayoyanga muna kimwanda. Kansi, Diambu dia Nzambi diansadisa mu sunda e ngindu zazi zambi. Nkumbu miayingi, muna badikanga e sono nze kia Yesaya 1:18 ye kia Nkunga 103:⁠8-13, diansadisa mu sunda e fu kia kuyiyelesa.

Sambu, i nkele wakaka wansadisa mu sunda e ngindu za sia vo kina mfunu ko. Nkumbu miayingi, yasambanga kwa Yave yo mansanga muna meso. Kansi, e mvovo mina muna 1 Yoane 3:​19, 20 miankumika, mina tutanganga vo: “Muna wau i tuzayila wo vo twa ludi twina, yo kulwila ntima mieto vana kena, muna konso edi tuyeleselwa kwa ntima mieto; kadi, Nzambi osundidi ntima mieto, o mambu mawonso ozeye mo.”

Vava ifinamanga Nzambi yo “ntim’abudika yo kosomoka,” ibakulanga vo kiakala diaka muntu ambi ko nze una yayindulanga. Nkand’a Nzambi usianga nsilu kw’awonso ana bevavanga Yave vo kevezanga ko ana bevilukanga ntima yo yambula mavangu mau mambi yo vanga luzolo lwandi.​—⁠Nkunga 51:⁠17.

Ntangwa zawonso ilwakilwanga e ngindu zambi, isianga ngolo mu zadisa ntim’ame ye ngindu zambote tutanganga muna Filipi 4:⁠8. Ivovololanga e sono kia Nkunga 23 y’Elongi dia Yesu vana Mongo. Vava ilwakilwanga ngindu zambi, ivovololanga e sono yayi. O venga e ngindu zambi mu mpila yayi, musungula muna fuku, dikunsadisanga mu toma leka.

Diambu diakaka dikunsadisanga, i lusanisinu lwa nkaz’ame ye lw’Akristu akaka azikuka. Kana una vo ke dikalanga diasazu ko mu tonda lusanisinu lwau, Nkand’a Nzambi ukunsadisanga mu bakula vo o zola “kukwikila mawonso.” (1 Korinto 13:⁠7) I bosi, malembe malembe yayima fu kia lulembamu kikunsadisanga mu zaya lutovoko lwame.

Kuna diak’esambu, e ngolo ivanganga mu sunda ngindu zambi, zikunsadisanga mu kala nkwa ngemba muna salu kiame kia nkengi a zunga. Omono yo nkaz’ame se mvu 30 twina mu salu kia ntangwa ke ntangwa kia samuna nsangu zambote. Kiese kia sadila akaka kikunsadisanga mpe mu venga ngindu zambi yo vilakana mambu makaka yavanga muna kileke.

Vava isungamenanga e nsambu itambulanga kwa Yave, ivovanga una kavova ntozi a nkunga vo: “E moyo ame, sanisa Yave; . . . On’oyambulwila bi waku wawonso: On’osasula yimbevo yaku yawonso; On’okûla moyo aku muna lubukumuku; On’okuvwika yo walakazi ye nkenda.”​—⁠Nkunga 103:​1-4.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 30]

Nkumbu miayingi ikendalalanga mu kuma kia ngindu zambi yo kuyibadikila vo kina mfunu ko, kansi Diambu dia Nzambi dikunsadisanga mu sunda lukendalalu

[Mafoto zina muna lukaya lwa 27]

Mbunzi ame José Luis yo nkundi ame Miguel batanginina e mbandu ame yambi ye yambote

[Foto ina muna lukaya lwa 28, 29]

Morcillo y’esi nzo andi muna mvu wa 1973

[Foto ina muna lukaya lwa 29]

Mariví muna pelezo

[Foto ina muna lukaya lwa 30]

Kumosi yo nkaz’ame Soledad