‘Nguka Z’esivi’ za Tandu Kiaki nga kwa Nzambi Zitukanga?

MUNA nsi zakaka vena yo wantu bevanganga nkangalu miandá mu kwenda kingula tempelo, zina beyikanga vo i fulu bawukilwa kimbevo kilembi “sasukanga.” Muna nsi zakaka, nganga za nkisi bevovanga vo mu nkum’a Nzambi bewukilanga wantu. Vena mpe ye zunga yakaka ina wantu bekwendanga muna nzo za nzambi yo lomba kwa mbevo vo bakulumuka muna makalu m’avanguki yo veta nti miau mia diatila, bayituba va ntoto mu songa vo basasukidi.

Ndonga mun’awana bevanganga e nguka zazi, wantu a mabundu ma mpila mu mpila. Betumbanga akw’au vo abendomoki yovo awuki aluvunu. E kiuvu tulenda yuvula i kiaki: Nga kieleka vo Nzambi osadilanga wantu awaya, balembi wizananga yau yo yau mu wuka mu mpil’esivi? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O Nzambi ke [Nzambi ] w’evwanga ko, wa luvuvamu kaka.” (1 Korinto 14:​33) Ozevo, ‘e nguka zazi z’esivi’ nga kwa Nzambi kieleka zitukanga? Nganga zakaka za nkisi, bevovanga vo mu nkum’a Yesu bewukilanga. Yambula twafimpa una Yesu kawukidinge wantu.

O Yesu Aweyi Kawukidinge Wantu?

E mpila kawukila yimbevo o Yesu, yatoma swaswana ye mpila wantu bewukilanga o unu. Muna bong’e nona, Yesu wawuka awonso bayendanga kwa yandi. Kasolanga kaka muntu mosi ko vana buka yo yambula akaka bavutuka lembi wukwa. O Yesu wawukanga kieleka wantu ye vana vau kabawukanga. Tutanganga muna Nkand’a Nzambi vo: “E ndonga yawonso isinsidi o kumviakana: e kuma kadi, ngolo zivaikidi muna yandi, ziwukidi awonso.”​—⁠Luka 6:⁠19.

Awuki a lukwikilu a tandu kiaki, kele vo mbevo bawukidi kasasukidi ko, bekuntumbanga vo kena ye lukwikilu ko. Nswaswani y’awuki awaya, Yesu wawuka nkutu awana ke bankwikilanga ko. Muna bong’e nona, vava Yesu kafinama mpofo mosi, wambokela yo kunwuka. I bosi, wanyuvula: “Ng’okwikila muna Mwan’a Nzambi e?” Wamvutula vo: “Nga nani, e Mfumu, yakwikila muna yandi?” Yesu wamvovesa vo: “I yandi yuyu okumokesa.”​—⁠Yoane 9:​1-7, 35-38.

Nanga olenda kiyuvula: ‘Kele vo lukwikilu ke lwakala mfunu ko kwa muntu muna wukwa kwa Yesu, ekuma Yesu kavovesela awana kawuka vo, “lukwikilu luaku luvulwizi”?’ (Luka 8:48; 17:19; 18:​42) Muna mvovo miami, Yesu wasonga vo awana bakala ye lukwikilu lwa kumvava, i bawukwanga, vo i awana ke bamvavanga ko ke bawukwanga ko. O wantu ke bawukwanga mu kuma kia lukwikilu lwau ko; kansi, mu nkum’a Nzambi bawukilwanga. Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia Yesu vo: “E nkusila kankusil’o mwand’avelela yo nkuma, o Nzambi: ona wele akiyi yo vanga mawete, yo sasul’awonso ana babangikwa kwa Nkadi Ampemba; kadi o Nzambi wakala yandi.”​—⁠Mavangu 10:⁠38.

Awana bewukang’o unu muna lukwikilu, nzimbu kaka belungalelanga. Bazayakene vo mindia nzimbu zangani. Mosi muna awuki awaya, wabaka tezo kia 89 lwa mazunda ye mazunda ma dólare mu mvu mosi kaka mu salu kiandi kia wuka muna nza yawonso. E nkubika zazi za wuka, nzimbu zayingi bebakanga vana moko m’awana bekubavavanga mu wukwa. Nswaswani y’awuki awaya, o Yesu kalomba nzimbu ko kw’awana kawuka. Lumbu kimosi, wadikila awana kawuka. (Matai 15:​30-​38) Vava Yesu katuma alongoki andi mu kwenda samuna nsangu zambote wabavovesa vo: “Nuwuka mbevo, nufula mafwa,  nukianzis’akwa wazi wa mbunduna, nuvaikisa nkwiya: ngovo nutambwidi, nuvan’e ngovo.” (Mat. 10:⁠8) Ekuma awuki a tandu kiaki baswaswanena yo Yesu?

Nani Ovanganga “Nguka” Zazi?

Se tuka kolo, madotolo mayingi bekatikisanga yo vava fimpa e nguka zivangwanga muna mabundu. Adieyi basolola? Muna zulunalu ya Daily Telegraph ya Londres, mwasonama mvovo mia dotolo mosi kuna nsi ya Inglaterra wasala mvu 20 mu fimpa e nguka zazi vo: “E nguka zazi za masivi ke zina ngwizani ko ye nguka za madotolo.” Kana una vo i wau, ndonga bekwikilanga vo bawukwa kwa nkuma ulembi monekanga yovo wukwa muna dibundu diau. Nga vunginikwa bavunginikwa?

Mun’Elongi diandi vana Mongo, Yesu wavovesa afidi a nsambila ana bekumvovesa vo: “E Mfumu, e Mfumu, ke yeto ko . . . muna nkumbu aku twavangila mavangu mayingi mankum’e?” Okubavutula vo: “Kianuzaya nkutu ko: nukatuk’ova ngina, yeno avangi a umpumbulu.” (Matai 7:​22, 23) Paulu wa ntumwa wavova mu kuma ki’awana bevovanga vo mu nkum’a Nzambi bewukilanga: “E ngiz’andi ina mun’owu wa nsal’a Satana muna nkuma wawonso, ye sinsu, yo makumbu maluvunu, yo muna luvuki luawonso lua vilwa.”​—⁠2 Tesalonika 2:​9, 10.

Vana ntandu, e “nguka” zawonso zisadilwanga mu teke, fwaniswa ye mu nkumbu za mabundu ke zitukanga kwa Nzambi ko. Ekuma? E kuma kadi, Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Nutin’ak’o samba teke” ye ‘nwiyikenga muna teke.’ (1 Korinto 10:14; 1 Yoane 5:​21) E “nguka” zazi kwa Nkadi Ampemba zitukanga mu vengomona wantu muna nsambila aludi. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O Satana yandi kibeni, okukitulanga se mbasi a ntemo.”​—⁠2 Korinto 11:⁠14.

Ekuma Yesu Y’antumwa Bawukila Wantu?

E nguka z’esivi zasonama muna Sono ya Kingerekia ya Kikristu, zisonganga e ziku vo Yesu y’antumwa mu nkum’a Nzambi bawukilanga. (Yoane 3:2; Ayibere 2:​3, 4) E nguka zazi z’esivi za Yesu zasonganga mpe e ziku kia nsangu zambote kasamunanga vo: “Wele azieta Ngalili yawonso, wele alonginge muna masambilu mau, yo samunwinang’e nsangu zambote za kintinu, yo wukanga mayela mawonso ye yimbevo yawonso muna wantu.” (Matai 4:​23) Mavangu mankuma ma Yesu ma wuka e mbevo, dikila wantu, lembeka e tembwa yo fula mafwa, masonganga mana kesinga vanga kwa wantu alemvoka muna Kintinu kiandi. Kieleka, ezazi nsangu zambote kikilu.

Mavangu mama mankuma yovo tukau twa mwanda twasuka vava Yesu y’alongoki andi y’awana bavewa tukau twatu bafwa. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Kana ungunza, suka usuka; kana ndinga [vova mu mpil’esivi], vwena zivwena; kana zayi [wasengomonwa kwa Nzambi], suka usuka.” (1 Korinto 13:⁠8) Ekuma? E kuma kadi, mavangu mama mankuma vava malungisa ekani diandi dia sengomona kwa wantu vo Yesu i Masia wasilwa nsilu kwa Nzambi, yo songa vo e nkutakani ya Kikristu yatambuka kwa Nzambi, mavangu mama ‘masuka’ kumosi y’evangu dia wuka.

Kana una vo mafokoka, masivi ma Yesu ma wuka, diambu diamfunu mekutulonganga o unu. Avo tusidi sungididi mu masivi mama yo bunda e vuvu mu mana kalong’o Yesu mu kuma kia Kintinu kia Nzambi, tulakukilw’o moyo e ntangwa ilungana ungunza wau muna mwanda ye mu kinitu: “O ntungi kevova ko vo, yela nyela.”​—⁠Yesaya 33:24; 35:​5, 6; Lusengomono 21:⁠4.