Velela Ekuma Kwinina o Mfumu?

Tuka kolo, vuku yayingi yibwilanga wantu. Wantu akaka beyindulanga vo e vuku yayi i sinsu kia makasi ma Nzambi yovo tumbu kevananga kwa yimpumbulu. Tufimpu tuvangamanga se tuka kolo, tusonganga vo bulu, i tuku dia mayela momo.

Afimpi a mambu ma mavimpi, bebakulanga vo e mpuku, mpese, mbwanzi ye mbu balenda sambukisa mayela. Bafimpa diaka yo solola vo o wantu balenda sambukila mayela mu kuma kia umvwanzi. O velela kulenda twasa mavimpi mambote, o umvwanzi ulenda twasa lufwa.

Elo, e diambu dia kala wavelela diaswaswana mun’owu wa kisi nsi ye mbaku a konso muntu. Muna fulu yakaka yakondwa maza yovo kondwa nkukula za maza ma mvindu za nzo zakete, dilenda kitula o velela se diambu diampasi. Kansi kadi, Nzambi wavana luludiku mu diambu dia velela kw’Aneyisaele kuna nz’ankulu, ekolo bakala muna makanga. Diampasi diakala mu lemvokela nsiku mia kala wavelela muna kolo kiakina.

Ekuma Nzambi kezolelanga o velela? Ekuma o velela kwinin’o mfunu? Adieyi lenda vanga kumosi y’esi nzo aku mu kulula e vonza kia mayela?

OLA ya vaika mu sikola ifwene, Max * kuna Camarões olweke kuna nzo. Wau vo wakala ye nzala ye vwina, okotele muna nzo andi ya usukami, obimbakene o mbw’andi, osidi kimpakala kia sikola vana ntandu a meza, ovwende mu vingila madia.

O ngw’andi untwasidi madia vana meza. Kansi e mpw’andi yasoba vava kamona kimpakala kia mwana vana ntandu a meza. Untungunwini yo kumvovesa vo, “Maaaax!” E mwana obakwidi, vana vau okatwidi kimpakala kiandi vana meza yo kwenda sukula moko. I bosi, ovutukidi vana meza. Ovovese ngw’andi vo: “Mama undoloka, vilakana mvilakene.”

Ngundi olunga-lunganga oma ma mavimpi yo velelesa nzo andi, olenda vanga mayingi muna wete dia esi nzo andi, kansi  lusadisu lwa esi nzo awonso kevwang’o mfunu. Nze una tumwene mu nona kia Max, muna longa, kufwete yoya ko, ekuma kadi ngolo divavanga mu kala wavelela. O wana susumunwa bevavanga ntangwa zawonso.

Ngudi a Max ozeye wo vo, madia malenda sambukila mikolobi mu mpila zayingi. Muna kuma kiaki, osukulanga moko una kalambidi ko yo fukila madia malembi sambukiswa mayela kwa mbwanzi. Muna kubikanga yo velelesa e nzo yo fukanga madia, ovengesanga mayela metwaswanga kwa mbwanzi, mpuku ye mpese.

O ngudi a Max ovanganga mawonso mama kadi Nzambi kazolele yangidika. Wavova vo: “Nkand’a Nzambi uvovanga vo, o nkangu a Nzambi ufwete kala wavauka; e kuma kadi, Nzambi Wavauka.” (1 Petelo 1:​16) Wavova mpe vo o “vauka diau adimosi kwandi yo velela. Muna kuma kiaki, izolanga vo nzo ame yakala yavelela, esi nzo ame mpe bakala bavelela. Kieleka, ediadi dilendakana kele vo esi nzo awonso balendele salaziana muna diambu dia velela.”

Salaziana Muna Nzo Mfunu Kwina

Nze una ngudi a Max kavova, velelesa ekalu kieto, salu kina esi nzo awonso bafwete sala. Ntangwa zayingi, esi nzo zakaka bemokenanga mu zaya dina bavwidi mfunu ye dina bafwete vanga mu velelesa e nzo ye yanzala. Ediadi disadisanga mu yikakesa esi nzo yo kubasungamesa e mbebe ya konso muntu muna wete dia esi nzo awonso. Kasikil’owu, Ngudi olenda zayisa kwa wana bena vo yindende o mfunu a sukula moko vava besadilanga e nzo akete, vava besimbanga e nzimbu ye muna ntangw’a dia. Vavang’o zaya kana vo wana mu lungisa bena nkanikinu wau.

E salu ya nzo ilenda kayaneswa kwa esi nzo awonso. Nanga balenda kubika vo e nzo yaveleleswanga lumbu yawonso yo sikidisa luveleleso lwampwena nkumbu mosi yovo miole muna mvu. Adieyi tuvova mu kuma kia kumbazi a nzo? O Stewart L.  Udall on’olunga-lunganga oma ma nsema wavova mu kuma kia nsi a Estados Unidos vo: “E nsi eto mu  yiva kaka ina, ewete wandi mu vila una, e fulu yakangalela mu keva ina e tembwa kia nsi mu yiviswa kaka kina.”

Nga i diau mpe divangamanga vana ozingilanga? Muna lumbu yavioka yamu wau, muna mbanza zakaka za nsi za África Central, vena ye muntu osikang’e ngunga mu susumuna nkangu. Ovovesanga nkangu mu nding’a ngolo vo bavelelesa e mbanza, bavelelesa nkukula za mvindu za nzo zakete, bazenga e ntayi za nti, basakula yo veta e titi.

O katula mvindu, se diambu diampasi mu nza yawonso, ditokanesanga ayadi ayingi. Muna zunga yakaka, e nzila zizadiswanga ye titi, kadi akombi a nzila ke belendanga yo katula ko vana vau. O nkangu ubokelwanga mu vana lusadisu. Wau vo Akristu nkangu alemvoka, bekalanga vana fulu kiantete mun’awana belemvokelanga e nsiku mia Kaisa lembi yidima. (Roma 13:​3, 5-7) Akristu akieleka mayingi bevanganga muna diambu diadi. Bekuyivananga mu velelesa e zunga kiau, ke bevingilanga teka susumunwa ko. Bazeye wo vo velela sinsu kia malongi ye fu yambote. O velelesa ekalu kieto salu kia wantu awonso ye konso muntu muna nzo. O lemvokela luludiku lwa nkala yavelela muna nzo lulenda twasa mavimpi mambote yo tomesa e zunga kieto.

Velela kwa Nitu Zitu Kutwasanga kwa Nzambi ona Tusambilanga

O kala wavelela yo kala ye mpwa yambote iviengesanga e nsambil’eto yo tunta o wantu. Muna zunga kia Toulouse kuna nsi ya França, tezo kia matoko 15 ye ndumba bayenda dia kuna restaurante una kiafokoka lukutakanu lwa mvivu lwa Mbangi za Yave. Yakala dimosi dia nunu yo nkaz’andi bavwanda vana ndambu, edi babanza vo e buka kiokio kikubatokanesa yo sia mazu mayingi. Kansi basivika e fu ye moko yambote y’aleke awaya batoma vwata. Vava aleke awaya bakubama mu vaika, yakala ndioyo yo nkaz’andi babasanisina muna fu kiau kiambote basonga, yo vova vo e fu kiaki ke kitoma monekanga ko mu lumbu yayi.

Awana bekingulanga e vula dia Mbangi za Yave besivikanga e mpwa yavelela bemonanga ko. Dilombwanga kw’awana besadilanga muna mavula mama mu yowela ntangwa zawonso yo vwata mvwatu miavelela. Mafuta mansunga ye desodorizante yovo mum, ka mafwete vingiswa va fulu kia yowela ko. Vava awana besadilanga muna mavula mama besilanga mfinangani zau umbangi muna fuku yovo kuna nsuka lumingu, e mpw’au avelela iviengesanga e nsangu zambote besamunanga.

“Nukadi nu Atanginini a Nzambi”

Akristu bewondelelwanga mu ‘kala atanginini a Nzambi.’ (Efeso 5:⁠1) O Yesaya wa ngunza wasungamena e mona-meso ina ambasi beyikilanga Mvangi ye mvovo emi: “Wavauka, wavauka, wavauka.” (Yesaya 6:⁠3) E mvovo miami misonganga vo Nzambi osundidi o velela. Ekiaki i kuma Nzambi kevavilanga vo selo yandi yawonso bakala mpe bavauka yo velela. Okubavovesanga vo: ‘Nukal’avauki; e kuma kadi, omono i Mvauki.’​—⁠1 Petelo 1:⁠16.

Nkand’a Nzambi ukasakesanga Akristu bavwatanga “mvwatu miatoma.” (1 Timoteo 2:⁠9) Ke diasivi ko vo muna nkand’a Lusengomono, o ‘kezima, velela ye nlele a lino abiza,’ mavangu ma ndungidi yisonganga, m’awana kebadikilanga Nzambi vo bavelela. (Lusengomono 19:⁠8) Vo i sumu diyikilwanga muna Nkand’a Nzambi vo dimbu yovo mvindu.​—⁠Ngana 15:26; Yesaya 1:16; Yakobo 1:⁠27.

O unu kiaki, ulolo wa wantu bezingilanga muna zunga ina vo diampasi mu kala wavelela muna nitu, ngindu ye mu mwanda. E mpasi zazi zifokoka kaka vava Nzambi ‘kevanga lekwa yawonso se yampa.’ (Lusengomono 21:⁠5) Vava nsilu wau ulungana, e mvindu yo usafu wawonso ufokoka emvimba.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

 [Babu kina muna lukaya lwa 24]

Nzambi Velela Kevavanga

Ekolo bakala muna makanga, Nzambi walonga Aneyisaele dina bafwete vanga vava bavaikisanga e mvindu muna nitu zau. (Nsiku 23:​12-​14) O lemvokela nsiku wau diampasi diakala, kadi diavavanga vo muntu kenda kwanda yo sisa e mbanza. Kansi, olemvokela nsiku wau diabasadisa mu venga yimbevo nze febre tifóide ye kolera.

Nkangu wakanikinwa vo basukulanga yovo fwasa konso salanganu kiaviakananga evimbu. Kana una vo ke babakulanga mfunu wa nkanikinu wau ko, wasadisanga Aneyisaele mu vengesa mikolobi ye mayela.​—⁠Fuka 11:​32-38.

Diavavanga vo anganga basukulanga moko yo malu una ke bayantikidi sala ko muna saba. O zadisa e sukulwilwa kiakina kia nsongo ke diakala diakete ko, kansi Nzambi wavavanga vo bayowelanga.​—⁠Luvaiku 30:​17-21.

[Babu kina muna lukaya lwa 25]

Lulukisu Lwatuka kwa Dotolo

O maza mfunu mena muna zingu, kansi maza mamvindu malenda twasa mayela yo lufwa. Dotolo J. Mbangue Lobe, wa mfumu kuna lupitalu kuna Douala nsi ya Camarões muna mbokena kakala zau wavova mambu mamfunu.

“Vula maza maku kele vo ke mena mavelela ko.” Kansi walukisa: “O sadila lixívia yovo nlongo miakaka mia velelesa maza diambote kwandi, kansi dilenda kala dia vonza kele vo ke misadilu mu tezo ko. Sukulanga moko ye sabuni ntangwa zawonso una kwayantikidi dia ko ye vava otukanga mu nzo akete. E tini kia sabuni ke kifwanga nzimbu zayingi ko, kana nkutu nsukami olenda kio sumba. Sukulanga mvwatu miaku ntangwa zawonso yo yowela maza ma tiya kele vo mayela ma nkand’a nitu una mau.”

Wavova diaka vo, “o velelesa mu kati ye kumbazi a nzo difwete vangwa kwa esi nzo awonso. Nkumbu miayingi e nzo zakete ke zitoma lungwa-lungwanga ko, ediadi ditwasanga mpese ye mbwanzi.” Wavana mpe lulukisu lwamfunu kwa wana: “Ka nwendi yowela mu maza maningama ko ye mu mayanga mena muna zunga kiaku. Mazala ye mikolobi miampondi. Yowelanga avo se leka, sukula meno yo leka kunsi a mosikitelo.” Mu mvovo mia nkufi edi kazola vova, yindula dina dilenda kubwila kuna sentu, vanga diambu yo venga e vonza.

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

O sukula e mvwatu miaku dilenda kusadisa mu vengesa mayela ma nkand’a nitu ye makaka mpe

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

Akristu bevelelesanga e fulu bezingilanga

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

Ngudi ovwanga esi nzo andi o mfunu ovanganga mayingi mu velelesa esi nzo andi