Mvutulanga Matondo Kana una vo Yabwilwa Sumbula ya Mpila mu Mpila una Nkand’a Nzambi Wansadisila mu Zizidil’e Mpasi Zazi

Lusansu lwa Enrique Caravaca Acosta

Kia 15 kia ngonde ya Abidi a mvu wa 1971. Mu nzila yakala mu kwenda kingula mase mame. Wau vo kolo kiayingi yakala kwakaka, yakala ye luzolo lwa mona esi nzo eto awonso. Yazola zaya kana vo ikubawana kuna nzo ye nani wantete tumonana. Kansi, vava yalwaka yazakama kikilu mu mona wantu ayá kumosi yo ngw’ame bavondwa.

IYIZENGENEKENE mono muntu. Nkia mpila diambu diadi? Adieyi yadi vanga? Ke vakala muntu ko olenda kunzayisa dina diabwa, yakendalala kikilu yo dimbula e vuvu. Una kifokwele ko e moko kiaki, yambula yateka kunuzayisa lusansu lwame. Lukunusadisa mu zaya una yamona muna sumbula kiaki ye yakaka yambwilwa muna zingu kiame.

Twasolola e Ludi

Mu mbanza Quirimán yawutukila, lukufi ye Nicoya, kuna Costa Rica. Muna mvu wa 1953 vava yakala ye kimbuta kia mvu 37, yazingilanga kumosi ye mase mame. Kana una vo mu dibundu dia Katolika twasansukila, ke twayangalelanga ko malongi makaka twalongwanga. Twakala ye yuvu yayingi yakondwa e mvutu.

Lumbu kimosi muna mene, muntu wayikilwanga vo Anatolio Alfaro wayiza muna nzo eto yo kutukasakesa twalongoka Nkand’a Nzambi. Watutangila sono yayingi yo kutulonga oma ma Nkand’a Nzambi. Mase mame ye mpangi ame ayakala ye wankento kumosi yo nkundi andi ona wazingilanga muna nzo eto, twavwanda yo kunwá. E moko kiaki lumbu kiamvimba kiazingila yamuna fuku. Yuvu yayingi twakala yau.

Mpangi Anatolio waleka muna nzo eto yo nanga yeto e lumbu kialanda. Twayangalala kikilu mu mana twawa, musungula vava kasadilanga Nkand’a Nzambi mu vana mvutu za yuvu yeto. Mana katulonga makota kikilu muna ntima mieto. Twayindula mana twalongwa yo zaya vo e kiaki i ludi kibeni. Mpangi Anatolio watusisila yinkanda-nkanda ye nkanda miakaka. Konso fuku twatanganga mio kumosi. Diampasi diakala, kadi ke twakala ye mini ko muna fuku. Avo se tulongoka, twavwatanga madila manda mu lembi diwa kwa mbu.

Vioka ngonde sambanu, wantu tanu muna yitu yame kumosi ye mase mame twavubwa. Ye kiese kiawonso twayantika kwenda mu nzo ye nzo yo longa wantu mana twalongokanga. Kiamalu twakangalelanga, tezo kia ola 2,  ezak’e ntangwa, mu mvalu twayendelanga mu kwenda kutakana ye buka kia Mbangi za Yave muna mbanz’a Carrillo. Anatolio wakwamanana kwiza kuna nzo eto yo longoka yeto Nkand’a Nzambi. I bosi, diakubikwa vo vakalanga ye lukutakanu muna nzo eto, tezo ki’enana dia wantu twakalanga muna lukutakanu lwalu. Yau awonso bavubwa. Ke kolo ko, e buka kiaki kiandwelo kiakituka se nkutakani ya 20 ma wantu.

Yakota mu Salu kia Nzambi kia Ntangwa ke Ntangwa

Muna lumbu yayina, e vula dia Mbangi za Yave kuna Costa Rica, dialomba ampangi ana balenda, mu kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa kia samuna nsangu zambote. Muna mvu wa 1957, yakota mu salu kiaki kia ntangwa ke ntangwa. Salu kiakiese kikilu kiakala. Ntangwa zayingi yakangalanga mono mosi mu kwenda longa wantu muna mavata. Ezak’e ntangwa ke bantambulanga ko. Nkumbu ntatu yavumiswa kwa wantu bakala ye tanzi vana moko yo vav’o zaya kana i nani ye nki ngiele vanga kun’evata diau.

Muna mvu mia 1950, nzila zayingi za nsi eto ke zakala zambote ko, mu makanga twakangalelanga, diampasi diakala mu lwaka muna mwazingilanga wantu. Ezak’e ntangwa diavavanga vo twendela mu mvalu mu lwaka muna zunga yoyo. Twasaukanga e nkoko, leka va mbazi yo tatikwa kwa mbu. Diavavanga mpe vo twayingila mu kuma kia nioka ye ngandu. Kana una vo i wau, yayangalalanga mu sadisa wantu bazaya oma ma Yave wa Nzambi. Vava yavutukanga kuna nzo, yakalanga ye kiese kadi yalenda sadisa wantu mu zaya e ludi kia Nkand’a Nzambi. Ekolo yasalanga e salu kiame yo longoka Nkand’a Nzambi lumbu ke lumbu, o zola kwame muna Yave wa Nzambi kwawokelanga, yamfinama kikilu.

Muna kolo kiakina, malau ma salu mawokela. Tezo kia mvu kumi yasala salu kia nkengi a zunga, konso lumingu, yakingulanga yo kasakesa nkutakani. Mu kuma kia mavimpi, yayambula salu kia nkengi a zunga, kansi yakwamanana mu salu kia ntangwa ke ntangwa kia samuna nsangu zambote.

Sumbula Kibwidi

I bosi, vava yakala kuna Nicoya muna mvu wa 1971, yavutuka kuna nzo mu kwenda kingula mase mame. Vava yalwaka yo kota muna nzo, yawana ngudi ame wakala ye kimbuta kia mvu 80 walambalala vana ntoto. Wanongwa yo zengwa mu mbele. Vava yavumbama mu kunsimba, yamona vo kafwidi ko, wafulumunanga. Ke vavioka kolo kiayingi ko, wafwa vana moko mame. Yatala oku y’oku yamona kuna kuku, nkento ona watulambilanga wabubama vana ntoto, wavondwa ye vumu kia ngonde nana. Vava yatala mun’eyendelo dia nzo (corredor) yamona evimbu dia mpangi a nkutakani eto dia lambalala muna nzila y’evimbu dia nleke, wa mwan’a nkento  watulambilanga kuna nzo akete. Yau awonso basikwa yo zengononwa. Nani wavanga evangu diadi diangemi? Ekuma?

Vava yavaika kuna mbazi, yamona ese diame. Yandi wasikwa vana ntu, kansi kafwa ko. Yayenda e ntinu kuna nzo a mpangi ame eyi yakala lukufi ye nzo eto, yamona nkento yo mwan’andi ayakala bavondwa. Yakizengeneka kikilu vava yazaya wo vo mwan’ame ankazi wakala ye kimbuta kia mvu 17 una vo ke Mbangi a Yave ko, yandi wavanga diambu diadi, kadi kimbevo kia ntu kayelanga. Watina muna zunga. Luyalu wayantika kumvava, kansi wakala se kimpumbulu kiasunda e mpasi mu sololwa kuna nsi ya Costa Rica.

E nsangu mu kuma ki’evangu diadi zamwangana. Vioka lumbu nsambwadi, mapolisia bansolola. Wakakangalanga ye mbele ampwena ye nkele (pistola calibre-22), katekelwa kwa muntu mosi kana una vo wazaya wo vo kimbevo kia ntu kayelanga. Oyandi mpe wanongwa yo fwa.

Ekolo mwan’ame ankazi kavavwanga, akaka bampovesa vo yasisa e zunga, kadi olenda vutuka ye kumponda. Yasamba kwa Nzambi mu kuma kia diambu diadi, kadi kiazola sisa esi nzo ame ko ana basala yo moyo y’ampangi muna nkutakani. Muna kuma kiaki kiatina ko.

Sumbula Vana Ntandu a Sumbula

Diankenda kikilu vo o s’ame mvu mosi kaka kazinga, wafwa. Muna mvu walanda, mpangi ame wankento una vo selo kia kwikizi kia Yave wavondwa. O lufwa lwandi lwatwasa diaka e ntantu kwa nzo eto yawonso. Kina ye mvovo ko muna yika mpasi za ntima ye kinsona twamonanga kumosi y’akundi eto. Kana una vo yabwilwa ntonta zazi zawonso, yakwamanana sia e vuvu kiame muna Yave yo lomba vo kankumika.

Muna mvu wa 1985, yakota sikola z’akuluntu Akristu kuna mbanz’a San José. Sikola yayi yankasakesa kikilu muna mwanda. Kina Kiamosi mu mene, yabaka ekalu yo vutuka kuna nzo. Vava yakulumuka, ekolo yayendanga kuna nzo, yalwakilwa kwa yimpumbulu, bankafinina vana laka yo yiya e lekwa yame. Mawonso mu nzaki mavangamena, kialenda nkutu mona zizi yau ko. Dina bampanga diamfwasa, kilendanga diaka mokena yo wantu mu mpila ya kisi nsi eto ko. Okwaku zunga kia Guanacaste, o wantu avo bawananene, bafwete kaza yo kayisa muntu yo nkw’andi. Yavanganga wo, kansi tuka yakafininwa kwa yimpumbulu, kilendanga wo diaka vanga ko.

Muna mvu wa 1979 yasompa Celia, mpangi wankento a nkutakani yakala lukufi ye yame. Celia wazolanga Nkand’a Nzambi. Twatanganga Nkand’a Nzambi yo longoka kumosi e lumbu yawonso. Diankenda kikilu vo Celia wafwa ye kimbevo kia cancer muna ngonde ya Yuli a mvu wa 2001. Ezak’e ntangwa kinsona imonanga, kansi e vuvu kia lufuluku kikunkumikanga.​—⁠Yoane 5:​28, 29.

Ngina ye Kiese Kana Una vo Yabwilwa Ntonta Zayingi

Kana una vo yabwilwa sumbula yayingi muna zingu kiame, mbadikilanga yo s’elau dia songa e kwikizi kiame kwa Yave. (Yakobo 1:​13) Muna zizidila e mpasi zambwilanga, yasungamena vo e ‘kolo kiambi ye mpasi za kinsalukisa zibwilanga awonso.’ (Kimpovi 9:​11) Isungamenanga vo mu ‘lumbu yambaninu’ tuzingilanga, kadi wantu  bekala akwa lunzi, nsoki ye minkondwa-volo. (2 Timoteo 3:​1-5) Isungamenanga mpe e mbandu a Yobi. Kana una vo wabwilwa mpasi zayingi, wafwilwa wana, wavidisa mavwa yo yela, Yobi wavova ye kwikizi kiawonso vo: “Yansambu e nkumbu a Yave.” O Yave wasenda Yobi mu kuma kia ziku kiandi. (Yobi 1:​13-22; 42:​12-​15) Lukasakeso lwalu lwawonso lwa Nkand’a Nzambi lukunsadisanga mu zizidila ye kiese kana una vo ye mpasi zayingi.

Ntangwa zawonso Yave okunsadisanga mu kunsia va fulu kiantete muna zingu kiame. O tanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso dikumfiaulwisanga kikilu yo kunkumika mu zindalala. Muna sambanga kwa Yave i nkadilanga ye “luvuvamu lua Nzambi, luna luviokele nyindu wawonso.” (Filipi 4:​6, 7) Ediadi dinkusadisanga mu kala ye luvuvamu muna ntima. O lungana yo vana e mvutu muna tukutakanu tw’Akristu kusiamisanga lukwikilu lwame.​—⁠Ayibere 10:​24, 25.

Kana una vo se i nunu, mvutulanga matondo kwa Yave kadi yakinu ye nkuma wa sala kumosi ye mpangi zame muna nkutakani, longoka Nkand’a Nzambi y’akaka yo lungana mu salu kia umbangi. O sadisa akaka dikunsadisanga mu zizidila e ntantu. Ndenda vova muna nsi a ntim’ame wawonso vo, mvutulanga kikilu matondo kwa Yave kana una vo yabwilwa sumbula ya mpila mu mpila muna zingu kiame. *

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[Babu ina muna lukaya lwa 18]

O tanga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso dikumfiaulwisanga kikilu yo kunkumika mu zindalala

[Foto ina muna lukaya lwa 17]

E ngolo yasianga kuna lubantiku za fila elongi dia Nkand’a Nzambi

[Foto ina muna lukaya lwa 18]

Muna salu kia umbangi vava yakala nleke